گزارش کارآموزی تصفیه خانه فاضلاب اهواز



موضوع :

گزارش کارآموزی تصفیه خانه فاضلاب اهواز
دانشجویان :

استاد راهنما

سرپرست کارآموزی:

تاریخچه تصفیه فاضلاب
پالایش و تصفیه فاضلاب و آب دارای سابقه ی کوتاهی است و به حدود یکصد سال پیش ختم می شود. به ویژه پس از جنگ جهانی دوم در نتیجه توسعه شهر ها وصنایع تصفیه فاضلاب شدت بیشتری یافت.در ایران در سال 1340 قدیمی ترین تصفیه خانه در تهران شروع به کار کرد.بزرگترین تصفیه خانه فاضلاب در سال 1345 در اصفهان شروع به کار کرد.
هدف از تصفیه فاضلاب چیست؟
1- تامین شرایط بهداشتی برای زندگی مردم
2- پاک نگهداری محیط زیست :وارد شدن فاضلاب تصفیه نشده به محیط زیست سبب ایجاد مناظر زشت،کوههای ناخوشایند ،جمع شدن وتکثیر شدن حشرات (پشه،مگس)
3- بازیابی فاضلاب ها: فاضلاب جز آب های شیرین است که پس از تصفیه شدن می توان برای کشاورزی مورد استفاده قرار گرفت.
4- تولید کود های طبیعی :لجن حاصل از تصفیه زیستی فاضلاب دارای مقدار زیادی ترکیبات شیمیایی مانند نیتراتها،سولفات ها و فسفات ها می باشد.که از ارزش کودی زیادی برای رشد گیاهان دارد.
5- تولید انرژی :نزدیک به %70 گازهای تولید شده در انبارهای هضم لجن را گاز متان تشکیل می دهد. که با سوزاندن آن برق تولید می کند.
استفاده از فاضلاب تصفیه شده در کشاورزی دارای چه فوایدی است؟
1- نسبت به آب دریا مقرون به صرفه تر است
2- ارزش غذایی دارد دارای،املاح معدنی مانند نیترات و فسفات و غیره می باش
3- کود طبیعی

مراحل تصفیه فاضلاب
مرحله 1- تصفیه مقدماتی : این مرحله شامل تصفیه فیزیکی است. در این مرحله عمل اشغالگیری،ته نشینی و خشک کردن انجام می شود.
مرحله 2- این مرحله شامل تصفیه زیستی است. در این مرحله باکتری های گوناگون (هوازی و بی هوازی) سبب تصفیه فاضلاب می شوند که مرحله خیلی مهمی است چون 90تا96 % آلودگی فاضلاب کاهش می یابد.
مرحله 3- این مرحله تصفیه پیش رفته نامیده می شود چندین روش تکمیلی انجام می شود:
1- فراین تیترات زدایی
2- گذراندن فاضلاب از صافی های ماسه ای
3- استفاده از کربن اکتیو(کربنی که دارای خلل وفرج می باشد)
رزین ها نمونه های ازتعویض گر ) ( فرایند تعویض یونIon exchangeنمک زدایی با روش – 4
یون ها هستند که غالباً اسیدی هستند و یون های مزاحم مانند کلسیم و منیزیم باH^+ رزین جایگزین می شود
5- روش اسمز معکوس :فشار اسمزی فشاری است که به آب غلیظ اضافه می شود که از ورود آب
رقیق به آن جلوگیری شود
انواع فاضلاب :
1-فاضلاب خانگی
2-فاضلاب های صنعتی
3-فاضلاب های سطحی
ویژگی های فیزیکی فاضلاب :
رنگ فاضلاب،بوی فاضلاب، درجه اسیدی، دمای فاضلاب، وزن مخصوص فاضلاب
رنگ فاضلاب :فاضلاب خانگی اگر تازه باشند خاکستری و در اثر ماندن تیره و سیاه می شوند
بوی فاضلاب : بوی بد فاضلاب ها ناشی از گازH_2 S(g) است (هیدروژن سولفید) اگر به صورت گاز باشد. اگر در آب حل شود به آن هیدرو سولفوریک اسید H_2 S(aq) این گاز در اثر فعالیت باکتری های بی هوازی تولید می شود.در اثر هوادهی بوی بد فاضلاب بر طرف می شود.
درجه اسیدی : PH فاضلاب های خانگی در حدود 7 است. معمولاً حالت خنثی است یا کمی تمایل به قلیایی دارد. اما در اثر ماندن و تولید گاز H_2 S(g) ،PH فاضلاب کاهش می یابد.
دمای فاضلاب : به علت اعمال زیستی باکتری های موجود در فاضلاب دمای فاضلاب از دمای آب معمولاً بیشتر است به طوری که در سردترین روزهای زمستان از C^0 10دما کمتر نمی رود.
وزن مخصوص فاضلاب (چگالی) :
با توجه به سبک بودن مواد خارجی موجود در فاضلاب و همچنین وجود گاز های محلول در فاضلاب
وزن مخصوص فاضلاب از وزن مخصوص آب کمتر است. مثلاً اگر آب یک است فاضلاب 0.09 است .
اصول کلی تصفیه فاضلاب شامل موارد زیر است :
1-گرفتن مواد شناور از فاضلاب
2-اکسایش مواد آلی و تبدیل آنها به مواد پایدار
3-جداسازی مواد سمی مثل کاتیون های سنگین (سرب،جیوه،کادمیم و…)
4-گندزدایی و کشتن میکروب ها
تصفیه فاضلاب ها به سه گونه انجام می شود :
الف -تصفیه فیزیکی (مکانیکی) : مهمترین روش های تصفیه مکانیکی عبارتنداز
1-گذراندن فاضلاب از صافی ها
2-ته نشین کردن مواد معلق
3-شناور نمودن مواد معلق وگرفتن آنها از سطح فاضلاب (مثل چربی ها )
ب- تصفیه زیستی یا بیولوژیکی : در این تصفیه مواد آلی و معدنی در یک سیکل بسته به یکدیگر تبدیل
می شوند.مثلاًدر پدیده فتو سنتز مواد آلی به کمک نور خورشید توسط گیاهان سبز به کربوهیدرات تبدیل
می شوند. در صورتی که حیوانات از جمله باکتری ها با جذب اکسیژن مواد آلی را به مواد معدنی
چایدار تبدیل می کنند.
〖co〗_2+H_2 o□(→┴hϑ ) o_2+کربوهیدرات□(→┴(وجانوران باکتری ) )مواد معدنی

گروهی از باکتری های هوازی و بی هوازی که سبب تجزیه مواد آلی می شوند.کارگران تصفیه خانه
های فاضلاب گفته می شوند.گروهی از باکتری های هوازی در فاضلاب هستند که به باکتری های
نیترات ساز معروفند.این باکتری ها در شرایط زیست محیطی مناسب به ترکیبات ازت دار موجود در
فاضلاب اثر کرده و ان ها را به نیتریت و نیترات تبدیل می کنند.مهمترین تکیباتی که دارای ازت می
باشند پروتین ها و آمین ها وآمونیاک می باشند.پروتین ها پلیمر های طبیعی آمینو اسید ها می باشند.یعنی
n تا آمینو اسید تبدیل می شوند به پروتین
Nآمینو اسید□(→)پروتین+(n-1) H_2 o
انواع آمینو اسید ها : ضروری و غیر ضروری
ضروری بدن نمی تواند آن ها را بسازد باید از بیرون وارد بدن شوند ولی غیر ضروری را بدن می تواند بسازد.
و آن ها را به نیتریت سپس به گاز ازت تبدیل و از فاضلاب بیرون می روند. که نیترات زدا معروفند.
میزان فعالیت باکتری ها به چه عواملی بستگی دارد؟فعالیت باکتری ها همانند سایر میکروارگانیسم ها به
درجه حرارت،درجه اسیدی فاضلاب، مقدار اکسیژن که به صورت مولکولی و یا اتمی در فاضلاب یافت می شوند بستگی دارد.
افزایش دما : فعالیت باکتری ها افزایش می یابد.به ازای هر C^0 10 افزایش دما سرعت باکتری ها دو برابر می شود.
درجه اسیدی : مناسب ترین درجه اسیدی برای زندگی و رشد باکتری ها بین 6.5 تا7.5 است. باکتری ها بین PH 4 تا 9.5 می توانند عمل کنند.

تصفیه زیستی شامل انواع زیر است :
1-به کمک باکتری های هوازی
2- به کمک باکتری های بی هوازی
3-به کمک باکتری های نیترات ساز و نیترات زدا
4- تصفیه زیستی به کمک باکتری های فسفات ساز
تصفیه زیستی به کمک باکتری های هوازی : در این روش تولید مثل باکتری ها در فاضلاب دارای
اکسیژن حل شده شدت یافته و بر روی ذرات و قطعات دارای مواد آلی نشسته و تولید لخته های می کند.
لخته های نامبرده به صورت معلق و شناور در فاضلاب می مانند. پس از مدتی تولید مثل و افزایش
شمار باکتری ها به قدری افزایش میابد که به مرگ و میر آن ها در اثر کمبود اکسیژن یا کمبود مواد آلی
موجود در فاضلاب به مصرف تغذیه ای باکتری ها برسند.باید سطحتماس فاضلاب به هوا افزایش یابد
که اینکار با دمیدن هوا در فاضلاب یا ایجاد تلاطم در سطح آن رخ می دهد.
ضریب جذب اکسیژن(∝): مقدار جذب اکسیژنی که از یک متر مکعب هوا می تواند جذب
فاضلاب شود و تابعی از مقدار کمبود اکسیژن فاضلاب نسبت بهحالت سیر شده ی آن.

∝=(فاضلاب توسط اکسیژن جذب قدرت)/(خالص آب توسط اکسیژن جذب قدرت)
مقدار ∝ بین 0.5 تا 1 است.
مواد غذایی باکتری ها :
باکتری های هوازی برای به دست آوردن انرژی لازم جهت ادامه زندگی خود به اکسیژن،مواد آلی کربن
دار،مواد آلی ازت دار ومواد آلی فسفر دار نیاز دارند.همچنین به مواد دیگری مانند سدیم و کلسیم و
پتاسیم و منیزیم نیاز دارند.در فاضلاب های شهری مقدار مواد آلی کربن دار به نسبت زیاد است.ولی
غالباً در فاضلاب های کار خانه ها مقدار ترکیبات ازت دار و فسفر دار به نسبت های موجود در
فاضلاب های شهری کمتر است.به همین دلیل برای بالا بردن بازده تصفیه زیستی پساب های کار خانه
ها افزودن مقداری مواد ازت دار و فسفر دار بر طبق نتایج آزمایشگاهی بسیار با فایده می باشد.

تعریف بار حجمی یا بار هیدرولیکی :عبارتست از مقدار فاضلابی که در واحد زمان در
یک متر مکعب از حجم یک واحد تصفیه خانه وارد می شود.
حجم یکان های تصفیه زیستی باید به اندازه ی باشد که هوا بتواند به خوبی بین لخته های دارنده باکتری
ها جریان یابد یعنی بار حجمی یک واحد تصفیه زیستی اولین عددی است که در طراحی باید به توجه
شود.
روش های تصفیه زیستی شامل سه دسته زیر است :
1- دروش های طبیعی تصفیه زیستی : این روش ها بر اساس استفاده از قدرت تصفیه خود به خودی منابع
طبیعی آب پایه گذاری شده و مهمترین آن ها عبارتند از وارد نمودن فاضلاب تصفیه نشده به دریا ها و
دریاچه ها و رودخانه ها و منابع آب زیر زمینی
2- روش های نیمه مصنوعی تصفیه زیستی :این روش ها که معمولاً مساحت بزرگی از زمین را جهت
تصفیه زیستی لازم دارند .شامل پخش فاضلاب در زمین های کشاورزی به پخش فاضلاب در زمین های
نفوذ پذیر و ایجاد دریاچه های مصنوعی کم عمق تا در اثر توقف در مجاورت هوا کم کم تصفیه طبیعی
انجام شود.
3- روش های مصنوعی تصفیه زیستی :به کمک وسایل مکانیکی و ایجاد ساختمان های ویژه مقدار
کافی هوا و اکسیژن وارد فاضلاب می کنند تا سرعت تصفیه زیستی باشدت بیشتری انجام شود ودر
نتیجه زمان و مکان کمتری نیاز پیدا می شود .

تصفیه زیستی با کمک باکتری های بی هوازی :
باکتری های هوازی عمل اکسایش انجام می دهند ولی باکتری های بی هوازی عمل کاهش را انجام می
دهند که در نتیجه این عمل باکتری های بی هوازی ترکیب های آلی را به نمک های معدنی پایدار و گاز
های مانندH_2 S و〖CH〗_4 وN_2 تبدیل می نمایند به این روش روس تعفن می گویند.
هضم لجن :
باکتری های بی هوازی در دو مرحله در اثر تعفن باعث هضم لجن می شوند 1.تخمیر اسیدی،2.تخمیر متانی
1- تخمیر اسیدی: در این مرحله گروهی از باکتری ها به نام باکتری های بی هوازی سبب اسیدی
شدن محیط می شوند .در این مرحله ترکیبات آلی کربن دار مورد تجزیه قرار می گیرند .ودر فعل و
انفعالات حاصل گاز H_2 S و اسید های آلی تولید می شوند.
لجن حاصل از این مرحله بسیار بد بو وچسبنده است و به سختی ته نشین می شود ودر دمای C^0 15
شش ماه طول می کشد تا مرحله ی دوم هضم لجن شروع شود . با افزایش دما مدت زمان نام برده را می
توان به شدت کاهش داد
2- تخمیر متانی (تخمیر قلیایی) : این مرحله در اثر فعالیت باکتری های بی هوازی متانی انجام می شود
PH=7-7.5
در این PH باکتری های تولید کننده گاز متان به خوبی فعالیت می کنند . در مرحله دوم علاوه بر ترکیب
های آلی کربن دار ترکیب های الی ازت دارتجزیه می شوند. در این مرحله مقدار زیادی گاز متان ، گاز
کربونیک و کمی گاز ازت تولید می شود. مثلاً در فاضلاب های شهری گاز متان 65-70% و گاز
کربونیک 30-35 % تولید می شود و همچنین نزدیک به 1% گازH_2 S تولید می شود .
وجود 1%گاز H_2 S در گاز های تولید شده در مرحله دوم دارای عوارض زیر است
1.بد بو 2. باعث آلوده شدن محیط زیست 3 . خاصیت خورندگی شدید دارد که به تاسیسات صدمه می زند .
باکتری های بی هوازی به دو دسته تقسیم می شوند :
1- گرما دوست : که دمای C^0 60 تا 40 برای آن ها مناسب است .
2- باکتری های معمولی : که دمای C^0 40 تا 20 برای آن ها مناسب است .
در تکنیک هضم لجن کوشش می شود که مرحله اسیدی زوگذر باشد و فرایند هضم لجن بیشتر در حالت
قلیایی انجام شود .به همین دلیل به لجن خام مقداری لجن هضم شده اضافه می شود.
در چه حالت هایی هضم لجن از مرحله متانی به مرحله اسیدی برگشت داده می شود ؟
1- در صورت ناگهانی هضم لجن
2- وجود مواد سمی ناشی از نمک های برخی فلزها
3- تولید آمونیاک و یا منیزیم سبب برگشت به حالت اسیدی می شوند
ویژگی های لجنی که مرحله ی هضم متانی آن انجام شده است :
1- دارای رنگ قهوه ای مایل به سیاه است
2- بویی شبیه بوی خاک مرطوب می دهد
3- تولید ناراحتی نمی کند
4- به خوبی آب خود را از دست می دهد
5- حجم آن به صورت چشم گیری کاهش یافته
6- خاصیت چسبندگی آن ناچیز است
7-
فرآیند نیترات سازی و نیترات زدایی :
در مرحله دوم اکسیداسیون مواد آلی در اثر فعالیت باکتری ها نمک های معدنی نیتریت و نیترات تولید
می شود که این مرحله را نیترات سازی یا آمونیاک زدایی می نامند. که توسط خانوواده ی ویژه ای از
باکتری ها ی بی هوازی به نام باکتری های نیترات ساز انجام می شود .

نیترات زدایی :
نیترات ها ترکیب های پایداری هستند ولی به علت اینکه خاصیت غذایی زیادی دارند و ورود آن ها به
منابع طبیعی سبب رشد و تکثیر جلبک ها و دیگر گیاهان آبزی می شود . به همین دلیل باید نیترات
زدایی انجام شود .
فرآیند نیترات زدایی :
این فرایند در تصفیه خانه های فاضلاب به کمک باکتری های بی هوازی انجام می شود . این باکتری ها
با کاهش پی در پی نیترات را به گاز نیتروژن تبدیل می کنند .
〖NO〗_3^-→〖NO〗_2^-
〖NO〗_2^-→〖NO〗_G
〖NO〗_G→N_2 O
N_2 O →N_2
تصفیه شیمیایی :
مهمترین مواردی که از مواد شیمیایی از تصفیه فاضلاب ها استفاده می شود عبارتند از :خنثی
سازی ، اکسیداسیون ، احیا و تعویض یون
خنثی سازی : میزان اسیدی یا بازی بودن فاضلاب روی فعالیت باکتری ها اثر چشم گیری دارد
. به همین دلیل PH فاضلاب از 8.5 تا 6.5 مناسب است .در صورت اسیدی یا بازی بودن
فاضلاب با اضافه کردن باز یا اسید آن را به PH مطلوب می رسانند .
فاضلاب های شهری معمولاً نیاز به خنثی سازی ندارند .در صورتی که فاضلاب های صنعتی
اغلب اسیدی یا بازی هستند .
اکسیداسیون : در فاضلاب های شهری عمل اکسیداسیون به عهده ی باکتری های هوازی است
ولی از کلر به عنوان اکسنده نیز استفاده می شود .
کلر ارزانترین گندزداست ولی کاربرد آن سبب آلودگی محیط زیست ومسمومیت کارگران می شود .
روش کار کلر :
کلر پس از ورود به آب تجزیه شده و هیپوکلر و اسید که هیپوکلرو اسید خاصیت گندزدایی دارد

〖CL〗_2+h_2 o→HCL+HCLO

هیپو کلرو اسید تولید رادیکال آزاد می کند که رادیکال ازاد باکتری ها را از بین می برد کلر در
فاضلاب سبب اکسیداسیون مواد موجود در فاضلاب از قبیل آهن ، منگنز ، هیدرو سولفوریک
اسید (H_2 S ) و مواد آلی در فاضلاب می شود سپس کلر روی ترکیبات نیتروژن دار (آمونیاک ،
پروتین ها ، آمین ها ) تاثیر گذاشته و کلرآمین های مختلف تولید می نماید .
〖NH〗_3+HOCL→NH_2 CL+H_2 O
NH_2 CL+H OCL→NHCL_2+H_2 O
NHCL_2+ H OCL→NCL_3+H_2 O
احیا (کاهش) : برای تجزیه مواد خارجی محلول در فاضلاب از موادی مانند متانول
استفاده می شود که سبب جداسلزی ازت از فاضلاب می شود ( مانند فرایند نیترات زدایی )
تعویض یون :برای تبدیل مواد خارجی محلول به مواد خارجی نا محلول و ته نشین ساختن
آن ها از مواد شیمیایی استفاده می شود .مانند فرایند لخته سازی مهمترین مواد منعقد کننده در
فاضلاب ها عبارتند از پلیمر های سولفات و آهن و〖AL〗^(3+) ، خاک رس ، آب اهک می باشد .
پلیمر ها رزین ها عملکردشان به این صورت است .
رزین آب سخت را به آب نرم طی فرایند تعویض یون تبدیل می کند .
رزین ها عملکرد آن در (ممبران) آب تصفیه کن ها دیده می شود .

گندزدایی با اشعه ی فرابنفش :
این روش امروزه توسعه زیادی یافته است زیرا نور فرابنفش در مدتی کمتر از S 10 بر سلول
باکتری ها اثر کرده و آن ها را می کشد .برای اینکار از لامپ هایی شبیه لامپ ها فلورسنت
استفاده می شود درون لامپ بخار جیوه قرار دارند .طول لامپ ها 2 تا 1.5 متر است و این
لامپ ها را به صورت ایستاده یا خوابیده در فاضلاب قرار میدهند . استفاده از این روش دو
حسن دارد
1- سبب آلودگی محیط زیست نمی شود
2- سبب مسمومیت کارکنان نمی شود و ایمنی کارکنان تصفیه خانه را افزایش می دهد .
معایب آن:
1- هزینه تاسیساتی آن بیشتر است
2- از تکنولوژی پیشرفته تری برخوردار دارد . لامپ ها باید مرتباً تمیز گردند
3- پساب تصفیه خانه باید کاملاض زلال باشد چون اگر کدر بود گند زدایی انجام نمی شود
4- در صورت استفاده از پساب در آبیاری فضای سبز باید PPM0.5 کلر به پساب اضافه شود
یا به عبارت دیگر اگر فاضلاب از تصفیه خانه دور شد و از لامپها دور شد ممکن است
میکروب ها مجدداً ایجاد شوند .
ویژگی های شیمیایی فاضلاب :
مهمترین ویژگی های شیمیایی فاضلاب عبارتند از :
1: مود آلی :
کربن ، هیدروژن و ازت عمده عناصر اصلی تشکیل دهنده مواد آلی فاضلاب محسوب می شوند
. در فاضلاب خانگی حدود 75% جامدات معلق و 40 % جامدات صافی پذیر از ترکیبات آلی
هستند . مهمترین ترکیبات آلی فاضلاب شامل پروتین ها ، کربوهیدرات و چربی ها و روغن ها
می باشد . که در این میان پروتین ها حدود 60 تا 40 % کربوهیدرات ها حدود 50-25 % و
چربی و روغن حدود 10 % از ترکیبات آلی فاضلاب را تشکیل می دهند . سنجش میزان مواد
آلی در فاضلاب با استفاده از آزمایشات BOD ، COD، TOC، THOH صورت می
گیرد.
آزمایش BOD در حقیقت سنجش مقدار اکسیژن به وسیله میکروارگانیسم ها می باشد که در مقابل
مصرف مواد غذایی و از طریق فاضلاب کسب می نمایند. در این آزمایش درجه حرارت و مدت زمان
کنترل شده و معمولاً 20 درجه سانتی گراد و مدت 5 روز در نظر گرفته می شود . در طول این مدت
میکروارگانیسم ها اکسیژن محلول را از نمونه دریافت و از طریق فعل و انفعالات حیاتی خود موجب
تجزیه مواد آلی درون نمونه خواهند شد . اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی از تفاضل اکسیژن محلول در
مواد اولیه و ثانویه بر حسب ملی گرم در لیتر محاسبه خواهد شد .
آزمایش COD روش سریع و موثر (مدت زمان آزمایش حدود 2 ساعت است ) برای اندازه گیری شدت
آلودگی (مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیکی و غیر بیو لوژیکی ) فاضلاب می باشند .آزمایش COD بیش
از آن که جایگزینی برای آزمایش BOD محسوب شود بایستی به عنوان سنجش مستقلی از مواد آلی
موجود در نمونه فاضلاب مورد نظر باشد . آزمایش COD را می توان برای اندازه گیری شدت
آلودگی فاضلاب هایی که برای آزمایش BOD سمی هستند مورد استفاده قرار داد . معمولاً COD
بزرگتر از BOD بوده و در مورد فاضلاب های شهری و روستایی حدوداً دو برابر BOD می باشند .

روش دیگر انازه گیری مواد آلی موجود در فاضلاب آزمون TOC (کل کربن آلی) است که به ویژه
در غلظت های پایین ماده آلی می توان آن را در مدت زمان کوتاهی انجام داد . همچنین با داشتن فرمول
شیمیایی مواد آلی در فاضلاب با توجه به معادله کامل اکسیداسیون آن ها می توان اکسیژن مورد نیاز
نظری برای اکسیداسیون کامل آن ها (THOD)را محاسبه کرد .
2 : روغن ها و چربی و گریس : روغن و چربی موجود در فاضلاب بر اساس روش وزن سنجی
اندازه گیری می شود . در این روش عوامل تشکیل دهنده روغن وچربی همچنین گازوییل ، سوخت های
سنگین ، روغن های روانکاری ،قیر ، صابون ها ،چربی ها، واکسها و هر ماده دیگر قابل استخراج
توسط حلال مورد استفاده یعنی فریون تعییین مقدار می شود .اندازه گیری روغن و چربی در تصفیه
خانه فاضلاب برای تعیین راندمان تصفیه و تشخیص مشکلاتی از قبیل هضم یا آلودگی از لجن مفیدمی
باشد .
مواد چرب و روغن و گریس ها در جریان فاضلاب به صورت ذرات شناور یا امولسیون و یا محلول به
تصفیه خانه وارد می شوند . مواد چرب به مواد قطبی و غیر قطبی گروه بندی می شوند . موادی که
قطبی باشند معمولاً قابل تجزیه بیولوژیکی بوده و از حیوانات دفع شده اند .و مواد غیر قطبی به سادگی
قابل تجزیه نبوده و بطور طبیعی از مشتقات نفتی می باشند .

بالا بودن میزان این مواد ممکن است باعث کاهش ظرفیت و یا گرفتگی شبکه جمع آوری فاضلاب شود
.همچنین ورود بیش از حد این مواد به مرحله ثانویه تصفیه فاضلاب (در صورتیکه در مرحله مقدماتی
تصفیه از فاضلاب جدا نشوند ) باعث اختلال در ته نشینی لجن بیولوژیکی به دلیل چسبیدن چربی و
روغن به توده های بیولوژیکی و چگالی کم چربی ها خواهد شد و در نتیجه مواد جامد بیش از حد در
خروجی تصفیه خانه ظاهر می شود .
3- یون هیدروژن (PH) :
قدرت اسیدی یا بازی بودن فاضلاب به وسیله PH آن بیان می شود و حدود تغییرات آن بین 14-1 می
باشد . اندازه گیری این پرامتر یکی از مهمترین و متداولترین آزمایشات فاضلاب است .عملاً مراحل
مختلفی از تصفیه خانه نظیر خنثی سازی ، ته نشینی ، گند زدایی و کنترل خوردگی به PH وابسته است
.هر فرایند در تصفیه خانه فاضلاب خصوصاض فرایند های بیولوژیکی دامنه PH خود را دارا بوده و
می بایست به طور مرتب کنترل شود . معمولاً مناسب ترین PH برای فعالیت میکرو ارگانیسم ها در
حدود 8-6.5 قرار دارد .
عمل نیترات سازی به ویژه در برابر PH محیط حساسیت دارد .
در اکثر سیستم های بیو لوژیکی تقلیل PH به کمتر از 6 ،موجب توقف فعالیت های بیو لوژیکی خواهد گردید.
فاضلاب خام معمولا دارای شرایط PHنزدیک به رقم 7 است.و هر گونه تغییر شدید در این شرایط
حاکی از تخلیه فاضلاب های صنعتی یا فاضلاب های غیر خانگی به شبکه فاضلاب خانگی است.
فعالیت های بیو لوژیکی غیرهوازی PHرا تقلیل میدهند.بنابراین افت PHهمراه با مشاهده رنگ تیره و
بوی هیدروژن سولفوره،نشانه ای از گندیدگی در سیستم جمع آوری و یا فرآیند های تصفیه می باشد.

4-ازت و فسفر:
ترکیبات قابل تجزیه بیولوژیک نیتروژن یا فسفر را اصطلاحا (مواد مغذی)مینامند.
تخلیه این ترکیبات (به ویژه ترکیبات فسفر)به آبهای سطحی زمینه رشد بیش از اندازه جلبک ها را فراهم
میکند که در نهایت ممکن است باعث نابودی اکو سیستم های طبیعی آب های سطحی (پدیده
یوتریفیکاسیون)شود.
آمونیاک،ازت آلی، نیتریت و نیترات مهم ترین اشکال ترکیبات ازته در فاضلاب هستند.
از آنجایی که بخش عمده ترکیبات نیتروژن ورودی به تصفیه خانه های موجوددر فاضلاب ،مجموعه
نیتروژن آمونیاکی و آلی را با انجام یک آزمایش اندازه گیری میکنند که اصطلاحا به آن
کجلدال(TKN)میگویند.
نیتروژن آلی توسط میکرو ارگانیسم ها به نیتروژن آمونیاکی ،سپس به نیتریت و نهایتا به نیترات تبدیل
میشود و میزان این تبدیل به عواملی نظیر دمای فاضلاب،زمان ماند، میکروارگانیسم ها و غلضت
اکسیژن محلول بستگی دارد.
نیتریت یک حالت اکسیداسیون حدوسط و بسیار ناپایدار است و میتوان به منظور پالایش نیتریفیکاسیون
در فرآیندهای تصفیه فاضلاب از آن استفاده نمود.
از مشکلات تخلیه فاضلاب های حاوی ترکیبات ازت آمونیاکی به محیط زیست میتوان به مسمومیت
ماهی ها و سایر آبزیان ،نیاز به اکسیژن در آبهای پذیرنده و نیاز به کلر خواهی زیاد برای تصفیه آبها
اشاره کرد.
فسفر به صورت ارتوفسفات،فسفات آلی و پلی فسفات در فاضلاب وجود دارد که مجموع آن را فسفر کل
می گویند.
فسفر از عناصر ضروری برای رشد موجودات زنده خصوصا جلبک هااست.از این رو تخلیه فاضلاب
یا پساب حاوی
فسفر در منابع آبهای سطحی موجب رشد بیش از حد جلبک ها و گیاهان آبزی خواهد شد.
معمول ترین روش های اندازه گیری فسفر ،اندازه گیری فسفر معدنی به صورت ارتو فسفات و فسفر کل
با روش رنگ سنجی است.
فر آیندهای متعارف تصفیه فاضلاب غلضت فسفر را تا حد 3-2 میلی گرم در لیتر کاهش میدهند.
در صورت کاربرد فاضلاب تصفیه شده در کشاورزی نیازی به حذف ازت و فسفر نیست. در فاضلاب
های خانگی معمولا مقدار فسفات کل بین 2 تا 20 میلی گرم برلیتر میباشدکه شامل 1تا5 میلی گرم بر
لیتر فسفات آلی و 1تا15 میلی گرم بر لیتر فسفات معدنی است.

5-اکسیژن محلول:
سنجش اکسیژن محلول به عنوان یک آزمایش کلیدی در بررسی آلودگی آب ها و کنترل فرآیندهای تصفیه
فاضلاب به کار گرفته میشود.اکسیژن محلول را میتوان با یکی از روش های وینکلر و یا الکترود در
فاضلاب اندازه گیری کرد.میزان آن در فاضلاب بستگی به فعالیت های بیو شیمیایی،شیمیایی و فیزیکی
محیط آبی دارد.انتخاب روش اندازه گیری بستگی به عوامل مداخله گر،دقت و صحت مورد نظر و در
بعضی مواقع سهولت و دیگر مقتضیات دارد.
6- مواد سمی و بازدارنده:
معمولا غلضت این مواد در فاضلاب خانگی در حدی نیست که در تصفیه و دفع فاضلاب مشکل ایجاد
کند.
ولی چنانچه فاضلاب صنعتی به شبکه جمع آوری فاضلاب وارد شودممکن است غلضت این مواد از حد
مجاز بیشتر شود. در این صورت پیش تصفیه فاضلاب صنعتی در محل کارخانه و یا تصفیه فاضلاب
قبل از ورود به تصفیه خانه ضروری است.البته مقررات و استاندارد های خاصی جهت پذیرش مشترکین
صنعتی به شبکه فاضلاب شهری و روستایی وجود دارد که می بایست مد نظر قرار گیرند.

7-هدایت الکتریکی:
هدایت الکتریکی یک بیان عددی از توانایی فاضلاب در هدایت یا انتقال جریان الکتریکی بوده و میزان
آن به مقدار مواد محلول و درجه حرارت فاضلاب بستگی دارد.هدایت الکترکی فاضلاب از خصوصیات
آب مصرفی جامعه و نیز تخلیه فاضلاب های صنعتی به شبکه جمع آوری تاثیر میپذیرد.هدایت الکترکی
را بر حسب میکرو موهوس بر سانتی متر بیان می کند.میزان این پارامتر به عنوان معیاری برای تعیین
نوع مصرف پساببه خصوص در کشاورزی محسوب میگردد. با افزودن مواد هادی،مانند نمک طعام در
جریان فاضلاب و یاد داشت زمان ورود محلول مزبور و قرایت هدایت الکتریکی در پایین دست میتوان
زمان انتقال فاضلاب را فواصل مختلف اندازه گیری کرد.
8- قلیاییت:
قلیاییت فاضلاب ناشی از حضور هیدروکسیدها،کربنات ها و بیکربنات های عناصری مثل
کلسیم،منیزیم،سدیم و پتاسیم و یا آمونیاک است.بورات ها ،سیلکات ها ،فسفاتها و ترکیبات مشابه نیز به
درجه قلیایی فاضلاب می افزایند.
به هنگام تعیین قابلیت فاضلاب جهت آبیاری میزان قلیاییت نسبت به غلضت فلزات قلیایی خاکی اهمیت
ویژه ای دارد. قلیاییت یکی از عوامل کنترل کننده فرآیندهای تصفیه فاضلاب و لجن است. قلیاییت
فاضلاب خانگی خام معمولا کمتر و یا گاها کمی بیشتر از قلیاییت آب جاری در شبکه آبرسانی است.

9- سولفیدها:
هیدروژن سولفوره به طور مستمر سبب خورندگی شبکه جمع آوری فاضلاب و تاسیسات و تجهیزات
تصفیه خانه میشود.از این رو نیازمند کنترل است.اندازه گیری غلضت سولفید میتواند بیانگر شدت
خورندگی و همین طور موثر بودن برنامه های پیشگیری از خورندگی باشد.

10- سایر خصوصیات شیمیایی فاضلاب:
از سایر ویژگی های شیمیایی فاضلاب که در بهره برداری و کنترل عملکرد تاسیسات جمع آوری و
تصفیه خانه و لجن و استفاده مجدد از پساب و لجن آنالیز و مورد بهره برداری قرار میگیرند میتوان به
اسیدیته،فلزات سنگین،گازهای محلول همچون〖CO〗_2 و آنیونهایی همچون کلراید،سولفات و کایتونهایی مثل
کلسیم، منیزیم،کلر باقی مانده و آزمونهای لجن اشاره کرد.
ویژگی های بیولوژیکی فاضلاب
میکرو ارگانیسم های زیادی در فاضلاب وجود دارند که برخی از آنها میتوانند در تصفیه بیو لوژیکی
فاضلاب مورد استفاده قرار گیرند و نقش اصلی در تجزیه مواد آلی قابل تجزیه مواد آلی قابل تجزیه
بیولوژیکی ایفا نمایند.بسیاری از این میکرو ارگانیسم ها نیز بیماری زا بوده و حذف آنها از فاضلاب باید
مد نظر باشد.مهم ترین ارگانیسم های موجود در فاضلاب شامل آکاریوتها (ویروس ها)یوکاریوتها(جلبک
ها،قارچ ها،تک یاخته ای)وپروکاریوتها(باکتری ها)میباشد.آزمایش های میکروبیولوژیکی،وجود
ارگانیسم های بیماری زا و باکتری های شاخص را که تحت عنوان ارگانیسم های پاتوژن خوانده می
شود،مشخص میسازد.
این ارگانیسم ها برای فاضلاب معرف شرایط تصفیه و گند زدایی پساب می باشد.اجرای آزمایش هایی به
منظور تشخیص انواع ارگانیسم های بیماری زا،همواره مقدور نیست.بدین خاطر آزمایش به کار گرفته
شده به طور متعارف برای تشخیص باکتری های شاخص آلودگی ها خواهد بود که معرف و شناساگر
وجود ارگانیسم های بیماری زا میباشد.باکتری های شاخص که معمولا برای این منظور به کار گرفته
میشوند،شامل کلی فرم های کل ومد فوعی هستند.شمارش و تشخیص ویروس ها نیز مقدور است لیکن
آزمایش هایی که باید به کار گرفته شوند،مستلزم استفاده از آزمایشگاه،دستگاههای ویژه و امکانات
تخصصی است.روش آزمایش های مورد نیاز که برای تعیین کیفیت میکروبی و بیو لوژیکی فاضلاب و
پساب میتوان از آنها بهره گیری کرد در کتاب استاندارد متد به طور کامل ارایه شده است.

آزمایش میکروسکوپی فاضلاب و فرآیند های مختلف تصفیه آن قادر است اطلاعات دقیقی را در
خصوص ویژگی های بیولوژیکی سیستم را تامین کند و بدان وسیله کنترل فرآیند ها و به ویژه فرآیند لجن
فعال میسر میگردد.
آزمایش میکروسکوپی لجن،وضعیت لجن را روشن میکند و در مورد مسایل فرایند ها هشدار می دهد.
آزمایش میکروسکوپی شکل ظاهری لخته ها،روشنی لجن آب،نوع و توزیع پروتوزوآو،وجود یا عدم
وجود تاژکداران و میکرو ارگانیسم های رشته ای را نشان میدهد.

آزمایش های روزانه :
اندازه گیری BOD، Ts، COD ، حجم لجن فعال ، T.S.S(هوادهی و برگشتی ) ، T.S.S (ورودی
، خروجی ،اولیه )
روش آزمایش BOD:

5 قطره KOH + مگنت + 428 ( حجم خروجی )

5 قطره KOH + مگنت + 244 ( حجم ورودی )
روش آزمایش COD:
C.C 2 از هر نمونه ورودی ، خروجی ، اولیه را برداشته و به Vial اضافه می کنیم (توجه
رنگ ویال سبز نشود) و به مدت 2 ساعت در راکتور قرار داده میگذاریم سرد شود و با دستگاه می خوانیم .
اندازه گیری T.S
3 بشر کوچک C.C 100 را تمیز شسته و C.C25 از هر کدام از نمونه ها (خروجی ،
ورودی ، اولیه ) را در هر یک ریخته می گذاریم روی بن ماری تا روز بعد ،سپس آن ها را از
روی بن ماری در آورده به مدت 1 ساعت در فور می گذاریم و بعد از آن در دسیکاتور گذاشته
(0.5 ساعت ) سپس وزن می کنیم .
×40000=T.S%وزن بشر خالی-وزن ثانویه
حجم لجن :
C.C 50 از نمونه ها را در یک استوانه بزرگ مدرج ریخته و حجم آن را یادداشت می کنیم .
SVI= (حجم لجن ×1000)/(T.S.S)
T.S.S هوادهی و برگشتی :
ابتدا 2 کاغذ صافی بزرگ را وزن کرده ، کاغذ کوچکتر (هوادهی) و بزرگتر (برگشتی ) در
خلاً روی کاغذ صافی می ریزیم سپس 1 ساعت در فورC^0 103 می گذاریم و بعد از آن 1
ساعت در دسیکاتور گذاشته و وزن می کنیم .
40000 × وزن اولیه – وزن ثانویه
T.S.S ورودی و خروجی و اولیه :
3 کاغذ صافی کوچک را وزن کرده سپس شماره گذاری می کنیم C.C 100 از هر سه نمونه
بر داشته و بترتیب روی کاغذ صافی ها در خلاً می ریزیم ، کاغذ صافی شماره بزرگتر
(خروجی) وسطی (اولیه) و کوچکتر ( ورودی ) است ، سپس کاغذ صافی ها را در فور C^0
103 گذاشته (1 ساعت) بماند . و آن ها را در دسیکاتور می گذاریم سپس وزن می کنیم .

10000× وزن اولیه – وزن ثانویه =T.S.S
آزمایش های ماهانه :
کلراید ، قلیاییت ، اندازه گیری نیتریت( 〖NO〗_2^- ) ، اندازه گیری فلوراید، تست fe ، اندازه گیری سولفات
(نمونه صاف شده T.S.S )، فسفات ، اندازه گیری سختی آب ، اندازه گیری Ca، mg، انازه گیری
آمونیاک و نیترات ، تست رنگ ، اندازه گیری روغن گریس Detergent ، نیتروژن آلی (Norg ) ،
TKN ،
قلیاییت :
قلیاییت نمایانگر ظرفیت آب خنثی کردن اسید افزوده شده تا رسیدن به PH حدود 4.5 است . هرچه
قلیاییت آب بیشتر است . بنابراین دانستن قلیاییت آب مکمکل دانستن PH آب می باشد. چون PH آب
معرف قدرت اسیدی بوده ولی قلیاییت آب معرف مقاومت آب در برابر تغییرات PH است . آبی که
حاوی pmm 1 گاز 〖co〗_2 و pmm 10 قلیاییت است . اما اگر به آب اولی pmm 4 از گاز 〖co〗_2
اضافه می کنیم PH آن کاملاً تغییر می کند . ولی اگر به مقدار دومی همان مقدار گاز 〖co〗_2 اضافه می
کنیم . تغییر PH قابل توجه نیست و این نقش قلیاییت در تولید محیط بافری در آب می باشد . قلیاییت آب
طبیعی معمولاً برای مجموع غلظت یون های بی کربنات ، کربنات و هیدروکسیل است . غلظت آنیون
های دیگر چون فسفات یا سیلیکات در مقایسه با غلظت این یه یون قابل صرفنظر کردن هستند . در
تصفیه آب نه فقط دانستن مجموع غلظت آنیون های تشکیل دهنده قلیاییت مهم است بلکه دانستن غلظت
هر یک از آنیون ها هم مهم است . از این رو با دو نوع قلیاییت ، غلظت هر یک از سه آنیون تشکیل
دهنده قلیاییت مشخص می شود .

دو نوع قلیاییت عبارتند از :

1. قلیاییت ساده یا قلیاییت نست به فنل فتالین P ،

2 . قلیاییت کل یا قلیاییت نسبت به متیل اورانژ

روش آزمایش :

C.C 50 از هر نمونه را بر داشته با 〖 H〗_2 SO_4،PH ، را به 4.6 می رسانیم .

اندازه گیری کلراید :

C.C 5 از هر نمونه + 2 قطره دی کرومات پتاسیم با 〖AgNo〗_3 تیتر کرده از رنگ زرد به

اجری (قرمز ) میرسد .

اندازه گیری نیتریت( 〖NO〗_2^- ) : (نمونه صاف شده T.S.S )

C.C 50 از هر نمونه + C.C 50 شاهد به هر کدام C.C 2 معرف نیتریت اضافه کرده می

گذاریم min 10 تا 2 ساعت بماند . سپس با spect می خوانیم .

اندازه گیری فلوراید F^- : (نمونه صاف شده T.S.S )

C.C 10 از نمونه + شاهد را برداشته ، C.C 2 SPANDS اضافه می کنیم می گذاریم 2 تا

10 دقیقه بماند ، سپس آنرا با دستگاه spect می خوانیم .

تست Fe :

Step 1 : C.C 50 از نمونه در بالن C.C 100 می ریزیم + C.C 50 آب مقطر به عنوان
شاهد + C.C 2 Hcl + C.C 10 هیدروکسیل آمین می گذاریم روی هیتر تا بجوشد (حجم 1/3

برسد ) سپس می گذاریم سرد شود .

Step 2 : C.C 5 فنانیترولین و C.C 10 استات آمونیوم به آن ها اضافه کرده و به حجم می
رسانیم و می گذاریم min 10 بماند و با spect می خوانیم .

اندازه گیری سولفات : (نمونه صاف شده T.S.S)

C.C 50 از نمونه ها را برداشته روی هیتر می گذاریم قبل از این که بجوشد باریم کلراید

اضافه کرده می گذاریم اولین جوش را که زد از روی هیتر بر می داریم و در آن شیشه ساعت

می پوشانیم و روی بن ماری قرار می دهیم تا روز بعد . سپس آن ها را با کلغذ صافی بزرگ

صاف کرده ، وزن بوته چینی خالی را یادداشت می کنیم . و کاغذ صافی های درون آن را درون

کوره تا دمای C^0 800 می گذاریم بمدت 1 ساعت بماند ، سپس در دسیکاتور قرار داده وزن

می کنیم .
وزن بوته خالی – وزن بوته چینی پر = سولفات

فسفات :

C.C 50 از هر کدام از نمونه ها + C.C 50 از آب مقطر بعنوان شاهد در یک بالن ته

صاف (ژوژه c.c100 ) ریخته + 1 c.c 〖 H〗_2 SO_4 به هر کدام از نمونه ها + نوک اسپاتول

آمونیوم پر اکسید سولفات اضافه می کنیم .

سپس روی هیتر قرار داده تا قبل از خشک شدن بر می داریم (حجم 1/3 برسد ) از روی هیتر

برداشته c.c4.5 آمونیوم مولیبدات اضافه می کنیم + c.c0.5 کلرید قلع 〖sncl〗_2 سپس به مدت

min 10 می گذاریم بماند و بعد با spect می خوانیم .

c.c1 〖 H〗_2 SO_4+آمونیوم پر اکسید سولفات + c.c4.5 آمونیوم مولیبدات + c.c0.5 کلرید قلع

اندازه گیری سختی کل :
c.c20 از نمونه +c.c 3 بافر سختی + نوک اسپاتول اریو کروم بلک تی و با EDTA تیتر می

کنیم .
از رنگ بنفش یا صورتی به رنگ آبی می رسد.

اندازه گیری ca،mg :

c.c20 از نمونه +c.c 3 بافر ca + نوک اسپاتول مورکسید با EDTA تیتر می کنیم .

= Ca + Mg سختی کل

اندازه گیری آمونیوم و نیترات :

c.c100 از هر کدام از نمونه ها +C.C 20 بافر آمونیاک ، PH را با KOH به 10- 9.5

رسانده و بعد در بالن C.C 30 آب مقطر اضافه کرده حجم را به C.C 150 می رسانیم ،

C.C 50 اسید بوریک را در ارلن ریخته و زیر نازل قرار می دهیم و عملیات را انجام داده تا

اسید بوریک از بنفش به سبز در آید سپس حجم C.C 150 که رسید بلن را برداشته با

〖 H〗_2 SO_4تیتر می کنیم .

نیترات :
C.C 50 دوباره از اسید بوریک برداشته و درون بالن ها کمی آب مقطر و دواردا اضافه می

کنیم و می گذاریم اولین جوش که زد اسید بوریک را زیر نازل قرار می دهیم تا دوباره سبز و

حجم به 150 برسد و با 〖 H〗_2 SO_4تیتر می کنیم . که از رنگ سبز به بنفش می رسد .

تست رنگ : نمونه صاف شده T.S.S

نمونه های صاف شده را مستقیماً در Cll ریخته و برنامه color می رویم و ابتدا با آب مقطر

صفر کرده و بعد با spect می خوانیم .

اندازه گیری روغن گریس :

1 لیتر از نمونه ها را برداشته با 〖 H〗_2 SO_4،PH آن را به زیر 2 می رسانیم و در قیف جداکننده

ریخته به هر کدام C.C.30 (n-هگزان ) اضافه می کنیم و خوب به هم می زنیم ، می گذاریم

0.5 ساعت بماند سپس 3 بشر تمیز برداشته روی هر 3 ، 3عدد کاغذ صافی ashles قرار داده

قسمت آبی را از قیف جدا کرده بشر ها را زیر سطح روغنی می گیریم (محلول زیر بشر مهم

است ) سپس هر سه بشر را روی بن ماری گذاشته و روز بعد در فور و دسیکاتور می گذاریم

اختلاف وزن را یادداشت × 1000 (مثل T.S )

Detergent :

c.c 10 از هر یک از نمونه ها + c.c 10 بافر سولفات با آب مقطر به حجم c.c30 می

رسانیم ، سپس در قیف ها ریخته و معرف دترجنت اضافه کرده +c.c25 بنزن و خوب به هم

می زنیم و بعد از min 30 دو فاز آلی و آبی از هم جدا می شوند و سپس فاز آلی را با spect

می خوانیم .

نیتروژن آلی (Norg ) :

c.c 250 از نمونه را برداشته می گذاریم تا بجوشد تا 〖NH〗_(3 ) آن بپرد و حجم c.c 50 برسد و

بعد از آن c.c 100 آّب مقطر اضافه مرده تا حجم به c.c 150 برسد سپس c.c 50 معرف

هضم اضافه می کنیم دوباره می گذاریم تا بجوشد به c.c 50 برسد سپس می گذاریم تا سرد

شود و وسایل تقطیر را می بندیم سپس c.c 50 معرف تیو سولفات سدیم NaoH +〖Na〗_2 S_2 O_2) ) اضافه می می کنیم و می گذاریم تا بجوشد وقتی اسید بوریک به حجم c.c

150 رسید آن را تیتر می کنیم .

TKN :
c.c 250 از نمونه را برداشته ، c.c 50 معرف هضم اضافه می کنیم وسایل هضم را می

بندیم می گذاریم تا هضم انجام شود . و حجم c.c 50 برسد و بعد از آن سرد شدن c.c 50

معرف تیو سولفات سدیم NaoH +〖Na〗_2 S_2 O_2) ) اضافه می می کنیم و به حجم c.c 150 می

رسانیم . و وسایل تقطیر را می بندیم تا بجوشد ، زیر مبرد c.c 50 اسید بئریک می ریزیم و

می گذاریم تا حجم اسید به c.c 150 برسد سپس با H_2 SO_4 0.2 نرمال تیتر می کنیم .

روش های تهیه :
محلول H_2 SO_4 ، روش تهیه EDTA ، روش استاندارد کردن EDTA به کمک 〖Cacl〗_2 ، تهیه

محلول سدیم استات ، استات آمونیوم ، هیدروکسیل آمین ، استاندارد COD ، تهیه بافر سختی ،

تهیه بافر کلسیم ، تهیه محلول باریم کلراید ، معرف تقطیر ، معرف فنانترولین(تست آهن) معرف

اسید بوریک ، تهیه کلرید قلع ، محلول استاندارد 1412 ، تهیه محلول استاندارد 6667 ، تهیه
معرف نیتریت ، روش استاندارد کردن دستگاه اسپکت ، تهیه محلول بافر بورات 〖AgNo〗_3

(0.0147 ) ، اسید بوریک ،

تهیه محلول سدیم استات :

200 گرم سدیم استات 3 آّ به ،〖NaC〗_2 H_3 O_2.〖3H〗_2 O را در C.C 800 آب مقطر حل می کنیم.
تهیه محلول استات آمونیوم :

gr 250 استات آمونیوم 〖NH〗_4 C_2 H_3 O_2 را در C.C 150 آّ مقطر حل می کنیم ، و سپس

c.c 700 اسید استیک غلیظ به آن اضافه کرده و خوب حل می کنیم .

تهیه محلول هیدرکسیل آمین :

Gr 10 از HCl و 〖NH〗_2 OH را در C.C 100 آب مقطر حل می کنیم .

استاندارد COD :

gr 4.25 پتاسیم هیدروزن فتالات ((KHP را به مدت 1 ساعت در فور در
C^0110 می گذاریم سپس در دسیکاتور گذاشته و در 1 لیتر آب مقطر حل می کنیم ، محلول
حاصل PPM 500 خواهد بود
{█(50ppm@100ppm)┤ :low range
High range : {█(200ppm@300ppm)┤
را از ppm 500 می سازیم و در رنجهای بالا و پایین می ریزیم و به مدت hr2 در راکتور می گذاریم
و سپس با spect در یخچال نگه می داریم .

تهیه بافر سختی :

gr 67.6 〖NH〗_4 Cl + c.c 572 〖NH〗_4 OH را با هم مخلوط کرده سپس gr 5 〖MgSo〗_4 به آن

اضافه کرده و با آب مقطر به حجم 1000 می رسانیم .

تهیه بافر کلسیم :

gr 40 NaoH در 1 لیتر آب مقطر حل می کنیم (N40) سپس از این N40 ، C.C 25

برداشته در C.C 1000 آّ ب مقطر حل می کنیم (N 1 )

gr 160 NaoH در 1 لیتر آب مقطر ← N4

gr 80 NaoH در 0.5 لیتر آب مقطر ← N4

gr 40 NaoH در 1 لیتر آ ب مقطر ← N1

تهیه محلول باریم کلراید :
100 گرم باریم کلراید 2 آبه 〖cacl〗_2.〖2H〗_2 O در یک لیتر آب مقطر حل کنید .

معرف تقطیر :
gr 5000 NaoH را با gr 25 تیوسولفات سدیم 〖Na〗_2 S_2 O_3.〖5H〗_2 O را در 1 لیتر آب مقطر

به حجم می رسانیم .

معرف فنانترولین : ( تست آ هن )
Mgr 100 ،1 و1-فنانترولین منو هیدرات C_12 H_8 N_2.H_2 O در C.C 100 آب مقطر حل می
کنیم .عمل حل شدن در دمای C^0 80 بایستی انجام شود و اجازه جوشیدن را ندهیم نبایستی
محلول کدر شود ، در حین حل شدن 2 قطره HCl غلیظ به آن اضافه می کنیم تا پایدار شود %

معرف ا سید بوریک :
Mgr200 متیل رد را در c.c 100 اتانول یا ایزو پروپیل الکل حل می کنیم .mgr100 متیل
بورا در c.c اتانول 95% حل می کنیم سپس محلولها را با هم ترکیب می کنیم و می گذاریم
روی stirrer تا حل شود .

تهیه کلرید قلع :
Gr2.5 〖sncl〗_2.〖2H〗_2 O در C.C 100 گلیسول در یک بشر ریخته ورودی حمام آب گرم
(بشر بزرگ) قرار داده و حرارت می دهیم تا کاملاً در هم حل شوند .

محلول استاندارد 1412 :
0.745 گرم از نمونه Kcl را در c.c 1000 آب مقطر حل می کنیم و با دستگاه می خوانیم .
محلول استاندارد 6667 :
3.725 گرم kcl را در c.c1000 آب مقطر حل کرده با دستگاه می خوانیم .

تهیه معرف نیتریت :
در یک بالن ژوژه ml200 ،ml100 آب مقطر c.c20 اسید فسفریک غلیظ اضافه کرده و مخلوط می
کنیم .سپس gr 2 سولفانیل آمید به آن اضافه کرده و با همزن شیشه ای کاملاً حل می کنیم ، بعد از این
که کاملاً حل شدند ، gr0.2 ،Nنفتیل به آن اضافه کرده و کاملاً حل می کنیم و با آب مقطر به حجم می
رسانیم (این معرف به مدت 1 ماه پایدار است )
تهیه محلول بافر بورات :
Gr 38 〖Na〗_2 Bao_4 دی سدیم تترا بورات را با gr3 NaoH در C.C900 آب مقطر روی Stirrer
و حرارت می گذاریم تا کاملاً حل شود ، سپس کل محلول را در یک بشر c.c1000 خالی کرده و با
PH متر به Hcl 1 به 1 به آن ها اضافه می کنیم تا PHبه 9 برسد سپس محلول را به بالن برگردانده و
با آب مقطر به حجم می رسانیم .

محلول H_2 〖SO〗_4 :

C.C 20 از اسید N1 را در بالن ژوژه به حجم C.C 1000 می رسانیم .
N×1000C.C =1N×XC.C→X=20 0.02

روش تهیه EDTA :(M0.01 )

3.7224 گرم EDTAرا در بالن ژوژه یc.c1000 به حجم می رسانیم .

〖AgNo〗_(3 ) : (N0.0147 )
2.395 گرم و 〖AgNo〗_(3 ) را در بالن c.C1000 به حجم می رسانیم سپس باC C. 5 NaCl و
3 قطره معرف دی کرومات ، استاندارد می کنیم .

روش استاندارد کردن :
c.c5 NaCl باید با c.c5 〖AgNo〗_(3 ) خنثی گردد .

اسید بوریک :
gr20 از اسید بوریک را وزن کرده در یک بالن ژوژه c.c 1000 ریخته سپس c.c 10 از
معرف اسید بوریک به آن اضافه کرده و مگنت را درون بالن قرار می دهیم و محتوی آن را با
آب مقطر به حجم c.c 1000 می رسانیم و روی stirrer می گذاریم تا کاملاً در هم حل شوند
(1 ساعت) %

فرآیند تصفیه خانه اهواز :
ورودی تصفیه خانه : آخرین منطقه فاضلاب تحویل گرفته شده که وارد سیستم می شود.
یک نمونه از این قسمت گرفته می شود که به آن نمونه ورودی گفته می شود .بعد از ورودی
فاضلاب قسمت تصفیه مقدماتی یا همان آشغالگیر وجود دارد .اشغالگیر واحدی است که برای
حذف مواد خارجی‏‏‏‎ و همجنین برای حذف مواد جامدی که اندازه بزرگی دارند و برای سیستم
اشکال ایجاد می کنند به ار می رود .به طور کلی در این واح تصفیه خانه سه نوع آشغالگیر
وجود دارد که به دو مکانیکی و یک دستی تقسیم می شود.تمیز کردن آشغالگیر به صورت
مکانیکی انجام می شود به طوری که ابتدا آن را روشن می کنند سپس آشغالها از روی میله
برداشته می شود و به آشغالگیر منتقل می شود .این نوع آشغالگیر از نوع کمانی دهانه متوسط
می باشد.عمل آشغالگیری هر سه دقیقه یک بار و به صورت دستی صورت می گیرد به این
صورت که ابتدا آشغالها در سبد جمع شده رگران آن ها را دفع می کنند.برای خورد کردن آشغاله
از دو آشغال خورد ن استفاده می کنیم ه کار آ" خورد کردن آشغالهیی که در مسیر خورد نشده
است آب اضافی حاصل از جمع آوری آشغاله به اول خط ورودی بر می گردد.

دانه گیر :کاری که انجام می دهد دانه ها و شن و ماسه هایی که در طول مسیر ممکن است
به پمپ ها آسیب برساند را خارج می کند. یعنی فاضلاب به قسمت دانه گیر می رود و بین دو
دانه گیر تقسیم می شود . فاضلاب از قسمت آشغالگیر به دانه گیر و از قسمت دانه گیر به بولیور
های هوا منتقل می شود که کار جدا کردن دانه ها به وسیله نیروی گریز از مرکز را به عهده
دارد.
دانه ها در کف حوضچه ها به صورت ثقلی ته نشین می شوند و به وسیله ی پمپ که در اینجا از
نوع پیستا است دانه ها پمپ می شوند و وادد دانه گیر می شوند و در نهایت آب اضافی دانه ها

گرفته می شود و دانه ها در داخل دانه گیر ته نشین می شوند سپس تخلیه می شوند .

به طور کلی دانه شامل : شن ، ماسه ، تخم مرغ و مواد معدنی که باعث گرفتگی پمپ ها می

شود ه در تصفیه خانه فاضلاب ها پمپ ها نقطه کلیدی کار است بعد از واحد دانه گیر واحد دبی

سنج است (واحدی است که میزان جریان ورودی به فاضلاب را می دهد ) از این مرحله به بعد

ته نشینی اولیه صورت می گیرد . که قبل از وارد شدن فاضلاب به تصفیه خانه واحد دبی سنج

وجود داشته باشد بعد از واحد دبی سنج ته نشینی اولیه صورت می گیرد

ته نشینی اولیه :

ته نشینی اولیه در تصفیه خانه بر اساس زمان ماند طراحی می شود . که براساس زمان ماندی

که به آن می دهند مثلا ٢ساعت مواد جامد در داخل حوض ها ته نشین می شود و به صورت

ثقلی ته نشین و از سیستم خارج می شود و به صورت پساب از آن خارج می شود که در آن

BOD 25 تا 30 % حذف می شود و T.S.S 40 تا 70 % حذف می شود که به آن حوض ته

نشینی اولیه گفته می شود که نوع حوض ها دایره ای می باشد

پساب خارج شده از فاضلاب ها از یک مسیر وارد یک سیستم سه تایی می شود.

تصفیه ثانویه یا میکروبیولوژیکی :

فاضلاب که از حوض ها پساب آن خارج شده وارد حوض هوادهی می شود.

لجن خام : هر دو ساعت یک بار شیر ها را باز می کنند و لجنی که داخل این حوض ها ته نشین

شده پمپاژ می شود به سمت هازم (جایی که لجن تصفیه می شود )
بعد از مرحله اولیه وارد تصفیه بیولوژیکی از نوع لجن فعال متداول است . فاضلابی که وارد

این مرحله می شود لجن برگشتی است( لجنی که از انتهای تصفیه ثانویه به دست می آید.)لجن

فعال از کف ته نشینی ثانویه برگشت داده می شود.

به خاطر اینکه لجن ها حاوی میکروارگانیسم ها ی فعال است . که لجن را می خورد .فرقی که

این ته نشینی با ته نشینی ثانویه دارد این است که لجنی که در آن ته نشین می شود لجن لجن فعال

است یعنی اینکه میکروب هایی که در یک سیستم قرار دارند سیستم از نوع هوازی است یعنی

اینکه هوا هم به آن ها می دهیم .میکروارگانیسم ها هوا را می خورند ومواد آلی فاضلاب را که

همان T.S.Sو BODاست را حذف می کند به این خاطر BODوT.S.S را اندازه میگیرند که

ببینند چقدر میزان آن ها را کاهش داده اند . در واحد هوادهی کار را به این صورت انجام می

دهند ک مواد خام از زیر فاضلاب وارد می شوندکه میکروارگانیسم ها با لجن برگشتی و هوایی

که از زیر فاضلاب تزریق می شوند تامین می شوند .

سیستم هوازی را راکتورهوادهی گفته می شود کاری که می کنیم لجن برگشتی را وارد می کنیم

، فاضلاب را به داخل سیستم می فرستیم و سیستم هوادهی می شود در نهایت چیزی که از این

هوادهی به دست می آید . میکرو ارگانیسم هایی هستند که رشد کرده اند که آن ها را با توجه به

دبی خارج کرده و وارد ته نشینی ثانویه می کنند که در ته نشینی ثانویه لجن فعال (چون

میکروارگانیسم زنده دارد) ایستگاه پمپاژ لجن خام (این واحد مخصوص تصفیه اولیه که در آن

لجن اضافی را جمع کردیم با پمپ پمپاژ می کنیم به داخل هازم که هازم ربطی به تصفیه ثانویه

ندارد به لجن بستگی دارد .
حوض های هوادهی فاضلاب را هوادهی می کنند . هوادهی توسط الکتروموتورهای نصب شده

روی سیستم که پره ها را می چرخوانند صورت می گیرد .

تصفیه خانه لجن فعال سیستمی است که با برق کار می کند اگر برق قطع شود سیستم خراب می

شود .

در سیستم هوادهی میزان اکسیژن از اهمیت بالایی برخوردار است که میزان اکسیژن باید در

حدود ٢میلی گرم یا بیشتر باشد کمتر از ٢ نباید باشد . چون کمتر از ٢ میکروارگانیسم ها می

میرند .

جایی که لجن و فاضلاب از هوادهی خارج می شوند و وارد ته نشینی ثانویه می شوند .ته نشینی

ثانویه هم اسم تصفیه ثانویه یا همان بیولوژیکی است. ار آن ها تقریبا مشابه کار حوض های اولیه

است یعنی براساس نیروی وزن و یک چیز دیگر یا میکروارگانیسم هایی که در حوض هوادهی

تشکیل شده اند اینجا ته نشین می شوند.

ستون توزیعی وجود دارد که فاضلابی که از هوادهی خارج شده تقسیم می شود این حوض ها و

این فاضلاب ها ، فاضلابی است که تصفیه ثانویه انجام شده و با کدورت خیکی پایین وارد منابع

پذیرنده می شود که مرحله نهای است.

لجن فعال برگشتی از کف این حوض برگشت داده می شود(چون زنده است) که نمونه خروجی

که در اینجا گرفته می شود نمونه خروجی نام دارد.از حوض های هوادهی یک نمونه دیگر گرفته

می شود که برای اندازه گیری T.S.S بکار می رود.نمونه ای هوادهی را برای هر حوضی یک

بار می گیریم.
آزمایش هایی که از نمونه های ورودی،اولیه،خروجی می گیرند برای امل کردن روند تصفیه

است که ببینیم در ابتدا چقدر بوده و در خروجی چقدر توانستیم پارامتر های BODو COD را

کاهش بدهیم.

کلر زنی :در انتها ته نشین ثانویه است که فاضلابی که از سیستم خارج می شود برای حذف

میکروارگانیسم ها کلر زنی می شود وارد رودخانه می شود.که در این واحد کلر زنی به دلیل

تولید تری هالومتان تولید می شود که مواد آلی با کلر واکنش شیمیایی میدهد که در بدن ماهی ها

جمع می شود و باعث مشکل می شود.

فرایند دفع لجن :

این فرایند در اول خط و به وسیله هازم صورت می گیرد .هازم از هضم می آید و روشی است
که بدون استفاده از اکسیژن به کار می رود .
چرا از هازم استفاده می شود؟ چون هر روش دیگر نیاز به اکسیژن زیادی دارد و انرژی زیادی
استفاده می شود .برای استان خوزستان همیشه هوا مناسب است و می توان از هازم استفاده
کردچون هازم ها روی درجه حرارت و PH حساس اند برای مناطق گرمسیر مناسب وبرای
مناسب سردسیر خوب نیستند.لجن که از حوض های ته نشینی اولیه به دست می آید خیلی آلوده
است و سرشار از مواد خام است این لجن خام اگر وارد محیط شود بوی شدیدی دارد واگر از
روش هوادهی استفاده شود هزینه زیادی دارد پس از یک روش بی هوازی استفاده می کنیم هضم
می کنیم و سپس لجن هضم شده را وارد بسترهای لجن خشک کن می کنیم زمان خشک شدن در
تابستان ٢٠ روز تا یک ماه و هر چند سال یک بار به وسیله کامیون جمع آوری و در بیابان دفع
می شود .و به عنوان کود از آن نیز می توان استفاده شود ولی ابتدا باید روی آن ها آزمایشات
میروبی را انجام داد سپس استفاده شود.

عکس های قسمت های مختلف تصفیه خانه:

3