گزارش تخصصی آموزگاران ابتدایی : حل مشکل روخوانی در یکی از دانش آموزان با
روش های مناسب
فهرست مطالب
مقدمه: 3
ارزیابی از وضع موجود . 4
فرضیه های پژوهش: 5
هدف اصلی : 6
اهداف جزئی : 6
جمع آوری اطلاعات 6
هدفهای آموزش خواندن در دبستان: 7
تجزیه وتحلیل داده ها . 9
خلاصه ی یافته ها: 9
چگونگی اجرای راه حل ها 9
راه حل ها ی انتخابی 10
ارزیابی بعد از اجرای طرح (نقاط قوت اجرای طرح ) 12
تجدید نظر در روش های انجام گرفته واعتبار بخشی 14
نقاط ضعف : 15
نتایج 15
نتیجه گیری 16
منابع وماخذ 17
مقدمه:
اقراباسم ربک الذی خلق بخوان به نام پروردگاری که تورا خلق کرده است(سوره علق آیه (1
خواندن از جمله وسایل مهم فهمیدن در دنیای کنونی است. فرد می تواند نتیجه ی تحقیقات و مطالعات دیگران را که مدتها به درازا کشیده است ، را ازطریق خواندن درمدّت زمان کوتاهی فرا گیرد.
خوب خواندن از عوامل مهّم پیشرفت و سرگرمی ولذّت بردن ورفع خستگی است. امروز باید به کودکان خود خواندن را بیاموزیم تا فردادبتوانند بخوانند ویاد بگیرند. نکته ی مهّم در امر خواندنتوجّه وتاکید بر امر فهمیدن می باشد نه صرفاً که به صورت عادت در آمده است .
یکی از علل ضعف دانش آموزان در درورس مخصوصاً ضعف در حل کردن مسئله های ریاضی و نفهمیدن آنها مربو ط به ناتوانی آنها در روخوانی و عدم درک آنچه مطالب می باشد.
اغلب مشاهده می شود دانـش آموزی مطلبی را می خواند یا اولیـای او عقیده دارندمرتّب درس می خواند اما نمی فهمد یا دانش آموز دیگری با وجود این که تلاش می کند اما در املانویسی مشکل دارد تمام این اشکالات بر می گردد به ضعف دانش- آموز در روخوانی و آگاه نبودن او به روش مطالعه.
یک معلّم آگاه وعلاقه مند به شغل معلّمی باید ابتداروشهای مطالعه وروان خوانی را به دانش آموزان خود بیاموزد وسپس در پی برطرف کردن اشکالات در دروس دیگر باشد و این مقدور نمی باشد مگر این که خودمعلّم از روشهای مختلف مطالعه و روان خوانیاطّلاع کافی داشته باشد.
در این پژوهش سعی شده با استفاده ازنظر همکاران و کمک مادر و کمک دانش آموزان دیگر در کارهای تیمی تا حدودی مشکل دانش آموزپایه ی پنجم که در روخوانی ضعف شدیدی داشته و این ضعف روی دروس دیگر او نیز تاثیر داشته بررسی شود و تا حدودی هم موثر بوده است.
ارزیابی از وضع موجود
حمید دانش آموز پایه ی
ابتدایی در از نظر ظاهرمرتّب بود ، تنها فرزند خانواده که پدرش
…………………
هم خارج از استان کار می کرد و او اکثر اوقات با مادرش تنها زندگی می کرد
تکالیف مدرسه را درست
وبه موقع انجام می داد(البته با کمک زیاد مادر)امّا درسش ضعیف بود و در
بیان آنچه یادگرفته بسیار
مشکل داشت ونمرات او بسیار پایین بودند.
وقتی می خواست درس را جواب دهد اکثر اوقات زیر لبی چیزی می گفت یا می گفت بلدم اما فراموش کرده ام و نمی توانست به راحتی درس را جواب دهد.
در خواندن فوق العاده ضعیف بود و نمی توانست به راحتی از روی درس بخواند. اکثر مواقع سطرها را گم می کرد بعضی کلمات را با مکث بسیار زیاد می خواند وقتی هم از متن خوانده شده از او سوال می شد نمی توانست جواب دهد.
زنگ هنر کارش را خوب انجام می داد و با ذوق و اشتیاق کارهای هنری را انجام می داد مخصوصاً کاردستی و کار با گل را به خوبی انجام می داد.
بنابراین بنده تصمیم گرفتم مشکل روخوانی را در این دانش آموز برطرف سازم .
فرضیه های پژوهش:
با توجه به این که مهمترین و اساسی ترین هدف خواندن ، فهمیدن مطالب است و خوب خواندن باعث بهتر و سریع تر شدن یادگیری است واین که راه وروش یادگیری بهتر از یاد دادن است تصمیم گرفتم به جای پرسش و پاسخ های مکرربه او در کم شدن مشکلش کمک کنم .
-ضعف در روخوانی باعث ضعف دروس دیگر شده است.
-توانایی کنترل تنفّس در بهتر خواندن تاثیر دارد.
-تقویت حافظه ی شنیداری باعث بهتر خواندن می شود.
-تقویت حافظه ی دیداری باعث بهتر خواندن می شود.
-درست خواندن باعث درک بهتر مطالب می شود.
-طرح سوال از درس باعث در ک بهتر آنچه خوانده می شود.
اهداف گزارش تخصصی :
هدف اصلی :
حل مشکل روخوانی دانش اموز
اهداف جزئی :
– آشنایی بیشتر با روش ها وراه کارها یی جهت بهتر خواندن.
-پی بردن به نقش خواندن در پیشرفت دروس دیگر .
_کمک به دانش آموزی که مشکل خواندن دارد و این مشکل باعث افت تحصیلی او شده است
_مطالعه وتحقیق بیشتر جهت بهتر شدن امر یاددهی ویادگیری .
جمع آوری اطلاعات
جهت کمک به حمید ابتدا بامعلّمان سال های قبل او ، ومدیر مدرسه صحبت کردم در سال های قبل هم درس او ضعیف بوده است به خصوص در درس املا و روخوانی ضعف شدید داشته و با گذشت زمان در پایه های بعدی هم ضعف او شدید تر شده است ؛ مدیر مدرسه و معلمان سالهای قبل هم تلاش کرده اند که به او کمک کنند،مثلاً در پایه ی دوم معلم او چون فکر می کرده دانش آموزدرگروه دانش آموزان دیر آموز می باشد او را به مرکز مشاوره ارجاع داده اند اما حمید از نظر بهره ی هوشی دانش آموز عادی تشخیص داده شده است.
در پایه ی سوم هم به دلیل فوت یکی از وابستگان مادر زهرا و کم توجّهی مادر به او احساس کمبود محبت نموده و انگشت خود را می مکیده که این مشکل هم با کمک خانواده و مشاور برطرف شده است ؛ امّا وابستگی او به مادر زیادتر از قبل شده است . مادر ش می گفت همیشه در درس ها به او کمک می کنم چون در خانه کار دیگری ندارم و وقت آزاد هم دارمامّا هر چه با او کار می کنم اصلاً، نمی فهمد که کار او بیشتر به صورت تکرار و تمرین بوده است ؛ و این کار مادر باعث شده که او بیش از حد به مادر وابسته باشد و نتواند به تنهایی درس بخواند.
در ارزیابی های مکرر و مشاهد ه ی دقیق تر (مهر ماه متوجّه) شدم بیشتر اشکالات حمید مربوط به ضعف او در روخوانی می باشد و چون در خواندن سرعت عمل بالایی ندارد ودرست نمی خواند متوجّه، مطالب نمی شود . البته قدرت یادگیری او هم بالا نبود.
هر روز از او می خواستم درس را روخوانی کند ، روز بعد می خواستم مجدداً همان متن روز قبل را روخوانی کند و اشکالات او را یادداشت می کردم تا بهتر بتوانم به او کمک کنم .
هدفهای آموزش خواندن در دبستان :
اساسی ترین منظور خواندن فهمیدن است و اگر همین هدف بر آورده شود سایر اهداف آموزش خواندن باکمی کوشش بر آورده می شود(ص 29 انوشه پور).
1. شناخت حرفها کلمه ها و درک معانی آنها
2. پرورش قوه ی قضاوت در کودک
.3 ایجاد تواناییهای مطلوب در خواندن
.4گسترش خزانه ی لغات
5. آشنایی با ویژگیهای اجتماعی ، فرهنگی ، اخلاقی جامعه خویش و ایجاد قدرت سازگاری با آن
6. پرورش قوای ذهنی چون تفکّر ، تحلیل و……….
7. ایجاد علاقه به خواندن انواع کتابها و مطالب نوشتاری ( صـ 67 ناعمی)
8. توانایی ترکیب اصوات گوناگون
9. توانایی تفسیرو تعبیر تصاویر و مطالب و حدس زدن معنی لغات در ضمن جمله.
1. افزایش توانایی فهم و تحلیل مو ضوعهای علمی مانند ریاضیات ، علوم و اصطلاحات علمی
.11 ایجاد حس همکاری ،یگانگی وتعاون بین کودکان و پرورش افراد متعهداز طریق درک وبرداشتهای واقعی از موضوعات.
.12 پرورش توانایی تمرکز افکار و تقویت درجه توجّه وتمرکز ذهن برای نتیجه گیری از موضوع (ص30 انوشه پور).
تجزیه وتحلیل داده ها
پس از مطالعه و بررسی های لازم و صحبت هایی که با آموزگاران دیگر و مدیر مدرسه داشتم اطّلاعات، به دست آمده را مورد تجزیه وتحلیل قرار داده و اشکالات وکاستی های دانش آموز مورد نظر مشخص شد
. راه های مناسبی را برای حل یا کم شدن مشکل در نظر گرفتم.
خلاصه ی یافته ها:
خلاصه ی یافته ها پس از تجزیه وتحلیل عبارتند از:
-زیر لبی و آهسته خواندن
-مکث توقّف زیاد بین تلفّظ کلمات
-اشتباه دیدن کلمات
-عدم توجه به چگونگی خواندن جمله
-گم کردن سطر ها
-فراموش کردن مفاهیمی که خوانده
-عدم فهم معنای عبارت
چگونگی اجرای راه حل ها
پس از تحقیق و بررسی و با مشاهده ی دقیق متوجّه شدم باید ابتدا ضعف رو خوانی او را برطرف کنم تا خودبه خود در درس های دیگر هم پیشرفت کند برای این منظور با مدیر مدرسه و سایر همکاران صحبت
نمودم و از نظرات و راه کارهای آنها، از مجلات رشد معلم ، از کتابها یی که درزمینه ی خواندن وجود داشتند و بیشتر از سی دی های آموزشی دکتر مصطفی تبریزی پیرامون اختلالات خواندن کمک گرفتم ؛ بعضی از راه کارها را هم به ابتکار خودم انجام می دادم. به دلیل اشتیاق زیاد مادر جهت کمک به فرزندش به کمک مدیر سی دی های آموزشی را در اختیار مادر هم قرار دادم و راهکارهای لازم را نیز به او دادم و در طول مدرسه با مادر دانش آموز در تماس بودم که کمک مادر هم در کم شدن مشکل موثر بود.
در طول سال تحصیلی از نظرات دیگر همکاران استفاده می کردم و همکاران را تشویق می نمودم که به جای تمرین وتکرارهای زیادراه کارهای اساسی را به دانش آموزان و اولیاء آنها ارائه دهند و روند کار خود را در شورای آموزگاران برای مدیر مدرسه توضیح می دادم واز نظرات آنها در کار خود استفاده می نمودم
.بعضی از راهکارها به صورت انفرادی و بیشتر آنها هم به صورت گروهی در کلاس ، زنگ املا یا چند دقیقه ی باقی مانده تا پایان کلاس و در دروس دیگر به صورت خلاصه گویی درس ، طرح سوال از درس کار می شد که دانش آموزان دیگر هم این کارها را دوست داشتند
راه حل ها ی انتخابی
چون راه کارها بیشتر به صورت عملی بودند و برای داش آموزان کلاس پنجم سخت نبودند راه های زیر را از بین راه کارهایی که پیدا کرده بودم انتخاب نمودم.
.1چون کنترل تنفّس برای خوب خواندن بسیار مهم است ابتدا تمرینهایی که برای کنترل تنفّس موثر هستند را شروع کردم که شامل کارهای زیر است:
الف- تعقیب کردن نوک مداد در جهات مختلف
È کنترل شعله ی شمع با فوت کردن
ج کشیدن صداها تاحدّ توان به صورت مسابقه بین دانش آموزان
.2 تقویت حافظه ی شنیداری و حساسیت شنیدار ی:
الف در حضور دانش آموز با چند شی روی میز ضربه می زدم از دانش آموز می خواستم به دقّت خوب گوش دهد بار دوم بدون اینکه نگاه کند صدا را گوش کند و بگوید صدای چه بود ؛ البته بیشتر مواقع اشیایی که صدای آنها مثل هم بود را به سختی تشخیص می داد.
ب تعداد ی کلمه راتلفّظ می کردم و از دانش آموز می خواستم آنها را تکرار کند که از 3 کلمه شروع کردم تا 5 کلمه را ،را حت می گفت امّا بیشتر برایش سخت بود.
3. تقویت حافظه ی دیداری : جهت تقویت حافظه ی دیداری از دانش آموزان در زنگ املای آموزشی می خواستم متنی را در زمانمشخّصی صامت خوانی کنند ، سپس از آنها می خواستم کتاب ها را ببندند و کلماتی که به یاد دارند را بنویسند .یا کلمه هایی که دارای صدای مشخصی هستند را بنویسند . تصویر خوانی ها هم برای این کار مناسب بودند .
4. استفاده از جدول تند خوانی : از اومی خواستم ، د رمنزل یک متن را برای مادر خود رو خوا نی کند و دریک جدول دریک ستون زمان روخوانی و در ستون دوم تعداد غلطها را یاداشت کند و این کار را آنقدر ادامه دهد تا تعداد غلطهای آن متن به صفر یا حداقل برسد برای بررسی جدول از دانش آموز دیگری
هم کمک می گرفتم به این شکل که در زمانی مشخص آن متن را بخواند ودوستش با جدول مطابقت
بدهد.
.5جهت درک آنچه خوانده :
الف سایه خوانی کلمات.
ب B پیدا کردن شباهت ها و تفاوت ها در تصاویر ابتدا برای حمید بسیار سخت بود.
Ì دیدن یک تصویر و گفتن جزئیّات تصویرکه به صورت مسابقه هم در کلاس اجرا می شد
Ï خواندن متن و بیان آنچه از متن خوانده است ، این کاربرایش بسیار مشکل بودامّا با کمک هم گروهی ها می توانست تا دو سه جمله از متن را بیان کند .
å خواندن متن و طرح سوال از متن ؛ این کار در کلاس و اکثر درس ها انجام می شد که برای او بسیار مشکل بود و نمی توانست سوالات مناسب و درستی طرح کند
ä خواندن متن و انتخاب نام مناسب برای متن خوانده شده.
ارزیابی بعد از اجرای طرح (نقاط قوت اجرای طرح )
طی تماس هایی که با مادرحمید داشتم او هم متوجّه شده بود فرزندش در چه زمینه هایی اشکال داشته است و از اشتیاق فرزندش و پیشرفت او هر چند خیلی زیاد نبود در یادگیری راضی بود.
زمانی که بعضی از کارها به صورت گروهی در کلاس انجام می شد ؛ او را زیر نظر داشتم دربین کارهای گروهی تصویر خوانی ها را خیلی خوب انجام می داد.
دانش آموزان دیگر هم ، دوستشان را تشویق می کردند او با اشتیاق بیشتری کار می کرد. حمید پس از مدّتی تا حدودی در روخوانی تسلّط پیدا کرد و بعد از یک بار خواندن از روی درس توسط دانش آموزان
دیگر یا خودم در کلاس می توانست با اشکالات کمتری درس رارو خوانی کند.
سپس در درس املا پیشرفت خوبی داشت و پیشرفت او در املا نویسی نسبت به درس های دیگر چشمگیر بود .درخواندن کمتر مکث می کرد ، سطر ها را کمتر گم می کرد امّا، درک آنچه خوانده برایش سخت بود امّا؛ پس از چند بار درگروه توضیح دادن توسط دوستانش می توانست چیزهایی را بگوید . هم کلاسی ها ، هم در کلاس درس به او کمک می کردند و از پیشرفت دوست خود خوشحال بودند ؛ وزمان روخوانی دوست داشتند حمید روخوانی کند ومی گفتند او بهتر شده است.
دانش آموزان دیگر هم روش هایی که درکلا س اجرا می شد را دوست داشتندو راهکارها برای دانش آموزانی که در یادگیری مشکل کمتری داشتند خود به خود موثر بود .
نمرات حمید کم کم بهتر می شد ، در نوبتاوّل در درس های دیگر نیز بهتر شده بود.
تجدید نظر در روش های انجام گرفته واعتبار بخشی
پس ازبررسی کارهای انجام شده با مقایسه ی نمرات دانش آموز مورد نظرمتوجّه شدم که کارها ی انجام شده در برخی زمینه ها خیلی موثر بوده امّا؛ باتوّجه به این که درمان اختلال یادگیری خواندن مشکل ترین نوع درمان است تمام اشکالات دانش آموز به طور کامل برطرف نشده که به زمان وتمرین بیشتری نیاز دارد. از مقایسه ی نمرات دانش آموزان دیگر و پیشرفت آنان به این نتیجه رسیدم که کارهایی هم که در کلاس درس انجام می شده و دانش آموزان دیگری که در خواندن مشکل کمتری داشتند و ازبهره ی هوشی بالاتری برخوردار بوده و در کلاس فعّال بوده اند ؛ با وجود این که فقط در کلاس کار می شده موثر بوده و می توان از این روش ها در پایه های دیگر نیز استفاده کرد.
در پایه ی های پنجم وچهارم و سوم چون دانش آموزان صداها و حروف را می شناسند بیشتر باید حافظه ی دیداری ، شنیداری و حساسیت شنیداری تقویت شود و دانش آموز بتواند از آنچه خوانده سوال طرح کند، با این روشها می توان نتیجه ی خوبی گرفت . و کلاس را از حالت یکنواخت بودن خارج نمود و فقط به روش تمرین وتکرار متکی نبود.
مدیر مدرسه هم از فرایند کار راضی بودمخصوصاً این که راهکارهای درست به اولیا داده شود .
نقاط ضعف :
زمان کم از مهم ترین نقاط ضعف اجرای این پژوهش بود .
نتایج
-پیشرفت در درس املا
-بهتر شدن روخوانی
-فهم بهتر مطالب
-اشیاق بیشتر به کارهای گروهی
-یشرفت در دروس دیگر
-استفاده ی همه ی دانش آموزان از روش های اجرا شده و پیشرفت اکثر آنان
-مشارکت دانش آموزان دیگر و دانش آموز مورد نظر و مادرش و دیگر همکاران.
-نه تنها دانش آموزان از فرایند کار استفاده کردند خودم هم با مطالب ، راهکارها ، دیدگاه ها و تجربه های دیگران آشنا شدم.
نتیجه گیری
جدا کردن خواندن از دروس دیگر غیر ممکن است و کمتر می توان موضوعی را پیدا کرد که با خواندن ارتباط مستقیم نداشته با شد ، و باید قبول کرد که خواندن شرط لازم برای موفّقیّت در درسهای دیگر می باشد.
فراگیری که در خواندن صورت مسئله اشکال نداشته باشد ، خیلی زودتر وراحتر راه حل مسئله را می یابد.
باتوجّه به نقش روخوانی و درست خواندن و ارتباط آن با دروس دیگر ، با برطرف کردن اشکالات خوندان و ارائه ی راهکارهایی جهت درست خواندن می توان زمینه ی ایجاد پیشرفت و بهبود یادگیری دروس دیگر را نیز فراهم نمود .
منابع وماخذ
*صفوی،امان االله.(.(1375 کلیات روشها و فنون تدریس،تهران، انتشارات معاصر،چاپ ششم. *پارسا،محمد.(.(1357نظریه های یادگیری و آموزشی،دانشگاه تربیت معلم ،چاپ اول. *قانمی،علی.(.(1378خانواده و مسانل مدرسه ای کودکان،نشر آرین، چاپ سوم.
*سیف ،علی اکبر.(.(1380روشهای اندازه گیری وارزشیابی آموزشی،نشر دوران،چاپ چهارم. *قاسمی پویا،اقبال.(.(1382 راهنمای پژوهش در عمل،پژوهشکده تعلیم و تربیت،چاپ چهارم.
*نصیریان،،شهناز.(.(1382 ارانه ی راهکارهای مناسب جهت کاهش افت تحصیلی دانش آموزان، انتشارات
آموزش وپرورش .
*مبینی پویا،محمد رضا.(.1386 راهنمای نوشتن چکیده ی مقاله، سه شنبه،دوم بهمن 1386
*رحیمی،عبدالکریم.(.(1386 عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،چهارشنبه،نوزدهم دیماه1386