پیرامون بیماریهای کودکان بیماری های شایع عارضه تنفسی و بیماری های دهانی


تحقیقی پیرامون بیماریهای شایع کودکان

الهی نام تو عنوان هستی ست

جمالت جلوه یکتا پرستی ست
گواه راستین بر هستی توست

هر آن هستی که در با لاوپستی ست

تقدیم به کسانی که در راه سلا متی, پرورش و درمان کودکان تلا ش می کنند

مقدمه

هنگامی که کود کی بیمار می شود همه عشق وفداکاری پدری ومادری به جوش می آید ومی کوشند سلامتی را به دختر یا پسری که هیچ علاقه ای را در مورد وی نمی توان زیادی شمرد برگرداند . شاید نخستین اندیشه این باشد که دست به دامان پزشکی شوند که در فن شنا دادن بیماران چیره دست است .
از انجا ئیکه بیماریهای کودکان از بسیاری جنبه های مخصوص خود با بیماریهای بزرگسالان تفاوت دارد شعبه ای کاملا تخصصی در پزشکی نوین به وجود آمده است که طب کودکان نام دارد .
در پزشکی وبخصوص طب کودکان علوم متعدد ومن جمله جراحی دست به دست یکدیگر داده اند تا حدی که تقریبا معجزه می کنند بیماریهایی که سابقا علل شایع مرگ ومیر کودکان (آنفلوانزا . ذات الریه . سل و…..) بودند اکنون به علت پیشرفت در علوم مصونیت وپیشگیری دیگر خطرات ومرگ ومیر گذشته را ندارند .
هدف از این تحقیق جمع آوری مجموعه ای مختصر ومفید از بیماریهای شایع کودکان می باشد هر فرد نا آشنا با طب پس از مطالعه این مجموعه می تواند اطلاعات هرچند ناچیز ولی ارزشمندی را در این رابطه به دست آورد آنچه مسلم است این واقعیت می باشد که هرچه اطلاعات عموی جامعه با علائم عوارض ودوره بیماریهای فزونی یابد در امر تشخیص ود رنتیجه درمان بیماری توسط پزشک تسریع می شود بدین گونه است که عوارض ومرگ میر به حداقل می رسد .

سرخک

عامل بیماری : ویروس روبلا (میس لس ) es) Rubeola(measl

واگیری : انتشار بیماری از طریق ذرات هوای آلوده بوسیله سرفه یا تنفس شخص بیماراست .اما شخص سالمی که از بیمار پرستاری می کند ناقل بیماری نیست .
دوره جایگیری : از لحظه ای که کود ک دچار آلودگی می شود 8 -12روز طول می کشد تا علائم بیماری ظاهر شود .
علائم بیماری : با سرماخوردگی وآبریزش بینی شروع می شود وهمراه با سرفه خشک وتب است چشمان کودک ملتهب .قرمز وحساس نسبت به نور می باشد . دانه ها از روز سوم یا چهارم از روی گردن شروع می شود . دانه های روی پوست در شروع خیلی کوچک وبه رنگ قرمز است .پس این دانه ها به هم آمیخته شده وبه صورت قرمز کبود در می آید . دانه های قرمز رنگ خارش دار از طرف صورت به سمت پاها منتشر می شود .
درمان : استراحت تا زمانی که تب دارد استفاده از تب بربرای بر طرف کردن طب شدید . استفاده از شربت سرفه برای تخفیف سرفه موثر است . برای تسکن التهاب چشمها کمپرس با آب گرم مفید است .همچنین نور زیاد باعث التهاب بیشتر می ود .بنا بر این بهتر است نور اتاق کم باشد .
واکسناسیون : واکسن سرخک ویروس ضعیف شده آن است که باید پس از 14 ماهگی به کودک تلقیح شود .
بهتر است واکسینا سیون در دو نوبت انجام گیرد .
ایمنی : واکسن سرخک برای مدت طولانی ایمنی می دهد ولی دوره ایمنی هنوز مشخص نیست . یک بار ابتلا برای تمام عمر ایمنی می دهد منتهی در تمام موارد اینگونه نیست .
دوره بیماری : از زمان بروز بثورات پوستی 2- 4 روز

اوریون

عامل بیماری : ویروس مامپ mamps))
واگیری :سرایت به وسیله تماس مستقیم است ویروس اسن بیماری خیلی سریع درهوا از بین می رود بنابر این از طریق وسایل شخصی آلوده نمی تواند سرایت کند
دوره کمون : 17 -21 روز
علائم بیماری :تب شدید .متورم شدن غدد گوشی بزاقی
درمان ک استراحت تا قطع تب . استفاده از تب بر برا ی پائین آوردن تب
عوارض : مننژیت .تورم بیضه ها در پسران بعد از بلوغ
واکسیناسیون : واکسن دارد
ایمنی : یک بار ابتلا به این بیماری برا تمام عمر ایمنی می دهد ولی ممکن ات مجددا مبتلا شود
دوره بیماری : عمدتا بیماری پس از دو هفته بهبود می یابد

فلج اطفال

عامل بیماری : ویروس های پولیومیلیت poliomje listis) )

واگیری : از طریق سرفه وتماس با مدفوع شخص آلوده سرایت می کند
دوره کمون : 5- 35 روز ( به طور متوسط 2 هفته )
علائم بیماری : تب .سردرد . سفتی گردن .ظاهر شدن علائم فلج دردستهاوپاها . دفعتا با علائمکاما شبیه به یک سرماخوردگی شروع می شود وبعد در بعضی موارد ضایعات فلجی به جا می گذارد
درمان :تاکنون درمانی برای آن پیدا نشده است .تنها فیزیوتراپی ودادن وضعیت مناب به اندام مبتلا در ابتدای بروز فلج کمک کننده است .جراحی ترمیمی در مراحلی که توام با ضایعات غیر قابل برگشت باشد چاره درمان است .
عوارض : کوتاهی اندام . فلج .ضعف شدد عضلانی . گنلش
واکسناسیون : واکسن فلج به صورت قطره خوراکی در سه نوبت 5 /1 ماهگی وچهارونیم ماهگی همراه با واکسن ثلاث ( دیفتری .کزاز .سیاه سرفه ) به کود داده می شود در سن قبل از مدرسه نیز یک نوبت یاد آوری واردهمچنین در سن 15 ماهگی ترار شود ( ویاد آور باید تلقیح شود )
ایمنی : در اثر واکیناسیون ایمنی می دهد ولی ایمنی قطعی نمی دهد

مخملک
عامل بیماری : میکروب اسپرپتو کوک پیوژن
واگیری : این بیماری از طریق اسباب بازی ووسایل شخص آلوده منتقل می شود انتشار آن خیلی سریع است این بیماری از ابتدای ورود میکروب به بدن تا انتهای آن مصری است اشخاص سالم نیز می توانند ناقل بیماری باشند
دوره کمون : 2 – 5 روز
علائم بیماری : تب شدید تورم والتهاب لوزه ها .گلودرد .اسفراغ .پس از یک روز دانه هایی به صورت نقطه ها قرمز رنگ ظاهر می شود بعد دانه ها یکی شده وبه صورت یک صفحه قرمز رنگ در طح پوست درمی آید زبان بیمار قرمز ومتورم می شود که اصطلاحا به زبان توت فرنگی مشهور است
درمان : استراحت تا قطع تب .استفاده از پنی سیلین
عوارض : اختلال کلیه
واکسیناسیون : واکسن ندارد
ایمنی :یک بار ابتلا ایمنی نمی دهد وبیماری می تواند تکرار شود
دوره بیماری : اززمان بروز ببثورات پوستی تا بر طرف شدن آن 10 -14 روز

دیفتری

عامل بیماری : کورینه با کتریوم دیفتر Coryne bacterium diphteriael

واگیری : در اثر تماس با شخص بیمار یا رایت از ناقلین سالم
دوره کمون : 2- 10 روز
علائم بیماری تب . سر درد . خستگی .گلو درد . تنگی نفس . احساس لرز . استفراغ . خونریزی از بینی . گلو . مجار تنای وادراری وگاه از لوله گوارشی
درمان : استراحت استفاده از داروهای ضد درد وتب بر استفاده از سرم دیفتری ( ضد سم دیفتری ) آنتی
بیوتیک ها
عوارض فلج کام .التهاب قلب . در گیری اعصاب مغزی
واسیناسیون : واکسن دیفتری همراه واکسن کزاز وسیاه سرفه به نام واکسن ثلاث در سه نوبت در : 5 /1 ماهگی . سه ماهگی به کودک تزریق می شود یک یاد آورهم از دیفتری وکزاز در سن قبل از مدرسه ویکی هم در 14 سالگی ترار می شود ( نوع بالغین که فقط شامل کزاز ودیفتری است ) ویک یاد آوری هم در 15 ماهگی
ایمنی : با واکسیناسیون کامل می توان ایمنی ایجاد کرد
دوره بیماری : در مورد دیفتری حلق ابتدا گلو درد وتب خفیف پس بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن می باشد در افراد با ایمنی خوب پس از یک هفته معمولا گلو درد بر طرف شده وبیماری فروکش می کند ولی در افراد با ایمنی ضعیف ممکن است بیماری پیشرفت کند

سرخچه

عامل بیماری : ویروس که در حال حاضرجزء Togavirus می باشد
واگیری : از طریق تماس مستقیمیا به وسله سرفه یا عطسه بیمارمنتشر می شود
دوره کمون : 12- 23 روز
علائم بیماری : در شروع علائم سرماخوردگی خفیف . آبریزی از بین گلو درد وتب خفیف .پس از چند روز دانه های صورتی رنگ اول در صورت وبعد برروی بدن ظاهر می شود . گاهی علائم آن قدر خفیف است که به آن توچهی نمی شود نوعی غدد خاص ( غدد لنفاوی ) پشت گوش وگردن بزرگ می ود
درمان : استراحت تا زمانی که تب قطع شود در صورت تمایل می تواند کمی راه برود
عواض : عواضی ندارد فقط در زنان باردار خصوصا در سه ماهه اول حاملگی به چنین آسیب می رساند
واکسیناسیون : کودکان خرد سال نیازی به واکسیناسیون ندارند ولی برای ایمن سازی دختران می توان آنها را در سن 10 -14 سالگی واکسینه کرد تا در دوران حاملگی به این بیماری دچار نشوند
ایمنی : یک بار ابتلا به این بیماری باعث ایمنی می شود با واکسینه کردن هم می توان ایمنی را بوجود آورد
دوره بیماری اززمان بروز بثورات پوستی 3 روز

آبله مرغان

عامل بیماری : ویروس واریسلا زوستر Raricell zoster
واگیری : سرایت از طریق هوای آلوده یا تماس به طور مستقیم می باشد بیشترین احتمال واگیری آن را چند روز قبل از بروز دانه ها تا خشک شدن تاولهاست
دوره کمون : 2- 3 هفته
علائم بیماری : باتب شدید شروع می شود سپس دانه ها ظاهر می وند که ابتدا جوش است سپس آبدار وتاول مانند شده وخارش پیدا می کند
درمان : استراحت تاقطع تب استفاده از داروهای مخصوص برای رفع خارش پوست
عوارض : در صورت خاراندن دانه ها وپاره شدن تاولها محل آن چرکی می ود ویا اینکه اثر برای مدت طولانی روی پوست با قی می ماند
واکسینا سیون : واکسن دارد ولی به طور معمول استفاده نمی شود
ایمنی : یک بار ابتلا به این بیماری تا تمام عمر ایمنی نسبت به این بیماری ( آبله مرغان ) می دهد گاه نمود این بیماری در نین بالاتر به صورت زناست
دوره بیماری : 10- 14 روز

سیاه سرفه

عامل بیماری : میکروب بورد وتلا پرتوزلیس وبورد وتلا پارا پرتو زلیس
واگیری : بوسیله ذرات آلوده که از سرفه شخص بیمار در هوا پخش می ود
دوره کمون : 7- 14 روز
علائم بیماری : ابتدا حالت سرماخوردگ وآبریزی از بینی سپس سرفه های شدید ( حدود سه هفته سرفه ها شدید واستفراغ خصوصا در شب سرفه ها شدید می شود )
درمان : استفاده از هوای آزاد . استراحت در حالی که زیر سربلند تر باشد برای اینکه نفس کشیدن راحت تر شود استفاده از آنتی بیوتیک ها وداروهای ضد سرفه
عوارض : برونیت . سینه پهلو
واکسیناسیون : واکن این بیماری سه نوبت در 5 /1 ماهگی . 3 ماهگی و 5 / 4 ماهگی با دو واکسن دیفتری وکزاز به نام واکسن ثلاث به کودک تزریق می شود وهمچنین در یاد آورد 15 ماهگی و6 سالگی دارد
ایمنی : یک بار ابتلا به سیاه سرفه برای مدت طولانی ایمنی ایجاد می کند اما این ایمنی برای تمام عمر نیست در صورتی که واکسیناسیون به طور کامل ودقیق انجام شود برای تمام عمر ایمنی خواهد داد
دوره بیماری : معمولا 6 هفته است که در سه مرحله خفیف . سرفه های شدید ونقاهت خلاصه می شود

آنفلوانزا

عامل بیماری : ویروسهای مختلف یا انواع مختلف یک ویروس
واگیری : از راه سرفه یا عطسه از دهان شخص مبتلا خارج می شود ودر فضا منتشر می گردد
دوره کمون : بین یک تا سه روز
علاتم بیماری : تب . لرز . درد عظلات وسردرد . سرفه خشک یا التهاب چشمها . گلو درد
درمان : استفاده از تب بر. استراحت . در صورت گوش درد یا سینه پهلو باید از آنتی بیو تیک استفاده کرد
عوارض : گوش درد . سینه پهلو
واکسیناسیون : دارد ولی رایج نیست
ایمنی : ندارد
دوره بیماری :حدود یک هفته

عارضه های تنفسی کودکان

استرپتوکوک پنومونیه به عنوان شایع ترین ارگانیسم جدا شده در دوره اول و دومین در دوره دوم مهم ترین ارگانیسمی است که در عفونت های تنفسی کودکان چه اتیت میانی، چه رینوسینوزیت و چه پنومونی مطرح است. مهم ترین جنبه حساسیت آنتی بیوتیکی این ارگانیسم مقاومت فزاینده آن به پنی سیلین است. استرپتوکک پنومونیه از این نظر به سه گروه تقسیم می شود.
در سوش های مقاوم به پنی سیلین مقاومت چند دارویی تا 75 درصد افزایش پیدا می کند. مقاومت پنوموکک به داروهای غیر بتالاکتام نیز گزارش شده است.
در مطالعه ما مقاومت به داروهای غیر پنی سیلین برای اریترومایسین از 9 درصد به 5/91 درصد و کوتریموکسازول از 46 درصد به 6/66 درصد افزایش پیدا کرده است.
گونه های استافیلوکک، عمدتا به ترکیبات پنی سیلین و تتراسیکلین مقاوم، ولی بخصوص انواع کوآگولاز مثبت آن به سیپروفلوکساسین، اریترومایسین و وانکومایسین در بیش از 80 درصد موارد حساسیت نشان می دهند.
گونه های هموفیلوس به سیپروفلوکساسین، سفالوتین، سفالکسین، وانکومایسین و اکسی تتراسیکلین حساسیت خوبی (بالای 90 درصد) دارند، ولی نیمی از این گونه ها به آمپی سیلین و آموکسی سیلین مقاوم اند. حساسیت این گونه به کلرام فنیکل نیز شدیدا کاهش یافته و در حد زیر 30 درصد است.
موراکسلاتارالیس (M. Catarrhalis)، سومین ارگانیسم جدا شده از دستگاه تنفس فوقانی کودکان، در بیماری زایی تنفسی در کودکان نقش مهمی دارد. تست های حساسیت میکروبی این ارگانیسم نشان می دهد که، حساسیت این میکروب به آنتی بیوتیک هایی همچون پنی سیلین، آمپی سیلین، آموکسی سیلین، ریفامپین و توبرامایسین کاهش یافته و به اکساسیلین و کلوکساسیلین مقاوم است. حساسیت این میکروب به سفالوتین و سفالکسین در حال حاضر در حدود 30 درصد و وانکومایسین و اریترومایسین بیش از 80-90 درصد و به کلرام فنیکل، سیپروفلوکساسین، کوآموکسی کلاو، آزیترومایسین و Vancomycin نزدیک به صد درصد است. بنابراین در درمان عفونت های مربوط به این میکروب باید به آنتی بیوتیکهایی غیر از گروه پنی سیلین ها چون سفالوسپورین مثل سفوراکسیم، اریترومایسین و کینولون ها روی آورد.
علائم و نشانه های تشخیصی در عفونت موراکسلایی تفاوت چندانی با عفونت های تنفسی فوقانی دیگر ارگانیسم ها ندارد.
علل سینوزیت های مقاوم:
در صورت عدم پاسخ کودک به درمان مناسب آنتی بیوتیک بایستی به موارد زیر توجه کرد:
الف) اختلالات آلرژیک
ب) آلاینده های محیطی مانند دود سیگار، حیوانات خانگی و …
ج) رفلاکس گاستروازوفاژیال
د) هیپر تروفی آدنوئید
هـ ) cystic fibrosis
و) primary ciliary dyskinesia
ز) رینیت غیر آلرژیک
ح) اشکالات آناتومیک مانند پولیپ، تومور، جسم خارجی و اشکالات استخوانی
ط) سینوزیت آلرژیک قارچی
گرافی سینوس در کودکان قابل اعتماد نیست چرا که سینوس opacified در تعداد زیادی از کودکان طبیعی دیده می شود و حدود 45 درصد کودکان دچار سینوزیت مزمن هم علیرغم داشتن تغییرات در سی تی اسکن، گرافی نرمال دارند. از طرف دیگر 60 درصد کودکان سالم دارای ادم مخاطی در سی تی اسکن می باشند. بنابراین تشخیص سینوزیت با روش های تصویرنگاری میسر نمی باشد و تشخیص clinical می باشد.
آبسه پری تونسیلار
شیوع آبسه پری تونسیلار 1000/3 بوده و عمدتا در دهه دوم زندگی روی می دهد.
این آبسه تقریبا همیشه به علت استرپتوکوکوک β همولیتیک گروه A یا بیهوازی های دهانی بخصوص باکترویید هاوپپتواسترپ و فوزی باکترها است.
در صورت عدم درمان آبسه پری تونسیلار احتمال پارگی ناگهانی و گسترش عفونت بخصوص انسداد راه های هوایی می رود.
گلودرد شدید یک طرفه به همراه تب اندک، لرز، تعریق، دیسفاژی، تریسموس، (به دلیل تحریک واسپاسم رفلکسی عضله پتریگویید داخلی) صدای گرفته (hot potato)، اختلال در حرکت کام از علایم بیماری می باشد.
درمان:
1- آنتی بیوتیک
2- آسپیراسیون آبسه
3- هیدراسیون
4- آنالجزی
5- تونسیلکتومی: 10 تا 15% احتمال عود آبسه پری تونسیلار می رود که در این صورت بهتر است لوزه برداری نماییم.
علیرغم شیوع اندک آبسه پری تونسیلار با توجه به عوارض خطرناک بیماری بایستی در مواردی که فرد مبتلا به تونسیلیت حاد به درمان های انجام شده پاسخ نداده و تورم پایدار لوزه کماکان ادامه دارد به این بیماری شک نماییم زیرا در مواردی این بیماری خود را با تظاهرات دیگر مانند تب بدون کانون، دهیدراسیون، سپسیس و یا اپی گلوتیت نشان می دهد.
توده های گردنی در کودکان
توده گردنی گرچه شکایت شایعی است ولی حتی متخصص اطفال باتجربه نیز گاه در اتخاذ تصمیم برای بررسی و چگونگی برخوردار با این شکایت، دچار تردید و برای کسب اطمینان هرچه سریع تر آخرین ترفند تشخیصی یعنی بیوپسی ضایعه را به عنوان اولین اقدام انتخاب می نمایند.
ظرف مدت یک سال 133 کودک دچار توده گردنی در درمانگاه مرکز طبی کودکان تحت بررسی قرار گرفتند.
توده گردنی یکی از علل شایع مراجعه به درمانگاه های اطفال می باشد. غدد لنفاوی شایع ترین عواملی هستند که منجر به بزرگی و تورم گردن می گردند. غدد لنفاوی، اغلب در کودکان در جریان عفونت های تنفسی، بزرگ شده و بعد از مدتی کمتر از 2 ماه به اندازه طبیعی خود باز می گردند. گاه به علت تغییرات فیبروتیک در داخل آنها هرگز به اندازه طبیعی و اولیه خود باز نمی گردند.
با توجه به طیف وسیع علل آدنوپاتی، گاه پزشک ناگزیر به بررسی هیستولوژیک ضایعه شده و در چنین مواردی بیوپسی غده تنها راه ممکن است. از آن جایی که بررسی هیستولوژیک اکثر غدد لنفاوی بررسی شده، نمای "راکتیو" را نشان داده و معمولاً در چنین مواردی علت مشخصی برای آن دریافت نمی گردد، بیوپسی غده لنفاوی در موارد گروه های سنی نوزاد و بالای 10 سال، تداوم توده بعد از دو ماه، رشد سریع و چسبندگی به نسوج زیرین و یا آدنوپاتی های سوپرااکلاویکولار در اولین فرصت و در سایر موارد با توجه به شرایط خاص بیمار توصیه می گردد. در گروه های سنی زیر 2 ماه، آدنوپاتی ها جزء علل شایع توده گردنی نیستند و در چنین مواردی شایع ترین علل تورم گردن، مالفورماسیونهای مادرزادی و عروقی، هماتوم استرنوکلیدوماستوئید و گواتر مادرزادی است و در صورت برخورد به آدنوپاتی در چنین بیمارانی، با توجه به احتمال مسائل جدی پاتولوژیک، اقدامات تشخیصی همه جانبه باید صورت گیرد.
بیماری کاواساکی Incomplete
بیماری کاواساکی امروزه به عنوان شایع ترین علت اکتسابی بیماری قلبی می باشد و علیرغم مرگ کمتر از 1/0% در صورت عدم درمان احتمال درگیری قلبی تا 25% می رسد.
بروز بیماری کاواساکی و عوارض جدی در پسرها شایع تر می باشد.
بروز بیماری در نژاد آسیایی شایع تر بوده و 80% موارد در بچه های زیر 5 سال مشاهده می شود و احتمال بیماری در سنین بالای 12 سال غیرمحتمل می باشد.
بروز بیماری کاواساکی در فصول بهار و زمستان که بیماری های ویروسی شایع ترند بیشتر می باشد.
دکسترومتورفان:
این دارو در سال اول نباید مصرف شود مصرف این دارو در آسم ممکن است مشکلات بیماران آسمی را بیشتر کند. بیشتر مصرف این دارو را در سرفه های شدید و مزاحم و خشک، در بعد از یک سال توصیه می کنیم.
موکولیتیک ها:
برم هگزین و ان استیل سیستین جزو این داروها هستند. مصرف روتین داروها بخصوص در سرماخوردگی ها مورد ندارد و در مواردی که پزشک فکر کند، موکوس غلیظ در ریه هست (مثل موارد آسم و سیاه سرفه) می تواند مصرف شود.
کدئین:
مصرف این دارو به عنوان شربت سینه در طب کودکان جائی ندارد.
ریفلاکس گاستروازوفاژ و درگیری دستگاه تنفس
به طور کلی دو نوع ریفلاکس گاستروازوفاژ وجود دارد که عبارتند از:
1- ریفلاکس فیزیولوژیک
2- ریفلاکس پاتولوژیک
1- ریفلاکس فیزیولوژیک: این نوع ریفلاکس در اوائل دوره شیرخوارگی وجود دارد و با استفراغ های مکرر ولی با حجم کم و معمولاً به دنبال شیرخوردن یا آروغ گرفتن شیرخوار صورت می گیرد. این شیرخواران، از سلامت کامل، رشد و تکامل کاملاً طبیعی برخوردار می باشند. به همین دلیل به این شیرخواران happy spitter نیز می گویند در حقیقت این نوع ریفلاکس هیچگونه مشکلی برای شیرخوار به همراه ندارد و معمولاً در سنین 9 تا 12 ماهگی خودبخود و بدون هیچگونه عارضه ای بهبود می یابد.
2- ریفلاکس پاتولوژیک: این نوع ریفلاکس در تمام سنین از دوره شیرخوارگی تا بزرگسال دیده می شود و دارای علائم متعدد بالینی اعم از گوارشی و غیر گوارشی می باشد این نوع ریفلاکس دارای زمینه ارثی بوده و به صورت اتوزم غالب منتقل می گردد.
از ویژگی های ریفلاکس پاتولوژیک این است که به صورت مزمن و عودکننده می باشد و به همین دلیل افراد مبتلا غالباً درگیر علائم و عوارض بیماری می باشند. این نوع رفلاکس را بیماری ریفلاکس گاستروازوفاژ (Gastroesophageal reflux disease) (GRED) نیز می نامند.
علائم تنفسی ریفلاکس گاستروازوفاژ
در جریان ریفلاکس دستگاه تنفس فوقانی و تحتانی می تواند درگیر شود و در نتیجه بیماران با علائم بالینی هرکدام یا هر دو قسمت ممکن است مراجعه نمایند.
با توجه به این که ریفلاکس معمولاً مزمن و عودکننده می باشد بنابراین علائم تنفسی آن نیز مزمن و عودکننده خواهد بود.
علائم بالینی
علائم تنفسی بیماری را می توان به دو دسته کلی تقسیم نمود:
1- علائم دستگاه تنفس فوقانی
2- علائم دستگاه تنفس تحتانی
1- علائم دستگاه تنفس فوقانی: شامل سرفه مزمن، کلفن و خشن شدن صدا (لارنژیت)، سینوزیت مزمن، اوتیت میانی، گلودرد (فارنژیت) می باشد. سرفه مزمن و مزاحم بدون هیچ گونه علامت همراه می تواند تنها علامت ریفلاکس باشد.
2- علائم دستگاه تنفس تحتانی: در این حالت بیمار بیشتر با علائم درگیری ریه ها با سرفه مزمن، پنومونی مکرر و بعضاً پیشرونده، تابلو آسم با شدت های متفاوت بروز می نماید و معمولاً با همین تشخیص ها تحت درمان قرار می گیرند. بنابراین به علت عدم تشخیص به موقع و درمان مناسب بیماری، منجر به عوارض پیشرفته و بعضاً غیرقابل درمان نظیر آتلاکتازی، برونشیکتازی و فیبروز ریوی می گردد.
آسم و ریفلاکس
رابطه آسم و ریفلاکس یکی از موارد مهم و قابل توجه در نزد متخصصین مربوطه می باشد. زیرا همراهی این دو پدیده همواره مورد توجه و تائید صاحبنظران بوده است. زیرا هریک می تواند زمینه ساز و عامل بروز دیگری باشد.
در کودکان با آسم مزمن شیوع ریفلاکس گاستروازوفاژ بین 45 تا 75% و در بالغین تا حدود 80% گزارش شده است. بنابراین در تعداد چشمگیری از بیماران مبتلا به آسم، ریفلاکس وجود دارد که می تواند سبب تشدید و پیشرفت علائم تنفسی بیماری گردد. قابل توجه است که عده زیادی از این بیماران علائم اختصاصی و گوارشی ریفلاکس را ندارند بنابراین چنانچه به فکر ریفلاکس نبوده و اقدامات تشخیصی مربوطه انجام داده نشود به تشخیص نخواهیم رسید. بر اساس آمارهای موجود در تعداد قابل توجهی از این بیماران پس از درمان ریفلاکس علائم تنفسی آسم بهبود می یابد و نیاز به داروهای ضدآسم بسیار کم شده و حتی دارو قطع می گردد. به طور کلی پیشنهاد می گردد در هر بیماری که با تشخیص آسم با درمان مربوطه بهبود نیابد یا حتی علیرغم درمان آسم، علائم بدتر شود برای ریفلاکس بیمار را بررسی و درمان نمود. در این موارد بهتر است داروهای ضد آسم قطع شود زیرا با داروهای ضد آسم، ریفلاکس شدیدتر می شود و در نتیجه ممکن است علائم بیماری نیز تشدید یا بدتر شود.
تشخیص ریفلاکس
1- باریم سوالو
2- مانومتری
3- اندوسکوپی
4- درمان آزمایشی با دارو
در این روش پیشنهاد می گردد که بیماران با شک ریفلاکس بدون انجام اقدام تشخیصی، تحت درمان با داروهای Proton pump inhibitor (PPI) نظیر امپرازول با مقدار مناسب قرار گیرند و به مدت دو هفته درمان و پیگیری شوند. در صورتیکه طی این مدت علائم بیماری بهبود یابد و بیمار یا والدین رضایت داشته باشند. در این حالت تشخیص ریفلاکس را تائید نموده و بیمار را به مدت لازم به عنوان ریفلاکس تحت درمان و پیگیری قرار می دهند.
مراحل درمان:
1- درمان کانزرواتیو
2- درمان داروئی
3- اندوسکوپی
4- جراحی
درمان کانزرواتیو: این نوع درمان در کلیه بیماران با ریفلاکس با یا بدون علائم تنفسی پیشنهاد می گردد و به نظر می رسد این اقدام در 100-70% بیماران سبب کاهش شدت و حتی رفع علائم منجمله علائم تنفسی می گردد. لذا می بایست به صورت جدی و با تاکید بر اهمیت و رعایت آن به بیماران توصیه گردد. معمولاً علائم تنفسی ریفلاکس به ویژه سرفه خیلی آهسته و پس از مدت طولانی از شروع درمان بهبود می یابد و در بسیاری از موارد چندین هفته و حتی چندماه طول می کشد تا بیمار کاملاً بهبود یابد.
1- وضعیت فیزیکی بیمار (Position) بعد از غذا خوردن: به نظر می رسد بهترین وضعیت جهت کم کردن یا جلوگیری از ریفلاکس، خوابیدن به شکم و سینه با زاویه حدود 30 درجه از سطح زمین می باشد. این حالت خوابیدن در شیرخواران کمتر از دو ماه ممنوع است لذا نباید توصیه گردد. این حالت بعد از 2 ماهگی تا یک سالگی، تنها در روز و در زمان بیداری شیرخوار توصیه می شود ولی در شب و به هنگام خواب در روز می بایست شیرخوار را به پهلو (ترجیحا به پهلوی چپ) خواباند.
2- تغذیه بیماران: از خوردن غذاهای آبکی، پرچرب و مایعات زیاد می بایست خودداری شود.
لذا می بایست غذا با حجم کم، سفت و به دفعات میل شود.
امروز PPI ها به عنوان اولین خط درمان انتخابی ریفلاکس توصیه می گردند.
در نوزادان و شیرخواران که قادر به مصرف کپسول نمی باشند پیشنهاد می گردد مقدار مناسب محتویات کپسول (گرانولها) را در یک قاشق ماست یا پوره سیب داخل نموده و به بیمار بخورانند و مقداری آب خنک به دنبال آن نوشیده شود. در بیماران با نارحتی تنفسی پیشنهاد می گردد این داروها با دوز دو برابر (دو بار در روز) و به مدت حداقل 3 ماه مصرف شود. دوز روزانه امپرازول در نوزادان، شیرخواران و کودکان بین 3-3/0% میلی گرم به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن توصیه می گردد.
درمان جراحی: علیرغم این که بهترین روش درمان ریفلاکس علاوه بر درمان کانزرواتیو، دارودرمانی است ولی در بعضی موارد به دلایلی بیمار نیازمند عمل جراحی می باشد. مهمترین موارد نیازمند جراحی عبارتند از:
الف) موارد مشرف به SIDS که منجر به فوت نشود و ثابت شود که در اثر ریفلاکس رخ داده باشد.
ب) درگیری ریوی به ویژه آسپیراسیون
پ) عدم پاسخگویی به درمان دارویی و ادامه استفراغ و ایجاد عوارض منجمله اختلال رشد
ت) ازوفاژیت شدید
ث) انسداد (Stricture)
ج) بیماران عقب افتاده ذهنی

مشکلات دهان در کودکان(تشخیص،علایم و اقدامات درمانی)

در صورتی که کودک شما از درد دهان دنج می برد یا دارای ناراحتی در دهان یا زبان یا لب ها است ، به این مبحث مراجعه کنید. چون غشا (پوسته) داخلی دهان و پوست لب ها نازک و حساس هستند ، آماده زخم های جزئی و عفونت می باشند. کودکان خردسال چون تمایل دارند اشیاء مختلف را وارد دهانشان نمایند، معمولاً دچار عفونت دهان و لب ها می گردند. آلرژی ها نیز ممکن است باعث تورم دهان یا زبان گردند و ممکن است خطرناک باشند.
هشدار
تورم دهان و زبان
اگر زبان یا دهان کودک شما به طور ناگهانی متورم شد، آمبولانس خبر کنید. تورم ممکن است به سبب عکس العمل آلرژیک شدید باشد. اگر تورم ادامه یابد، ممکن است باعث مشکلات تنفسی شود که می تواند خطرناک باشد.
در صورتی که کودک شما در اطراف لب ها دچار خشکی و ترک خوردگی شده باشد:
* آیا نواحی سخت و خشک شده، مانند تاول های ریز به نظر می رسند؟
دلیل احتمالی: کودک شما ممکن است دچار زخم سرد (cold sores) شده باشد که بوسیله عفونت با ویروس تبخال بوجود می آید. بعد از عفونت اولیه، ویروس تیخال ممکن است برای چندین ماه یا حتی سال باقی بماند و به سبب هوای سرد یا قرار گرفتن در معرض تابش شدید آفتاب فعال گردد.
اقدام درمانی: این حالت معمولاً به خودی خود برطرف می گردد. البته مصرف کرمهای ضد ویروس می تواند روند بهبودی را تسریع بخشد به خصوص اگر در مراحل اولیه بیماری استفاده گردد. برای جلوگیری از انتشار این ویروس به دیگران، اجازه ندهید کودکتان تا زمان وجود این تاول کسی را ببوسد.
* آیا این نواحی سخت شده دارای پوسته های عسلی رنگ می باشند؟
درمدت 24 ساعت به پزشک مراجعه کنید.
دلیل احتمالی: زرد زخم (Impetigo)، یک عفونت باکتریایی که معمولاً بر روی پوست اطراف دهان بروز می کند، محتمل می باشد.
اقدام درمانی: پزشک، احتمالاً به شما توصیه خواهد کرد که پوسته ها را با یک پارچه کتانی و آب گرم برطرف کنید. او ممکن است حتی کرمهای آنتی بیوتیک برای مالیدن بر روی آن نواحی یا آنتی بیوتیک خوراکی تجویز کند. تا برطرف شدن عفونت، سعی کنید کودک از حوله جداگانه استفاده کند تا مانع سرایت عفونت گردد. به دلیل مسری بودن این بیماری کودک را از سایر کودکان دور نگهدارید.
* آیا لب ها و پوست اطراف آنها قرمز رنگ و ترک خورده می باشد؟
دلیل احتمالی: کودک ممکن است دچار لیک اگزما (lick eczema)، که حالتی در اطراف دهان و لب ها به سبب آب دهان (بزاق) یا به دلیل مکیدن بیش از حد انگشتان یا لیسیدن لب ها می باشد، شده باشد.
اقدام درمانی: روزی دو مرتبه کرم های حاوی کورتون را بر روی پوست اطراف لب ، به مدت چند روز بمالید تا تورم کاهش یابد وسپس از ژل پترولیوم (petroleum) برای محافظت پوست استفاده کنید. می توانید عادت مکیدن انگشتان در کودک خود را بوسیله پرت کردن حواس او به موضوع دیگری، کم کم از بین ببرید. البته، حساسیت بیش از حد بر روی عادت کودک ممکن است وضعیت را بدترنماید.
در صورتی که کودک شما دارای لثه های قرمز رنگ و دردناک است:
* آیا وقتی کودک مسواک می زند از لثه هایش خونریزی دارد؟
بلی- دلیل احتمالی: کودک شما ممکن است به بیماری ژنژیت که در آن لثه ها متورم و قرمز می گردند، مبتلا شده باشد. این بیماری معمولاً به دلیل عدم رعایت بهداشت بوجود می آید. به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
اقدام درمانی: دندانپزشک، احتمالاً دندانهای کودک شما را بررسی و تمیز خواهد کرد و به شما توصیه می کند که مراقب لثه ها شدید باشد، دندانپزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.
خیر- دلیل احتمالی و اقدام درمانی: در آمدن یک دندان ممکن است باعث تورم لثه ها گردد.
(دندان در آوردن رامشاهده کنید) به کودک یک حلقه سفت و سرد شده مخصوص دندان درآوردن ، برای جویدن بدهید. ژلهای مخصوص دندان درآوردن که بدون نسخه فروخته می شوند، می توانند برای لثه ها موثر باشند. اگر لازم شد به مقدار لازم و توصیه شده به کودک مسکن بدهید.
* آیا کودک شما دارای زخم و لکه های زرد یا سفید رنگ در داخل دهان یا روی زبان می باشد؟
در مدت 24 ساعت به پزشک مراجعه کنید.
دلیل احتمالی: برفک دهان که یک عفونت قارچی است، محتمل می باشد. این حالت در کودکان خردسال یا کودکان بزرگتر که ایمنی بدنشان بر اثر بیماری یا درمان دارویی ضعیف شده است ، بسیار رایج است.
اقدام درمانی : پزشک، احتمالاً ژل ضد قارچ را برای رفع عفونت توصیه خواهد کرد. برای جلوگیری از بازگشت بیماری، تمام وسایل بازی، نوک شیشه های شیر و حلقه های دندان در آوردن را که کودکتان از آنها استفاده می کند استریل کنید.
در صورتی که کودک شما دارای زخم های خاکستری کم رنگ یا تاول هایی در داخل دهان است:
* آیا کودک دارای تاولهایی بر روی کف دستها، خود دستها و همچنین کف پاها می باشد؟
دلیل احتمالی : کودک شما ممکن است به بیماری دست، پا و دهان که یک عفونت ملایم از نوع ویروسی است مبتلا شده باشد. تاولهای روی دست و پا معمولاً 48 ساعت بعد از دهان ظاهر می گردند. با پزشک خود مشورت کنید.
اقدام درمانی: درمان خاصی برای این حالت وجود ندارد. اگر تاول ها پاره شد و ایجاد زخم نمود، کودکتان را تشویق کنید تا دهانش را با بیکربنات سودا (جوش شیرین) بشوید. به او در صورت نیاز به مقدار تجویز شده مسکن نیز بدهید(تسکین دهان درد را مشاهده کنید). به کودکتان مقدار زیادی مایعات بنوشانید (تشویق کودک به نوشیدن را مشاهده کنید).
* آیا کودک شما تب دارد و به طور کلی بیمار به نظر می رسد؟
بلی- درمدت 24 ساعت به پزشک مراجعه کنید.
دلیل احتمالی: محتمل ترین دلیل، عفونت با ویروس تبخال (هرپس سیمپلکس) می باشد که باعث زخم های سرد می گردد. وقتی کودک دچار اولین عفونت این بیماری می گردد ممکن است ناراحت و بیمار به نظر رسیده و دهان بسیار دردناکی داشته باشد. علایم مشابه ممکن است به سبب ویروسهای مشابه یا داروهای مصرفی تجویز شده بوجود آیند.
اقدام درمانی: اگر درد دهان کودک به حدی شدید باشد که نبواند چیزی بنوشد، ممکن است نیاز به مراجعه به بیمارستان باشد. در حالت های ملایم تر، پزشک اقدامات خودیاری را توصیه خواهد کرد( تسکین درد دهان را مشاهده کنید). اگر داروهای مصرفی به عنوان عامل این حالت تشخیص داده شود، مصرف آنها بایستی متوقف گردد.
خیر- دلیل احتمالی: کودک ممکن است دچار زخم دهان شده باشد. این زخمها معمولاً دلیل خاصی ندارند اما معمولاً در مواقع استرس یا در محل زخم فرعی مانند صدمه حاصل از مسواک زدن بوجود می آیند. این زخم ها دردناک می باشند ولی خطرناک نیستند.

اقدام درمانی: شستن دهان با ترکیب جوش شیرین ممکن است در تسکین درد موثر باشد(تسکین درد دهان را مشاهده کنید). درمانهای مختلفی نیز برای تسکین درد و بهبود این زخم ها وجود دارند. اگر بعد از 15 روز این حالت بهبود نیافت یا تعداد زخم ها زیاد شد با پزشک خود مشورت کنید.
* آیا کودک شما دارای ناحیه ای دردناک در گونه یا اطراف زبانش می باشد؟
دلیل احتمالی و اقدام درمانی: یک دندان جدید یا دندان تیز و دندانه دار ممکن است دهان یا گونه کودک را دردناک نماید. از اقدامات کاهش دهنده درد استفاده کنید(تسکین درد دهان را مشاهد کنید). اگر درد باقی بماند یا بر اثر یک دندان تیز و دندانه دار بوجود آمده باشد، با دندانپزشک مشورت کنید تا آن قسمت و لبه تیز را هموار و صاف نماید.
اگر از این مبحث به نتیجه ای نرسیدید به پزشک خود مراجعه کنید.
خودیاری تسکین درد دهان
اقدامات زیر ممکن است در تسکین درد دهان موثر باشند:
* در صورت لزوم به کودک به میزان مناسب مسکن هایی مانند استامینوفن بدهید.
* اگر کودک به اندازه کافی بزرگ است ، بایستی هر ساعت دهانش را با 4-1 قاشق چایخوری جوش شیرین که در 100 میلی لیتر آب گرم حل شده است، بشوید.
* به او خوردنیهای نرم مانند بستنی بدهید.
* برای پیشگیری از برخورد مایعات به لب های دردناک و سخت شده مایعات را به کمک نی به او بنوشانید.
* از دادن غذاهای اسیدی یا نوشیدنی های اسیدی مانند پرتقال یا آب میوه ها به کودک خودداری کنید.
* سعی کنید روزی دوبار دندانهای کودک را مسواک بزنید اما مراقب نواحی دردناک باشید.
مشکلات دندان
دندان کودک شما همواره در معرض فساد قرار دارد. مسواک زدن منظم می تواند مانع فساد دندانها شود. (مراقبت از لثه ها و دندانهای کودک را مشاهده کنید). اگر فساد دندان درمان نگردد به قسمتهای مرکزی آن سرایت کرده و باعث صدمه جدی می گردد. کودک بایستی از 3 سالگی تحت بررسی و معاینه مداوم و متناوب دندانپزشک قرار بگیرد. اگر بین این معاینات علامتی از فساد، مانند دندان درد بروز کرد، به دندانپزشک مراجعه کنید. در کودکان خردسال ، درد مربوط به دندان ممکن است به سبب دندان در آوردن باشد که معمولاً جای نگرانی ندارد. اگر کودک دچار دندان درد شود یا به هر علتی نیاز به دمان فوری داشته باشد و دندانپزشک در دسترس نباشد ، برای یک دندانپزشک اورژانس با بیمارستان، تماس بگیرید.
* در صورتی که یک دندان کنده شده و یا قسمتی از آن شکسته شده باشد:
* آیا این یک دندان دائمی است؟ (غیر شیری)
بلی- فوراً به دندانپزشک خبر دهید.
اقدام درمانی: اگر لثه خونریزی دارد، یک گاز استریل بر روی آن قرار دهید و به کودک بگوئید که آن را به شدت گاز بگیرد. دندان را بیابید اما فقط آن را نگهدارید و تمیزش نکنید.آن را در یک شیشه حاوی شیر قرار دهید و همراه کودک به نزد دندانپزشک ببرید. دندانپزشک ممکن است بتواند آن دندان دائم رامجدداً به لثه کودک متصل کند. اگر قسمتی از دندان شکسته شده باشد ممکن است بتوان مجدداً آنرا متصل کرد.
خیر- اقدام درمانی: اگر خونریزی لثه وجود دارد یک گاز استریل روی آن قرار دهید و به کودک بگویید که آن را به شدت گاز بگیرد. دندان کنده شده یا قسمت شکسته شده قابل اتصال مجدد به لثه نمی باشد. اگر فقط قسمتی از آن کنده شده است، با دندانپزشک خود مشورت کنید، شاید لازم باشد قسمت شکسته شده تحت درمان قرار بگیرد. در بسیاری حالات، یک دندان دائمی در آن محل جوانه خواهد زد. (ترتیب ظاهر شدن دندانها را مشاهده کنید.) اگر دندان خیلی زودتر از حد معمول از بین رفت، سایر دندانها ممکن است مشکلاتی در جوانه زدن دندانهای دائمی بوجود آورد.
* آیا دندان بر اثر ضربه یا تصادف شل و لق شده است؟
اقدام درمانی: یک ضربه محکم ممکن است دندانی را لق کند اما اگر به آن دست نزنید مجدداً خودش سفت خواهد شد. گاهی اوقات دندان شیری ممکن است لق باقی بماند و یا بیفتد. اگر دندان دائم بعد از چند روز لق باقی ماند، با دندانپزشک خود مشورت کنید.
* آیا کودک شما دارای دندان درد مداوم همراه یا بدون بروز تب می باشد؟
هم اکنون با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
دلیل احتمالی: کودک ممکن است دچار آبسه دندان که در آن به سبب عفونت چرک و فساد در دندان یا زیر آن بروز کرده شده باشد.
اقدام درمانی: اگر کودک دچار آبسه دندان شده باشد دندانسپزشک ممکن است برای درمان عفونت، آنتی بیوتیک تجویز کند. وقتی عفونت برطرف شد، کودک بایستی بیشتر از دندانش مراقبت کند تا دلیل اساسی بیماری نیز درمان گردد. در حالات نادری، ممکن است لازم باشد که دندان برداشته شود.
* در صورتی که دندان کودک شما با قرار گرفتن در معرض غذاهای گرم یا سرد دردناک شود:
* آیا درد فقط برای لحظاتی باقی می ماند؟
بلی- دلیل احتمالی: اگر رویه محافظ دندان نازک یا خراب شده باشد ممکن است دندان به درجه حرارت و تغییرات دما حساس شود. با دندانپزشک خود مشورت کنید.
اقدام درمانی: دندانپزشک دندان کودک شما را معاینه کرده و فساد را درمان خواهد کرد. اگر حالت خاصی پیدا نشد، دندانپزشک ممکن است توصیه کند که کودک با یک خمیر دندان مخصوص دندانهای حساس را مسواک کند و کمی از آن را نیز بر روی دندانهایش بمالد.
خیر- درمدت 24 ساعت به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
دلیل احتمالی: کودک ممکن است دچار فساد عمیق یا یک ترک در دندانش شده باشد. به خصوص اگر این وضعیت در حالت عدم نوشیدن یا غذا خوردن نیز بروز نماید.
اقدام درمانی: دندانپزشک، دندان کودک را معاینه کرده و ممکن است دندان را بردارد و ناحیه فاسد شده را پر نماید.
* آیا کودک وقتی بر روی دندانی که به تازگی پر شده است فشار می آورد، درد احساس می کند؟
دلیل احتمالی و اقدام درمانی: احساس ناراحتی در دندانی که به تازگی پر شده است، بسیار عادی و رایج است، به خصوص اگر قسمت پر شده بزرگ باشد. اگر درد بدتر شد یا بعد از 48 ساعت بهتر نشد، با دندانپزشکی که آنرا پر کرده است مشورت کنید تا در صورت نیاز تنظیمات مجددی انجام گیرد.
* آیا کودک شما در چندین دندان فک بالا دچار درد شده است؟
دلیل احتمالی: درد در چندین دندان ممکن است علامت سینوزیت (تورم مخاط سینوسهای هوایی در جمجمه)، باشد به خصوص اگر کودک به تازگی سرما خورده و یا دچار بینی گرفته یا آبریزش بینی شده باشد. کودکان زیر 8 سال به ندرت دچار این حالت می گردند چون سینوسهای آنها هنوز شکل نگرفته اند.
اقدام درمانی: برای درد به کودکتان استامینوفن بدهید. استنشاق بخار نیز ممکن است مفید باشد. اگر علایم کودک بعد از 48 ساعت بهتر نشد با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است نیاز به درمان با آنتی بیوتیک نیز باشد.
* آیا لثه پشت دندانهای عقب کودک شما حساس به لمس شده است؟
دلیل احتمالی: دندانهای آسیاب ثانویه کودکتان ممکن است شروع به بیرون آمدن کرده باشند.(ترتیب بیرون آمدن دندانها را مشاهده کنید.) لثه ها ممکن است به سبب این جوانه های دندان متورم گردند ولی این حالت معمولاً کوتاه مدت است.
اقدام درمانی: در صورت لزوم، به کودک مقدار توصیه شده مسکن مانند استامینوفن بدهید. اگر درد شدید بود و یا بعد از 48 ساعت بهتر نشد با دندانپزشک مشورت کنید.
خودیاری مراقبت از لثه و دندانهای کودک
وجود شیرینی و شکر در رژیم غذایی ، اصلی ترین عامل فساد دندان است. به حداقل رساندن میزان غذاهای قندداری که کودک مصرف می کند، مهمترین اقدام در سلامت دندانهای اوست. شما همچنین بایستی مقدار مصرف نوشیدنیهای گاز دار برای کودک را نیز کم کنید چرا که اسید تمام نوشیدنیهای گازدار دندانها را خراب می کند. فلوراید یک ماده معدنی مهم است که مقاومت دندان را در برابر حملات اسیدی زیاد میکند و خطر فساد راکاهش می دهد. در بسیاری از مناطق ، فلوراید به آب آشامیدنی اضافه می گردد. اگر میزان فلوراید آب آسامیدنی کم باشد، مطمئن شوید کودکتان از خمیر دندانهای حاوی فلوراید استفاده می کند و از دندانپزشک خود مکمل های فلوراید را درخواست کنید.
نحوه مسواک زدن صحیح را به کودکتان آموزش دهید.(مراقبت از دندانها و لثه ها در بزرگسالان را مشاهده کنید) دندانها را برای کودک مسواک کنید و یا به او کمک کنید تا این کار را انجام دهد.
تمیز کردن دندان یک کودک خردسال
فقط از مقدار کمی خمیر دندان به (اندازه یک نخود) بر روی یک مسواک نرم استفاده کنید. نوک مسواک نیز بایستی تا حد امکان کوچک باشد.(دندانهای کودک را از پشت مسواک کنید).
دندان در آوردن
جوانه زدن یک دندان، به خصوص یک دندان آسیاب، ممکن است ناراحت کننده باشد و کودک را تحریک پذیر و بی قرار کند. شما ممکن است اگر انگشتتان را بر روی لثه ها بکشید بتوانید دندان را لمس کنید. البته نبایستی سایر علایم مانند اسهال یا تب را به دندان درآوردن نسبت بدهید.
کودکانی که در حال در آوردن دندان هستند، معمولاً دوست دارند که یک جسم سرد و سفت مانند یک حلقه دندان در آوردن سرد شده یا یک هویج خام را بجوند. ژلهای بی حسی موضعی ، باشند اگر به آرامی بر روی لثه ها مالیده شوند. می توانند موثر و تسکین دهنده در صورت لزوم می توان از میزان توصیه شده مسکن ها نیز استفاده کرد.
ترتیب ظاهر شدن دندانها
سنی که در آن دندانها ظاهر می گردند از کودکی به کودک دیگر متفاوت می باشد. بعضی کودکان یک یا دو دندان در زمان تولد دارند در حالی که بعضی دیگر حتی تا یک سالگی دندانی ندارند. در ابتدا 20 عدد دندان یا سری اولیه به وجود می آید. ترتیب جوانه زدن دندانها از سن بروز آنها بسیار مهم تر می باشد. معمولاً تا 13 سالگی ، دندانهای اولیه می افتند و اکثر 32 دندان دائمی جوانه می زنند. در بعضی افراد، دندانهای آسیاب سوم که به نام دندان عقل نامیده می شوند، هرگز ظاهر نمی گردند.

1