پروپوزال تاثیر تابلو های تبلیغاتی بر اغتشاشات بصری

به نام خدا

دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
دانشکده هنر و معماری

موضوع تحقیق: تاثیر تابلو های تبلیغاتی بر اغتشاشات بصری

عنوان: بررسی ابعاد، گرافیک و پالت رنگی مناسب تابلو های شهری در راستای بهبود کیفیت شهری
(نمومه موردی: تابلو های تبلیغاتی خیابان معلم مشهد)

زمستان 96
موضوع: تاثیر تابلو های تبلیغاتی بر اغتشاشات بصری
عنوان: بررسی ابعاد، گرافیک و پالت رنگی مناسب تابلو های شهری در راستای بهبود کیفیت شهری

بیان مسئله:
امروزه تبلیغات شهری و محیطی در جهان علاوه بر تاثیر اقتصادی و اهمیت بازرگانی آن ها بر محیط و احساسات روانی شهروندان تاثیر بسزایی دارد. که این تاثیرات را می توان در نوع رنگ، ابعاد و گرافیک تابلو ها و پیام تبلیغاتی که حامل هستند دانست. در شهر های بزرگی مثل نیویورک، توکیو و… این تابلو ها نقش بسزایی در پویایی و ایجاد تحرک محیطی ایفا می کند بطوریکه حس سرزندگی و خاطره انگیزی این شهر ها را می توان مربوط به تابلوهای بزرگ و متنوعی که در این شهر هاست دانست. در ایران نیز در کلان شهر هایی مثل تهران، مشهد و… نقش این تابلوهای تبلیغاتی بر سرزندگی شهر به طور واضح به چشم می خورد که با ایجاد محیطی سر زنده در شبانه روز باعث ایجاد محیطی پویا، امن و با کیفیت محیطی مناسب از لحاظ ایمنی برای فرد شود. در صورت رعایت کردن این عوامل محیطی سر زنده ایجاد خواهد شد. ولی در صورت عدم توجه به ابعاد و اندازه ها و طرح تبلیغات محیطی مناسب امکان بوجود آمدن اثرات مخرب روانی بالاست. رنگ بر خلق و خو و احساسات انسان ها اثر می گذارد. از این رو رنگ ها می توانند اثرات مثبت و یا منفی را در محیط القا کنند. رنگ ها بر اندازه، فاصله، بر قابلیت انعطاف، دما، سختی و وزن اشیا تاثیر می گذارند (پژوهی پاد، 1368: 41).
در شهر مشهد نیز با توجه با این که یک شهر توریستی و زیارتی می باشد تبلیغات محیطی نقش پر رنگی را در سیمای شهر ایفا می کند. همچنین در کیس مورد مطالعه (خیابان معلم) به دلییل این که یک راسته تجاری فعال در شهر می باشد نقش تبلیغات محیطی بر سلامت روانی شهروندان حائز اهمیت است.

سوالات:
مکان گزینی تابلو های تبلیغاتی روی جداره های شهری باید به چه صورت باشد؟
آیا ابعاد و گرافیک تابلو های تبلیغاتی تاثیر مخرب بر جداره شهری دارد؟
پالت رنگی مناسب در راستای کاهش اغتشاش بصری باید چه گونه باشد؟
آیا ابعاد و گرافیک تابلو های تبلیغاتی بر روی محیط و مقیاس فعالیتی و انسانی می تواند تاثیر مخرب داشته باشد؟
آیا پالت رنگی جداره می تواند برسرزندگی محیطی تاثیر گذار باشد؟

اهمیت و ضرورت
در محدوده مورد مطالعه (بلوار معلم مشهد) به دلیل ان که یکی از شریان های اصلی شهر با کاربری 2ویژه تجاری می باشد در طرح های بالا دست به زیبا سازی این خیابان تاکید شده است که یکی از راه های زیبا سازی خیابان سامان دهی جداره شهری می باشد. در صورت رسیدگی و سامان دهی به تبلیغات شهری جداره خیابان می توان شاهد آثار مطلوبی همچون زیبایی منظر، سرزندگی محیطی ، کیفیت محیطی مناسب، سلامتروانی شهروندان، کاهش اغتشاشات بصری، خوانایی و جهت یابی و… بود. اما در صورت عدم رسیدگی و سامان دهی می تواند آثار نامطلوبی همچون کاهش کیفیت محیط اختلالات روانی ، اغتشاشات بصری و کاهش سرزندگی داشته باشد.
در صورت رسیدگی و یا عدم رسیدگی به تبلیغات محیطی
خوب
بد
زیبایی منظر
کاهش سر زندگی
سرزندگی محیط
اغتشاشات بصری
کیفیت محیطی مناسب
اختلالات روانی
سلامت روانی شهروندان
کیفیت محیطی نا مناسب
کاهش اغتشاشات بصری

خوانایی و جهت یابی

هدف
هدف از اینجام این پروژه بررسی نقش و تاثیر تابلو های تبلیغاتی برزیبایی منظر، سرزندگی محیط، کیفیت محیطی، کاهش اغتشاشات بصری و به طور کل میزان تاثر گذاری این عوامل بر سلامت شهروندان از طریق بهبود ضوابط جایگذاری، رنگ بندی و گرافیک تابلو های تبلیغاتی می باشد.

طرح فرضیه:
به نظر می رسد مکان گزینی صحیح تابلو های شهری بر جذب مخاطب و همچنین جداره الحاقی به آن تاثیر بسزایی دارد.
به نظر می رسد ابعاد و گرافیک تابلو های تبلیغاتی به عنوان یک نشانه و عنصر شاخص عمل کند
به نظر می رسد تعریف پالت رنگی تابلو ها برسرزندگی محیطی تاثیر گذار است.

پیشنه تحقیق:
اسم پژوهش
اسم نویسنده
سال
نوع پژوهش
نوع نشر
موضوع اصلی
هدف
سوال اصلی
روش تحقیق
نوع خروجی
نمونه موردی

تاثیر تابلوهای تبلغاتی بر منظر شهری

علمی پژوهشی
مقاله
تاثیر بر سیمای شهری
بهبود مکان گزینی تابلو ها نسبت به ابعاد و رنگ آن
چه نوع تاثیری بر سیمای شهر می تواند داشته باشد
توصیفی تحقیقی

لاهیجان

نوآوری در تحقیق:
در این تحقیق سعی بر آن شده است که با برسی عوامل محیطی به یک طیف رنگی و گرافیک مناسب برای تابلو های تبلیغاتی در راستای کاهش اغتشاشات بصری، بهبود کیفیت محیطی، زیبایی منظر، بهبود سلامل روان شهروندان و ساماندهی جداره از طریق بررسی مبانی نظری و همچنین تدوین پرسشنامه و نظر سنجی عمومی برسیم.

واژگان کلیدی:
کیفیت محیطی: عبارتست از شرایط اجتماعی فرهنگی اقتصادی و کالبدی – فضایی محیط شهری که نشان دهنده ی میزان رضایت یا عدم آن است
اغتشاشات و الودگی بصری: هر آنچه که موجب ناهماهنگی بصری میشود، آلودگی واغتشاش بصری است
منظر شهری: منظر شهر به عنوان مجموعه ای از عناصر طبیعی و مصنوع اعم از کالبد و فضاهای شهر، انسان ها، رفتارها، فعالیت های آنها به عنوان نخستین جلوه از شهر، آینه تمام نمای ویژگی های تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و طبیعی شهر است.
اختلالات روانی: عبارتست از مخاطرات روانی حاصل از قرار گیری فرد در یک محیط
پالت رنگی: عبارتست از یک طیف رنگی مطلوب و خاص برای تابلو های شهری
سرزندگی محیطی: عبارتست از محیطی فعال و پویا همراه با تعاملات اجتماعی
تابلو های تبلیغاتی:تابو هایی که به منظور معرفی کاربری یک واحد تجاری در سر در آن نصب می شود
خوانایی و جهت یابی:عبارتست از عدم سردرگمی سواره و پیاده در محیط به واسطه عوامل محیطی مختلف واستفاده از عوامل شاخص

مبانی نظری
کیفیت محیطی
کیفیت محیط شهری کیفیــت محــیط شــهری عبــارت اســت از شــرایط اجتمـاعی، فرهنگـی، اقتصـادی و کالبـدی – فضـایی محیط شهری که نشان دهنده میزان رضایت یـا عـدم رضایت شهروندان از محیط شهری است ( شـماعی و پوراحمد، 1384 :274 .)کیفیت محیطـی ادراک مکـان به طور تمام و کامـل اسـت ( 7: 2003,Kamp Van .( کیفیت فضای شهری به عنوان محصول فرایند تعامـل میان انسان، فعالیت، و کالبد شـهر تـا حـد بـالایی بـه کیفیت مولفههای بصری آن وابسته است. مولفـه هـای بصری فضای شهری به دلیل ماهیت عینی و ملمـوس خود توسط حواس انسان قابل ادراک اسـت و زمینـه ادراک، شــناخت و ارزیــابی محیطــی شــهروندان، را فراهم میآورد (حیدری و همکاران) براساس مدل کانتر که بـه مـدل مکـان شـهرت دارد، محیط شهری به مثابه یک مکان متشکل از سه بعد در هم تنیده کالبد، فعالیت و تصورات است. از آنجا کـه کیفیت محیط شهری یک مکان ناگزیر از پاسخ دهـی مناسب به ابعاد گوناگون محیط شهری است، میتوان مولفههای سازنده کیفیت طراحی شهری را به موازات مولفه های سازنده مکان تعریف کرد. به عبارت دیگـر با اقتباس از نظریه مکان کانتر میتوان گفـت: کیفیـت محیط شهری عبارت است از برآینـد سـه مولفـه کـه هریــک از آنهــا متکفــل بــرآورده ســاختن یکــی از ارزیابی کیفیت محیطی فضاهای شهری پیاده مدار و پاسخ دهی اجتماعی(نمونه موردی: خیابان فردوسی شهر ایلام) 89 کیفیت گانه های سه "کالبدی"، "فعـالیتی" و(تصـورات محیط شهری است) ( گلکار)

آلودگی بصری
در شهرهای امروزی آلودگیهای گوناگونی در اطراف ما وجود دارد. از جمله این آلودگیها میتوان به آلودگی هوا، آلودگی صوتی، آلودگی محیط زیست شهری و آلودگی بصری اشاره نمود. این آلودگیها علاوه بر تاثیر مستقیم بر سلامتی بدن ساکنان شهرها، تاثیر نامطلوبی بر سلامتی روانی آنان نیز خواهد داشت. در نظر بگیرید که از کنار یک سطل آشغال در حال عبور هستید که بوی تعفن آشغالها به مشام شما میرسد. ناخودآگاه چهره شما در هم میرود و شما را ناراحت خواهد کرد. همین ناراحتی کوچک میتواند در چند لحظه شما را تحت تاثیر خود قرار داده و موجب بدخلقی شما گردد. آنگاه در هنگام خرید از مغازه یک اشتباه کوچک از طرف مغازه دار موجب متشنج شدن برخورد شما با مغازه دار شده و در نهایت یک ناراحتی بلند مدت را به وجود آورد. وقتی شما در شهری زندگی کنید که انواع آلودگیها وجود داشته باشد، نارضایتیهای روحی و روانی انباشته شده و علاوه بر افزایش میزان پرخاشگری افراد و بعضاً درگیریهای فیزیکی، روح و روان نیز شدیدا بیمار گشته و افسردگی شدید را به دنبال خواهد داشت. در حال حاضر اکثر ساکنان کلان شهری مانند تهران، بنا به عوامل مختلف مانند ترافیک یا مسائل اقتصادی، در معرض این آلودگیها نیز قرار دارند و بر شیوع و میزان بیماری افسردگی میافزایند.
انواع آلودگی بصری
اما آلودگی بصری چگونه به وجود میآید و نمایان میگردد؟ هر آنچه که موجب ناهماهنگی بصری میشود، آلودگی بصری است. این ناهماهنگی میتواند شامل فرم، شکل، رنگ لوازم، ساختمان و عناصری باشد که در گوشه و کنار این شهر جای گرفتهاند. بهطور مثال میتوان به ساختمانهایی اشاره نمود که عموما به رنگ خاکستری هستند. در همین ساختمانها، پنجرههایی قرار دارند که شیشههای ترشی کنار لوازم بلا استفاده قرار گرفتهاند. رنگ نا مناسب و عدم هماهنگی، اینها نمونهای از آلودگی بصری میباشند. آلودگیهای بصری را میتوان به انواع زیر تقسیم نمود:
الف) ساختمانها
ب) مبلمان شهری (سطل زباله، ایستگاه اتوبوس، پیاده رو و …
پ) وسایل حمل و نقل شهری
ت) تابلوهای تبلیغاتی
ث) شهرنشینان (افراد، لباس، خودروی شخصی)
منظر شهری
منظر شهر به عنوان مجموعه ای از عناصر طبیعی و مصنوع اعم از کالبد و فضاهای شهر، انسان ها، رفتارها، فعالیت های آنها به عنوان نخستین جلوه از شهر، آینه تمام نمای ویژگی های تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و طبیعی شهر است که به عنوان ماهیتی که به واسطه فعالیت های انسانی و همراه شدن آن با کالبد در طول تاریخ پدید آمده و در ذهن شهروندان تفسیر می شود (آتشین بار، 1388: 50). درحقیقت، منظر شهر نمود آشکار عوامل مختلف تشکیل دهنده شهر، تجلی گاه برایند تاثیرات متقابل آنها بریکدیگر و محل به عینیت درآمدن مشخصات خاص آن شهر است؛ در اولین نگاه به دیده ناظر می آید و اولین و مهم ترین تاثیرات را بر او می گذارد. منظر شهری مطلوب با قابلیت تاثیرگذاری بر ادراک شهروندان از تجربه زندگی در شهر در تحقق شهر مطلوب نقش عمده ای دارد. منظر شهری عنصری تاثیرگذار در کیفیت و مطلوبیت شهرها و واقعیتی عینی حاصل از مشاهده و درک مظاهرگوناگون و ملموس شهر است. در درک پدیده منظرشهری تمام حواس انسان فعال هستند. منظر شهری صرفاً دربردارنده نمای ساختمان ها و عناصر قابل رویت نیست بلکه صداها، بوها، انواع عناصر طبیعی و مصنوع، خواه ثابت و خواه متحرک، را دربرمی گیرد و درکل شامل تمام آن چیزهایی است که حواس انسان هنگام حضور در شهر درک می کند؛ تمام این عوامل باهم درکیفیت منظرشهری موثر هستند. منظر بخش متجلی و ملموس فرم است که در آن تبلور بصری، کارکردی ومعنایی چیزهایی که فضا را شکل می دهند، دیده می شود. این لغت بر بازتاب معنی دار ترکیب عناصر و عواملی دلالت می کند که خارج از تاثیرات ذهنی ناظر وجود دارند (گلکار، 1385: 40 ). کالن منظر شهر را هنر یکپارچگی بخشیدن بصری و ساختاری به مجموعه ساختمان ها، خیابان ها و مکان هایی که محیط شهر را می سازند و هنر چگونگی برقراری ارتباطات بین اجزای مختلف سازنده کالبد شهر می داند (کالن، 1387: 57 ).

پالت رنگی:
رنگ
به علت اهمیت بحث رنگ در تبلیغات و تعیین میزان اثر مثبت یا منفی تبلیغات بر منظر شهری در این بخش به طور جداگانه و جزیی تر به این مساله و نقش آن در تبلیغات پرداخته می شود.
ادراک رنگ
ادراک رنگ ها به سه عامل بستگی دارد:
1. شرایط و محیطی که رنگ در آن دیده می شود.
2. خصوصیات سطح جسم منعکس کننده مانند بافت و توانایی آن برای جذب یا انعکاس نور.
3. توانایی فرد برای ادراک رنگ ها (حسین نیا، 1386: 33).
اثرات روانشناسی رنگ ها
همانطور که می دانیم رنگ بر خلق و خو و احساسات انسان ها اثر می گذارد. از این رو رنگ ها می توانند اثرات مثبت و یا منفی را در محیط القا کنند. رنگ ها بر اندازه، فاصله، بر قابلیت انعطاف، دما، سختی و وزن اشیا تاثیر می گذارند (پژوهی پاد، 1368: 41).

رنگ و ارتباط
ارتباط جزیی ازطبیعت انسان است و به پیشرفت وتکامل انسان کمک می کند. بدون ارتباط زندگی اجتماعی به سختی ممکن خواهد بود. جان راسکین معتقد است (همه افرادی که ذهنی به سامان و خلقی به هنجار داشته باشند از رنگ لذت می برند، و رنگ برای التذار و انبساط دائمی قلب انسان آفریده شده است) (پژوهی پاد، 1368: 42 ). امروزه ما ترجیح می دهیم که فاصله های بعید زمانی و مکانی را علاوه بر به کارگیری زبان گفتاری، از طریق نوشتاری در مقام ابعاد آن برطرف سازیم و از این طریق ایجاد ارتباط نماییم. این علائم از دو عنصر مهم تجسمی فرم و رنگ تشکیل شده اند ( رفیعی، 1376: 54). رنگ عاملی محرک است، هر رنگ جهت حرکت خاصی دارد و یک زبان را شامل می شود، رنگ به فرم کمال می بخشد. در حقیقت این گونه کدگذاری با رنگ ها قراردادی است که امروزه نمونه های مختلفی از آن در اغلب کشورها مشاهده می شود و قابل فهم و اقدام برای مردم است ( رفیعی، 1376: 54).
رنگ و زمان
رنگ ها برای تشخیص اوقات مختلف، وقایع، مراسم و حتی ساعات مختلف روز نیز کمک بزرگی به شمار می آیند. بدیهی ترین ارتباط رنگ با زمان، تغییر نور و در نتیجه رنگ در ساعات مختلف شبانه روز در فصول مختلف و در آب و هوای متفاوت است. افراد در شهرهای مختلف کدهای رنگی متفاوتی برای زمان دارند (حسین نیا، 1386: 34).
رنگ و مکان
رنگ یک بیان مستقیم و ارائه کننده یک واکنش بصری به نظر می آید. هررنگ در هرمنطقه برخاسته از شرایط طبیعی و فرهنگ همان منطقه می باشد. مانند زبان هرمنطقه، تفاوت رنگ ها در مناطق و شهرهای مختلف درمقدار، کیفیت و درجه اشباعیت آن ها می باشد. به عبارت دیگربه عنوان مکالمه انسان با طبیعت عمل می کند. جهت یابی افراد در شرایط نامساعد آب و هوایی با رنگ تقویت می شود (حسین نیا، 1386: 34 ).
رنگ در شهر
رنگ یکی از جنبه های مهم زندگی شهری است. همانطور که مبلمان منزل و فضای محیط مسکونی باید از هماهنگی و نظم در انتخاب رنگ ها برخوردار باشد اجزای تشکیل دهنده شهر نیز در صورت تبعیت از اصول ترکیب و هماهنگی در رنگ ها فضایی مطلوب و آرام بخش را برای شهروندان خواهد ساخت (حسین نیا، 1386: 35).

رنگ در شهرهای قدیم
رنگ های طبیعی، مصالح محلی که بناها به وسیله آن ساخته می شدند، به شهر چهره ای هماهنگ و همگون می داد و با روحیه، اقلیم و فرهنگ مردم مطابقت داشت و جنبه ای از هویت شهر محسوب می شد. لذا شهر هویت رنگی خاص داشت (حسین نیا، 1386: 35).
رنگ در شهرهای امروزی وسیله ای برای خودنمایی شده است. استفاده از رنگ های تند و متفاوت باعث سردرگمی افراد در فضا شده است. زیرا هر رنگ دارای پیام و بار معنایی خاص می باشد و زمانی که بدون توجه به معنایی نهفته در رنگ ها از آن ها استفاده شود فضای شهری تبدیل به یک بوم رنگی بی هویت می شود که تنها موجب افسردگی، روان پریشی و عصبیت افراد جامعه می شود و در نتیجه محیط به مکانی ناراحت کننده و ناخوشایند تبدیل می گردد (مهدی زاده نادری،1390: 4).
عملکرد رنگ ها
رنگ ابزار بسیار قابل ملاحظه ای درارتباط با بازاریابی می باشد. به عبارت وسیع تر رنگ ها قدرت ارتباط دارند و بهترین راه برای نشان دادن عملکردهای مختلف هستند که برخی از آن به شرح ذیل است (مهدی زاده نادری، 1390: 4) :
الف) برای دستیابی به تاثیرگذاری قوی.
ب) برای خلق توهم بصری.
ج) برای بهتر کردن خوانایی.
د) برای شناخت گروه محصولات.
ه) برای بیان حالت.

رنگ برای تاثیرگذاری بیشتر
به خاطر تعداد زیاد محصولات تخمین زمان نگاه کردن به هر محصول را بین 25.1 تا 50. 1 ثانیه می دانند و این به همراه شوک بصری همزمان است که با سرعت رعد، تصویری را که بر روی مردمک یا شبکیه چشم بدون آنکه شخص متوجه آن شود ثبت می کند (رفیعی، 1376: 54).

کاربرد رنگ در ایجاد نظم فکری و بصری
یکی از مهمترین عوامل در ایجاد هیجان های منفی و خشونت، عدم تعادل و هماهنگی است ، برای مثال اگر قرمز که یک رنگ مهیج و پرانرژی است، در شرایط محیطی بدی از نظر رنگی قرار بگیرد، برای روان ناخوشایند و بیننده را دچار حالات روحی نا مساعد می نماید. این گونه فضاها خشونت را افزایش می دهد. چشم همواره در پی تعادل و رسیدن به هماهنگی است و این تعادل و هماهنگی منجر به نظم فکری و بصری می شود. عدم تعادل لطمه ای جبران ناپذیر بر آرامش روح و به دنبال آن جامعه ایجاد خواهد کرد. رنگ هایی که برای چشم خوشایندند، رنگ هایی منظم و هماهنگ هستند. رنگ های آشفته روان را دچار انقباض و آشفتگی می کنند. چشمان تربیت شده در جستجوی نظم و در نتیجه زیبایی هستند و برای کاهش اغتشاش درجامعه هماهنگی عامل تعیین کننده و مهمی می باشد. در سال های اخیر، ابتکار مهمی در عرصه استفاده از رنگ ها به خرج داده شده. برای نمونه، بخش هایی از جاده را با آسفالت یا بتون رنگی فرش می کنند. در جزایر کوچک نرماندی قسمت هایی از جاده را به رنگ پرتغالی یا سرخ روشن کرده اند. این عمل، باعث کاهش انعکاس خورشید و نور چراغ های دریایی در جاده ها به میزان 4 درصد شده است. از طرفی آزمایش هایی که در انگلستان انجام شده ثابت نموده است که بر روی جاده های رنگی میزان متوسط تصادف به مراتب کمتر است و در شب عابرین پیاده بهتر رویت می شوند (فنائی شیخ الاسلامی آباد، 1357: 39).
رنگ و توهم بصری
هر رنگ تحت تاثیر رنگ های جانبی در محیط می باشد (تضادهای همگام یا آنی). عکس العمل های متقابل بر روی شبکه سلول های حساس به نور شبکیه به تنهایی عمل نمی کنند، بلکه خود را به صورت دسته های موازی درآورده و به شکل گروه های واحدی با گیرنده و سلول های همگام در می آیند. اگر دو رنگ مکمل در کنار هم قرارگیرند هر دو تشدید می شوند. یعنی رنگ وقتی بر روی زمینه تیره دیده می شود به نظر کم رنگ تر می آید (مهدی زاده نادری، 1390: 5).

تابلو تبلیغاتی
یکی از انواع تابلوهای تبلیغاتی که در آلودگی بصری موثر است، تابلوی مغازهها هستند. تاریخ شروع نصب تابلو به قرن سیزدهم میرسد. تا قبل از آن، کسی به نصب تابلو توجهی نمیکرد و حتی در برخی موارد آن را کار بسیار زشتی میدانستند. در قرن سیزدهم دولت یک حکم رسمی مبنی بر التزام تمام مغازه داران بر نصب تابلوهایی به ابعاد 60 × 50 با قاب سیاه، متن سفید شامل شغل و نام صاحب دکان با خط سیاه بر آنها صادر نمود. دولت از این تابلوها برای شناسایی محل و تشخیص جرم و جریمه مجرمان درنظر گرفته بود، اما مقصود نهایی سر و شکل دادن به دکان ها و بهبود سر و وضع ظاهری شهر بوده است.
پس از آن، به مرور نصب تابلو جزء افتخارات کسبه به شمار آمد، به گونهای که در نصب تابلوهای رنگارنگ و عریضتر به رقابت پرداختند. همین امر موجب ایجاد تضادها و شروع آلودگی بصری برای تابلو مغازهها شد.
انواع تابلوها
تابلوها براساس شکل ظاهری و محتویات خود به انواع مختلفی تقسیم میشوند. انواع تابلوها عبارتند از:
• تابلوهای معرف کاربری: در این تابلو هرگونه نوشته اعم از حروف و اعداد، تصاویر و نمادها وجود دارد. هدف از نصب آن اطلاع رسانی نسبت به وجود یک نوع کاربری در یک ساختمان میباشد.
• تابلوی تبلیغاتی: این تابلو برای معرفی محصول یا خدماتی که توسط شرکتها یا تولیدکنندگان ارائه میشود، به کار میرود. تابلوهای تبلیغاتی برخلاف تابلوهای معرف کاربری، برای نشان دادن وجود نوعی کاربری در یک ساختمان به کار نمیروند بلکه به ویژگیها و فوائد محصولات شرکت میپردازند.
• تابلوی دیواری: هر نوع تابلویی که روی سطح خارجی دیوار بنا نصب گردد، تابلوی دیواری است.
• تابلوی ایستاده: هر نوع تابلویی را که روی پایهای روی زمین قرار گرفته باشد تابلوی ایستاده گویند. پایه تابلو میتواند نرده، دیوار و حتی یک تابلوی دیگر باشد.
• تابلوی موقت: هر تابلویی که برای مدتی محدود به نمایش درآید، تابلوی موقت است. در این نوع تابلو نیازی به استفاده از محصولات مقاوم نیست.
• تابلوی روی بام: هر تابلویی که روی بام ساختمان نصب گردد از این نوع است.
• تابلوی حجم دار، هر تابلویی که ضخامت بیشتر از 25cm داشته باشد یا روی تابلو از عناصر برجسته استفاده شده باشد که ضخامت تابلو بیشتر از حد معمول گردد، تابلوی حجم دار نامیده میشود.

عناصر بکار رفته در تابلو
برای ساخت تابلو از عناصر مختلفی استفاده میشود. بهعنوان نمونه از جمله موادی که برای ساخت تابلو استفاده میشود، میتوان به نئون، پلاستیک، کنیتکس، کاشی و فلز اشاره کرد. در کنار این مواد، نوع طراحی حروف و کلمات در ساخت تابلو نقش بسیار تعیین کنندهای دارد. در این میان، از نقش رنگها و ترکیب آنها نباید غافل شد. در تابلوهای جدید که از تصاویر دیجیتالی استفاده شده است، رنگ حروف از اهمیت کمتری برخوردار میشوند و چون تصاویر دارای رنگ و لعاب فراوانی هستند، بیشتر از هر چیز دیگر در تابلو توجه بیننده را جلب میکند. اما در بعضی از تابلوها آن قدر رنگ و لعاب زیاد است که نشانه یا نقوش روی تابلو اصلاً دیگر به چشم نمیآید. در این میان، نحوه و محل نصب تابلو نیز در زیبایی یا آلودگی بصری موثر است. از این منظر، تابلوهایی که نصب شدهاند دارای هماهنگی نمیباشند. تابلویی جلوتر از مغازه و تابلوی دیگری عقب تر از سطح مغازه نصب گردیده و یا بعضی تابلوها آن قدر بالا هستند که نمای ساختمان را برهم میزنند. در برخی از موارد نیز تابلو آن قدر پایین است که اصلا دیده نمیشود. یک تابلوی مدرن روی یک ساختمان قدیمی یا تابلوی شکسته کهنه برنمای یک ساختمان جدید و زیبا منظره بسیار بدی دارد.
قوانین تبلیغات محیطی در جهان
در کشورهای پیشرفته دنیا تحقیقاتی در زمینه تبلیغات محیطی انجام شده و بر اساس نظر کارشناسان استانداردهایی برای انواع و اشکال مختلف تبلیغات تجاری یا غیر تجاری تعریف شده است. در این کشورها هر فردی نمی تواند برای خودش به هرشکلی که خواست تابلو بسازد و در هرجایی که دوست داشت نصب کند.
مثلا ارتفاع بیلبورد نباید از بام خانه های مجاور بالاتر باشد در حالی که در کشور ما اینگونه نیست.
مورد دیگری که توسط شهروندان در زمان نصب تابلوهای تبلیغاتی باید رعایت شود این است که دورنمای شهر هرگز نباید توسط تابلوها مسدود شود. هیچ بیلبورد یا رهیابی نباید عناصر بصری شهر را مسدود کند. در حالی که در ایران این اتفاق افتاده و بسیاری از عناصر بصری در شهر ها مثل بناهای خاص یا مجسمه های مشاهیر توسط تابلوهای تبلیغاتی مسدود شده است.
قباد شیوا هم معتقد است: در قوانین شهرداری های جهان برای تابلوهای تبلیغاتی که بالای سردر مغازه ها یا فروشگاه ها نصب می شود با توجه به متراژی که آن فروشگاه یا مغازه دارد اندازه تابلو تعریف می شود در حالی که در ایران این امر کاملا سلیقه ای است.
بنابراین لزوم توجه به تبلیغات محیطی از سوی سازمان زیباسازی شهرمشهد و سایر نهادهای مربوطه برای داشتن شهری که عناصر بصری اش به آرامش شهروندان کمک کنند که زندگی ماشینی و مدرن امروز استرس و کلافگی را برای آنها به ارمغان آورده، ضروری است.

مولفه های برنامه ریزی تبلیغات شهری
در مطالعه با هدف برنامه ریزی برای تبلیغات شهری باید عوامل و فاکتورهایی را مورد توجه قرار داد. در حقیقت آنچه یک برنامه ریزی مدون و جامع برای تبلیغات محیطی نامیده می شود مشتمل بر فاکتور هایی است که در ذیل به آنها می پردازیم.
1. مبانی تبلیغات:یک محقق وبرنامه ریز برای تدوین یک بسته جامع تبلیغاتی فاکتورهای ذیل را مورد توجه قرار می دهد:
مفهوم تبلیغات‏، ‏‏‏‏‏‏‏سیر تحول تبلیغات، اهداف تبلیغات، دسته­ بندی های تبلیغات، محتوای تبلیغات. مواد تبلیغاتی تبلیغات متحرک، مخاطب­ شناسی در تبلیغات، فرآیند پروژه تبلیغاتی. تکنیک­ های ارزیابی یک پروژه تبلیغاتی
پس از احصاء موارد پیش گفته موضوع رنگ در تبلیغات از موارد مهم تدوین بسته تبلیغاتی است و در این بخش موارد ذیل باید مورد توجه قرار گیرد:
– رنگ در تبلیغات
– اهمیت رنگ در تبلیغات محیطی
– رنگ در بین تمدن­ ها و ملل
– رنگ های اصلی
– رنگ های ثانوی
– رنگ های ثالثیه
– رنگ های مکمل
– رنگ های سرد
– رنگ های گرم
– هارمونی و هماهنگی رنگ ها
– کنتراست در بین رنگ ها و طرح­ های گرافیک محیطی
– رابطه رنگ و فرم
– رنگ و فضای پرسکتیو
– روان­ شناسی رنگ ها
– تاثیرات فیزیولوژیک رنگ بر شهروندان
2- تاثیر تبلیغات محیطی بر شهرها: در این بخش محقق و برنامه ریز تبلیغات محیطی را در بستر تعامل و اثرگذاری بر اقتصاد شهری مورد مطالعه قرار می دهد و فاکتورهای ذیل را مورد کنکاش علمی قرار می دهد:
– تبلیغات محیطی و اقتصاد شهری
– تبلیغات محیطی و فرهنگ شهروندی
– تبلیغات محیطی و سیما و منظر شهری
3- شناخت فضاها و ابزارهای تبلیغات شهری: (وضع موجود) در این بخش تلاش می شود تا فضاها و ابزار های تبلیغات شهری بر اساس واقعیات و امکانات موجود مورد توجه قرار گیرد:
– بیلبورد
– پرتابل های تبلیغاتی
– فضای تبلیغی عرشه پل عابر پیاده و سواره
– استندهای تبلیغاتی
– تابلوهای تبلیغاتی بام ساختمان
– نما آگهی
– بدنه تبلیغاتی مبلمان شهری
– پلاکارد تبلیغاتی
– تابلوی اصناف شهری
– تابلوهای راهنمای شهری
– جداره­ ها و بدنه های شهری
– فضای تبلیغات کف پیاده رو
– داربست های تبلیغاتی
– ماکت های تبلیغاتی
– نمایشگرهای شهری
– تلویزیون ­های پارکی
– تلویزیون ­های شهری
– موبایل تلویزیون
– لیزرهای تبلیغاتی
– پروژکتورهای پرتوافکن تصویری
– بالن ­های تبلیغاتی
– بدنه اتومبیل­ ها
– بیلبوردهای متحرک
– تابلوهای اسکرولینگ
4- مطالعات و تحقیقات پایه در برنامه­ ریزی تبلیغات محیطی (شهری):
* مطالعات اقتصاد شهری:
– فاکتورها و مکانیزم­ های قیمت ­گذاری فضاهای تبلیغاتی
– بودجه خانوارهای شهری و تبلیغات محیطی
– مطالعات اقتصاد شهری (نرخ اشتغال، نرخ بیکاری، بخش­ های اقتصادی، معدن، کارگاه صنعتی، پروانه­ های ساختمانی، اجاره بهای مسکن، کارگاه­ های عمده فروشی، ارتباطات، درآمد خانوار، شاخص بهای کالا و خدمات، سهم استان در محصول ناخالص داخلی)
– منطقه ویژه شهری و بورس کالا
* مطالعات اجتماعی و فرهنگی
1- مطالعات فاکتورهای جمعیتی در ارتباط با تبلیغات محیطی
(جمعیت استان، سن، جنس، هرم سنی استان، گروه­ های سنی، میزان با سوادی، ادیان و…)
* مطالعات ترافیکی:
سلسله مراتب معابر، مکان ­یابی ­ها، رابطه سطح تابلو با معبر
* مطالعات شهرسازی:
– تراکم مبلمان شهری، مسدود شدن فضای شهری، دید بصری شهروندان، هنرهای شهری، آلودگی بصری در سیمای شهر، نور تابلوها، صدای تلویزیون، نگهداری فضاهای تبلیغاتی، فاکتورهای تاثیرگذار در سیمای شهر، اندازه تابلو و محل، هماهنگی و تناسب تابلو با هنر ملی، وندالیزم، ترافیک سواره و پیاده
* مطالعات حقوقی پیرامون تبلیغات محیطی:
– نحوه مالکیت فضاهای تبلیغی
– حقوق شهروندان
– حذف فضاهای غیرمجاز شهری از سطح شهر
– مجتمع­ ها و تبلیغات محیطی
– ارتباط مجوز تابلو با پروانه شهرسازی
– رتبه­ بندی شرکت­ های تبلیغاتی
– نقش سایر نهاد و ارگان ها در تبلیغات محیطی (غیر از شهرداری)
– مکانیزم جذب پیمانکاران و بهره برداران تبلیغاتی
5 اصول و ضوابط فنی و زیبایی شناختی حاکم بر فضاهای تبلیغات محیطی:
– بیلبورد
– پرتابل های تبلیغاتی
– فضای تبلیغی عرشه پل عابر پیاده و سواره
– استندهای تبلیغاتی
– تابلوهای تبلیغاتی بام ساختمان
– نما آگهی
– بدنه تبلیغاتی مبلمان شهری
– پلاکارد تبلیغاتی
– تابلوی اصناف شهری
– تابلوهای راهنمای شهری
– جداره­ ها و بدنه های شهری
– فضای تبلیغات کف پیاده رو
– داربست­ های تبلیغاتی
– ماکت­ های تبلیغاتی
– نمایشگرهای شهری
– تلویزیون ­های پارکی
– تلویزیون ­های شهری
– موبایل تلویزیون
– لیزرهای تبلیغاتی
– پروژکتورهای پرتوافکن تصویری
– بالن­ های تبلیغاتی
– بدنه اتومبیل­ ها
– بیلبوردهای متحرک
– تابلوهای اسکرولینگ
6. مطالعات پایه شهر و استان(x)
1- موقعیت جغرافیایی شهر و استان
2- عناصر اقلیمی در ارتباط با تبلیغات محیطی (بارش، روزهای آفتابی،حداقل و حداکثر دما، باد، موقعیت جغرافیایی
2- مطالعات فاکتورهای جمعیتی در ارتباط با تبلیغات محیطی
3- (جمعیت استان، سن، جنس، هرم سنی استان، گروه­ های سنی، میزان با سوادی، ادیان و…)
4- نیروی انسانی و مقایسه جمعیتی کلان شهر­ها و جایگاه استان
5- اقتصاد شهری (نرخ اشتغال، نرخ بیکاری، بخش ­های اقتصادی، معدن، کارگاه صنعتی، پروانه­ های ساختمانی، اجاره بهای مسکن، کارگاه های عمده فروشی، ارتباطات، تعاونی اعتبار، درآمد خانوار، شاخص بهای کالا و خدمات، سهم استان در محصول ناخالص داخلی)
7 رتبه­ بندی پتانسیل محورهای تبلیغات محیطی (تجاری، فرهنگی)
1- معابر شهری
2- مناطق شهری
3- فضاهای تبلیغاتی
8 طرح مکان­ یابی فضاهای تبلیغاتی زیر براساس ضوابط فنی:
1- بیلبورد
2- پانل
3- تلویزیون شهری
4- پرتابل

راهکار تبلیغات خوانا و هماهنگ در جداره های شهری
منظر شهری در جامعه امروز به عنوان یک رشته تخصصی مورد توجه است. در واقع این رشته از یک رشته آکادمیک فراتر رفته و به خواسته و نیاز مردم تبدیل شده است. متخصصان و نمونه های موفق زیادی از مناظر شهری در سراسر جهان وجود دارند. در ایران نیز بافتهای بی نظیری از شهرهای ایرانی – اسلامی، با رویکرد استفاده از طبیعت در شهر ایجاد شده است. در عصر کنونی در ایران با وقوع وقفه ای نسبتا طولانی در بی توجهی به این نیاز، در سالهای اخیر شروع به بازنگری بر روی مناظر شهری توسط مسئولین و اساتید شده است. حال آنکه جداره های شهری به عنوان یکی از ارکان اصلی منظر شهری که می تواند شامل ویترین مغازه ها، تابلوهای تبلیغاتی، پنجره ها، ورودیها، نماهای ساختمانها و تمامی عناصر سازنده سطوح عمودی اطراف خیابانها باشد. به همین جهت و برای رسیدن به راهکارهای مناسب برای برخورد و برنامه ریزی صحیح در این باب، جداره های تجاری شهر سن پترزبورگ در روسیه به عنوان نمونه ای موفق در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته است.

هویت جداره ها و پاسخگویی به تبلیغات
براساس مشاهدات انجام شده در شهر سن پترزبورگ، هر صنف دارای رنگ و نمادی خاص است و این نشانه نه تنها در سطح شهر، بلکه در نقشه برنامه های گوشیهای هوشمند نیز مشخص و خوانا است. از طرفی هر مغازه نیز با سلیقه خود به طراحی و ساخت تابلو تبلیغاتی اقدام کرده است اما همانطور که در تصویر ۱ مشاهده می شود، این اقدام در ابتدا به بستر و بافت شهر وابسته است و در راستای حفظ هویت تاریخی شهر انجام می شود. اما به راحتی نیز می توان دریافت که این هویت تاریخی نیز تقلیدی موفق از معماری و شهرسازی ایتالیا است که در زمان تزارهای روسیه انجام شده است. با این حال شهروندان معاصر روسیه با وجود تمام تخریبهای ناشی از جنگ جهانی، توجه بسیاری به حفظ این هویت تاریخی داشته اند. در عصر حاضر که بحث تبلیغات نقش مهم و استراتژیکی در رونق اقتصادی دارد، دور از ذهن نیست که این سبک تبلیغات در جداره های شهری روسیه نیز از ایتالیا و فرانسه تقلید شده باشد.

تصویر ۱: خیابان شهری در سن پترزبورگ، منبع: نگارنده

چگونگی همنشینی تبلیغات بر جداره ها
انتخاب متریال، فونت، اندازه و علی الخصوص مکان قرارگیری تابلوهای تبلیغاتی باید به گونه ای باشد که بتواند تعادلی منطقی بین خودنمایی جداره ساختمان و تبلیغات ایجاد کند. در مشهد معاصر، تبلیغات در سطح شهر حضوری پر رنگ دارند اما کاملا با بی توجهی نسبت به بافت شهر و هویت جداره ایجاد شده اند به طوری که تفاوت چندانی بین بافت مدرن و سنتی شهر وجود ندارد. در واقع این اقدام به مانند ویروسی در سراسر شهر پخش شده و هدف اصلی آن نیز صرفا منفعت اقتصادی بیشتر است. در این میان مسئولین و شهرداری نیز با ایجاد ضوابط و یا ساختن تابلوهای یک منطقه به یک شکل خاص در تلاش هستند تا با ایجاد نظمی اجباری به منظر شهری متعادل دست یابند؛ اما از بین بردن سلیقه مردمی، تبلیغات را به یک زائده در نماهای شهری تبدیل کرده است. اما در سن پترزبورگ، تبلیغات علاوه بر رعایت هویت و کاراکتر واحد تجاری به هویت کلی جداره و بافت شهر نیز توجه کرده است. در واقع هر واحد تبلیغات خاص خود را ایجاد کرده اما این اقدام هماهنگ با بافت شهر است و اغتشاش بصری و کالبدی ایجاد نکرده است. جداره ها در شب نیز دارای نور پردازی بسیار هوشمندانه ای هستند که هم به شاخص شدن بنا و هم خوانایی تبلیغات کمک کرده است. (تصویر ۲) این نورپردازیها بسیار هدفمند و با حفظ هویت بنا انجام می شوند و اغتشاش در نماهای شهری را نیز به حداقل می رسانند. به عنوان مثال می توان به استفاده نور سفید برای روشن کردن نام مغازه ها اشاره کرد، در عین حال که صنوف خاص مانند داروخانه ها نیز دارای نشانه و نور خاص خودشان هستند.

تصویر ۲: خیابان شهری در شب سن پترزبورگ، منبع: نگارنده
نحوه و نوع تبلیغات در جداره های شهری بافت تاریخی سن پترزبورگ کاملا هماهنگ با بافت است. البته تقلید صرف از این اقدامات نمی تواند پاسخ مناسبی برای مشهد باشد. تقلید صرف، اشتباهی است که مدیران امروزی ایران برای تغییر در بافت شهری انجام می دهند. برای یافتن پاسخ مناسب در بافت تاریخی – تجاری مشهد، باید از نمونه های موفق جهانی و سیاستها و راهبردهای آنان استفاده کرد و با شناخت کافی از بافت و بستر شهر دست به تصمیم گیری و اقدام زد.
بررسی تابلوهای خیابان معلم
در این بررسی کافسی است در یکی از خیابانها شهر قدم بزنید. به عنوان مثال کافی است در خیابان معلم از ابتدا تا انتها حرکت کنید تا خود شاهد آلودگی تصویری ناشی از تابلوهای تبلیغاتی باشید. البته در این میان برخی از محله ها نیز دارای زیبایی بصری بسیار بالایی هستند که از دیدن آنها لذت خواهید برد. زمانی که به گذشته فکر کنیم، خواهیم دید سالهای قبل به جای بسیاری از آپارتمانها، باغها و درختان زیبا بوده است. ولی اکنون که طی ساخت و سازهای بدون برنامه تمام این طبیعت زیبا، رو به نابودی میرود، ناچاریم توسط زیبایی های مصنوعی، چهره این شهر شلوغ و پرترافیک را برای خود و دیگران قابل تحملتر بکنیم. سعی کنیم ساختمانهایی که میسازیم ظاهری زیبا داشته باشند. تابلوها باید به گونهای باشند که با زیبایی خود محله و خیابان را زیبا کنند. یک خیابان ممکن است به علت تراکم تابلو و بسته بودن محیط غیرقابل تحمل جلوه کند و یک خیابان دیگر با تابلوهای ساده و متعادل خود آرامش را به ارمغان بیاورد. در بعضی موارد تابلوهایی وجود دارد که فاقد هرگونه رنگ و جذابیت هستند. فقط تابلوهایی ساده که نوشته مختصری روی آن خود نمایی میکند. برخی از مغازهها نیز از شیشه خود بهعنوان تابلو استفاده میکنند. در برخی از مغازهها نیز تابلوی آنها در طی مرور زمان شکسته و خراب شدهاند یا برخی از حروف و کلمات آن افتادهاند که همین امر منظره بسیار زشتی را به وجود آورده است. در یک محدوده نیز تابلوهایی مشاهده می شوند که هیچ هماهنگی بین آنها وجود ندارد. در واقع تنها مورد قابل توجه بین آن تابلوها، تضاد چشمگیری است که خواسته و یا ناخواسته به وجود آمده است.
نابسامانی تابلوهای سردر مغازه ها
افزایش مغازه ها و واحدهای صنفی، با خود، افزایش تابلوهای تبلیغاتی را در پی دارد، حال اگر این تابلوها بدون تناسب و هماهنگی بر روی هم سوار شوند، شهر چه وضعیتی پیدا خواهد کرد؟!
دنیای امروز، دنیای شلوغی ها است و شاید هم دنیای آشفتگی ها؛ این موضوع را می توان علاوه بر شلوغی ذهن ها، در محیط پیرامون افراد نیز به خوبی لمس کرد.
شلوغی ها باعث شده در برخی مواقع نسبت به اغلب اتفاقاتی که در گوشه و کنار شهر رخ می دهد، بی تفاوت باشیم، آنها را بگذاریم و بگذریم؛
شاید هم، بارها و بارها این اتفاقات و نابسامانی ها را به چشم دیده باشیم، اما تکرار مکرر این دیدن ها باعث "عادت" شده باشد!
حال با این وضع شلوغی ذهن ها و فکرها، حداقل باید محیطی زیبا داشته باشیم تا کمی از بار اضطراب و آشفتگی ذهنی خود بکاهیم.
سیما و منظر شهری، یکی از موضوعاتی است که باید جلوه ای زیبا و چشم نواز داشته باشد، زیرا مردم، بسیاری از ساعات خود را در درون شهر، سپری می کنند و خواسته یا ناخواسته، بی توجهی به این مهم، بر روی ذهن و فکر آنان تاثیر می گذارد.
کاهش آلودگی بصری، یکی از ابعاد مهم ایجاد آرامش فکری در میان افراد است پس هر شهر توسعه یافته باید این مهم را مد نظر قرار دهد.
نیاز به ساماندهی، هدایت نحوه قرارگیری، ارائه و آرایش صحیح تابلوهای تبلیغاتی در محیط شهری هر روز بیش از پیش احساس می شود.
افزایش مغازه ها و واحدهای صنفی، با خود، افزایش تابلوهای تبلیغاتی را در پی دارد، حال اگر این تابلوها بدون تناسب و هماهنگی بر روی هم سوار شوند، شهر چه وضعیتی پیدا خواهد کرد؟!
مقررات تابلوهای شهری و تبلیغاتی
ماده 1 : در اجرای تبصره بند 25 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور، تبصره 6 ماده 96 ، بند 27 ماده 55 و ماده 99 قانون شهرداری و همچنین آیین نامه پیش آمدگی های ساختمانی در گذرها و به منظور هماهنگی و یکسان سازی در ضوابط و مقررات مربوط به تبلیغات محیطی و ساماندهی امور و پاسخگویی به متقاضیان در زمینه نصب و انجام تبلیغات، ضوابط و مقررات تبلیغات محیطیدر چهارچوب مطالعات طرح جامع ساماندهی تبلیغات شهری،برای اجرای آزمایشی تا مدت یکسال به شرح مواد و تبصره های زیر، تعیین گردید.
فصل اول- تعاریف
ماده 2- تابلو: پیکره یا سازه ای است که به نحوی از انحا برای معرفی هر نوع کالا و ارایه خدمات یا به منظور انتقال پیام مشخصی در محدوده و حریم شهری نصب و در معرض دید عموم قرار داده می شود، اعم از اینکه افقی، عمودی، مستقر بر روی بام یا نمای ساختمان، بدون پایه یا با پایه مستقل، متحرک، الکتریکی، نوشته بر پارچه یا شیشه و امثالهم باشد.
ماده 3- تابلوی شناسایی کسب: تابلوهایی است که فقط جنبه معرفی کسب و حرفه مالک را دارد و فاقد هرگونه آرم، نام و نشانه ای از محصولات و کالاهای تجاری باشد.
ماده 4- تابلوی تجاری: تابلوهایی است که دارای آرم، نام و نشانه ای از محصولات و کالاهای تجاری داخلی یا خارجی باشد.
ماده 5- تابلوی فرهنگی و ترافیکی: تابلوهایی است که فقط دارای جنبه آموزش شهروندی و اطلاع رسانی باشد.
ماده 6- بیلبورد: تابلوهایی با سطح قابل تبلیغ بیش از 24 مترمربع که توسط پایه روی زمین در فضاهای عمومی شهر نصب می شود.
ماده 7- تابلوی کوچک مقیاس: تابلوهایی شامل تابلوهای کنار دیوار و بردهای دیواری که دارای پیکره دایم و ابعاد کوچکتر از 24 مترمربع باشند.
ماده 8- استند: تابلوهای یک یا چند وجهی که برای استفاده عابران نصب شده و سطح تبلیغ هر وجه آن حداکثر 3 مترمربع است.
ماده 9- تلویزیون: با توجه به تکنولوژی بکار رفته الکترونیکی برای تبلیغات شهری در روز و شب مورد استفاده قرار گرفته و عنصر صدا در آن اهمیت نداشته و پیام در قالب تصویر و گرافیک به مخاطب القاء می گردد.
ماده 10 – تبلیغات ترسیمی : تبلیغات ترسیمی و نوشتاری بر بدنه وسایط نقلیه.
فصل دوم- ضوابط نصب تابلو
ماده 11- کلیه واحدهای صنفی، صنعتی، تولیدی، توزیعی، خدماتی، اداری، بانکها، موسسات مالی و اعتباری، صندوق های قرض الحسنه، شرکت ها، سازمان ها، ادارات، ارگان ها، موسسات و دفاتر دولتی، عمومی و خصوصی، مساجد، حسینیه ها، خیریه ها، موسسات غیرانتفاعی، مراکز نظامی و انتظامی و کلیه موسسات وابسته به آنها و همچنین مراکز علمی، پژوهشی، درمانی، بهداشتی و سایر موارد مشابه، تنها مجاز به نصب یک تابلوی شناسایی واحد متبوع در چهارچوب ضوابط تعیین شده به صورت رایگان بر سردرب محل فعالیت در هر ممر می باشند.
تبصره – نصب تابلو شناسایی پزشکان، درمانگاه ها، داروخانه ها، وکلای حقوقی، دفاتر اسناد رسمی و ازدواج و طلاق برابر توافقنامه ای که بین مراجع ذیصلاح مربوط، مدیریت زیبا سازی و طراحی شهری و سازمان میادین میوه و تره بار و ساماندهی مشاغل شهری انجام می شود، رایگان بوده و تغییرات خارج از ضوابط یا توافق ممنوع می باشد.

ماده 12- سطح تابلوی شناسایی برابر با 30% از سطح مساحت ممر تجاری مذکور می باشد به طوری که کل عرض ممر را بپوشاندو در ارتفاع حداقل 60/2 از کف زمین نصب گردد. بدیهی است برای واحدهایی که از حروف برای شناسایی کسب استفاده می کنند، محدوده نگارش حروف تابع این ضوابط است.
تبصره 1 : برای مغازه های یک طبقه، تابلوی شناسایی نباید بالاتر از بام مغازه قرارگیرد.
تبصره 2 : برای ساختمان های دو طبقه باید به گونه ای طراحی و نصب شود که مزاحم نما و پنجره های ساختمان فوقانی نباشد.
ماده 13- تابلو دفاتر نمایندگی شرکت ها، کارخانجات، واحدهای تولیدی و موارد مشابه که دارای گواهی رسمی نمایندگی باشند و هیچ کالای دیگری غیر از برند کارخانه مربوطه را عرضه ننمایند، به عنوان تابلوی شناسایی کسب محسوب می شود. این امتیاز فقط برای یک تابلوی دفتر فروش یا نمایندگی مرکزی در سطح شهر است و بیشتر از یک نمایندگی در سطح شهر، از این امتیاز برخوردار نبوده و مشمول پرداخت عوارض خواهد بود.
ماده 14- مکان های مجاز استفاده از فضاهای تبلیغاتی (بیلبورد، تابلو، استند و تلویزیون) مطابق نظر کمیته مکانیابی و بر پایه مطالعات طرح جامع ساماندهی تبلیغات شهری تعیین می گردد.
تبصره 1- نصب هرگونه تابلو عمود بر ساختمان و معبر عمومی ممنوع است.
تبصره 2- نصب هرگونه تابلو در معابر، بر روی درختان و عناصر طبیعی، جوی و کانال آب و همچنین دیوار نویسی ممنوع است.
تبصره 3- نصب هرگونه تابلو بر روی تجهیزات و تاسیسات شهری مانند پست های برق، کیوسک تلفن، تیرها، جدول کنار معابر، پیاده روها، چراغهای برق، شیرهای آتش نشانی، علائم بزرگراه ها که تابلوهای دیگر را بپوشاند و امثال آن ممنوع است.

ماده 15- استفاده از سطوح شیشه ای در تابلوها ممنوع است مگرآنکه جنس آن از شیشه های نشکن بوده یا دارای شبکه محافظ داخلی باشد.
ماده 16- نورپردازی تابلوها باید بر اساس استانداردهای ملی و زیست محیطی بوده و نباید به گونه ای باشد که موجب آزردگی و ایجاد مزاحمت برای همسایگان و منازل همجوار گردد.
ماده 17- با توجه به توسعه روزافزون ابزارها و تکنولوژی های تبلیغاتی، در خصوص تبلیغات محیطی که در این مصوبه لحاظ نگردیده، ضوابط مربوط مطابق شبیه ترین فضای تبلیغی مندرج در این مصوبه با پیشنهاد شهرداری و تصویب کمیسیون امور فنی، عمرانی و طرح ریزی شهری شورای اسلامی شهر تعیین می گردد.
فصل سوم- ساماندهی تابلوها
ماده 18- شهرداری به عنوان متولی اصلی و سازمان میادین میوه و تره بار و ساماندهی مشاغل شهری از طرف شهرداری به عنوان کارگزار و مسئول اجرایی دستگاه اجرایی، برای اجرای مفاد این مصوبه تعیین می شوند تا در مورد واگذاری امتیاز بهره برداری از فضاهای تبلیغی شهر اعم از عرصه و اعیان به صورت جزیی یا کلی و برای مدت معین به اشخاص حقیقی و حقوقی واجد صلاحیت و شرایط، در قبال دریافت عوارض اقدام نمایند.
ماده 19- سازمان ها و شرکت های وابسته به شهرداری موظفند برنامه ریزی و سیاستگذاری واگذاری فضاهای تبلیغاتی اختصاصی سازمان متبوع خود را هماهنگ با سیاست ها و برنامه های سازمان میادین میوه و تره بار و ساماندهی مشاغل شهری اتخاذ نمایند. ضمناً به سازمان ها و شرکت های وابسته به شهرداری اجازه داده می شود در جهت هماهنگی و ایجاد مدیریت واحد مربوط به تبلیغات، انجام این امور را در قالب کارگزاری به سازمان یادشده واگذار کنند.

تبصره1- در صورتی که نصب هرگونه تابلو بدون مجوز سازمان میادین میوه و تره بار و ساماندهی مشاغل شهری انجام شود، جمع آوری و هزینه های مترتب برابر مصوبه 413/90/3/ش – 07/02/1390 شورای اسلامی شهر دریافت خواهد شد.
تبصره 2 – در صورتی که مالک از جمع آوری تابلو خودداری نموده یا امکان جمع آوری به لحاظ مسائل فنی برای شهرداری امکان پذیر نباشد تعرفه عوارض این قبیل تابلوها به میزان سه برابر عوارض مصوب، از مالک دریافت یا به حساب بدهی ملک منظور گردد.
ماده 20- سازمان میادین میوه و تره بار و ساماندهی مشاغل شهری مکلف است نسبت به شناسایی و ممیزی کلیه تابلوهای منصوب در محیط های عمومی یا املاک خصوصی اقدام و با تهیه نرم افزار مربوط، نسبت به عقد قرارداد، دریافت عوارض و ساماندهی و اصلاح تابلوهایی که فاقد مجوز بوده یا از پرداخت عوارض پس از انقضای مجوز استنکاف می نمایند و همچنین نسبت به جمع آوری تابلوهای نصب شده بر روی تجهیزات شهری مانند پست های برق، کیوسک تلفن، تیرها، جدول های کنار معابر، پیاده روها، چراغ های برق، شیرها و پستهای آتش نشانی، علائم بزرگراه ها یا امثالهم اقدام نماید.
ماده 21- سازمان میادین میوه و تره بار و ساماندهی مشاغل شهری مکلف است کلیه تابلوهای شناسایی کسب، منصوب در معابر و عمود بر معابر شهری دارای پیش آمدگی غیرمجاز و دارای خطر را (مطابق ماده 11 آیین نامه پیش آمدگی ساختمانی در گذرها) که مغایر با این مصوبه می باشند را ظرف مدت یکسال و پس از اطلاع رسانی به مدت یک ماه و صدور اخطاریه با مهلت 15 روز، در صورت عدم جمع آوری توسط مالک و با اولویت بندی شریانهای اصلی، جمع آوری نموده و هزینه های آن را طبق مصوبه شماره 413/90/3/ش – 7/2/1390 از مالکان متخلف دریافت نماید.
تبصره : برای تابلوهای شناسایی کسب که خارج از ضوابط و توافق می باشد و قبل از این مصوبه نصب شده است پس از پایان مهلت اخطار، عوارض برابر ماده 25 برای سال اول و برای سال دوم دو برابر آن و برای سال سوم سه برابر آن دریافت گردد.
ماده 22- به منظور تشویق واحدهای صنفی در اجرای طرح ساماندهی تابلوهای صنوف و زیباسازی منظر شهری، به شهرداری اجازه داده می شود بهای خدمات پسماند واحدهای صنفی هر یک از خیابان های شهر که مطابق ضوابط طرح ساماندهی و برابر برنامه زمانبندی اعلام شده نسبت به نصب تابلوها اقدام می نمایند را تا مدت 3 سال از پرداخت بهای خدمات پسماند معاف نماید.
ماده 23- قراردادهایی که قبل از این مصوبه بین شهرداری و اشخاص منعقد شده است تا پایان مدت آن دارای اعتبار بوده و تمدید آن تابع ضوابط و مقررات این مصوبه است.
ماده 24- قراردادهای مشارکتی مربوط به ایجاد تاسیسات و مبلمان شهری که در آن انجام موارد و ایجاد فضای تبلیغاتی پیش بینی شده است، تابع ضوابط این مصوبه بوده و از این پس قراردادهای مذکور باید به تایید سازمان میادین میوه و تره بار و ساماندهی مشاغل شهری برسد.
فصل چهارم- عوارض فضاهای تبلیغاتی سطح شهر
ماده 25 – نحوه محاسبه عوارض فضاهای تبلیغاتی برای مدت یکسال= K × p × a
a = وسعت تابلو به مترمربع
=P ارزش معاملاتی املاک
K = ضریب
نوع تابلو K
تابلوی تجاری منصوب در سردرب واحدها (حداکثر ارتفاع تابلو از کف معبر 6 متر است) 2
پوشش نمای ساختمان های در حال احداث 2
تابلوی شناسایی کسب بیش از حد مجاز مندرج در بند 3-2 (حداکثر ارتفاع تابلو از کف معبر 6 متر است) 2
تابلوهای اماکن خدماتی (هتل ها، مهمانسراها، بانک ها و…) 8
تابلوی شناسایی کسب بیش از حد مجاز مندرج در بند 3-2 (ارتفاع تابلو از کف معبر بیش از 6 متر است) 6
تابلوهای شناسایی کسب منصوب در پشت بام ها 8
تابلوهای منصوب در پمپ بنزین ها و پمپ گاز 20
استندها، تابلو مبلمان شهری و ایستگاه های اتوبوس، تاکسی ، مترو و قطارشهری 12
تابلوهای تجاری منصوب بر بدنه ساختمان ها (ارتفاع تابلو از کف معبر بیش از 6 متر است) 18
تابلوهای تجاری منصوب بر پشت بام ها 17
تابلوهای تبلیغاتی بزرگ (بیلبورد)، تابلوهای کوچک مقیاس، پل ها 40
تلویزیون منصوب بر نمای ساختمان با پیام تجاری 70
تلویزیون منصوب بر پشت بام با پیام تجاری 75
تلویزیون منصوب در معابر 85
ماده 26- برای محاسبه میزان عوارض جوایز، قرعه کشی تبلیغاتی و تبلیغات فضایی، مساحت آن برابر مساحت قابل دید از معبر عمومی محاسبه و ضریب آن با توجه به نوع کاربرد، معادل ضرایب جدول فوق محاسبه گردد.
ماده 27- میزان عوارض فضاهای تبلیغاتی برای کالای خارجی چهار برابر محاسبه گردد.
ماده 28- تبلیغات مذهبی، هنری، اجتماعی، ورزشی و تابلوهای مندرج در ماده 5 بدون درج هرگونه برند یا نام تجاری، تابلوهای انتظامی و ترافیکی، تابلوهای منصوب در کلیه واحدها و ادارات دولتی و انتظامی و امثالهم به استثنای شرکتهای دولتی، بانک ها، موسسات مالی و اعتباری و آنهایی که جنبه انتفاعی دارند، رایگان است.
ماده 29- میزان عوارض فضاهای تبلیغاتی منصوب با توجه به تعرفه های شهرداری محاسبه گردد.
ماده 30- میزان عوارض تبلیغات ترسیمی بر بدنه وسایط نقلیه به ازای هر مترمربع مبلغ 5/2 میلیون ریال و تبلیغات تصویری (تلویزیون) به ازای هر مترمربع مبلغ 5 میلیون ریال برای مدت یکسال محاسبه گردد. این مبالغ در ابتدای هر سال به میزان 20% افزایش می یابد.
ماده 31- میزان عوارض قراردادهای تا مدت سه ماه به میزان 40% ، سه تا شش ماه به میزان 70% و شش تا نه ماه به میزان 90% مبلغ قراردادهای سالیانه محاسبه می شود.
ماده 32- سازمان میادین میوه و تره بار و ساماندهی مشاغل شهری موظف است عوارض وصول شده را پس از کسر 20% ( شامل 18% بابت تامین هزینه های مستقیم اجرایی و 2% بابت حق مدیریت و جبران هزینه های بالاسری سازمان میادین میوه و تره بار و ساماندهی مشاغل شهری) به حساب شهرداری واریز نماید. بدیهی است مانده مثبت یا منفی درآمدهای فوق در پایان سال، محاسبه و در حساب های فی مابین منظور گردد.
ماده 33- افزایش تعرفه های مندرج در این مصوبه باید به تصویب شورای اسلامی شهر برسد.
ماده 34- تعرفه های مندرج در مصوبه به هیچ وجه نباید از تعرفه های قبلی کمتر باشد.
ماده 35- این مصوبه جایگزین مصوبات قبلی به شماره های 1551/1/ش – 22/8/1378، 6098/2/ش – 20/12/1384، 1749/3/ش – 19/3/1386، 1964/3/ش – 13/6/1387، 334/3/ش – 23/1/1388، 1302/3/ش – 12/4/1387 و 682/3/ش – 6/2/1389 به جز مواردی که در این مصوبه به آن اشاره شده است، خواهد شد.
ماده 36- شهرداری موظف است تا اجرایی شدن این مصوبه، نسبت به دریافت 2 برابر تعرفه های قبل اقدام نماید.
منابع
1. تقی احمدی، کتاب مهندسی تبلیغات محیطی (تبلیغات شهری)، انتشارات فراز اندیش سبز، سال 1389
2. انجمن تبلیغات محیطی آمریکا. چرا تبلیغات محیطی؟. ترجمه علیرضا صدرمحمدی. تهران: سیته. ۱۳۸۸، شابک: ‎۹۷۸-۶۰۰-۵۲۵۳-۰۰-۹.
3. زاهدی، مرجان. "تبلیغات محیطی به مثابه رسانه ای جدید در گرافیک محیطی". در انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران. کتاب اردیبهشت ۲، گزیده مقاله های دومین فراخوان پژوهشی طراحی گرافیک ایران. ۱۲۵-۱۴۲. تهران: یساولی. ۱۳۸۹، شابک: ‎۹۷۸-۹۶۴-۳۰۶-۵۴۴-۷.
4. تبلیغات محیطی چالش ها و فرصت های آن. مشهد: ۱۳۹۵، آوازه
5. صدرمحمدی، علیرضا. تبلیغات به بیان ساده. تهران: سیته. ۱۳۸۶، ISBN 964-96276-3-4.

20