پروپوزال روش تحقیق روانشناسی:
موضوع:
"بررسی رابطه بین درون گرایی و برون گرایی با خطر پذیری و تاب آوری در دانشجویان دانشگاه تهران"
چکیده
این پژوهش با هدف تعیین رابطه بین درون گرایی و برون گرایی با خطر پذیری و تاب آوری در دانشجویان دانشگاه تهران اجرا شد. پژوهش از نوع همبستگی است. جامعه آماری کلیه دانشجویان دانشگاه تهران در سال تحصیلی 94-93 بودند که به طریق روش نمونه گیری تصادفی 200 دانشجوی دختر انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس شخصیت آیسنک (EPI)، پرسشنامه خطر پذیری نوجوانان ایرانی (IARS) و پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون (CD-RISC) بود. داده های از طریق ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون تک متغیره و t مستقل تحلیل شدند. یافته ها نشان داد درون گرایی و برون گرایی با خطر پذیری رابطه مثبت معنادار دارد(01/0p< ). درون گرایی و برون گرایی با تاب آوری رابطه مثبت معناداردارد(01/0p< ). و خطرپذیری و تاب آوری رابطه مثبت معنادار دارد(01/0p< ). و از نظر تاب آوری بین دانشجویان درون گرا و برون گرا تفاوت معنادار وجود دارد(01/0p< ).
کلید واژه: دورن گرایی، برون گرایی، گرایش به خطر، تاب آوری، دانشجویان دانشگاه تهران.
مقدمه
خیلی از ادراک های هشیار و واکنش های ما به محیط، توسط نگرش های ذهنی متضاد برون گرایی1 و درون گرایی2 تعیین می شوند. یونگ معتقد بود که انرژی روانی می تواند به بیرون، به سمت دنیای خارج، یا به درون، به سمت خود هدایت شود (شولتز و شولتز، 2005؛ ترجمه سید محمدی، 1386). به نظر آیسنک، معمولا فرد برون گرا فردی است اجتماعی، علاقه مند به مهمانی، دارای دوستان فراوان و طالب هیجان، که بدون تفکر و اندیشه و به صورت تکانشی عمل می کند(پروین و جان، 2001؛ ترجمه جوادی و کدیور، 1386)؛ و خطرپذیری بالایی دارند، بذله گو و حاضرجواب هستند. تغییر در هر زمینه ای را دوست دارند، بی پروا، آسان گیر، خنده رو و خوش بین هستند و در عین حال پرخاشگرند و زود از کوره در می روند، کنترل های درونی ضعیفی دارند و همیشه افراد قابل اعتمادی نیستند، آن ها حراف و سرزنده هستند و قدرت رهبری خوبی نیز دارند(خوشابی، 1388).
فرد درون گرا، برخلاف خصوصیات بالا، فردی است آرام، در خود فرو رفته، خوددار و تاملی که به احساسات آنی اعتماد نمی کند و زندگی با نظم و قاعده را بر زندگی بر مبنای شانس و خطر ترجیح می دهد (پروین و جان، 2001؛ ترجمه جوادی و کدیور، 1386). آنها معمولاً از دیگران فاصله می گیرند و دوستان صمیمی محدودی دارند، اهل برنامه ریزی هستند و هیچ کاری را بدون تفکر و تامل انجام نمی دهند، از هیجانات دوری می کنند، برنامه های روزه مره زندگی را کاملاً یکنواخت و همیشگی پیگیری می کنند، در کل افرادی جدی هستند، کنترل های درونی قوی دارند، به ندرت پرخاشگری می کنند و به آسانی از کوره در نمی روند، قابل اعتمادند و بدبین و منفعل هستند، در انجام کارها محتاط هستند و برای آن ها استانداردهای اخلاقی بسیار مهم است و آن ها معمولاً متین و صلح طلب هستند(خوشابی، 1388).
آیسنک معتقد بود که تفاوت های اصلی بین درون گرایی و برون گرایی رفتاری نیست، بلکه زیستی و ژنتیکی است و علت اصلی آن در سطح انگیختگی مغزی آنها است. سطح پایه انگیختگی مغز برون گرایان پایین تر از درون گرایان است. چون سطح انگیختگی مغز برون گرایان پایین تر است، به برانگیختگی و تحریک نیاز دارند و فعالانه آن را جستجو می کنند. در مقابل، درون گرایان از برانگیختگی و تحریک دوری می کنند زیرا سطح انگیختگی مغز آنها از پیش بالا هست. در نتیجه درون گرایان قوی تر از برون گرایان به تحریک حسی واکنش نشان می دهند. تحقیقات نشان داده اند که درون گرایان حساسیت بیشتری به محرک های سطح پایین نشان می دهند و آستانه درد پایین تری از برون گرایان دارند (شولتز و شولتز، 2005؛ ترجمه سید محمدی، 1386).
یکی از متغیر هایی که بر تیپ شخصیتی (درون گرایی و برون گرایی) جوانان تاثیر گذار است خطر پذیری است(بهاری و شیر خوانی، 1388). خطرپذیری3 به رفتارهایی همچون سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر، الکل، رانندگی خطرناک و فعالیت جنسی زودهنگام گفته می شود که احتمال پیامدهای منفی و مخرب جسمی، روان شناختی و اجتماعی را در فرد افزایش دهد. خطر پذیری علاوه بر این که انجام رفتارهای پر خطر را در بر می گیرد، به آسیب پذیری و در معرض خطر بودن از سوی محیط و نزدیکان و نیز گرایش ها، تمایلات و باورهای نادرست و تهدیدکننده فرد در مورد رفتارهای پرخطر اشاره دارد (زاده محمدی و احمد آبادی، 1387).
رفتارهای پر خطر از حیث صدمات و خسارت های جبران ناپذیر تحصیلی، روانی، دارویی، اجتماعی، قانونی، بهداشتی و اقتصادی مثل ترک تحصیل، عدم موفقیت تحصیلی و شغلی (جسور4، 1992)، رکود علمی، انتشار بیشتر مصرف مواد در جامعه دانشجویی و ترویج فرهنگ مصرف در کل جامعه به علت الگو قرار دادن قشر تحصیل کرده (رحیمی موقر، سهیمی ایزدیان و یونسیان، 1385)، خطر برقراری رفتارهای نامعمول و پرخطر جنسی و افزایش احتمال ابتلا به بیماری های مقاربتی به خصوص ایدز (بوید5، مک کاب6 و دآرسی7، 2003؛ استورت8، لی9، وچسلر10، 2002) قابل توجه است.
نظریه پردازان روان شناسی، جامعه شناسی و بهداشت، عوامل متعددی را برای خطر پذیری جوانان و نوجوانان مطرح نموده اند. گروهی ویژگی های شخصیتی (هاوکینز11 و ویس12، 1985)، گروهی شناخت ها و باورها (شیپرد13، هارت ویک14 و وارشو15، 1998) و گروهی دیگر یادگیری مشاهده ای را به عنوان عوامل مستعد کننده و آشکار ساز خطر پذیری در آن ها مطرح نموده اند (بندورا16، 1986). علاوه بر آن، از پیامدهای رفتاری مطلوب مرتبط با کارکرد شایسته افراد در معرض خطرات گوناگون در سرتاسر عمر تاب آوری است (جوادی و همکاران، 1390).
تاب آوری یکی از مفاهیم و سازه های بهنجار مورد توجه و مطالعات روان شناسی مثبت نگر است و به فرایند پویای انطباق مثبت با تجربه های تلخ و ناگوار اطلاق می شود (لاتار17 و چیچتی18، 2000؛ مستن19، 2001) و فراتر از جان سالم به در بردن از استرس و ناملایمات زندگی است (بونانو20، 2004). در طول 20 سال گذشته مطالعه درباره تاب آوری به طور معنی داری گسترش یافته است و نیاز به پژوهش در باره این موضوع احساس می شود و به چند دلیل باید سرعت بیشتری بگیرد؛ اول اینکه همانطور که پیچیدگی صنعتی جامعه ما افزایش می یابد، تعداد افراد در معرض آسیب و تعداد آسیب ها و مشکلاتی که افراد با آن روبه رو می شوند افزایش می یابد. دوم اینکه فهم عوامل خطر زا و حمایتی و چگونگی عملکرد آنها ممکن است به مداخلات بالینی مناسب منجر شود(گلدستین21 و بروکز22، 2005). دلیل سوم اهمیت بررسی این موضوع آن است که به نظر می رسد با سلامت روان ارتباط تنگاتنگی دارد( وایو23، فردریکسون24 و تیلور25، 2008).
به طور کلی مفهوم تاب آوری به پیامدهای مثبت به رغم تجربه ناگواری ها و ناملایمات، عملکرد مثبت و موثر در شرایط ناگوار، بهبودی بعد از یک ضربه مهم، اشاره دارد (اسچون26 ، 2006). افراد تاب آور توانایی برگشتن و بهبود پیدا کردن، خوش بینی و مهارت های فکری انعطاف پذیر، جستجو کردن مشکلات به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد، توانایی پشتکار و استقامت داشتن، عزت نفس سالم، توانایی تعیین اهداف قابل دسترس؛ آشکار و واقعی، داشتن شبکه حمایتی سالم، توانایی رشد قابلیت های عاطفی و فرا طبیعی، توانایی استقلال رای، حس شوخ طبعی، توانایی درگیری و ارتباط معنادار با افراد، توانایی رفتار کردن با احترام با خودشان و دیگران، توانایی حل کردن مشکلات و مهارت های حل تعارض را دارند (حسینی قمی و سلیمی بجستانی، 1390).
در رابطه تیپ های شخصیت (برون گرایی و درون گرایی) و خطرپذیری جوانان تحقیقات گوناگونی انجام شده است. نتایج تحقیقات مختلف نشانگر رابطه بین تیپ های شخصیت با خطرپذیری در بین جوانان است (بهاری و شیر خوانی، 1388؛ وبر 27 ، 2015). همچنین پاره ای تحقیقات نشانگر رابطه بین برون گرایی و تاب آوری(شفیع زاده، 1388) و تاب آوری با خطر پذیری (ادری28 و مک مانیوس29، 1998) است.
یافته های پژوهش براتی و عریضی (1391) نشان داد که میزان خطر پذیری در میان افراد دارای عاطفه منفی بالا و همچنین در افراد دارای گشودگی پایین نسبت به احساسات بیشتر است. و هر چه عاطفه منفی بیشتر باشد خطر پذیری نیز بیشتر است.
در پژوهشی نشان داده شده است که میزان رفتارهای خطر پذیر آگاهانه در دانشجویانی که دچار اختلال روانی هستند به مراتب نسبت به سایر دانشجویان بیشتر است، این افراد مواد الکلی بیشتری مصرف می کنند و بیشتر از سایرین حالت مستی را تجربه می کنند (بریان و کیم؛ به نقل از رجایی، 1385). در پژوهشی دیگر که توسط ابراهیمی، کامکار، محمودی و طریفی در سال 82 در دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، دانشکده پزشکی گروه اطفال انجام شد به این یافته رسیدند که پسران دبیرستانی (4/71 درصد) نسبت به دختران دبیرستانی بیشتر تمایل دارند به کارهای ماجراجویانه دست بزنند(به نقل از بهادری و شیر خوانی، 1388).
جوانی همیشه به عنوان دوره ای پر از تنش و استقلال خواهی، خطرجویی و ریسک پذیری مورد توجه بوده است. جوانان دوره ای پر از خطر و هیجان را تجربه می کنند که البته تیپ شخصیتی (درون گرایی و برون گرایی) جوان در قدرت خطر پذیری و ریسک طلبی او تاثیر گذار است با توجه به ترکیب سنی جمعیت کشورمان که درصد بالایی از آن را نوجوانان و جوانان به خود اختصاص داده اند شناحت مسایل جوانان و برنامه ریزی برای آنها از موضوعات مهمی برای برنامه ریزان فرهنگی و اجتماعی می باشد.
با توجه به این که مطالعه ای در خصوص ارتباط میان این ویژگی ها در کشور انجام نشده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه بین بین درون گرایی و برون گرایی با گرایش به خطر و تاب آوری در دانشجویان دانشگاه تهران صورت گرفت.
فرضیه های پژوهش:
* بین درون گرایی و برون گرایی با خطرپذیری دانشجویان دانشگاه تهران رابطه وجود دارد.
* بین درون گرایی و برون گرایی با تاب آوری دانشجویان دانشگاه تهران رابطه وجود دارد.
* بین خطرپذیری و تاب آوری دانشجویان دانشگاه تهران رابطه وجود دارد.
* از نظر تاب آوری بین دانشجویان برون گرا و درون گرا تفاوت وجود دارد.
روش، جامعه، نمونه و روش نمونه گیری
روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است.جامعه آماری پژوهش حاضر عبارت است از کلیه دانشجویان دانشگاه تهران در سال 94-93 می باشد. نمونه ای شامل 200 نفر دانشجوی دختر از جامعه دانشجویان دانشگاه تهران به روش تصادفی ساده انتخاب گردیدند. نحوه تکمیل پرسشنامه به این صورت بود که قبل از تکمیل پرسشنامه ها، محقق در مورد سوال ها توضیحات لازم را برای افراد بیان نموده و آنها را از محرمانه ماندن اطلاعات شخصی شان آگاه نمود. روش های آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات تحقیق مبتنی بر دو روش توصیفی و استنباطی بود. در روش توصیفی ( از آمارهایی نظیر میانگین، انحراف معیار )استفاده شد. در سطح آمار استنباطی برای تعیین رابطه بین درون گرایی و برون گرایی با گرایش به خطر و تاب آوری دانشجویان دانشگاه تهران از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون تک متغیره و آزمونt مستقل استفاده گردید.
ابزار پژوهش
مقیاس شخصیت آیسنک30(EPI): این پرسشنامه دارای دو فرم موازی A و B است. در این پژوهش از فرم A استفاده شد که توسط براهنی برای جمعیت ایرانی مورد بررسی قرار گرفته و دارای 57 سوال است. 57 سوال این مقیاس به صورت دو گزینه بلی (1) و خیر (0) طراحی شده است. پس از محاسبه نمره های برون گرایی-درون گرایی افرادی که نمره 8 یا پایین تر به دست آورده بودند درون گرا و افرادی که نمره 17 یا بالاتر آورده بودند به عنوان برون گرا طبقه بندی شدند. براساس تبدیل نمره ها به رتبه های درصدی هم ارز براساس رتبه درصدی 50، 42 یا پایین تر درون گرا و نمره 53 یا بالاتر به عنوان برون گرا محسوب می شود (دانش و آزادی، 1385).
پژوهش های مختلف پایایی باز آزمایی این آزمون را بین 84/0 تا 94/0 و پایایی دو نیمه کردن آن را بین 74/0 تا 91/0 گزارش کرده اند (پایسلی31، 2003؛ به نقل از دانش و آزادی، 1385). همسانی درونی برای پرسشنامه توسط لویس32 (1999) برای برون گرایی 82/0 گزارش شده است. اگان33، کرول34، کری35، جانسون 36و اریکسون37 (2004)، آلفای کرونباخ برای مقیاس برون گرایی-درون گرایی را 90/0 گزارش کرده اند. کومز38، گومز39 و کوپر40 (2000) ضریب آلفای کرونباخ جهت همسانی درونی 79/0 را گزارش داده اند. عسگری (1383) طی پژوهشی به منظور تعیین ضرایب اعتبار برای مقیاس های پرسشنامه آیزنک در یک نمونه1340 نفری با استفاده از روش باز آزمایی (با فاصله یک ماه) برای مقیاس برون گرایی-درون گرایی ضریب 55/0 را گزارش کرده است.
پرسشنامه خطر پذیری نوجوانان ایرانی41 (IARS): این پرسشنامه توسط زاده محمدی و احمد آبادی (1387) برای سنجش خطر پذیری در نوجوانان و جوانان ایرانی تدوین یافته است. تعداد 38 سوال پرسش نامه برای سنجش رفتارهای پر خطر از قبیل رانندگی خطرناک(6 سوال)، خشونت (5 سوال) سیگار کشیدن (5 سوال)، مصرف مواد مخدر (8 سوال)، مصرف الکل (6 سوال)، رابطه با رفتار جنسی و گرایش به جنس مخالف (8 سوال)، به کار برده می شود. پاسخ گویان موافقت یا مخالفت خود را با این سوالات در یک مقیاس 5 گزینه ای از کاملا مخالف (1نمره)، تا کاملا موافق (5 نمره) مطرح می کنند. اعتبار این مقیاس به روش هم سازی درونی و با کمک آلفای کرونباخ و روایی سازه آن با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و روش تحلیل مولفه های اصلی مورد بررسی قرار گرفت. میزان آلفای کرونباخ برای مقیاس کلی938/0 و برای ابعاد پرسش نامه 715/0 تا 931/0 بوده است. نتایج بدست آمده از روایی و پایایی مقیاس حاکی از آن بوده که ابزاری مناسب در سنجش خطر پذیری نوجوانان ایرانی می باشد (زاده محمدی و احمد آبادی، 1387).
پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون (CD-RISC): این پرسشنامه توسط کانر و دیویدسون با مرورمنابع پژوهشی 1979-1991 حوزه تاب آوری جهت اندازه گیری قدرت مقابله با فشار و تهدید، تهیه شده است. پرسشنامه دارای 25 ماده ی پنج گزینه ای است که گزینه های آن به ترتیب از 0 تا 4، نمره گذاری شده است. بدین صورت که به گزینه ی هرگز نمره 0، گزینه بندرت نمره 1، گزینه گاهی اوقات نمره 2، گزینه اغلب نمره 3 و گزینه همیشه نمره 4 تعلق می گیرد.؛ و جمع نمرات موارد 25 گانه نمره کل مقیاس را تشکیل می دهد. محمدی (1384) این مقیاس را برای استفاده در ایران انطباق داده است. محمدی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، اعتبار مقیاس را 89/0 روایی مقیاس را به روش همبستگی هر گویه با نمره کل مقوله ضریب ها بین 41/0 تا 64/0 به دست آورد.
یافته ها
الف) داده های توصیفی
جدول 1. میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش به تفکیک گروهها
متغیر
گروه
تعداد
میانگین
انحراف معیار
درون گرایی و برون گرایی
برون گرا
100
25/16
60/2
درون گرا
100
62/8
90/2
مجموع
200
43/12
71/4
تاب آوری
برون گرا
100
55/69
34/11
درون گرا
100
71/52
37/11
مجموع
200
13/61
13/14
خطرپذیری
برون گرا
100
70/125
30/12
درون گرا
100
12/85
90/12
مجموع
200
41/105
91/23
با توجه به نتایج به دست آمده در جدول 1 میانگین و انحراف استاندارد نمرات درون گرایی و برون گرایی به ترتیب برابر با43/12 و71/4 است. میانگین و انحراف استاندارد نمرات تاب آوری به ترتیب برابر با13/61و 13/14 است . میانگین و انحراف استاندارد نمرات خطرپذیری به ترتیب برابر41/105 و 91/23 است.
ب)داده های استنباطی
در پژوهش حاضر به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری همبستگی پیرسون، رگرسیون تک متغیره و آزمون t برای گروههای مستقل استفاده شد.
فرضیه اول: "بین درون گرایی و برون گرایی با خطرپذیری دانشجویان دانشگاه تهران رابطه وجود دارد".
جدول2. همبستگی پیرسون بین درون گرایی و برون گرایی با خطرپذیری در دانشجویان مورد مطالعه
معناداری
ضریب همبستگی
تعداد
متغیر
000/0
**661/0
200
درون گرایی / برون گرایی و خطرپذیری
با توجه به جدول 2، ضریب همبستگی بدست آمده (661/0) نشان دهنده این است که با بالا رفتن نمره گرایش به خطر دانشجویان، نمره آنها در بعد درون گرایی و برون گرایی افزایش می یابد؛ یعنی برون گرا تر می شوند. بنابراین نتیجه گرفته می شود بین نمره درون گرایی و برون گرایی و خطرپذیری رابطه معنادار وجود دارد.
جدول 3. برآورد ضریب رگرسیون متغیر درونگرایی/برون گرایی با خطر پذیری
تحلیل رگرسیون
ضریب بتا
ضریب تعیین
نسبت F
سطح معناداری F
درون گرایی/برون گرایی بر خطر پذیری
130/0
437/0
672/153
000/0
یافته های جدول 3 نشان می دهد که مدل ارائه شده معنادار و متغیر پیش بین درون گرایی/برون گرایی 7/43 درصد از تغییرات متغیر ملاک، یعنی خطر پذیری را تبیین می کند.
فرضیه دوم: بین درون گرایی و برون گرایی با تاب آوری دانشجویان دانشگاه تهران رابطه وجود دارد.
جدول4. همبستگی پیرسون بین درون گرایی و برون گرایی با تاب آوری در دانشجویان مورد مطالعه
معناداری
ضریب همبستگی
تعداد
متغیر
000/0
**446/0
200
درون گرایی / برون گرایی و تاب آوری
با توجه به جدول 4، ضریب همبستگی بدست آمده (446/0) نشان دهنده این است که با بالا رفتن نمره تاب آوری دانشجویان، نمره آنها در بعد درون گرایی و برون گرایی افزایش می یابد؛ یعنی برون گرا تر می شوند. بنابراین نتیجه گرفته می شود بین نمره درون گرایی و برون گرایی و تاب آوری رابطه معنادار وجود دارد.
جدول 5. برآورد ضریب رگرسیون متغیر درونگرایی/برون گرایی بر تاب آوری
تحلیل رگرسیون
ضریب بتا
ضریب تعیین
نسبت F
سطح معناداری F
درون گرایی/برون گرایی بر تاب آوری
149/0
199/0
093/49
000/0
یافته های جدول 5 نشان می دهد که مدل ارائه شده معنادار و متغیر پیش بین درون گرایی/برون گرایی 9/19درصد از تغییرات متغیر ملاک، یعنی تاب آوری را تبیین می کند.
فرضیه سوم:"بین خطرپذیری و تاب آوری دانشجویان دانشگاه تهران رابطه وجود دارد".
جدول6. همبستگی پیرسون بین خطرپذیری با تاب آوری در دانشجویان مورد مطالعه
معناداری
ضریب همبستگی
تعداد
متغیر
000/0
**524/0
200
خطرپذیری و تاب آوری
با توجه به جدول 6، ضریب همبستگی بدست آمده (524/0) نشان دهنده این است که با بالا رفتن نمره تاب آوری دانشجویان، نمره آنها در خطرپذیری افزایش می یابد. بنابراین نتیجه گرفته می شود بین نمره خطرپذیری و تاب آوری رابطه معنادار وجود دارد.
فرضیه چهارم: "از نظر تاب آوری بین دانشجویان برون گرا و درون گرا تفاوت وجود دارد".
جهت بررسی نمره های تاب آوری در دانشجویان برون گرا و درون گرا از آزمون t برای گروههای مستقل استفاده شده است به همین منظور برای بررسی پیش فرض برابری واریانس های تاب آوری در گروه های مورد پژوهش از آزمون لون استفاده شد. نتایج آزمون لون در جدول زیر گزارش شده است:
جدول7. آزمون لوین جهت بررسی برابری واریانسها
متغیر
آزمون لوین
F
سطح معناداری
تاب آوری
059/0
808/0
همانطور که در جدول 7 مشاهده می شود در آزمون لوین مقدار 05/0p> است که نشان می دهد واریانس میانگین های مورد مطالعه، برابر است در نتیجه از مقادیر مربوط به مفروضه ی برابری واریانس استفاده می گردد.
جدول8. نتایج آزمون t مستقل جهت بررسی تاب آوری در دانشجویان برون گرا و درون گرا
متغیر
اختلاف میانگین
اختلاف خطای استاندارد
درجه آزادی
t
معناداری دوسویه
تاب آوری
84/16
606/1
198
481/10
000/0
نتایج جدول8 حاکی از آن است چون مقدار t محاسبه شده (481/10) با درجه آزادی 198 و سطح معناداری 01/0 p< از مقدار tجدول بزرگتر است. بنابراین فرض صفر مبنی بر عدم تفاوت بین میانگین رد می شود و با 99 درصد اطمینان نتیجه می گیریم که بین میانگین های عامل تاب آوری در گروه های فوق الذکر تفاوت معنادار وجود دارد.
بحث و نتیجه گیری
نتایج حاکی از آن است که بین ویژگی شخصیتی درون گرایی و برون گرایی و خطرپذیری رابطه مثبت وجود دارد و درون گرایی و برون گرایی 7/43 درصد از تغییرات خطر پذیری را تبیین می کند. این یافته با پژوهش هایبراتی و عریضی (1391)، بهاری و شیر خوانی ( 1388) و وبر ( 2015) همخوان است.
در تبیین نتیجه این پژوهش می توان گفت چون ماهیت خطرپذیری تعاملی است، این تعامل افراد با محیط شان است لذا در خطرجویی تیپ شخصیتی اثر گذار است. افراد برون گرا، اجتماعی، مثبت با انرژی و فعال هستند، این افراد به نظر می رسند که برای داشتن تجارب تازه و هیجان آمیز حتی درجاتی از خطرات اجتماعی و فیزیکی، کنجکاو و مشتاق و با دل و جرات باشند (زاکرمن، 1950، به نقل از بهاری و شیرخوانی، 1388). از این رو برونگرایی با مزان خطر جویی رابطه مثبت دارد.
از یافته های دیگر پژوهش حاضر این بود که بین درون گرایی و برون گرایی و تاب آوری رابطه مثبت وجود دارد و درون گرایی و برون گرایی 9/19 درصد از تغییرات تاب آوری را تبیین می کند. این یافته با پژوهش های شفیع زاده (1388) همخوان است. در تبیین این رابطه می توان گفت که هیجان های مثبت تلاش های فعالانه را برای رویارویی با تنش افزایش می دهد و می تواندد این اعتقاد که تلاش ها موفقیت آمیز هستند را ارتقا دهد (بشارت، 1386).
از یافته های دیگر پژوهش حاضر این بود که بین خطرپذیری و تاب آوری رابطه معنادار وجود دارد این یافته با پژوهش ادری و مک مانیوس (1998) همخوان است. در تبیین این رابطه فردریکسون42 (2001) این فرضیه را مطرح می کند که هیجانات مثبت با تاب آوری ارتباط دارند، زیرا آنها مجموعه های تفکر-عمل را که با وضعیت تنش زا در دسترس افراد قرار می گیرند، گسترش می دهند، در نتیجه داشتن تفکر انعطاف پذیری بیشتر و گزینه های رفتاری وسیعتر به عنوان پیامد عاطفه مثبت را در طول رویارویی با تنش افزایش می دهد.
همچنین پژوهش حاضر نشان داد که بین تاب آوری دانشجویان برونگرا و درون گرا تفاوت معنادار وجود دارد. پژوهشی که با یافته حاضر همخوان باشد پیدا نشد. در تبیین این یافته می توان گفت که سطوح بالای برون گرایی در رویارویی با مصیبت ها سازگارانه است، زیرا افراد برون گرا به احتمال بیشتری حمایت دیگران را جستجو می کنند و در این امر موفق هستند. ثابت شده است کودکانی که از درگیرشدن در تعاملات اجتماعی لذت می برند، بیشتر قادرند مراقبت و توجه دیگران را جلب کنند. عاملی که می تواند در سازگاری با موقعیت های تنش زا کمک کننده باشد؛ در مقابل کودکانی که تحریک پذیر و کج خلق هستند، به راحتی با تغییرات محیطی آشفته می شوند و حواس آنها به راحتی پرت می شود، کمتر قادرند با مصیبت و سختی مقابله کنند و به احتمال بیشتری خشم و طرد والدین را جلب یا استنباط می کنند، به خصوص اگر والدین هم آشفته باشند (دیاتر-دیکارد43، آیوی44 و اسمیت45، 2005).
این پژوهش در سطح دانشجویان دختر دانشگاه تهران اجرا شده بنابراین نتایج آن به همین جامعه قابل تعمیم است. در ضمن این مطالعه از نوع همبستگی است، بنابراین فقط می توان گفت که بین این عوامل رابطه وجود دارد نه اینکه یکی علت دیگری است که این مهم ترین محدودیت پژوهش همبستگی است. پیشنهاد می شود آموزش های لازم و مشاوره گروهی جهت افزایش تاب آوری دانشجویان ارائه شود و پژوهش های بعدی در دانشگاههای دیگر جهت مقایسه دو جنس صورت گیرد.
منابع فارسی:
براتی، هاجر و عریضی، حمید رضا. (1391). رابطه خطر پذیری با عواطف منفی با توجه به گشودگی نسبت به احساسات. مطالعات روان شناختی، دوره 8، شماره 2:70-55.
بشارت، محمد علی. (1386). تاب آوری، آسیب پذیری و سلامت روانی، مجله علوم روان شناختی، 24: 383-373.
بهادری، سیف اله و شیر خانی، محمد. (1388). رابطه ویژگی های شخصیت، سبک های دلبستگی با خطر جویی در جوانان. فصلنامه اندیشه های تازه در علوم تربیتی، سال چهارم، شماره سوم: 45-29.
پروین،لارنس ا. و جان، اولیور بی. (2001). شخصیت: نظریه و پژوهش. ترجمه محمد جعفر جوادی و پروین کدیور (1386). تهران: آییژ.
جوادی، رحم خدا؛ آقابخشی، حبیب؛ رفیعی، حسن؛ عسگری، علی؛ بیان معمار، احمد؛ و عبدی زرین، سهراب. (1390). رابطه کارکرد خانواده و تاب آوری در برابر مصرف مواد در دانش آموزان پسر دبیرستانی مدارس پر خطر. فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 41: 444-421.
حسینی قمی، طاهره و سلیمی بجستانی، حسین. (1390). رابطه بین جهت گیری مذهبی و تاب آوری در بین مادران دارای فرزندان مبتلا به بیماری. مجله روان شناسی و دین. سال چهارم، شماره سوم: 82-69.
خوشابی، کتایون.(1388). سرشت (کودک من چه مزاجی دارد؟)، چاپ اول، تهران: نشر قطره.
دانش، عصمت و آزادی، حمید رضا. (1385). رابطه ابعاد شخصیتی درون گرایی / برون گرایی آیسنک با گرایش به انتخاب نوع مواد (کند کننده/محرک). فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات روان شناختی، 3 و 4: 123-109.
رجایی، علی. (1385). بررسی رابطه بین ویژگی های شخصیتی و خطر جویی در جوانان. چکیده مقالات همایش منطقه ای بهداشت روان و جوان، کاشمر.
رحیمی موقر، آفرین؛ سهیمی ایزدیان، الهه؛ و یونسیان، مسعود. (1385). مطالعه مروری وضعیت مصرف مواد در دانشجویان کشور. فصلنامه پایش، 5 (2):104-83.
زاده محمدی، علی و احمد آبادی، زهره. (1387). هم وقوعی رفتارهای پر خطر در بین نوجوانان دبیرستانهای تهران. فصلنامه خانواده پژوهی، سال 4 (13): 100-87.
شفیع زاده، رقیه. (1391). رابطه تاب آوری با پنج عامل بزرگ شخصیت. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال سیزدهم، شماره 3، ص 95-103.
شولتز، دوان. پی. و شولتز، سیدنی.الن. (2005). نظریه های شخصیت. ترجمه: یحیی سید محمدی(1386)، چاپ یازدهم،تهران: نشر ویرایش.
عسگری، محمد. (1383). هنجار یابی پرسشنامه نوجوانان آیسنک برای دانش آموزان دوره متوسطه استان همدان. فصلنامه پژوهش های روان شناختی، 3 و 4 : 80-65.
محمدی، مسعود. (1384). بررسی عوامل موثر بر تاب آوری در افراد در معرض خطر سوء مصرف مواد. رساله دکتری. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران.
منابع انگلیسی:
Bandura, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action: A social Cognitive Therapy, Englewood Cliffs, NJ: Prentice- Hall.
Bonanno, G. A. (2004). Loss. Trauma, and human resilience. American psychologist, 59, 20-28.
Boyd, C. J., McCabe, S. E., & D'Arcy, H. (2003). Ecstasy use among college undergraduates: gender, race and sexual identity. Journal of Substance Abuse Treatment, 24, 209-15.
Comes, R., Gomes, A., & Cooper, A. (2000). Neuroticism and extroversion as predictors of negative and positive emotional information processing. European Journal of Personality,16, 333-350.
Deater-Deckard, K., Ivy, L., Smith, J.(2005). Resiliencein Gene-Environment Transactions. In Goldstein. S.,& Brooks. R.B, Handbook of Resilience in Children, (pp.49-64), New York: Contemporary Books.
Edari, R., & McManus, P. (1998). RISK AND RESILIENCY FACTORS FOR VIOLENCE. Pediatric Clinics of North America, 45, 2: 293-305.
Egan, E., Kroll, J., Carey, K., Johnson, M., & Erickson, P. (2004). Eysenk personality scales and religiosity in a use outpatient sample. Personality and Individuall Differences, 37,1023-1031.
Fredrickson, B.L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broden- and- build theory of positive emotions. American Psychologist, 56,218- 226.
Goldstein, S., Brooks, R.B. (2005). Why study resilience. In Goldstein, S., & Brooks, R.B, Handbook of Resilience in Children, (pp 49-64), NewYork: Contemporary Books.
Hawkins, J.D., & Weis, J.G. (1985), The Social Development Model: An Integrated Approach to Delinquency Prevention, Journal of Primary Prevention, 6(2): 73-97.
Jessor, R. (1992). Risk behavior in adolescence: A psychosocial framework for understanding and action. In D. E. Rogers & E. Ginzberg (Eds.), Adolescents at risk: Medical and social perspectives, 19-34. Boulder, CO: Westview.
Lewis, C. A. (1999). Is the relationship between religiosity and personality contaminated by social desirability as assessed by the lie scale? Mental Health, Religion and Culture, 2, 105-114.
luthar, S. S. , & cichiti, D. (2000). The construct of resilience. Implications for interventions and social policies. Development and psychology, 12, 857-885.
Masten, A. (2001). Ordinary magic: resilience processes in development. American psychologist, 56, 227-228.
Schoon , I. (2006).risk and resilience adaptation in changing times.Journal of marriage and family.68:1383-1384.
Sheppard, B. H., Hartwick, J., & Warshaw, P.R. (1998), the theory of reasoned action: A meta-analysis of past and future research. Journal of consumer Research, (15): 325-343.
Strote, J., Lee, J. E., & Wechsler, H. (2002). Increasing MDMA use among college students: Results of a national survey. The Journal of Adolescent Health, 30, 64-72.
Waugh, Ch.E., Fredrickson, B.L., Taylor, S.F. (2008). Adapting to lifes slings and arrows: Individual differences in resilience when recovering from an anticipated threat. Journal of Research in Personalsity, 42,1031- 1046.
Weber, E. U. (2015). Personality and Risk Taking. International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition). 809-813.
1extroversion
2 introversion
3risk-taking
4 Jessor, R
5 Boyd, C. J
6 McCabe, S. E
7D'Arcy, H
8Strote, J
9 Lee, J. E
10 Wechsler, H
11Hawkins, J.D
12Weis, J.G
13 Sheppard, B. H
14Hartwick, J
15Warshaw, P.R
16 Bandura, A
17 luthar, S. S
18cichiti, D
19 Masten, A
20 Bonanno, G. A
21 Goldstein, S
22Brooks, R.B
23 Waugh, Ch.E
24 Fredrickson, B.L
25Taylor, S.F
26 Schoon , I
27 Weber, E. U
28 Edari, R
29McManus, P
30 Eysenk Personality Inventory
31 Paisley, A. C
32 Lewis, C. A
33 Egan, E
34 Kroll, J
35 Carey, K
36 Johnson, M
37Erickson, P
38 Comes, R
39 Gomes, A
40Cooper, A
41Iranian Adolescents Risk-taking Scale (IARS)
42 Fredrickson, B.L
43 Deater-Deckard, K
44 Ivy, L
45 Smith, J
—————
————————————————————
—————
————————————————————