پاورپوینت گذری بر دعای ابوحمزه ثمالی

گذری بر دعای
ابوحمزه ثمالی

شخصیت ابوحمزه ثمالی






اهل محله ی ثماله ی شهر کوفه
از شاگردان خاص امام علی بن الحسین علیه السلام
اولین عالم شیعه که تفسر قرآن را نوشته است.
راوی رساله ی حقوق امام سجاد علیه السلام
مستجاب الدعوه بوده
شان والای ایشان به دلیل درک چهار تن از معصومین علیهم السلام
می باشد: امام زین العابدین، امام محمد باقر، امام صادق، امام کاظم علیهم السلام

ابوحمزه الثمالی فی زمانه کسلمان الفارسی فی زمانه. ]رجال کشی، ص485 [
امام رضا علیه السلام می فرماید
گذری بر دعای ابوحمزه ثمالی

مباحث دعای ابوحمزه ثمالی
گذری بر دعای ابوحمزه ثمالی

عدم استجابت
دعا

محرومیت از
مناجات
عقوبت
پنهانی
ظاهری
مکر
توجه به مقام خوف و رجاء
توبه و برطرف کردن اعمال ناشایست
دعا و محقق کردن شرایط آن
حمد و شکر الهی
توسل و مناجات با حضرت حق
املائی
استدراجی

فرازی ازدعای ابوحمزه ثمالی
الهی لا تودّبنی بعقوبتک
خدای من! مرا بوسیله عقوبت خودت ادب مکن
تادیب
تربیت کردن، ادب کردن
عقوبه
بلا، مصیبت، شکنجه، مجازات، محرومیت
محرومیت ها و مجازات ها

تادیب با نرمی و آرامی
انواع تادیب

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله

اَدَّبَنِی رَبِّی فَاَحْسَنَ تَاْدِیبِی.

خداوند مرا تربیت کرد و چه تربیت نیکویی کرد.
امیرالمومنین علیه السلام
خداوند عزوجل رسول الله را تربیت کرد و ایشان مرا
تربیت کرد و من مومنین را
[بحارالانوار، ج68، ص382، باب 92- حسن الخلق و تفسیر قوله]

اِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله اَدَّبَهُ اللَّهُ وَ هُوَ اَدَّبَنِی وَ اَنَا اُوَدِّبُ الْمُوْمِنِینَ.
[بحارالانوار، ج74، ص414، باب 15- مواعظ امیر المومنین ع]

تادیب با عقوبت و خشونت
انواع تادیب

مصادیق
عقوبت ظاهری
محرومیت از معنویات
بسته شدن در خیرات
مریضی
بی برکتی در زندگی
غم و غصه
حوادث ناگهانی
جراحت های جزیی
کم شدن روزی
محرومیت مادی
مصیبت
بلا

تادیب با عقوبت و خشونت
انواع تادیب

امیر المومنین علیه السلام در خطبه استسقاء می فرماید:
اِنَّ اللَّهَ یَبْتَلِی عِبَادَهُ عِنْدَ الْاَعْمَالِ السَّیِّئَهِ

لِیَتُوبَ تَائِبٌ.
خداوند بندگان خود را که گنهکارند، با کمبود میوه ها، و جلوگیری از نزول برکات و بستن در گنج های خیرات، آزمایش می کند، برای آن که توبه کننده ای باز گردد.


بِنَقْصِ الثَّمَرَاتِ
حَبْسِ الْبَرَکَاتِ
اِغْلَاقِ خَزَائِنِ الْخَیْرَاتِ
وَ
وَ

تادیب با عقوبت و خشونت
انواع تادیب

امام صادق علیه السلام
همانا رگی نمی زند (کنایه از هول و اضطراب) و پایی نمی لغزد و سر درد و مرضی نیست مگر به خاطر گناه.
اَمَا اِنَّهُ لَیْسَ مِنْ عِرْقٍ یَضْرِبُ وَ لَا نَکْبَهٍ وَ لَا صُدَاعٍ وَ لَا مَرَضٍ اِلَّا بِذَنْبٍ.
[اصول کافی، ج2، ص269، باب الذنوب]

مکر و انواع مکر
عقوبت پنهانی
و لا تمکر بی فی حیلتک
و خدایا مکر مکن مرا به واسطه ی حیله ات (در ظرف حیله ات)
مکر
حیله، خدعه، چاره اندیشی، تاکتیک
انواع مکر
خوب: مثل چاره اندیشی مادر در مورد فرزندش
بد: نقشه برای ایجاد فضای تخریب

عقوبت پنهانی
مکر خداوند یعنی تدبیر و تاکتیک خداوند که بدون اطلاع بندگان انجام می گیرد
منظور بنده ی گنهکاری است که خداوند او را مشغول نعمتی
می کند و این نعمت او را از استغفار باز می دارد. [اصول کافی،ج2،ص452]
نکته
مکر الهی، عقوبتی از نوع پنهانی است
امام صادق علیه السلام در ذیل این آیه چنین می فرماید:
مکر خداوند
وَ الَّذینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُونَ‏
وَ اُمْلی‏ لَهُمْ اِنَّ کَیْدی مَتینٌ. [اعراف :183-182]

محرومیت ها و مجازات ها
عدم استجابت دعا
امیرالمومنین علیه السلام فرمود:

لا تستبطئ اجابه دعائک و قد سددت طریقه بالذّنوب

دعای خودت را به کندی مینداز (در مرحله ی استجابت کندش نکن) به تحقیق راه استجابت را به
وسیله گناهان سد کردی

[غررالحکم،ص193]
وَ دُعَاءٍ لَا یُسْمَع


محرومیت از مناجات
ای خدا من چندان که به عزم و جزم با خود گفتم و خویش
را مهیا و آماده ی طاعتت ساختم و در پیشگاه تو به نماز
ایستادم آن هنگام مرا به خواب انداختی و حال راز و نیاز از
من گاه مناجات باز گرفتی.
چه شد که هر چه با خود عهد کرده و گفتم که از این پس
سریرتم نیکوخواهد شد و به مجامع اهل توبه و مقام توابین
نزدیک می شوم بلیّه و حادثه ای پیش آمد که به عهد ثابت
قدم نماند و آن بلیّه میان من و خدمتت حایل گردید.
اللَّهُمَّ اِنِّی کُلَّمَا قُلْتُ قَدْ تَهَیَّاْتُ وَ تَعَبَّاْتُ وَ قُمْتُ لِلصَّلَاهِ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ نَاجَیْتُک
مَا لِی کُلَّمَا قُلْتُ قَدْ صَلُحَتْ سَرِیرَتِی وَ قَرُبَ مِنْ مَجَالِسِ التَّوَّابِینَ مَجْلِسِی
عَرَضَتْ لِی بَلِیَّهٌ اَزَالَتْ قَدَمِی وَ حَالَتْ بَیْنِی وَ بَیْنَ خِدْمَتِک
محرومیت ها و مجازات ها

راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
توجه به مقام خوف و رجا
1
لا تودّبنی بعقوبتک
من این لی الخیر
سعادت
ای خدا کجا خیری توانم یافت در صورتی که خیر جز پیش تو نیست
واز کجا راه نجاتی خواهم جست وحال آنکه جز به لطف تو نجات میسر نیست
مِنْ اَیْنَ لِیَ الْخَیْرُ یَا رَبِّ وَ لَا یُوجَدُ اِلَّا مِنْ عِنْدِکَ
وَ مِنْ اَیْنَ لِیَ النَّجَاهُ وَ لَا تُسْتَطَاعُ اِلَّا بِک



راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
توجه به مقام خوف و رجا
1
﴿ سجده:16﴾
پروردگار خود را با بیم و امید می خوانند، و از آنچه به آنان روزی داده ایم انفاق می کنند

خوف و رجا
دو بال ایمان

نشان دهنده ی شناخت خدا
نشانه ی مومن واقعی
اعتدال: خیر الاعمال
هر دو نورند
علت اجابت دعای حضرت زکریا و همسرش:
یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ
یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً [انبیاء: 90]
کانُوا یُسارِعُونَ فِی الْخَیْرات‏

راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
توجه به مقام خوف و رجا
1
فَمَا لِی لَا اَبْکِی اَبْکِی لِخُرُوجِ نَفْسِی اَبْکِی لِظُلْمَهِ قَبْرِی اَبْکِی لِضِیقِ
لَحْدِی اَبْکِی لِسُوَالِ مُنْکَرٍ وَ نَکِیرٍ اِیَّایَ اَبْکِی لِخُرُوجِی عَنْ قَبْرِی
عُرْیَاناً ذَلِیلًا حَامِلًا ثِقْلِی عَلَى ظَهْرِی
اِذَا رَاَیْتُ مَوْلَایَ ذُنُوبِی فَزِعْتُ

[وسائل‏الشیعه، ج2، ص436، 23- باب استحباب کثره ذکر الموت]
موارد خوف


نگاه به گناهان
قبر و مرگ
امیر المومنین علیه السلام می فرماید:
ذِکْرَ الْمَوْتِ فَاِنَّهُ هَادِمُ اللَّذَّاتِ.

راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
توبه و برطرف کردن اعمال ناشایست
2

امام باقر علیه السلام می فرماید:
اِنَّ اللَّهَ تَعَالَى اَشَدُّ فَرَحاً بِتَوْبَهِ عَبْدِهِ مِنْ رَجُلٍ

اَضَلَّ رَاحِلَتَهُ وَ زَادَهُ فِی لَیْلَهٍ ظَلْمَاءَ فَوَجَدَهَا.
[اصول کافی، ج2، ص435، باب التوبه]

راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
توبه و برطرف کردن اعمال ناشایست
2
علم: شناخت ضررهای گناه
توبه نصوح
توبه مقربان
مباحث معرفتی – علمی
ارکان توبه
مراتب توبه
مقامات توبه
توبه مذ نبین
استغفار زبانی
توبه عملی
حال: تصمیم بر ترک گناه
فعل: ترک گناه
مباحث معرفتی – علمی
مباحث علمی – کاربردی
توبه

راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
توبه و برطرف کردن اعمال ناشایست
2
مباحث علمی – کاربردی
اعتراف به گناه
استغفار زبانی
استغفارقلبی (هماهنگ کردن زبان با قلب)
محاسبه و پرداخت حق الناس
محاسبه و اداء حق الله
فَقَدْ جَعَلْتُ الْاِقْرَارَ بِالذَّنْبِ اِلَیْکَ وَسِیلَتِی ( ابو حمزه )
قال امیر المومنین علیه السلام :
اِنَّ الْعَبْدَ اِذَا اَصَابَ ذَنْباً یَقُولُ اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ بِالتَّحْرِیکِ قُلْتُ وَ مَا التَّحْرِیکُ قَالَ الشَّفَتَانِ
وَ اللِّسَانُ یُرِیدُ اَنْ یَتْبَعَ ذَلِکَ بِالْحَقِیقَهِ قُلْتُ وَ مَا الْحَقِیقَهُ قَالَ تَصْدِیقٌ فِی الْقَلْب.
[بحارالانوار، ج6، ص27، باب 20- التوبه و انواعها و شرائطها]
قال الصادق علیه السلام :
وَ اللَّهِ مَا خَرَجَ عَبْدٌ مِنْ ذَنْبٍ اِلَّا بِالْاِقْرَارِ.
[اصول کافی، ج2، ص484، باب الثناء قبل الدعاء]






راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
3

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اَدْعُوهُ فِیُجِیبُنِی وَ
اِنْ کُنْتُ بَطِیئاً حِینَ یَدْعُونِی وَ
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اَسْاَلُهُ فَیُعْطِینِی وَ
اِنْ کُنْتُ بَخِیلًا حِینَ یَسْتَقْرِضُنِی وَ
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی اُنَادِیهِ کُلَّمَا شِئْتُ
لِحَاجَتِی وَ اَخْلُو بِهِ حَیْثُ شِئْتُ
لِسِرِّی بِغَیْرِ شَفِیعٍ فَیَقْضِی لِی حَاجَتِی
حمد و شکر الهی

راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
حمد و شکر الهی
3

انواع شکر
توجه به منعم
شکر زبانی
شکر عملی

[بحارالانوار، ج68، ص52، باب 61- الشکر]
امام صادق علیه السلام می فرماید:
اَدْنَى الشُّکْرِ رُوْیَهُ النِّعْمَهِ مِنَ اللَّهِ.
[اصول کافی، ج2، ص95، باب الشکر]
امام صادق علیه السلام می فرماید:
تَمَامُ الشُّکْرِ قَوْلُ الرَّجُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ.

.
[اصول کافی، ج2، ص95، باب الشکر]
امام صادق علیه السلام می فرماید:
شُکْرُ النِّعْمَهِ اجْتِنَابُ الْمَحَارِم.

راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
دعا و مسئلت
4

جایگاه دعا
اجابت کردن:
اعتنا کردن:
مغز عبادت:
افضل از قرائت قرآن:
وَ اِذا سَاَلَکَ عِبادی عَنِّی فَاِنِّی قَریبٌ اُجیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ اِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی‏ وَ لْیُوْمِنُوا بی‏ لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُون. [بقره : 186]
ما یَعْبَوُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاوُکُم. [فرقان :77]
الدُّعَاءُ مُخُّ الْعِبَادَه.ِ [وسائل‏الشیعه، ج7، ص28، 2- باب استحباب الاکثار من الدعاء]
کثره الدعاء افضل من کثره القرآن.
[المصباح‏للکفعمی، ص769]

راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
دعا و مسئلت
4
دعا، مقام حضور است نه مقام دستور
دعا، نیاز انسان به خدا
دعا، رابط بین خدا و انسان
فرق دعا و مسئلت
نتیجه ی دعا، اجابت است
نتیجه ی مسئلت، اعطاء است

راه بر طرف کردن محرومیت ها و مجازات ها
توسل و مناجات با حضرت حق
5
آیه 35 مائده
وَ ابْتَغُوا اِلَیْهِ الْوَسیلَهَ
راه رسیدن به رستگاری (لعلکم تفلحون)
وسایل برای تقرب رسیدن
زیارت قبر
سیدالشهداء
علیه السلام
نماز
صله
رحم
حج
زکات
قرآن
زیارت
عاشورا

نتیجه گیری
سیکل زندگی انسان در برنامه ی سلوکی – عبادی اش بر اساس دعای شریف ابوحمزه ثمالی
خداشناسی

نتیجه گیری
امام علیه السلام در فراز آخر می فرمایند :
اللَّهُمَّ اِنِّی اَسْاَلُکَ
اِیمَاناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی
وَ یَقِیناً حَتَّى اَعْلَمَ اَنَّهُ لَا یُصِیبُنِی
اِلَّا مَا کَتَبْتَ لِی وَ رَضِّنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی
یعنی درخواست سه مقام :
ایمان ثابت
یقین
رضا

الهی
بار سنگین گناهم را به دوش آورده ام
خروش سیل اشکم را به جوش آورده ام
به نا اهلی من منگر
به رحمانیتت بنگر

پایان