1
عنوان:
کلیات بازار ارز
2
مقدمه
بازار ارز
ابزارهای مالی در بازار ارز
حواله ی تلگرافی
برات ارزی
سایر ابزارهای ارزی
انواع مبادلات ارزی
مبادلات بین بانکی
نرخ ارز
معاملات سلف و نرخ های سلف
انواع معاملات سلف
سفته بازی سلف
وضعیت کوتاه و بلند و مراقبت از وضعیت
3
فهرست
4
مقدمه
یکی از عواملی که اقتصاد بین الملل را موضوع متفاوتی از اقتصاد داخلی می سازد؛ وجود پول های ملی متفاوت است.
یک مبادله بین المللی کالا عملا شامل دو مبادله است:
الف- اول پول خارجی خریداری می شود؛
ب- سپس از پول خارجی برای خرید کالا از خارج استفاده می گردد.
برای اینکه مبادلات بین المللی کالا تسویه گردد به یک سری ترتیبات نهادی نیاز هست. این ترتیبات نهادی؛ بازار ارز را تشکیل می دهد.
بازار ارز چارچوب نهادی یا سازمانی است که در داخل آن افراد، شرکت ها، دولت ها و بانک ها ارز را خرید و فروش می کنند.
برخلاف بازار سهام یا کالا؛ بازار ارز دارای ساختاری سازمان یافته نیست(یعنی دارای مرکز واحدی نیست که در آن خریداران و فروشندگان با یکدیگر تماس گیرند و هیچ شرایطی برای مشارکت کنندگان در این بازار وجود ندارد).
بازار ارز مختص یک کشور خاص نمی باشد.
برای هر پول مثلا دلار، بازار ارز شامل تمامی محل هایی است که در آن ها دلار درمقابل سایر پول ها خریداری شده یا فروخته می شود.
عموما در بازار ارز معاملات از طریق تلفن یا تلکس صورت می گیرد.
یک بازار ارز مانند بازار نیویورک در سه سطح عمل می کند:
1- معامله بین بانک های تجاری و مشتریان آن ها که متقاضیان و عرضه کنندگان نهایی ارز می باشند؛
2- معاملات بین بانکی داخلی که ازطریق کارگزاران صورت می گیرد؛
3- معملات با بانک های خارجی.
مجموعه این معاملات، بازار ارز نیویورک را تشکیل می دهد.
5
بازار ارز(1)
صادرکنندگان، واردکنندگان، سرمایه گذاران و جهانگردان ارز را از بانک های تجاری خریداری کرده یا به این بانک ها می فروشند.
غالبا بانک هایی که وارد مبادلات نمی شوند، نیازهای مشتریان خود را ازطریق بانک های فعال در بازار ارز برآورده می سازند. این بانک ها هم در سطح خرده فروشی(یعنی خرید ارز از مشتریان و فروش ارز به آنان) و هم در سطح عمده فروشی(یعنی معامله با سایر بانک ها) عمل می کنند.
غالبا بانک های تجاری مستقیما با یکدیگر معامله نمی کنند بلکه از خدمات کارگزاران ارز استفاده می نمایند.
کارگزاران؛ بازار عمده فروشی بین بانکی را فعال می سازند و عموما حق العمل خود را از بانک فروشنده دریافت می نمایند.
6
بازار ارز(2)
ارز دارایی مالی و طلب نقدی ساکنین یک کشور درمقابل ساکنین کشور دیگر است.
ارز یک محصول همگن نیست زیرا ابزارهای اعتباری کوتاه مدت مختلف را می توان به عنوان ارز طبقه بندی کرد.
از بین مهم ترین ابزارهای اعتباری کوتاه مدت که بانک ها در بازار ارز مورد استفاده قرار می دهند؛ حواله تلگرافی و بروات ارزی است.
حواله تلگرافی: درحال حاضر مهم ترین ابزار ارزی حواله تلگرافی است.
یک حواله تلگرافی دستور صادره به وسیله بانکی به بانک طرف خود در خارج برای پرداخت مقدار مشخصی پول به شخص خاص یا یک حساب خاص است.
مهم ترین مزیت حواله تلگرافی سرعت انتقال منابع است. معمولا از طریق حواله تلگرافی پول 1 یا 2 روز بعد از انجام معامله به مقصد می رسد.
7
ابزارهای مالی در بازار ارز(1)
برات ارزی: ابزار دیگر برای تامین مالی مبادلات بین المللی برات ارزی است.
این سند تعهد پرداخت مبلغی خاص در تاریخی خاص به یک فرد خاص می باشد.
تعداری از این بروات خاص می باشد، برخی فورا قابل پرداخت است و برخی دیگر پس از گذشت 30، 60، 90 و یا 180 روز بعد از تاریخ مشخص شده در برات قابل پرداخت می باشند.
صادرکنندگانی که خواستار پرداخت فوری بعد از فروش کالا می باشند، می توانند بعد از دریافت برات؛ آن را نزد بانک خود تنزیل کنند. در این صورت صادرکننده فورا طلب خود را دریافت می کند و بانک برات را به بانک طرف خود در کشوری که متعهد پرداخت ساکن آن است؛ ارسال می کندو بانک پس از دریافت امضای فرد متعهد آن ار نگاه می دارد. ذدر این حالت بانک تنزیل کننده می تواند دو کار انجام دهد:
1- برات امضاء شده را تا سررسید نگاه دارد و در سررسید طلب خود را دریافت کند؛
2- می تواند از بانک طرف خود بخواهد که برات را در بازار پول محلی بفروشد.
8
ابزارهای مالی در بازار ارز(2)
سایر ابزارهای ارزی: بخشی از بازار ارز را اسکناس و مسکوک خارجی تشکیل می دهد.
در یک کشور خاص غالبا تقاضا برای اسکناس خارجی تقاضای جهانگردان می باشد(یعنی آن گروه از ساکنین کشور است که قصد سفر به خارج دارند).
عرضه اسکناس های خارجی نیز اسکناس هایی است که جهانگردان خارجی وارد کشور نموده اند.
یک ابزار دیگر چک مسافرتی است که بیشتر بوسیله جهانگردان مورد استفاده قرار می گیرد.
9
ابزارهای مالی در بازار ارز(3)
10
مبادلات ارزی سه نوع می باشند:
الف- معاملات نقدی: معاملات نقدی شامل خرید یا فروش ارز و تسویه زمانی حداکثر تا 48 ساعت می باشد. 48 ساعت به تحویل فوری معروف است و زمان لازم به انجام عملیات حسابداری مربوط می باشد.
ب- معاملات سلف: در بسیاری موارد یک شرکت یا نهاد مالی می داند که در آینده پولی را دریافت می کند یا باید پرداخت کند.
در معاملات سلف برای کاهش مخاطره افزایش یا کاهش ارزش پول ملی و پول خارجی؛ شرکت یا نهاد مالی ممکن است قراردادی با بانک منعقد سازد که براساس آن پول خارجی را به پول ملی با نرخ و تاریخ مشخص در آینده خریداری کرده یا بفروشد.
تفاوت معاملات سلف با معاملات نقد در سررسید دریافت و پرداخت آن هاست که ممکن است 3 ماه، 6 ماه یا بیشتر باشد.
پ- معاوضه: به تبدیل یک پول به پول دیگر در یک نقطه از زمان با این شرط که در زمان خاص در آینده بدیل مزبور معکوس گردد، اشاره دارد.
نرخ هر دو معاوضه ازپیش تعیین می شود.
بانک ها با معاوضه پولی که به آن نیاز ندارد با پولی که از نظر موجودی آن دچار کمبود است، نیاز کوتاه مدت خود را برآورده می سازد.
انواع مبادلات ارزی
11
در بازار ارز، پول ها هر لحظه در سراسر دنیا مبادله می شوند.
بانک ها ازطریق تجهیزات الکترونیکی با یکدیگر ارتباط دارند و به خرید و فروش ارز برای مشتریان خود هستند.
معاملات خرده فروشی: هنگامی که مبلغ معامله کم تر از یک میلیون واحد پولی است.
معاملات عمده فروشی: هنگامی که مبلغ معامله بیشتر از یک میلیون واحد پولی است. این نوع معاملات غالبا بین بانک ها یا بین بانک ها و شرکت های بزرگ صورت می گیرد.
معاملات بین بانک ها بازار بین بانکی را تشکیل می دهد و در این بازار است که اکثر مبادلات ارزی صورت می گیرد.
مبادلات بین بانکی
12
نرخ ارز
نرخ های اعلام شده بوسیله بانک ها غالبا برای هر پول شامل دو نرخ است:
1- نرخ خرید؛
2- نرخ فروش.
نرخ خرید: نرخی است که بانک با آن نرخ؛ پول خاصی را خریداری می کند.
نرخ فروش: نرخی است که بانک با آن نرخ؛ پول خاصی را می فروشد.
اعلام نرخ خرید و فروش به دو شکل صورت می گیرد:
الف- مستقیم؛
ب- غیرمستقیم.
اعلام نرخ مستقیم: در اعلام نرخ ارز مستقیم؛ نرخ یک پول خاص برحسب مقدار معینی از پول دیگر بیان می شود(نرخ ارز سوئیس برحسب فرانک).
اعلام نرخ غیرمستقیم: در اعلام نرخ ارز غیرمستقیم برای معامله تبدیل دو پول متفاوت(مثلا مارک آلمان به فرانک سوئیس)، نرخ هر دو پول مثلا برحسب دلار بیان می گردد.
13
معامله سلف توافق بین دو طرف قرارداد برای تحویل مقدار معینی ارز در زمان مشخص در آینده بوسیله یکی درمقابل پرداخت پول بوسیله دیگری به نرخی که در زمان توافق تعیین می شود، است.
بازار ارز سلف عموما بازاری مجزا از بازار معاملات نقدی است. بنابراین نرخ سلف با نرخ جاری نقد و حتی با نرخ نقد در سررسید قرارداد سلف تفاوت دارد.
عموما نرخ های سلف برای تحویل ارز در فاصله زمانی 1، 3 و 6 ماه اعلام می شوند اما هر قرارداد به گونه ای که با نیازهای طرفین قرارداد سازگار باشد، تنظیم می گردد.
معاملات سلف دارای اهداف گوناگونی از قرار ذیل می باشد:
معاملات سلف می توانند خطر مبادله ارزی را چه ماهیت تجاری داشته باشد و چه ماهیت مالی؛ پوشش دهد.
این معاملات می توانند با هدف سفته بازی(یعنی خرید یک پول و نگاه داری آن برای فروش به قیمت بالاتر و کسب سود) انجام گیرند.
معاملات سلف و نرخ های سلف
14
نرخ های سلف مانند نرخ های نقد اعلام نمی شوند.
در مبادلات حرفه ای کارگزاران تنها با تفاوت نرخ نقد و سلف که جایزه یا تخفیف خوانده می شوند سروکار دارند.
جایزه: غالبا برحسب درصد انحراف از نرخ نقد برای یک سال بیان می شود به صورتی که یک واحد پول الف در بازار سلف در مقایسه با بازار نقد واحدهای بیشتری از سایر پول ها را خریداری کند(اگر نرخ سلف بزرگ تر از نرخ نقد باشد پول دارای جایزه می باشد).
تخفیف: اگر یک واحد پول الف در بازار سلف در مقایسه با بازار نقد واحدهای کم تری از سایر پول ها را خریداری کند، نرخ سلف پول الف در مقایسه با نرخ نقد دارای تخفیف خواهد بود(اگر نرخ سلف کوچک تر از نرخ نقد باشد پول دارای تخفیف می باشد).
نرخ های سلف با اضافه کردن جایزه یا کسر کردن تخفیف از نرخ ارز به دست می آید.
نرخ های سلف- جایزه و تخفیف
15
1- معاملات سلف تجاری: در تجارت بین الملل همواره برای مقابله با مخاطره تغییر یا نوسان نرخ ارز می توان از عملیات سلف هم در خرید و هم در فروش استفاده کرد.
2- معاملات سلف مالی: مخاطره نوسان نرخ ارز تنها به صادرات و واردات(تجارت بین الملل) محدود نمی شود.
عملیات غیرتجاری نیز فرد را با مخاطره نوسان نرخ ارز روبه رو می کند.
سرمایه گذاری در اوراق قرضه، وام دادن به شعب شرکت های خارج، سرمایه گذاری مستقیم و … اگر به پول خارجی صورت گیرند، دارائی های ارزی به وجود می آورند که دارای مخاطره نوسان نرخ ارز می باشند. در این حالت نیز بازار سلف می تواند این مخاطره را کاهش دهد.
وام گیری از بازار سرمایه نیز اگر به پول خارجی صورت گیرد؛ معرف بدهی ارزی است که در این حالت نیز با استفاده از بازار سلف می توان مخاطره نوسان نرخ ارز را کاهش داد.
انواع معاملات سلف
16
در این حالت فرد که پولی را سلف خریداری می کند؛ هدفش پرداخت به فروشنده کالا نیست و نمی خواهد خود را درمقابل مخاطره نوسان نرخ ارز پوشش دهد.
سفته باز با پیش بینی افزایش ارزش یک پول در آینده، پول را سلف می کند. در زمان عقد قرارداد پولی نمی پردازد بنابراین به منابع مالی نیازی ندارد. در سررسید پول سلف خریداری شده را در بازار نقد می فروشد و اگر پیش بینی وی درست ازکار درآید؛ از این رهگذر سودی بدست خواهد آورد.
سفته بازی سلف
17
بانکی که معاملات ارزی انجام می دهد باید همیشه مبالغ کافی از هریک از پول های مهم دنیا را در اختیار داشته باشد.
به عنوان یک قاعده حساب های جاری بانک با بانک های خارجی نباید مانده منفی داشته باشد اما اگر این حساب ها به طور تصادفی و برای مدت زمان کوتاه مانده بدهکار پیدا کردند، باید برای این مانده بهره پرداخت شود.
وضعیت بلند: اگر موجودی در گردش(بستانکار) دارائی ارز خارجی باشد؛ وضعیت بلند محسوب می شود.
پس هرگاه دارائی بانک از یک پول خاص بیش از بدهی بانک از همان پول باشد، بانک در وضعیت بلند قرار دارد.
وضعیت کوتاه: هرگاه بدهی بانک از یک پول خاص بیش از دارائی بانک از آن پول باشد، بانک در وضعیت کوتاه قرار دارد.
در وضعیت های بلند و کوتاه؛ بانک ها با مخاطره نوسان نرخ ارز روبه رو هستند پس به منظور کاهش مخاطره نرخ ارز بهتر است که تفاوت دارائی و بدهی از هر پول حداقل باشد.
بهترین وضعیت از این نظر وضعیت صفر است یعنی اگر خالص دارائی بانک ها از هر پول برابر صفر گردد، نوسان نرخ ارز بانک ها را تحت تاثیر قرار نمی دهد.
وضعیت کوتاه و بلند و مراقبت از وضعیت
با تشکر از توجه شما