عنوان:
استاندارد شماره 16 (آثار تغییر در نرخ ارز)
استاندارد16:حسابداری آثار تغییردرنرخ ارز
استاندارد شماره 16 با عنوان « آثار تغییر در نرخ ارز» که در تاریخ 1391/9/22 توسط مجمع عمومی سازمان حسابرسی تصویب شده است با هدف به روز رسانی و هماهنگی بیشتر با استاندارد بین المللی جایگزین استاندارد شماره 6 قبلی با عنوان « تسعیر ارز » گردیده است.
در این استاندارد:
ارائه صوتهای مالی واحد تجاری به واحد پول گزارشگری غیر از واحد پولی عملیاتی نیز مطرح گردیده است.
اهداف کلی:
آشنایی با نحوه انعکاس معاملات ارزی،
آشنایی با عملیات خارجی در صورتهای مالی یک واحد تجاری و نیز
آشنایی با نحوه تسعیر یا برگردان یک مجموعه کامل صورتهای مالی بر حسب ارز به واحد پول گزارشگری
موضوعات مورد بررسی:
از چه نرخی برای تسعیر معاملات ارزی و عملیات خارجی استفاده شود.
آثار تغییر در نرخ ارز در معاملات ارزی و عملیات خارجی در صورتهای مالی.
چگونگی برگردان صورتهای مالی از واحد پول عملیاتی به واحد پول گزارشگر
تعاریف:
ارز : عبارت است از هر واحد پولی به غیر از واحد پول گزارشگری
تسعیر : فرایندی است که از طریق آن ، اطلاعات مالی مبتنی بر ارز، برحسب واحد پول گزارشگری بیان شود. واژه تسعیر ، گزارش معاملات منفرد ارزی برحسب واحد پول گزارشگری و همچنین برگردان یک مجموعه کامل صورتهای مالی تهیه شده بر حسب ارز به واحد پول گزارشگری را در بر می گیرد.
تفاوت تسعیر : عبارت است از تفاوت ناشی از تسعیر میزان معینی از یک ارز به واحد پول گزارشگری با نرخ های تسعیر متفاوت .
نرخ تسعیر: عبارت است از نرخ تبدیل دو واحد پولی به یکدیگر (شامل انواع نرخهای برابری رسمی ، قراردادی و غیره ) که در فرایند تسعیر بکار گرفته می شود.
تبدیل :ارائه یک واحد پولی به واحد پولی دیگر
عملیات خارجی : عبارت است از یک واحد تجاری فرعی، وابسته ، مشارکت خاص یا شعبه واحد تجاری گزارشگر که فعالیتهای آن در خارج از کشور محل فعالیت واحد تجاری گزارشگر یا برحسب واحد پولی غیر از واحد پول واحد تجاری گزارشگر انجام می شود.
ارزش منصفانه : مبلغی است که خریداری مطلع و مایل و فروشنده ای مطلع و مایل می توانند در معامله ای حقیقی و در شرایط عادی ، یک دارایی را در ازای مبلغ مزبور با یکدیگر مبادله کنند.
واحد پول گزارشگری: عبارتست از واحد پول مورد استفاده در ارائه صورتهای مالی
واحد پولی عملیاتی: عبارت است از واحد پول رایج محیط اقتصادی اصلی که واحد تجاری در آن فعالیت می کند. به بیان دیگر ، پول عملیاتی عبارت است از پول رایج در کشور متبوع سرمایه پذیر خارجی که کلیه دریافتها و پرداختها بر حسب آن پول انجام می شود
حوزه های حسابداری مربوط انعکاس تغییرات در نرخ ارز
الف)معاملات (کلیه دریافتها و پرداختها )که به ارز انجام می گیرد
ب ) واحد تجاری دارای عملیات خارجی باشد
ج) قصد واحد تجاری برای انعکاس صورت های مالی به هر واحد پولی در صورتی که واحد پول گزارشگری واحد تجاری متفاوت از واحد پول عملیاتی باشد.
در هر سه حوزه ، موضوع اصلی چگونگی گزارش عملیات شرکتهای سرمایه پذیر است. بنابراین ، نرخ تبدیل ارز و نوسان های آن عاملی بااهمیت و تاثیرگذار تلقی می گردد.
ضرورت حکم می کند که تعیین شود کلیه عملیات خارجی باید با چه نرخی برای تسعیر استفاده گردد تاصورتهای مالی، تصویری مطلوب از وضعیت مالی ، عملکرد مالی نشان داده و اثرات ناشی از تغییرات نرخ ارز با جریانهای وجوه نقد هماهنگی بیشتری داشته باشند
تبدیل صورتهای مالی شرکتهای سرمایه پذیر در کشورهای خارجی
رویکرد اول : عملیات شرکت سرمایه پذیر بر مبنای پول رایج در کشور متبوع شرکت سرمایه پذیر خارجی صورت گرفته که دریافتها و پرداخت های آن بر حسب آن پول انجام می شود و قرار است که پول عملیاتی واحد شرکت سرمایه پذیر از لحاظ مقاصد گزارشگری به پول کشور متبوع شرکت سرمایه گذار تبدیل شود، در این گونه موارد براساس دستور العمل خاصی که از طرف مراکز حرفه ای استاندارد گذار تدوین شده، کلیه اقلام داراییها، بدهیها ، درآمدها و هزینه ها به واحد پول گزارشگری تبدیل می شود.
رویکرد دوم: کانون توجه پول رایج در کشور متبوع شرکت سرمایه گذار است و فرض براین است که عملیات شرکت سرمایه پذیر خارجی براساس این پول ثبت و گزارش گردد، از آنجا که کلیه دریافتها و پرداخت های آن برحسب پول واحد گزارشگری ثبت شده ، نیازی به دستور العمل خاصی ندارد.
حوزه اول : معاملات ارزی
بر طبق بند 21 استاندارد : معاملات ارزی در زمان شناخت اولیه می بایست به واحد پول عملیاتی بر اساس نرخ ارز در تاریخ معامله ثبت شود.
واحد پول عملیاتی: عبارت است از واحد پول محیط اقتصادی اصلی که واحد تجاری در آن فعالیت می کند .
محیط اقتصادی اصلی: محل فعالیت واحد تجاری است،که بخش عمده وجه نقد واحد تجاری در آن ایجاد و مصرف می شود.
تاریخ معامله : تاریخی که طبق استانداردهای حسابداری، معامله برای اولین بار در آن تاریخ شرایط شناخت را احراز می نماید،بنابر ملاحظات عملی، اغلب از نرخی استفاده می شود که تقریبی از نرخ واقعی در تاریخ انجام معامله باشد.(بند22)
شاخص های تشخیص واحد پول عملیاتی(بند 8 )
برای تشخیص واحد پول عملیاتی می توان از شاخص های زیر استفاده نمود:
واحد پولی که قیمت فروش کالاها و خدمات عمدتا با آن تعیین و تسویه می شود و بازار رقابتی و مقررات موجود در محل فعالیت ،قیمت فروش کالا و خدمات را تعیین می کند.
واحد پولی که بخش عمده مواد و دستمزد و سایر مخارج تامین کالا و خدمات با آن تامین می گردد
واحد پولی که وجوه نقد حاصل از فعالیتهای تامین مالی و یا تغببر در ساختار سرمایه را موجب می شود.
( بند 12) واحد پول عملیاتی واحد تجاری تابعی است از شرایط رویدادها و معاملات اصلی مربوط به واحد تجاری که با تغییر آنها (شرایط، رویدادها ومعاملات) تغییرمی یابد.
تشریح بند 23 استاندارد: «گزارشگری پس از شناخت اولیه در پایان هر دوره گزارشگری»
نکته : پولی و غیر پولی بودن اقلام بستگی به نوع و ماهیت آنها دارد.
12/26
اقلام پولی و اقلام غیر پولی
اقلام پولی: عبارت است از وجه نقد و داراییها و بدهیهایی که قرار است به صورت مبلغ ثابت یا قابل تعیینی از وجه نقد دریافت یا پرداخت شود.
اقلام غیر پولی : اقلام غیر پولی اقلامی هستند که با گذشت زمان قدرت خرید خود راحفظ کرده، قیمت آنها برحسب تغییرات واحد پولی به نسبت سطح عمومی قیمت ها یا قیمت خاص تغییر می کند.
14/26
نکات مورد توجه در شمول اقلام پولی و غیر پولی برخی از اقلام ترازنامه
سرمایه گذاری در سهام عادی که حسابداری آن به روش بهای تمام شده می باشد جزء اقلام غیر پولی است زیرا سهام عادی در خالص داراییهای واحد تجاری صادر کننده سهام سهیم می باشد.
سرمایه گذاری در اوراق مشارکت قابل تبدیل جزء اقلام پولی و غیر پولی محسوب می گردد ، چنانچه در بازار سرمایه مالی به صورت اواق مشارکت معامله شود ، پولی ، ولی اگر همانند سهام عادی معامله شود ، غیر پولی است
موجودی مواد مورد استفاده در پیمانکاری ، اگر در حکم موادی باشد که مبالغ مربوط به آنها در آتی غیر قابل تغییر باشد جزء اقلام پولی است ولی اگر طبق قرار داد، در زمان تحویل بایستی مواد به قیمت بازار ارزیابی شود ، غیر پولی تلقی می شود
پیش پرداخت هایی که پس از گذشت زمان جنبه سپرده داشته و در آینده وصول گردد جزء اقلام پولی و پیش پرداختهایی که در اثر گذشت زمان به هزینه تبدیل شده و پرداختها مربوط به حق استفاده از خدمات آتی به شمار آید جزء اقلام غیر پولی به شمار می رود.
ذخیره ایام مرخصی کارکنان ( پولی)، اگر بر مبنای نرخ متغیر در زمان استفاده از مرخصی پرداخت شود،غیر پولی محسوب خواهد شد.
تعهدات بابت تضمین فرآورده های فروخته شده ، هرگونه تضمین واحد تجاری برای تهیه کالا یا خدمات به قیمت آتی غیر پولی تلقی می شود
نکته : تجدید ارزیابی داراییهای ثابت مشهود موضوع استاندارد شماره 11( بند 24)
طبق استاندارد شماره11، مازاد تجدید ارزیابی داراییهای ثابت مشهود در صورت سود و زیان جامع شناسایی می شود.
چنانچه داراییهای ثابت مشهود در عملیات خارجی تجدید ارزیابی شده و بر حسب ارز اندازه گیری شود ،مبلغ تجدید ارزیابی شده با استفاده از نرخ ارز در تاریخ تجدید ارزیابی، تسعیر و تفاوت حاصل نیزدر صورت سود و زیان جامع شناسایی می شود.
خاطر نشان می گردد مبلغ دفتری اقلام ارزی ، چه بر اساس بهای تمام شده تعیین شده باشد و چه بر مبنای مبلغ تجدید ارزیابی ، طبق این استاندارد به واحد پول عملیاتی تسعیر می شود.
تفاوت تسعیر و شیوه های شناسایی(بند 27)
چنانچه نرخ ارز در فاصله تاریخ انجام معامله ارزی و تاریخ تسویه تغییر کند ، تفاوت تسعیر ایجاد می شود.
اگر معامله در همان دوره تسویه شود، کلیه تفاوتهای ناشی از تغییر در نرخ ارز به حساب سود و زیان ناشی از تسعیر ارز در همان دوره شناسایی می شوند. .(به استثنای موارد مندرج در بندهای 29،30 و 32)
اگر معامله در دوره های مالی بعد تسویه شود، تفاوت ناشی از تغییر نرخ ارز در هریک از دوره ای مالی تا دوره تسویه، با توجه به تغییر در نرخهای تسعیر طی آن دوره ها تعیین و شناسایی می شود.(بند28) به بیانی دیگر…
در زمان شناخت اولیه :
معامله یا رویداد ارزی باید به واحد پول عملیاتی و بر اساس نرخ ارز ثبت شده و
در دوره های مالی بعد :
در پایان هر دوره مالی داراییها و بدهیهای پولی ارزی( اقلام پولی) به نرخ ارز در تاریخ تراز نامه تسعیر خواهد شد و تفاوت حاصله اعم از سود یا زیان به عنوان عملکرد همان دوره شناسایی شده و
اقلام غیر پولی به نرخ زمان شناخت اولیه باقی خواهند ماند.
شیوه برخورد با مخارج تامین مالی موضوع استاندارد شماره 13 (بند 29):
تفاوت تسعیر بدهیهای ارزی مربوط به داراییهای واجد شرایط ، به شرط رعایت معیارهای مربوط به احتساب مخارج در بهای تمام شده داراییها طبق استاندارد13 به بهای تمام شده آن دارایی منظور می گردد.
نکته: بدهی ارزی مرتبط با دارایی واجد شرایط طبق استاندارد شماره13 چنانچه به عنوان سرمایه ای تلقی شود، با استفاده از میانگین موزون مخارج انباشته پروژه طی دوره زمانی به حساب بهای تمام شده دارایی منظور خواهد شد.
نکته: طبق استاندارد کلیه اقلام غیر پولی که به بهای تمام شده باید به نرخ ارز در تاریخ معامله تسعیر شود و در صورتی که به ارزش منصفانه برحسب ارز اندازه گیری شده باشد باید به نرخ ارز در تاریخ ارزش منصفانه تسعیر شود.
شناخت تفاوت تسعیر داراییها و بدهیهای شرکتهای دولتی
شیوه برخورد با تفاوت تسعیر همانند سایر شرکتهاست با این تفاوت که نحوه برخورد با تفاوتهای حاصل از دارییها و بدهی های ارزی بر طبق ماده 136 قانون محاسبات عمومی کشور مصوب 1366 می باشد.
طبق بند 30 : تفاوتهای تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی شرکتهای دولتی باید در اجرای مفاد ماده 136 ق.م.ع به حساب اندوخته تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی منظور :
ودر صورت بستانکار بودن مانده آن ، در سرفصل ح.ص.س طبقه بندی و
.چنانچه در پایان دوره مالی ، مانده حساب دوره مذکور بدهکار باشد ، این مبلغ به حساب سود و زیان همان دوره منظور می شود.
همچنین خالص تفاوتهای تسعیری که به ترتیب فوق موجب تغییر اندوخته تسعیر طی دوره گردیده است ، باید پس از کسر مبلغ شناسایی شده در صورت سود و زیان دوره جاری ، در صورت سود و زیان جامع دوره منعکس می شود.
ماده 136 قانون محاسبات عمومی ( بند 31 )
سود و زیان حاصل از تسعیر داراییها و بدهی های ارزی شرکتهای دولتی، درآمد یا هزینه تلقی نمی گردد. مابه التفاوت حاصل از تسعیر داراییها و بدهیهای مذکور باید در حساب اندوخته تسعیر داراییها و بدهی های ارزی منظور شود. در صورتی که در پایان سال مالی، مانده حساب ذخیره بدهکار باشد، این مبلغ به حساب سود و زیان همان سال منظور خواهد شد. خالص تفاوتهای تسعیری که به ترتیب فوق موجب تغییر اندوخته تسعیر طی دوره گردیده است، باید در صورت سود و زیان جامع دوره منعکس شود.
نکات حائز اهمیت در ارتباط با تفاوت تسعیر داراییها و بدهی های ارزی شرکتهای دولتی( ماده 136 ) (بند 31)
تبصره: در صورتی که مانده اندوخته تسعیردارایی ها و بدهی ها ارزی در پایان دوره از مبلغ ثبت شده سرمایه شرکت تجاوز نماید، مبلغ مازاد پس از طی مراحل قانونی قابل انتقال به حساب سرمایه شرکت می باشد.
مانده بستانکار تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی در پایان دوره مالی جهت انطباق با الزامات استاندارد حسابداری شماره 6 با عنوان گزارش عملکرد در صورت سود و زیان جامع منعکس می شود.
حوزه دوم :مبادلات عملیات خارجی
تسعیر صورتهای مالی عملیات خارجی که از طریق تلفیق ، ارزش ویژه ناخالص یا روش ارزش ویژه در صورتهای مالی واحد تجاری منعکس می شود .
واحدهای تجاری در داد و ستدهای خارجی از طریق ارز قابل قبول طرفین عملیات خارجی را انجام می دهند.
یادآوری؛ مبادلات خارجی طی دوره مالی ، با نرخ واقعی ارز در تاریخ انجام معامله اندازه گیری و در دفاتر طرفین ثبت می شود.
نمودار خلاصه روش های تسعیر ارز عملیات خارجی
خیر بلی
بلی خیر
صورت های مالی ارزی بایستی به واحد پول گزارشگری تسعیرشود
آیا صورت های مالی بر مبنای واحد پول گزارشگری تنظیم شده است
تبدیل ارز به پول داخلی نیاز نیست
آیا واحد پول عملیاتی در اقتصاد تورمی حاد و شدید است؟
کلیه عناصر صورتهای مالی با نرخ جاری ارز در تاریخ آخرین تراز نامه تسعیر می شوند ( شامل ارقام مقایسه ای)
کلیه داراییها و بدهیها با نرخ ارز در تاریخ تراز نامه تسعیر و کلیه درآمد و هزینه ها با نرخ زمان وقوع ( نرخ میانگین ) تسعیر می شوند
خالص سرمایه گذاری در عملیات خارجی
اگر عملیات خارجی واحد تجاری همانند شاخه ای از عملیات واحد تجاری گزارشگر تلقی گردد واحد پول عملیاتی آن با واحد پول عملیاتی واحد گزارشگر یکسان بوده و بنابراین گزارشگری صورتهای مالی نیازی به تسعیر ندارد
در صورتی که واحد پول عملیاتی شرکت سرمایه پذیر( اعم ازفرعی ،وابسته ، مشارکت خاص و شعبه خارجی ) و سرمایه گذار( شامل شرکت اصلی و یا اداره مرکزی ) متفاوت باشد در این حالت در پایان هر دوره مالی شرکت سرمایه پذیر تراز آزمایشی خود را در اختیار شرکت سرمایه گذار قرار داده و شرکت سرمایه گذار با استفاده از روش های زیر مبادرت به تسعیر می نماید:
روش اول :در صورتی که واحدپول عملیاتی شرکت سرمایه پذیر ، واحد پول یک اقتصاد با تورم حاد نباشد(بندهای 40 و 42 )
الف: داراییها و بدهیها باید با استفاده از نرخ ارز در تاریخ ترازنامه تسعیر شود
ب. درآمدها و هزینه ها با اسفاده از نرخ ارز در تاریخ معاملات تسعیر شود
ج. تمامی تفاوتهای تسعیر باید در صورت سودو زیان جامع شناسایی شود
ج-1 : تسعیر درآمدها و هزینه ها با استفاده از نرخ ارز در تاریخ انجام معاملات و بدهیها با استفاده از نرخ ارز در تاریخ ترازنامه
ج-2 : تسعیر خالص داراییهای اول دوره با استفاده از نرخ ارز در تاریخ ترازنامه که متفاوت از نرخ ارز در تاریخ ترازنامه دوره قبل باشد
روش دوم: در صورتیکه نتایج عملکرد و وضعیت مالی واحد تجاری سرمایه پذیر که واحد پول عملیاتی آن واحد پول یک اقتصاد با تورم حاد باشد:
بایستی با استفاده از روش های زیر به یک واحد پول گزارشگری متفاوت تسعیر شود(بند 43 استاندارد).
الف) کلیه مبالغ شامل دارایی ها و بدهی ها، حقوق صاحبان سرمایه، درآمدها و هزینه ها از جمله ارقام مقایسه ای باید با استفاده از نرخ ارز در تاریخ آخرین ترازانامه تسعیر شود.
ب)زمانی که مبالغ به واحد پول اقتصاد بدون تورم حاد تسعیر می شود، ارقام مقایسه ای بایید ارقامی باشد که در صورتهای مالی سال قبل به عنوان مبالغ جاری ارائه شده است.(یعنی نباید برای تغییرات بعدی در سطح قیمتها یا نرخ ارز تعدیل شود).
نکات راجع به روش های تسعیر ارز عملیات خارجی
اگر واحد پول عملیاتی یک واحد تجاری، واحد پول یک اقتصاد با تورم حاد باشد قبل از اعمال روش تسعیر باید صورت های مالی آن بر اساس الزامات گزارشگری مالی در اقتصادهای با تورم حاد و شدید تجدید ارائه شود. واحد تجاری نمی تواند با واحد پولی مغایر با الزامات این استاندارد به عنوان پول عملیاتی خود از ارائه مجدد صورت های مالی طبق اصول مذکور اجتناب نماید(بند 13)
در صورتی که اقتصاد از حالت تورم حاد خارج شود و واحد تجاری صورت های مالی خود را دیگر طبق گزارشگری مالی در اقتصادهای با تورم حاد تجدید ارائه نکند، واحد تجاری باید برای تسعیر صور تهای مالی به واحد پول گزارشگری از مبالغ تجدید ارائه شده بر حسب سطح عمومی قیمتها در تاریخ توقف تجدید ارائه صورت های مالی به عنوان بهای تمام شده استفاده نماید.(بند44)
برخی از ویژگی های یک اقتصاد با تورم حاد (بند 45):
عموم مردم ترجیح می دهند ثروت خود را به صورت داراییهای غیر پولی یا ارز نسبتا با ثبات نگهداری کنند. پس اندازهای وجوه مبتنی بر پول رایج ، برای حفظ قدرت خرید بلافاصله سرمایه گذاری می شود
عموم مردم مبالغ پولی را به جای واحد پول محلی بر حسب ارز نسبتا با ثبات محاسبه می کنند. قیمت ها نیز ممکن است برحسب ارز نسبتا با ثبات تعیین شود
خرید و فروش های اعتباری به قیمت هایی انجام می شود که کاهش مورد انتظار قدرت خرید طی دوره اعتبار جبران نماید حتی اگر دوره مزبور کوتاه باشد
نرخهای سود و کارمزد تسهیلات مالی ،دستمزدها و قیمت ها به شاخص قیمت وابسته باشند
نرخ انباشته (مرکب) تورم طی سه سال اخیر تقریبا برابر با 100% یا بیشتر آن باشد
معیارهای تشخیص اقتصاد با تورم حاد و اقتصاد توام با تورم حاد و شدید براساس استاندارد16 (بند 45 ) :
1) اقتصاد با تورم حاد نرخ معینی ندارد یعنی (پیش بینی نشده)
2) برای اقتصاد توام با تورم حاد و شدید معمولا نرخی بیش از 100درصد در نظر می گیرند
بنابراین تشخیص لزوم ارائه مجدد صورتهای مالی طبق الزامات حاکم به گزارشگری مالی در اقتصادهای با تورم حاد مستلزم قضاوت حرفه ا ی است
مثال
فرض کنید یک وارد کننده ایرانی تصمیم می گیرد، که کالاهایی را از کشور آلمان به طور نسیه خریداری نماید، واحد پول وارد کننده ریال است.
1- دفاتر صادر کننده: اگر وارد کننده بدهی خود را به یورو تسویه نماید، صادر کننده هیچ گونه سود یا زیانی در نتیجه نوسانات ارزی متحمل نخواهد شد.
2- دفاتر وارد کننده: با توجه به اینکه پول واحد پول گزارشگری وارد کننده ریال است و قرار باشد بدهی ارزی خود را به یورو تسویه نماید، تفاوت ایجاد شده و تفاوت ناشی از تغییر در نرخ ارز به عنوان سود یا زیان دوره در صورتهای مالی اعمال خواهد شد.
مثال:فرض کنید که شرکت واردات و صادرات در اول دی ماه 8×13کالایی به ارزش 200000یورو بطور نسیه از کشور آلمان به سررسید اول اسفند خریداری نماید
ثبت رویداد با فرض اینکه واحد پول عملیاتی یورو باشد:
8/10/1×13موجودی کالا بد200000
حسابهای پرداختنی ارزی 2000000بس
8/12/1×13 حسابهای پرداختنی ارزی 200000بد
وجوه نقد 200000بس
چنانچه واحد پول محیط اقتصادی اصلی، واحد پول ریال (واحد پول عملیاتی ریال) باشد و نرخ برابری ارز در تاریخ معامله 2000 ریال باشد:
8/10/1×13موجودی کالا بد400،0000،000
حسابهای پرداختنی ارزی 400،000،000بس
شناخت اولیه:
منظور از شناخت اولیه یعنی ثبت یک قلم دارایی و بدهی برای اولین بار به منظور انعکاس در صورتهای مالی.
شرایط احراز شناخت یک عنصر در صورتهای مالی:
1- شواهد کافی مبنی بر وقوع تغییر در دارایی ها و بدهی های مستتر در آن عنصر(از جمله در صورت لزوم شواهدی مبنی بر اینکه یک جریان آتی ورودی یا خروجی منافع اتفاق خواهد افتاد) وجود داشته باشد.
2-آن قلم را بتوان با قابلیت اتکای کافی به مبلغ پولی اندازه گیری کرد.
با توجه به مثال قبلی چنانچه در سرسید پرداخت بدهی ارزی ، نرخ برابری ارز به میزان 2100 ریال افزایش یابد:
حسابهای پرداختنی ارزی 400م بد
زیان ناشی از تسعیر 20م بد
وجوه نقد 420م بس
بنابر مفاهیم نظری گزارشگری مالی تغییر در مبلغ دفتری یک دارایی یا بدهی باید شناسایی گردد.
چنانچه شرکت واردات و صادرات کالاهای فوق را به سررسید 6 ماه بعد خریداری کرده باشد:
نظر به اینکه طبق استاندارد تا پایان دوره مالی، بدهی معاملات ارزی تسویه نشده است بنابراین موضوع تعدیل(تجدید اندازه گیری) پیش می آید.
سود یا زیان حاصل از تسعیر ارز ناشی از نوسانات ارزی بین تاریخ انجام معامله خارجی و پایان دوره مالی شناسایی شده و در دفاتر ثبت می گردد .
فرض کنید نرخ برابری ارز در تاریخ ترازنامه 2200 باشد
نحوه تجدید اندازه گیری بدهی ارزی در تاریخ گزارشگری به قرار زیر است :
مبلغ بدهی ارزی در تاریخ تراز نامه با نرخ زمان گزارشگری 200000*2200=440 م
مبلغ بدهی ارزی بر مبنای نرخ برابری ارز در تاریخ معامله 200000*2000=400 م
تفاوت در زمان شناخت اولیه 440-400=40 م
زیان ناشی از تسعیر ارز 40 م بد
حسابهای پرداختنی ارزی 40 م بس
اگر در زمان تسویه بدهی ارزی نرخ برابری به 2100 ریال کاهش یابد:
ثبت تسویه بدهی ارزی:
حسابهای پرداختنی ارزی 440 م بد
وجوه نقد 420م بس
سود ناشی از تسعیر 20 م بس
فعالیتهای عملیاتی و یا سرمایه گذاری در واحدهای فرعی و یا وابسته خارج از کشور
این قبیل شرکت ها صورتهای مالی جداگانه خود را بر اساس واحدهای پولی رایج تهیه نموده و برای شرکت اصلی ارسال می نمایند.
صورتهای مالی این شرکتها ابتدا به واحد پولی واحد گزارشگر تسعیر شده و
سپس بر اساس صورتهای مالی تسعیر شده، صورتهای مالی تلفیقی توسط شرکت اصلی تهیه می گردد.
شرکت های ایرانی دارای شعبات خارج از کشور
چنانچه یک شرکت ایرانی شعبه ای در خارج داشته باشد، شرکت ایرانی با واحد پول ریال عملیات خود را به طور جداگانه در دفاتر ثبت می نماید.
در پایان هر سال شعبه تراز آزمایشی خود را با پول عملیاتی که غیر از واحد پول شرکت ایرانی است، تهیه و به شرکت ایرانی ارسال می نماید .
بر اساس بندهای 40 و 43 استاندارد شرکت مستقر در ایران صورتهای مالی ارزی شعبه خارجی را تسعیر و سپس عملیات ترکیب را انجام می دهد.
نکات مهم در ترکیب صورتهای مالی اداره مرکزی و شعبه
کلیه اقلام داراییها و بدهیها باهم ترکیب شده و حساب اداره مرکزی و حساب شعبه، کالای ارسالی به شعبه و کالای ارسالی از مرکز به عنوان حسابهای بین شرکت های اداره مرکزی و شعبه جهت جلوگیری از محاسبه مضاعف حذف می شود.
تفاوت تسعیر ارز که از تفاوت جمع بدهکار و بستانکار تراز آزمایش حاصل شده به عنوان سایر درآمدها و هزینه ها در سرفصل حقوق صاحبان سهام و سود و زیان جامع منعکس می شود
واگذاری تمام یا بخشی از عملیات خارجی
( بند 54) واگذاری بخشی از منافع واحد تجاری در عملیات خارجی عبات است ازهر گونه کاهش در منافع مالکانه واحد تجاری در عملیات خارجی، به عنوان واگذاری در نظر گرفته می شوند.( به استثنای بند 51 )
(بند 50 )درزمان واگذاری عملیات خارجی ، مبلغ انباشته تفاوتهای تسعیر مربوط به آن عملیات خارجی که در صورت سود و زیان جامع شناسایی و در بخش جداگانه ای در حقوق صاحبان سرمایه منعکس شده است، باید به سود (زیان ) انباشته منتقل گردد.
(بند 52) در زمان واگذاری واحد تجاری فرعی دارای عملیات خارجی ، مبلغ انباشته تفاوتهای تسعیر مربوط به آن عملیات خارجی که به سهم اقلیت تخصیص داده شده است ، حذف می گردد لیکن در سود ( زیان ) انباشته منعکس نمی شود.
( بند 53)در زمان واگذاری بخشی از واحد تجاری فرعی دارای عملیات خارجی، واحد تجاری باید متناسب با درصد واگذار شده، بخشی از مبلغ انباشته تفاوتهای تسعیر شناسایی شده و در صورت سود و زیان جامع را به سهم اقلیت در آن عملیات خارجی منتقل کند.
( بند51 ) علاوه بر واگذاری تمام یا منافع واحد تجاری در عملیات خارجی ، موارد زیر نیز، حتی اگر واحد تجاری همچنان منافعی را در واحد تجاری فرعی، واحد تجاری وابسته، یا واحد تجاری تحت کنترل مشترک سابق نگهداری نماید، به عنوان واگذاری در نظر گرفته می شود:
از دست دادن کنترل بر واحد تجاری فرعی که دارای عملیات خارجی است،
از دست دادن نفوذ قابل ملاحظه بر واحد تجاری وابسته ای که دارای عملیات خارجی است، و
از دست دادن کنترل مشترک بر واحد تجاری تحت کنترل مشترکی که دارای عملیات خارجی است.
حوزه سوم :تغییر در واحد پول عملیاتی
الزام:
بر طبق بند 36، در صورت تغییر واحد پول عملیاتی، واحد تجاری باید ضوابط تسعیر به واحد پول عملیاتی جدید را از تاریخ تغییر بکار گیرد.
طبق بند 12، واحد پول عملیاتی واحد تجاری تابعی است از شرایط رویدادها و معاملات اصلی مربوط به واحد تجاری. بر این اساس، واحد پول عملیاتی فقط در صورت تغییر شرایط، رویدادها و معاملات اصلی مربوط به واحد تجاری می تواند تغییر کند.
با تشکر از توجه شما