پاورپوینت چرخه سنگ



تعداد عناصر قسمت های مختلف زمین
88
مهم ترین عناصر پوسته زمین
8عنصر اکسیژن،سیلیسم،آلومینیم،آهن،کلسیم،سدیم،پتاسیم و منیزیم 98/5 درصد

کانی ها،
مواد طبیعی،
متبلور،
و جامدی هستند
که ترکیب شیمیایی نسبتا ثابتی دارند.
تعریف کانی چیست؟

کانی ها از چه چیزهایی تشکیل شده اند؟
کانی ها از اجتماع اتم ها تشکیل شده اند.
سنگ چیست؟
از تجمع کانی ها سنگ ساخته می شود.

آیا فراوانی کانی ها در همه جا یکسان است؟
خیر بعضی از کانی ها در سطح زمین و بعضی دیگر در داخل زمین فراوان ترند.
چرا فراوانی کانی ها در همه جا یکسان نیست؟
1-به دلیل فراوانی عناصر در بخش های مختلف زمین مثلا بیشتر پوسته زمین از 8 عنصر تشکیل شده است.
2-فراوانی یک کانی به شرایط تشکیل و پایداری آن در محیط نیز وابسته است.

در مناطق خشک
در درون زمین

زیرا شیشه منشا طبیعی ندارد.
آب هم به دلیل جامد نبودن کانی محسوب نمی شود.
یخ به دلیل جامد بودن،غیر آلی بودن و طبیعی بودن کانی محسوب می شود.

کانی ها از چه نظرهایی با یکدیگر متفاوتند؟
3000 کانی موجود در زمین از نظر ترکیب ،شکل ظاهری،رنگ، و اندازه با یکدیگر متفاوتند.
مهم ترین علل تشکیل دهده کانی ها چیست؟
1-انجماد مواد مذاب مانند کانی های تشکیل دهنده سنگ های آذرین
2-سرد شدن بخار ها در سطح شکاف های موجود در سنگ ها مانند تشکیل گوگرد در قله دماوند
3-تبخیر محلول هایی که به حد اشباع رسیده اند مانند تشکیل نمک و گچ
4-تخریب کانی های دیگر مانند کانی های رسی غیر محلول و کانی های کربناتی و سیلیس که از تجزیه و تخریب کانی های سنک های آذرین به وجود می آید.
5-فشار و گرمای زیاد بر کانی ها ی دگر مانند گرافیت که بر اثر گرما و فشار زیاد از آنتراسیت به وجود می آید.

جسم متبلور چیست؟
جسم متبلور دارای نظم درونی و سه بعدی است
یعنی در درون آن اتم های سازنده مطابق نظم معینی پهلوی هم قرار می گیرند.
در نتیجه بلور دارای سطح صاف است و به یال ها و سطوح خارجی محدود می شود.
اگر به ذرات سنگ نمک با ذره بین نگاه کنید می بینید که دارای شکل هندسی منظم و سطح صاف هستند.

انواع بلورها از نظر اندازه
1-درشت بلور
بلورها به حدی درشت هستند که با چشم غیر مسلح هم قابل مشاهده اند.
2-ریز بلور
بلورها ریزند و فقط با میکروسکوپ قابل مشاهده هستند.
3-نهان بلور
بلورها بسیار ریزند که فقط با پرتوهایx
قابل مشاهده می باشند.

اندازه بلورها به چه عاملی بستگی دارد؟
اندازه بلورها به شرایط تشکیل کانی بستگی دارد
هر چه برای تشکیل یک کانی زمان بیشتری صرف شده باشد،بلور درشت تر می شود.
نکته مهم در مورد بلورها
شکل و اندازه ظاهری بلورها متفاوت است اما زوایای بین سطوح مشابه آن در تمام بلورها ی یک کانی معین
یکسان و تغییر ناپذیر است.

تعریف سختی کانی:
مقاومت کانی در برابر خراشیده شدن به وسیله سایر اجسام.
سختی کانی به چه عاملی بستگی دارد؟
طرز قرار گرفتن اتم کانی ها در شبکه بلورین.
ترکیب شیمیایی نقشی در سختی کانی ندارد.
مقایسه الماس و گرافیت از نظر سختی
الماس و گرافیت هر دو از کربن خالص تشکیل شده اند ولی الماس سخت ترین جسم و گرافیت جسمی بسیار نرم است.
چرا الماس سخت ترین جسم و گرافیت یک جسم نرم
زیرا نیروی پیوند هایی که اتم های کربن را در الماس به یکدیگر متصل می کند به مراتب بیشتر از نیروهایی است که اتم های کربن را در گرافیت به هم وصل می کند.

مقیاس برای اندازه گیری میزان سختی کانی ها
مقیاس موس
در این مقیاس نرم ترین کانی تالک نام دارد با مقیاس 1 و سخت ترین کانی الماس است که مقیاس 10 دارد.
روش های اطمینان از سختی اندازه گیری شده کانی ها
1-باید سختی را در جهات مختلف آزمایش کنیم.
2-در خراشیدن و تعیین درجه سختی ،عمل عکس را نیز انجام دهیم.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

تعریف جلا
توانایی کانی در منعکس ساختن،عبور یا جذب نور
کدام کانی ها دارای جلای مشخص تری می باشند؟
هر قدر انعکاس و انکسار نور از سطح کانی زیاد تر باشد.
یکی از علل گرانی الماس
جلای زیبای الماس که به جلای الماسی معروف است.
انواع جلای کانی ها
1-جلای فلزی
نور مانند سطح فلز براق به خوبی منعکس می شود
2-جلای غیر فلزی
نور به خوبی منعکس نمی شود
مانند:
الف-جلای شیشه ای که نور به خوبی از کانی عبور می کند مانند کوارتز و هالیت
ب-جلای الماسی که نور در داخل الماس بازتابش کلی پیدا می کند و سبب درخشندگی الماس می شود.
پ-از طریق منظره ظاهری کانی ها برای جلای آن ها استفاده می شود مثل جلای چرب،ابریشمی و خاکی

جلای الماسی

جلای شیشه ای

جلای ابریشمی

سطوحی هستند که در آن امتداد، عمل شکستگی و تورق کانیها صورت می گیرد.
رَخ یا کلیواژ چیست؟

Cleavage
1-بعضی از کانی ها در مقابل ضربه ورقه ورقه می شوند مانند طلق نسوز یا میکا
2-بعضی از کانی ها در مقابل یک ضربه ،به صورت متوازی السطوح های کوچک در می آید. مانند کلسیت
3-بعضی از کانی ها صورت مکعب های کوچک تر یعنی در سه جهت فضایی شکسته می شوند.مانند بلورهای مکعبی نمک
نوع رخ در کانی ها به چه عاملی بستگی دارد؟
به نحوه پیوند های اتم ها در جهات مختلف بستگی دارد.
هر قدر قدرت پیوند اتمی در امتداد سطوحی ضعیف تر باشد ،کانی در آن جهت به آسانی می شکند.
مثلا فلدسپات ها در دو جهت ،نمک طعام در سه جهت قائم و کلسیت در سه جهت با زاویه غیر قائمه رخ دارند.
انواع کلیواز یا رخ

فلوئوریت سبز با رخ برجسته.

نحوه محاسبه چگالی نسبی یک کانی
تقسیم کردن چگالی یک کانی به
چگالی آب
میزان چگالی کانی های سیلیکاتی
2/5 تا 3/5 است.
دلیل چگالی نسبی زیاد بعضی از کانی ها
1-کانی هایی که در ترکیب خود عناصری مانند سرب و باریم دارند مانند گالن با چگالی 7/5 و باریت با
چگالی 4/5
2-کانی هایی که اتم های سازنده آنها به هم نزدیک تر و فشرده تر باشند مانند الماس

گالن، کانی طبیعی سولفید سرب و اصلی ترین کانی فلز سرب در معادن سرب می باشد.

باریتین یا باریت (به انگلیسی: Baryte)‏(BaSO4) ماده ای معدنی دارای سولفات باریم است.

نحوه تشخیص کانی ها از طریق رنگ ظاهری
کانی هایی وجود دارد که با رنگ خود به آسانی قابل تشخیص اند.
مثلا فیروزه به رنگ آبی فیروزه ای و گرافیت همیشه سیاه و مالاکیت همیشه سبز دیده می شود.
نحوه تشخیص نوع کانی از طریق خاکه
کانی را به چینی بدون لعاب می کشند و از روی رنگ خطی که بر جای می گذارد نوع کانی تشخیص داد ه می شود.

نحوه تشخیص طلا و پیریت
رنگ خاکه طلا زرد طلایی است و پیریت با رنگ و جلایی شبیه به طلا دارای رنگ خاکه سیاه است.
نحوه تشخیص مانیتیت و هماتیت
هر دو به ظاهر سیاه رنگ اند ولی رنگ خاکه مانیتیت سیاه و هماتیت قهوه ای است.

مالاکیت (به انگلیسی: Malachite)‏

فیروزه یک کانی کمیاب و ارزشمند آبی نزدیک به سبز است که خواهان فراوانی دارد.

پیریت یا پیریت آهن

1-بعضی از کانی ها چکش خوارند مانند مس و طلا و بعضی از کانی ها شکننده می باشند مانند گوگرد
2-بعضی از کانی ها در مقابل گرما مقاوم اند مانند طلق نسوز یا میکا و بعضی از کانی ها در مقابل شعله کدر و به پودر سفید رنگی تبدیل می شوند مانند ژیپس
3-بعضی از کانی ها مزه ای شور دارند مانند نمک طعام و بعضی دیگر مزه ای تلخ دارند مانند سیلویت
4-بعضی از کانی ها خاصیت مغناطیسی دارند مانند مانیتیت
5-بعضی از کانی ها به زبان می چسبند مانند کائولونیت
6-بعضی از کانی ها در لمس با دست حالت چرب دارند مانند تالک و گرافیت
7-از طریق واکنش های شیمیایی مثلا کلسیت با اسید کلرید ریک سرد و رقیق و دولومیت با اسید کلریدریک گرم و غلیظ ترکیب می شوند.

سیلویت

وسائل جدید کانی شناسان در تشخیص کانی ها
1-میکروسکوپ پلاریزان
2-دستگاه اشعه ایکس
3-میکروسکوپ الکترونی
4-طیف سنج های نوری