چالش ها و چشم اندازهای امنیت راه و ترافیک کشور
1
مقدمه
تلفات و صدمات جدی ناشی از تصادفات جاده ای موجب هدر رفتن مقادیر قابل وجهی ازمنابع ملی و نگرانی و تالم خانواده قربانیان حادثه می گردد . مطالعات نشان می دهد که تعداد سال های کاری از دست رفته افراد در اثر تصادف جاده ای،بیشتر از سال های کاری از دست رفته مربوط به دیگر عوامل مرگ زودرس است .
در این میان در کشورهای در حال توسعه، افراد، فعال ترین و پرکارترین سال های عمر خود را از دست می دهند.
2
فرهنگ ترافیک
3
یعنی کوشش دائمی در راه بهینه سازی شرایط عبور و مرور وسایل نقلیه از یک سو و پرورش استعداد استفاده کنندگان در جهت برخورداری از این وسایل به عنوان پیاده، سرنشین و یا به عنوان راننده از سوی دیگر.
فرهنگ ترافیک به مجموعه هایی از ارزش ها، هنجارها، آداب، باورها و سننی (در خصوص خودرو) اطلاق می شود که از سوی کاربران ترافیکی، هنگام تردد در کوچه، خیابان، میدان، بزرگراه و… مورد توجه قرار می گیرد
این فرهنگ اساساً آمیخته ای از دو بخش اصلی است: نخست آیین نامه ها وقوانین راهنمایی و رانندگی که خود حاوی شکل های نوشتاری و علائم است و دوم رفتارها وکنش های عمومی بازیگران ترافیک که تحت تاثیر باورها، آداب و سنن فرهنگی آن جامعه قرار دارند.
آموزش ترافیک
بسیاری از مشکلات مربوط به حمل و نقل ترافیک در کشور ما از رفتار استفاده کنندگان ناشی می شود. علت اصلی آن عدم آگاهی، نداشتن آموزش کافی و فقدان وجدان اجتماعی نسبت به حقوق سایر استفاده کنندگان است.
عامل انسانی
نزدیک به 90 درصد در ایمنی راه و وقوع تصادفات سهم دارد. بدون اصلاح رفتار استفاده کنندگان از سیستم حمل ونقل، سایر اقدامات اجرایی بازده مطلو بی نخواهد داشت
4
نهادهای مرتبط با ایمنی ترافیک و تصادفات
حمل و نقل و ایمنی آن از ابعاد مختلفی برخوردار است.
حمل و نقل جدید بر سه عنصر ماشین (خودرو )، انسان (راننده وعابر) و راه (جاده و خیابان) استوار است
پس هر آن چه که بر بهبود عملکرد و کاهش هزینه های منفی این سه عنصر اثرگذار باشد می تواند در مدیریت ایمنی حمل و نقل مورد توجه قرار گیرد .
بر این اساس بسیاری از سازمان ها و موسسات و نهادهای دولتی و عمومی و خصوصی در این امر موثرند.بیشتر این سازمان ها در اقدامات پیشگیرانه و تعدادی نیز وظایفی را (پس از شکل گیری تصادف) در زمینه کاهش خسارات و تلفات به عهده دارند .
برخی درفرایند ایمنی حمل و نقل درون شهری و برخی دیگر در ایمنی حمل و نقل جاد های برون شهری دخیل هستند و بسیاری نیز به طور مشترک در هر دو حوزه دخالت دارند.
5
وضعیت موجود ترافیک کشور
6
عوامل انسانی
قانون گذار
مجری قانون
راه
نقاط حادثه خیز جاده ای
ایمنی معابر
خودرو
چالش های اساسی ایمنی راه و ترافیک کشور
– نا کارآمدی قانون و عدم تناسب مجازات ها با نوع تخلفات و جرائم ترافیکی.
– ناتوانی های پلیس برآمده از پارامترهای مختلفی هم چون: کیفیت نظام آموزشی پلیس ،چگونگی تامین اجتماعی نیروهای پلیس، مدیریت منابع انسانی در سازمان های پلیسی،اقتدار اجتماعی پلیس ، ناکارآمدی نظام حقوق و دستمزد ، صحت عمل پلیس ، جنبه های ناکارآمدی فرهنگ و ساختار سازمانی، پایین بودن سطح تکنولوژی های در اختیار و قابل کاربرد در ماموریت های مختلف آن ، کمبود نیروی متخصص وضرورت استفاده از نیروهای وظیفه
– عدم فراگیری اهتمام در مسئولان نظام به مقوله ترافیک و عدم درک عوارض و جنبه های مختلف تاثیرگذاری آن بر فرهنگ، اقتصاد، سیاست کشور؛
– توزیع نامناسب مسئولیتها و تقسیم نادرست وظایف و اختیارات در بین ارکان حکومتی و دولتی (عدم وجود مدیریت واحد در ترافیک کشور)؛
عدم توسعه زیر ساختهای ترافیکی مناسب با توسعه شهرنشینی و افزایش تعداد وسایل نقلیه؛
7
چالش های اساسی ایمنی راه و ترافیک کشور
– کیفیت نازل راه های کشور و وجود نقاط حادثه خیز متعدد؛
– عدم توازن رشد و توسعه راه های کشور متناسب با رشد و توسعه دیگر نهاده های ترافیکی؛
– عدم توانایی جاده ها در پذیرش سرعت های بالای خودروهای جدید؛
– سهم بالای حمل و نقل زمینی نسبت به دیگر سیستم های حمل و نقل درکشور؛
– فرسودگی ناوگان حمل و نقل و عمر بالای این ناوگان به ویژه در حوزه وسایط نقلیه حمل و نقل عمومی و حمل بار؛
– نوسان بسیار بارز ترافیک به ویژه در جاده ها و متاثر از سفرهای موسمی ایام تعطیلات ملی و فصلی؛
– غفلت دولت در حوزه سرمایه گذاری بخش فرهنگ عمومی ترافیک؛
– شروع دیرهنگام ایفای نقش هدایت گری پلیس در ایجاد عزم ملی برای بهبود وضعیت ترافیک کشور؛
– ریشه های تاریخی قانونگرایی و قانون گریزی مردم در بخش قوانین و مقررات ترافیکی؛
– ناتوانی نظام اقتصادی کشور به حمایت بیش از این در بهبود کیفیت ناوگان حمل ونقل عمومی از منظر عمر، سلامت، رشد، فراگیری؛
– کمبود شدید امکانات امداد و نجات جاده ای و خدمات درمانی پس از حوادث ترافیکی؛
8
افزایش مشارکت نخبگان در توسعه ایمنی و ترافیک و فعالیت جامعه فرهیختگان ترافیک و شورای فرهنگی ترافیک
-کارایی تکنولوژی های نوین اطلاعاتی نظیر(ITS) و تجربه پلیس در زمینه به کارگیری آن ها؛
– افزایش توان اقتصادی کشور و به تبع آن افزایش کمّی راه سازی؛
– افزایش شاخص های کیفی و استاندارد های راه سازی؛ در فرهنگ عمومی کشور؛ « سازگاری ایرانی » – فراگیری و غنای اندیشه ای
– تداوم رضایت بخش عملکرد پلیس و افزایش اقتدار آن؛
فرصت های پیش روی توسعه ایمنی راه و ترافیک کشور
9
– افزایش نگرانی ها در سطوح عالیه نظام تصمیم گیری کشور و افزایش همراستا یی ها وهمکاری ها؛
– وجود امکانات مالی کلان بین المللی و وجود بهر ه مندی از توانمندی ها ی بخش خصوصی داخلی و خارجی؛
– اثرات شرایط اقتصاد داخلی و خارجی بر کیفیت ساخت خودرو در داخل؛
– اقبال عمومی از سیاست های جاری توسعه فرهنگ ترافیک کشور؛
– تلاش های مفصل پلیس به کاهش سهم خودرو در آمارهای جرم و جنایت.
فرصت های پیش روی توسعه ایمنی راه و ترافیک کشور
10
چشم انداز مطلوب
می توان چشم انداز 10 ساله مطلوب حوزه امنیت ترافیکی کشور را به صورت زیر پیشنهاد کرد:
11
"ترافیکی امن و روان با حداقل تلفات انسانی ، عوارض اجتماعی و اقتصادی ، در سایه درک مشترک ملی نسبت به اهمیت حفظ منابع مختلف ملی و مبتنی بر ادبیاتی متفاهم مابین مردم و دولت و شامل جامعه ای با شهروندان قانون گرا و قانونی ارجمند و پلیس مقتدر و محبوب و دولتی دموکرات و پاسخگو.”
ریشه های اصلی چالش های ترافیکی کشور
12
– ضعف درک ابعاد مساله
– ضعف توان اجرایی نهادهای دولتی
– عدم بهره مندی از نگاه و رویکرد سیستمی در بین ارکان حکومتی
– فقدان نگاه بلندمدت و آینده نگرانه نسبت به موضوع
رهیافتی بر تحقق چشم انداز مطلوب ایمنی راه و ترافیک کشور:چه باید کرد؟
پلیس (راه و راهور) به عنوان مرز تعامل حکومت و مردم، به نوعی ویترین حکومتی نیز تلقی می شود. چگونگی این تعامل و رعایت احساس رضایت شهروندان و حقوق شهروندی ایشان، حفظ کرامات اخلاقی در مراوده با آن ها و نیز رعایت رفتار عادلانه نسبت به متخلفین، اولین رمز گسترش قانون گرایی و توسعه فرهنگ صحیح ترافیکی در بین شهروندان است. چرا که رعایت این پارامترها در تغییر نگرش شهروندان به حکومت و تکوین نگرش عادلانه و اخلاق گرا بدان، تاثیر مستقیم و به سزایی را باقی می گذارد و این خود به توسعه رفتارهای امن ترافیکی منجر خواهد شد.
13
نتیجه گیری
امنیت راه و ترافیک به عنوان یکی از حوزه های امنیت عمومی هر جامعه ای، بخشی ازپیش نیازهای اساسی هر فرد در جامعه تلقی می شود. این مهم بر اساس همان پیچیدگی مفصل موجود در یک سیستم اجتماعی، در ارتباط تنگاتنگ با کلیه موضوعات اساسی دیگر اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جامعه می باشد.
شرایط کنونی کشور ما حاکی از آن است که این مهم در حال تبدیل شدن به یکی ازموضوعات مورد دغدغه مسئولین نظام می باشد و از طرفی عملکرد خوب چند سال اخیرمستقیم ترین متولی این حوزه (نیروی انتظامی – معاونت راهور) نشان از افزایش روز افزون میزان امیدواری ها در این زمینه است.
14
پایان
15