شرایط کاشت گیاهان دارویی در ایران
راه اندازی کسب و کار پرورش گیاهان دارویی چقدر است
گیاهام پرسودو تخمینی ازهزینه ودرامدها
معرفی کاشت گیاهان دارویی گران قیمت
صفرتا صد پرورش گیا هان دارویی
اولین قدم بسیار مهم قبل از هر کاری
کدام گیاهان خریداران بیشتری دارند؟
مجوزهای لازم
ریسک ها و تهدیدها
سود بیشتر
نکات مهم
شرایط فعلی
آینده پیش رو
شرایط کاشت گیاهان دارویی در ایران
قلیم ایران یکی از مناسب ترین اقلیم ها برای پرورش گیاهان دارویی است. با این که پرورش و فرآوری گیاهان دارویی در ایران فرآیندی شناخته شده است اما آن چنان که باید و شاید از این ظرفیت استفاده نمی شود. گیاهان دارویی به اشکال مختلف قابلیت فرآوری و عرضه به بازار را دارند.
بازار شما صرفا مختص بازارهای داخلی نبوده و در کل جهان برای تولیدات گیاهان دارویی ایران متقاضی وجود دارد. این تقاضا به علت روی گردانی از داروهای شیمیایی و یا حتی استفاده شدن برخی از این محصولات در تولیدات کارخانه های بزرگ دارویی همواره رو به افزایش می باشد. گیاهان دارویی گونه ها و مصارف مختلفی دارند. از این گیاهان نه تنها برای درمان بیماری ها بلکه در صنایع کنسروسازی، نوشابه سازی، عطر سازی و غذایی نیز استفاده می شود.
گیاهان دارویی به طور معمول در طبیعت یافت می شوند که می توان با برداشت آن ها از عرصه اقدام به فروش مستقیم و یا فرآوری آن ها نمود. برداشت از عرصه محدودیت های خاص خود را دارد که بر همین مبنا، امروزه بسیاری از گیاهان دارویی را به صورت هدفمند در مزارع پرورش می دهند. اغلب هرگیاه منطقه و شرایط اقلیمی خودش را می طلبد ؛ زیره در کرمان ، زعفران در مشهد، بابونه در شهرکرد ،به لیمو در یزد.
از ویژگی های جالب این گیاهان می توان به نیاز کم آبی، توانایی رشد در بسیاری از خاک ها و حتی امکان پرورش در آپارتمان را نام برد. هزینه اولیه برای کاشت انواع گیاهان دارویی، متفاوت است. برای ورود به عرصه کشت و تولید گیاهان دارویی، می توان از گیاهان کم هزینه شروع کرد و به مرور با اضافه شدن سرمایه اولیه تان، پرورش گیاهان پر هزینه را به انجام رساند. شروع این کسب و کار با نیروی کار کم امکان پذیر است که به مرور با توسعه کار خود نیاز به کارگران بیشتر و بعضا تخصص بالاتر خواهید داشت.
مهمترین نکته توجه به بهداشت گیاه است و باید تمیز وعاری از هرگونه آلودگی باشد
راه اندازی کسب و کار پرورش گیاهان دارویی چقدر است
ابتدا یک نقشه هوایی
قبل از این که وارد جزئیات شویم و برخی گونه های خاص را معرفی کنیم، اجازه بدهید یک نقشه هوایی از صنعت ارائه و برخی اعداد کلان را مرور کنیم. به طور کلی بیش از هشت هزار گونه گیاهی در ایران شناسایی شده است که حدود سه هزار گونه خواص دارویی دارد. طبق اعلام رئیس انجمن گیاهان دارویی، از این تعداد حدود ۱۷۰ تا ۲۰۰ گونه تولید می شود یعنی گونه های دیگر به صورت خودرو در طبیعت یافت می شود.
میزان تجارت جهانی گیاهان دارویی بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است و پیش بینی های بانک جهانی از ۵۰ برابر شدن آن تا ۳۰ سال آینده (سال ۲۰۵۰) حکایت دارد. نکته مهم تر آن که حجم عمده ای از سطح زیر کشت گیاهان دارویی در کشور به محصولات معروفی، چون زعفران و گل محمدی اختصاص دارد و از بسیاری گیاهان دیگر، غفلت شده است. جدول یک، تصویر ذهنی شما از صنعت گیاهان دارویی در ایران و جهان و محصولات مورد توجه در ایران را نشان می دهد. با داشتن این تصویر، می توانیم به سراغ جزئیات تولید برخی گیاهان برویم.
گیاهان پرسود
به لیمو؛ درختچه پرسود چند سال قبل کمتر معروف بود، اما اکنون، حتما حداقل یک بار چای به لیمو خورده اید یا این که درباره آن شنیده اید. مخصوصا آن که اکنون انواع چای کیسه ای آن نیز در بازار موجود است. البته این گیاه مصارف دیگری به عنوان دارو، طعم دهنده و… نیز دارد. این برگ خوش طعم از درختچه ای چندساله تولید می شود. به لیمو یک درختچه چندساله است که به وسیله قلمه تکثیر می شود. دوره بهره برداری از آن حدود ۱۰ سال بیان شده است. یعنی شما با خرید قلمه به لیمو و کاشت آن، تا حدود ۱۰ سال می توانید محصول برداشت کنید. موعد برداشت هم دو تا سه بار در سال است که در نیمه اول سال و نهایتا تا آبان ماه رخ می دهد.
تخمینی از هزینه ها:
منظور از برداشت، چیدن برگ های گیاه است. نیاز آبی گیاه هم نسبتا بالا و حدود ۵ تا ۱۰ روز یک بار است؛ لذا این موضوع را مدنظر قرار دهید. درباره کار های اولیه، بعد از خرید یا اجاره زمین مناسب، باید آن را تا عمق بیش از نیم متر شخم بزنید. اما هزینه اصلی شما، تهیه قلمه گیاه است که برای یک هکتار حدود ۱۵ میلیون تومان و بیشتر هزینه خواهد برد.
البته، قیمت هر قلمه حدود ۵۰۰ تومان است و میزان کل هزینه شما، بستگی به تراکم کشت دارد. به طور متوسط اگر ۳۰ هزار قلمه در یک هکتار بکارید، ۱۵ میلیون تومان و اگر با فاصله نیم متری، کشت کنید در یک هکتار حدود ۴۰ هزار قلمه نیاز است که ۲۰ میلیون تومان برای شما هزینه خواهد داشت. هزینه های زمین، آبیاری و… را نیز با توجه به محل مدنظر خود برآورد کنید.
تخمینی از درآمدها:
اما درآمد مزرعه شما چقدر خواهد بود؟ در این باره باید توجه کنید که هر هکتار از ۱.۲ تا حدود ۳ تن (وابسته به نوع خاک، تراکم کشت و…) برگ خشک به شما می دهد که با احتساب فروش هر کیلوگرم به طور متوسط ۲۰ هزار تومان (با توجه به نوسانات قیمتی در طول سال)، از سال دوم ۳۰ تا بیش از ۵۰ میلیون تومان درآمد ناخالص خواهید داشت.
بادرنجبویه؛ آرام بخش بی رقیب اروپایی بادرنجبویه از بسیاری جهات شبیه به لیموست. خواص دارویی متنوعی دارد و به عنوان طعم دهنده، آرامش بخش و نوشیدنی هم استفاده می شود. منشا اصلی آن را جنوب اروپا و شرق مدیترانه گفته اند و اکنون هم در کشور های اروپایی نظیر آلمان، هلند، چک، مجارستان و… در سطح وسیعی کشت می شود. تخمینی از هزینه ها:
بادرنجبویه، اگرچه گیاه چندساله است، اما بر خلاف به لیمو از طریق بذر و نشا، قابل تکثیر است. اگر به صورت مستقیم، از بذر استفاده کنید به حدود ۱۰ کیلوگرم بذر نیاز دارید تا یک هکتار زمین را زیر کشت ببرید، اما برای اطمینان بیشتر، می توانید با تولید یا خرید نشا (بذر رویانده شده در گلخانه یا به صورت متراکم) احتمال موفقیت کشت خود را افزایش دهید. به این منظور، در هر هکتار بیش از ۶۰ هزار نشا نیاز دارید که با توجه به قیمت ۱۰۰ تومانی هر نشا، به حدود شش میلیون تومان بابت نشا نیاز دارید. تخمین درآمد سالانه:
بر خلاف به لیمو، بادرنجبویه در سال اول هم محصول خوبی به شما می دهد و انتظار برداشت یک تن برگ خشک بی اساس نیست. برداشت این محصول نیز معمولا سه بار در سال و طی تیر، شهریور و آبان انجام می شود و برگ های سبز، بعد از برداشت، باید به سرعت خشکانده شود. البته اگر بخواهید بذر محصول را برداشت کنید، معمولا فقط یک بار برگ چیده می شود و در این حالت، محصول (برگ خشک) کمتر خواهد بود. در هر حال با فرض برداشت ۲ تا ۳ بار در سال و جمع آوری یک تن محصول خشک، می توان انتظار ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان درآمد را در هر سال داشت.
آلوئه ورا؛ باکلاس، اما حساس! آلوئه ورا، گیاهی مناسب با آب و هوای گرم و خشک است و نیاز آبی خیلی بالایی هم ندارد. همان طور که می دانید مصارف آن عمدتا دارویی، آرایشی و خوراکی است؛ از کرم های آلوئه ورایی تا کمپوت و. این گیاه، در مزرعه از طریق پاجوش و قلمه قابل کشت است، اما عمدتا در گلخانه تولید می شود. این گیاه در مرحله کاشت و داشت، تطبیق پذیری مناسبی دارد، اما موقع برداشت، حساسیت هایی وجود دارد.
بعد از برداشت برگ آلوئه ورا، یا باید به سرعت ژله آن استخراج شود یا این که در کامیون های یخچال دار به محل استخراج ژله منتقل شود. علاوه بر آن، در برداشت این کاکتوس باکلاس هم باید دقت شود. معمولا برداشت آلوئه ورا یا همان صبر زرد، با دقت و توسط تیغ های مخصوص انجام می شود تا به گیاه آسیب نرسد. آلوئه ورا هم گیاهی چندساله است و بی دقتی در برداشت، بر عملکرد آن در سال های بعد، اثر منفی خواهد گذاشت.
تخمینی از هزینه های اولیه:
اگر در هر متر مربع چهار بوته آلوئه ورا کاشته شود، شما در یک زمین یک هکتاری، نیاز به ۴۰ هزار پاجوش خواهید داشت. اگر قیمت هر پاجوش هم حدود ۵۰۰ تومان فرض شود، در ابتدای کار به ۲۰ میلیون تومان سرمایه، فقط برای تامین گیاه مادر نیاز دارید. اگر کار را در گلخانه انجام دهید، باید هزینه های مربوط به آن را نیز در نظر بگیرید. یک گلخانه هزار متری، حدود ۱۰ میلیون تومان هزینه نیاز خواهد داشت.
تخمینی از درآمدها:
درآمد آلوئه ورا، بسته به این که محصول را چگونه به بازار عرضه کنید، متفاوت خواهد بود. در این جا فرض می کنیم برگ برداشت شده مستقیما به فروش برسد. به طور متوسط هر گیاه می تواند حدود ۴ کیلوگرم در سال محصول بدهد که در این شرایط، برداشت سالانه با توجه به ۴۰ هزار بوته موجود، ۱۶۰ هزار کیلوگرم خواهد بود. اگر بتوانید هر کیلوگرم محصول را به قیمت ۷۰۰ تومان بفروشید، بیش از ۱۰۰ میلیون تومان درآمد ناخالص خواهید داشت.
با توجه به شرایط خود، یک انتخاب مناسب داشته باشد فهرست گیاهان دارویی قابل کشت در ایران بسیار مفصل است و می توان به فهرست چهار گانه فوق، ده ها مورد دیگر را هم افزود. اما این بدان معنا نیست که شما انتخاب های متعددی برای کارآفرینی دارید بلکه وقتی به محدودیت های اکولوژیکی مثل ویژگی های خاک، نیاز به آب، وضعیت تابش و… توجه می کنید، ممکن است محصولات زیادی با شرایط منطقه شما منطبق نباشند. وقتی محدودیت های اقتصادی، مثل سرمایه اولیه و مقدار زمین موردنیاز را هم اضافه می کنید، ممکن است گزینه های شما محدودتر شود. در هر حال، آن چه اهمیت دارد، بررسی دقیق، حصول شناخت کافی درباره گیاه و الزامات کاشت، داشت و برداشت آن و سپس اقدام به سرمایه گذاری است.
حواستان به بازاریابی باشد در حوزه کشاورزی، اگر شما پسته یا زعفران یا گندم بکارید، مشکل خاصی برای فروش آن نخواهید داشت چرا که تعداد زیادی تاجر و واسطه گر در این حوزه ها فعال اند. اما در حوزه گیاهان دارویی، فعالان بازار، گلایه های بسیاری از مشکلات فروش، نوسانات قیمت و دسترسی سخت به بازار دارند.
مخصوصا با توجه به مشکلات و هزینه های انبارداری برخی گیاهان دارویی، لازم است شما بازاریابی فعالی داشته باشید تا بتوانید محصول را بدون زیان به فروش برسانید. در این زمینه آن چه مهم است این که در طرح کسب و کار خود، عوامل مختلفی، مثل فروش محصول خشک، تهیه عرقیات یا تهیه اسانس را در حالت های مختلف در نظر بگیرید.
با چند کارگاه تهیه اسانس و عرقیات در ارتباط باشید تا محصول شما را بخرند یا حداقل به صورت حق العمل کاری، محصول شما را تبدیل به اسانس کنند. در این حالت انبارداری، کم هزینه تر و فروش هم راحت تر خواهد بود. علاوه بر کارگاه های اسانس گیری، با مجموعه ای از عطاری ها و مراکز طب سنتی هم در ارتباط باشید تا بتوانید محصولات را راحت تر بفروشید.
کاشت گیاهان دارویی گران قیمت
کاشت گیاهان دارویی گران قیمت
میتواند علاوه بر سودآوری برای کشاورزان نیاز به این محصول را در جامعه تامین نماید. مهمترین گیاهان دارویی گران قیمت در حال حاضر بابونه، بادرنجبویه، به لیمو، مریم گلی و آویشن میباشد.
امروزه میل به مصرف گیاهان دارویی به ویژه گیاهانی بر پایه رژیمهای لاغری و چاقی، کاهش و افزایش در امیال مختلف انسانی مانند امیال جنسی، رفع افسردگی، افزایش انرژی و گیاهان دارویی موثر بر سلامت و زیبایی پوست و مو در جوامع مختلف در حال افزایش است و روز به روز بر قیمت آنها افزوده میشود. همچنین عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای شیمیایی تمایل مردم را به استفاده از گیاهان دارویی افزایش داده است. بنابراین آینده شغلی کاشت و پرورش گیاهان دارویی چشم انداز روشنی خواهد داشت. در این بخش از ستاره قصد داریم تعدادی از مهمترین و گران قیمت ترین گیاهان دارویی و نحوه کاشت و نگهداری آنها را به شما معرفی کنیم.
گیاه دارویی به لیمو
به لیمو، گیاهی چند ساله غیر بومی ایران و بسیار خوش عطر و خوش رشد می باشد. هوای گرم را دوست داشته و در صورتی که آب کافی در اختیار داشته باشد به سرعت رشد کرده و مزرعه را می پوشاند. قسمت مورد استفاده آن برگ خالص و خشک شده آن می باشد و در اغلب نقاط ایران قدرت رشد و نمو داشته به غیر از مناطقی که از نظر آبی و دما محدودیت های جدی دارند. تکثیر و کاشت به لیمو اغلب از طریق قلمه صورت میگیرد و استفاده از بذر برای تولید نهال کاری توصیه نمیشود. برگه به لیمو هم اینک در بازار گیاهان دارویی قیمتی بین 30 تا 65 هزار تومان دارد. البته در سالهای اخیر تمایل برای کاشت این گیاه دارویی گران قیمت افزایش داشته و همین باعث نوسانات زیاد در قیمت آن شده است.
گیاه دارویی مریم گلی
یکی دیگر از گیاهان دارویی که با افزایش قیمت در سالهای اخیر روبه رو بوده است مریم گلی میباشد. مریم گلی، گیاهی چند ساله از خانواده نعناعیان می باشد و در فصل گلدهی تا ۵۰ سانتیمتر ارتفاع میگیرد. مانند بسیاری از گیاهان دارویی دیگر تحت تاثیر تولید انبوه قرار گرفته و تا دو سال پیش یعنی سالهای ۹۴ و ۹۳ بازار خیلی خوبی نداشته است و در حدود قیمت زیر ۱۰ هزار تومن آن هم به مقدار کم خرید و فروش میشد. ولی از آنجایی که عطاران به اشتباه خود در یکی نبودن این گیاه با مریم نخودی پی پرده اند به تازگی مشتری این گیاه زیاد شده است. سال زراعی امسال با توجه به اینکه کاشت مریم گلی در کشور بسیار کم بود رشد قیمت در آن به وجود آمد و در حال حاضر با حدود قیمت ۱۲ تا ۱۵ هزار تومن در بازار وجود دارد که احتمال افزایش قیمت به بالاتر از آن نیز میرود.
گیاه دارویی آویشن
آویشن باغی یکی دیگر از گیاهان دارویی گران قیمت با توجیه اقتصادی مناسب است که بازار تغییرات آن رو به رشد است. قیمت برگ خالص آویشن باغی در حدود ۲۵ هزار تومن در فصل سرما می باشد. بذر این گیاه دارویی بسیار ریز می باشد و بیش از ۴ میلیون بذر در یک کیلو بذر خالص آن شمارش می شود. برای تولید نشای یک هکتار آویشن، در حدود ۷۰۰ گرم بذر خالص مورد نیاز می باشد. آویشن را می توان با استفاده از نشاء آن و هم از طریق بذر کاشت. جوانه زنی بذر این گیاه آهسته بوده و باید در این مورد کمی صبور باشید.
حجم عمده ای از سطح زیر کشت گیاهان دارویی در کشور به محصولات معروفی، چون زعفران و گل محمدی اختصاص دارد و متاسفانه بسیاری از گیاهان دیگر، مورد غفلت تولیدکنندگان و کشاورزان هستند و نکته ی مهم تری که توجه بیشتری میطلبد اینست که اقلیم ایران یکی از مناسب ترین اقلیم ها برای پرورش گیاهان دارویی است! با این که پرورش و فرآوری گیاهان دارویی در ایران فرآیندی شناخته شده است اما آن چنان که باید و شاید از این ظرفیت استفاده نمی شود؛ گیاهان دارویی به اشکال مختلف قابلیت فرآوری و عرضه به بازار را دارند و منفعت چشمگیری هم به تولیدکننده و فراوری کنندگانش هدیه میدهد.
بازار گیاهان دارویی صرفا مختص بازارهای داخلی نبوده و در کل جهان برای گیاهان دارویی ایران متقاضی وجود دارد، و همانطور که پیش تر نیز گفته شد این تقاضا رو به افزایش است. گیاهان دارویی گونه ها و مصارف مختلفی دارند، از این گیاهان نه تنها برای درمان بیماری ها بلکه در صنایع کنسروسازی، نوشابه سازی، عطر سازی و غذایی نیز استفاده می شود.
اولین قدم بسیار مهم قبل از هر کاری!
نه تنها در کار کشاورزی بلکه در هر کار تولیدی دیگری قبل ازینکه اقدام به هرکاری کنید، بازار فروش محصول مورد نظرتان را بررسی کنید! قبل از تولید حتما به صورت عملی نه صرفا یکی، بلکه حداقل 10 خریدار برای محصول مورد نظر پیدا کنید، مقداری از محصول را از یک تولید کننده بخرید و ببرید به خریدارها بفروشید، لازم نیست در این مرحله سودی برای خود در نظر بگیرید چراکه سود اصلی شما در شناخت واقعی از بازار فروش است و میتوانید کاملا متوجه بشوید که نحوه فروش و تسویه حساب و پارامترهای مهم درمورد محصول مدنظرتان چیست.
پس صرفا با این حرف های معمول که فلان محصول الان مشتریان زیادی دارد اقدام به کار تولیدی نکنید و بدانید خیلی ها بر اساس همین حرف ها و اطلاع نداشتن از واقعیت بازار پا به عرصه تولید گذاشته و در زمان فروش محصول با ضررهای هنگفتی مواجه شده اند.
و اما گیاهان دارویی، در حوزه کشاورزی، اگر شما پسته یا زعفران یا گندم بکارید، مشکل خاصی برای فروش آن نخواهید داشت چرا که تعداد زیادی تاجر و واسطه گر در این حوزه ها فعال اند. اما در حوزه گیاهان دارویی، فعالان بازار، گلایه های بسیاری از مشکلات فروش، نوسانات قیمت و دسترسی سخت به بازار دارند؛ مخصوصا با توجه به مشکلات و هزینه های انبارداری برخی گیاهان دارویی،
لازم است شما بازاریابی فعالی داشته باشید تا بتوانید محصول را بدون زیان به فروش برسانید. در این زمینه آن چه مهم است این که در طرح کسب و کار خود، عوامل مختلفی، مثل فروش محصول خشک، تهیه عرقیات یا تهیه اسانس را در حالت های مختلف در نظر بگیرید.
با چند کارگاه تهیه اسانس و عرقیات در ارتباط باشید تا محصول شما را بخرند یا حداقل به صورت حق العمل کاری، محصول شما را تبدیل به اسانس کنند. در این حالت انبارداری، کم هزینه تر و فروش هم راحت تر خواهد بود. علاوه بر کارگاه های اسانس گیری، با مجموعه ای از عطاری ها و مراکز طب سنتی هم در ارتباط باشید تا بتوانید محصولات را راحت تر بفروشید.
کدام گیاهان خریداران بیشتری دارند؟
کاشت گیاهان دارویی گران قیمت میتواند علاوه بر سودآوری برای کشاورزان نیاز به این محصول را در جامعه تامین نماید. مهمترین گیاهان دارویی گران قیمت در حال حاضر بابونه، بادرنجبویه، به لیمو، مریم گلی و آویشن میباشند.
فهرست گیاهان دارویی قابل کشت در ایران بسیار مفصل است و می توان به فهرست پنج گانه فوق، ده ها مورد دیگر را هم افزود. اما این بدان معنا نیست که شما انتخاب های متعددی برای کارآفرینی دارید بلکه وقتی به محدودیت های اکولوژیکی مثل ویژگی های خاک، نیاز به آب، وضعیت تابش و… توجه می کنید، ممکن است محصولات زیادی با شرایط منطقه شما منطبق نباشند و این نکته در پرورش گیاهان دارویی حتی گیاهی مثل آلوئه ورا بسیار حائز اهمیت و تعیین کننده میزان سود و ضرر و حتی در صورت نداشتن تحقیق صحیح و انتخاب نادرست، موجب ورشکستگی تولیدکننده باشد! وقتی محدودیت های اقتصادی، مثل سرمایه اولیه و مقدار زمین موردنیاز را هم اضافه می کنید، ممکن است گزینه های شما محدودتر شود. در هر حال، آن چه اهمیت دارد، بررسی دقیق، حصول شناخت کافی درباره گیاه و الزامات کاشت، داشت و برداشت آن و سپس اقدام به سرمایه گذاری است.
مجوزهای لازم:
برای شروع کار باید مجوزهای لازم را از چند نهاد اخذ کرد. این گونه فعالیت ها چون رابطه مستقیمی با سلامت و تندرستی افراد جامعه دارند سختگیری بیشتری در این خصوص می شود. اگر سرمایه گذاران قصد داشته باشند به صورت صنعتی و انبوه تولید داشته باشند، باید از وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاونت غذا و دارو) و وزارت جهادکشاورزی مجوزهای لازم را دریافت کنند.
ضمن اینکه گواهی و تاییدنامه هایی هم از سازمان های محیط زیست و اداره استاندارد باید دریافت شود.
اگر قرار به مشارکت با شرکت های دانش بنیان باشد باید تاییدیه معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری را هم ضمیمه کرد. ضمن اینـــکه برای تمدیــد گواهــینامه های ســاخت و بهره بــرداری در سررسیدآن به موقع تمدید شود.
ریسک ها و تهدیدها :
گیاهان دارویی همانطور که از اسمشان مشخص است باید عاری از آلودگی و آفت باشند تا ارزش دارویی، بهداشتی و خوراکی شان حفظ شود پس مهمترین نکته محافظت از بهداشت گیاه در زمان داشت، کاشت، داشت و برداشت است.
خام فروشی را باید بلای جان سرمایه های کشور دانست چون این رویکرد محدود به بازار نفت و معدن نشده و صنعت گیاهان دارویی را نیز دستخوش آسیب کرده است؛ ایران از لحاظ گونه های گیاهی یکی از غنی ترین کشورهای جهان به شمار می رود زیرا بیش از 8هزار گونه گیاهی در کشور شناسایی شده و کارشناسان معتقدند 2300 گونه آنها خواص دارویی دارد، اما در این بین فقط 100گونه گیاهی فرآوری و مابقی به صورت فله و با بسته بندی نامناسب به خارج صادر می شود. کشت و برداشت سنتی یکی دیگر از چالش هایی است که این بخش را تهدید می کند و موجب می شود تا مواد اولیه و اصلی مرغوبیت کافی نداشته باشد.
نبود استفاده از تکنولوژی روز و تجهیزات مناسب برای این کار از جمله ضعف های این بازار است.
اگر سود بیشتر میخواهید:
اگر به دنبال سود بیشتر هستید فراوری گیاهان دارویی را فراموش نکنید که نه تنها ارزش افزوده محصولاتتان را افزایش میدهد بلکه دردسرهای انبارداری بسیار کمتری نیز دارد و شما مجبور نمیشوید به دلیل شرایط سخت انبارداری بعضی از گیاهان دارویی، محصولتان را زیر قیمت بفروشید و متضرر شوید.
سرمایه مورد نیاز برای احداث یک واحد تولیدی در زمینه داروها و فرآورده های گیاهی بسیار هزینه بر است و به بیش از 2میلیارد تومان سرمایه اولیه نیاز دارد. البته برخی شرکت ها که در سال های قبل تاسیس شده اند با سرمایه کمتری شروع به کار کرده اند. فضای مورد نیاز برای این کار حداقل 500 مترمربع به اضافه انبار است.
بیشتر هزینه برای تهیه و تجهیز واحد تولیدی صرف می شود که یک خط تولید نوپا شکل بگیرد. البته باید در نظر داشت که فقط به تولید یک محصول اکتفا نشود چون به هیچ عنوان صرفه اقتصادی ندارد. بیشتر شرکت ها واحدهایی را زیرمجموعه خودشان دایر کرده اند که به عنوان تحت پوشش فعالیت می کنند. به این خاطر که بتوانند بخشی از نیازهای مالی را به این صورت تامین کنند.
در هر حال با توجه به سودآور بودن این محصولات و فرآورده های گیاهی دارویی، راه اندازی یک خط تولید نیاز به سرمایه کافی و تخصص شاغلان آن دارد. شاید برای حجم تولید کم و محدود با 200 یا 300 میلیون تومان هم بشود کار کرد ولی فقط برای تولید در فضای کوچک با حجم محدود است.
این نکات را فراموش نکنید:
*آمایش سرزمینی:
هرگیاه منطقه و شرایط اقلیمی خودش را میطلبد و ممکن است شما بتوانید مثلا در شیراز گیاهی را کشت کنید که مختص مناطق شمالی کشور است اما قطعا خواص و مواد موثر آن نمیتواند خیلی از معیارهای جهانی را در حوزه طب گیاهی تیک بزند پس حتما بعد از بررسی بازار، با مشاوران مجرب و با سواد مشورت کنید تا در مزرعه تان پربازده ترین گیاه را بکارید.
*آموزش:
همیشه این مطلب را در مقالات آموزشی ایران کالا دیده اید و چون اهمیت بسیار زیادی دارد بازهم تکرار میشود، بدون آموزش عملی در مراکز حرفه ای و بدون کارآموزی در کنار استادان و با تجربه های این عرصه، کار را آغاز نکنید و مقالات و مطالب اینترنتی را سرلوحه قطعی تصمیماتتان قرار ندهید، این مقالات صرفا برای آشنایی کلی شما با حوزه های مختلف کسب و کار هستند.
تلاش کنید و در مسیر صحیح و منطقی قدم بردارید تا موفق شوید و ما را هم از موفقیتتان باخبر کنید تا با تهیه گزارش هم باعث انگیزه دیگران شوید و هم ما از رسیدن شما به اهدافتان خوشحال و پرانرژی تر شویم.
کارخانه فراوری و بسته بندی گیاهان دارویی
شرایط فعلی
به طور کلی تولید و عرضه گیاهان دارویی به شکل سنتی سابقه ای طولانی در کشور دارد و بخش صنعتی آن بسیار نوپا و جوان است. دکتر مسعود شعبان خانی، مسئول فنی و کنترل شرکت ایران بهنوش کار در این رابطه می گوید: براساس آمار و اطلاعاتی که در اختیار داریم سرانه مصرف در کشور خیلی پایین است که حتی به 30 گرم در سال هم نمی رسد، اما در چهار، پنج سال گذشته وضعیت بهتر شده و استقبال عمومی از این اقلام دارویی و خوراکی افزایش پیدا کرده است.
مثلا در همین نمایشگاه گیاهان دارویی که در مصلای تهران برگزار شد، حجم زیادی از محصولات تولیدی شرکت ها در معرض فروش قرار داده شد. این وضعیت نشانه خوبی است که این اقلام طبیعی که جنبه دارویی دارند بیشتر از گذشته در سبد درمانی مردم قرار بگیرند. البته این روند در سراسر جهان اتفاق افتاده و در کشورهای توسعه یافته استقبال خوبی از این محصولات و فرآورده ها می شود.
شعبان خانی در مورد وضعیت تولید و عرضه این محصولات می گوید: تعداد واحدهای تولیدی در کشور که فقط به طور اختصاصی به تولید و فرآوری گیاهان دارویی بپردازند کم است که شاید به 50 واحد برسد ولی سایر شرکت های داروسازی واحدهای مجزایی را در کنار مجموعه های خود ایجاد کرده اند که در آنجا به تولید گیاهان دارویی می پردازند. این کار نیاز به تجهیزات وسایل و ابزارهای ویژه دارد که علاوه بر بهره وری بالا از مقدار ضایعات هم بکاهد.
آینده پیش رو
بر اعلام مسئولان و آمارهای منتشر شده در رابطه با میزان تولید و صادرات محصولات گیاهی دارویی، تاکنون بیش از 8هزار گونه گیاهی در کشور شناسایی شده که از این تعداد 2300 گونه آن خواص دارویی، عطری، ادویه ای و آرایشی – بهداشتی دارند. 1700گونه هم کاملا بومی کشور بوده و خواص مختلف دارویی و خوراکی دارند.
سطح زیر کشت این گیاهان در کشور حدود 80 هزار هکتار است که در برنامه جامعی که برای این منظور تهیه شده است قرار است این عدد به 200هزار هکتار برسد. این اعداد و ارقام نشان از توانمندی و ظرفیت بالای کشور دارد که تاکنون مغفول مانده ولی با اقدامات مناسبی که ظرف چند سال اخیر صورت گرفته این مقدار در حال افزایش است.
طبق آمار وزارت بهداشت، حدود 3درصد مردم ایران از داروهای گیاهی و 97درصد از داروهای شیمیایی استفاده می کنند. طبق آمار حدود 150 نوع داروی گیاهی و 4200 نوع داروی شیمیایی در بازار ایران موجود است. آمار مصرف گیاهان دارویی در دنیا نشان می دهد که 80درصد از 6میلیارد نفر جمعیت دنیا از داروهای گیاهی استفاده می کنند.
صادرات گیاهان دارویی، حالا کم کم به یکی از سودآورترین شاخه های اقتصاد کشاورزی تبدیل می شود. براساس پیش بینی فائو (سازمان جهانی خواربار و کشاورزی) حجم تجارت گیاهان دارویی تا سال 2050 تا 100برابر شده و به 5 هزار میلیارد دلار می رسد. این موضوع در شرایطی رخ می دهد که موضوع درمان بدون عوارض شیمیایی در کشورهای صنعتی جهان به صورت جدی پیگیری می شود.
بنابراین لازم است که توسعه و شدت بیشتری در این خصوص صورت بگیرد. استفاده از فناوری روز به منظور استحصال بیشتر و بهتر، مشارکت بخش خصوصی و استفاده از توان تحقیقاتی و اجرایی شرکت های دانش بنیان، حمایت های دولتی و بازاریابی اصولی چه در داخل و چه در خارج از مهم ترین راهکارها برای ثبات و توسعه در این بخش از کشاورزی به شمار می آید.
ضمن اینکه با فرهنگ سازی، جایگزین کردن داروهای شیمیایی با نمونه های گیاهی و سنتی، احیای طب سنتی و به کارگیری این گیاهان در صنعت داروسازی (به عنوان مکمل) می توان به گسترش فعالیت های این حوزه تخصصی کمک کرد.
منبع
خراسان
https://www.yjc.ir/fa/news/6546144/راه-اندازی-کسب%E2%80%8Cوکار-پرورش-گیاهان-دارویی-چقدر-آب-می%E2%80%8Cخورد
http://herbal-market.ir
https://iktv.ir/newsdetail/آموزش-کسب-و-کار-/36999/گیاهان-دارویی
https://www.eghtesadonline.com/بخش-کارآفرینی-مدیریت-22/145209-سرمایه-گذاری-در-تولید-گیاهان-دارویی