پروبیوتیک
پروبیوتیک
اصطلاح پروبیوتیک که ریشه لاتین دارد، به معنی «برای زندگی» است و سازمان جهانی بهداشت، این اصطلاح را به ارگانیسم های زنده ای اطلاق می کند که در صورت مصرف به میزان لازم، اثرات سلامت زایی موثری برای میزبان خود دارند. این سه اصطلاح را دریابید: ارگانیسم، زنده و سلامت زایی . پروبیوتیک ، به عنوان صفت مواد غذایی حاوی این باکتری ها هم به کار می رود.
پروبیوتیک ها به دو صورت مصرف می شوند:
1- به صورت مکمل های غذایی به شکل پودر، شربت یا قرص
2- .به صورت مواد غذا یی غنی شده باپروبیوتیک ها.
اگر در تولید هرگونه فرآورده لبنی تخمیری همچون ماست، از باکتری های پروبیوتیکی استفاده شود، محصول حاصل را پروبیوتیک می نامند
فرآورده های پروبیوتیکی حاوی باکتری های مفیدی هستند که پس از مصرف در روده ساکن می شوند و اثرات مفیدی در سلامتی انسان برجای می گذارند.
چندین و چند سال است که معلوم شده فقدان باکتری ها در روده به سلامت آسیب می رساند؛ مثلا حیوانات آزمایشگاهی که در شرایط بدون باکتری و استریل رشد پیدا می کنند، اکثرا سیستم ایمنی تکامل نیافته و روده های آسیب پذیر دارند.
همین مساله می تواند برای نوزاد انسان هم مصداق داشته باشد و نوزاد را نسبت به ابتلا به انواع آلرژی ها و عفونت های تهدیدکننده زندگی مستعد کند. حتی معلوم شده یکی از بیماری هایی که پروبیوتیک ها با آن مقابله می کنند، اگزما در نوزادان است
محققان فنلاندی، پروبیوتیک لاکتوباسیلوس را برای مادران باردار و نوزادان متولد شده که احتمال ابتلا به حساسیت داشتند، به مدت شش ماه، تجویز کردند. هنگامی که بچه ها دو ساله شده بودند، پروبیوتیک، احتمال بروز اگزما را تا نصف کاهش داده بود.
پروبیوتیک ها، سیستم ایمنی بدن را تمرین می دهند تا در برابر باکتری های بیماری زا هم از خودش واکنش خوبی نشان دهد.
پروبیوتیک ها قادرند جذب مواد آلرژی زای لبنیات را از طریق روده ها کاهش دهند وخود مواد آلرژی زا را هم در روده از بین ببرند.
مکانیسم های مختلفی برای عملکرد و فعالیت پروبیوتیک ها پیشنهاد شده است که از آن طریق می توانند در بدن میزبان از آسیب های مختلف جلوگیری کنند :
تولید مواد پیشگیری کننده
پروبیوتیک ها با تولید موادی با قابلیت مهار میکروارگانیسم ها مانند اسیدلاکتیک، اکتریوسین، پراکسید هیدروژن و غیره می توانند از بروز برخی از بیماری های عفونی جلوگیری کنند.
بلوک کردن محل های اتصال در میکروب های بیماری زا
پروبیوتیک ها با قرار گرفتن و پوشاندن نقاط اتصال میکرو ارگانیسم های بیماری زا، از کلونیزه شدن و رشد آن ها جلوگیری می کنند.
رقابت برای تغذیه
پروبیوتیک ها مواد غذایی موجود را قبل از این که توسط میکروارگانیسم های بیماری زا مصرف شود، استفاده می کنند.
تحریک سیستم ایمنی
پروبیوتیک ها می توانند هم ایمنی اختصاصی و هم غیر اختصاصی را در مقابل بیماری های روده ای تحریک کنند برای مثال فهمیده اند که لاکتوباسیلوس کازئی در اسهال ویروسی، باعث افزایش پاسخ ایمنی می شود.
تاریخچه پروبیوتیک
پیشینه استفاده از پروبیوتیک ها به زمانی برمی گردد که یک پزشک روسی به نام متچنیکف در سال ۱۹۰۷ میلادی، فهمید که خوردن یک نوع ماست تخمیر شده از شیر، سبب طول عمر و حفظ سلامت روستاییان بلغاری شده است. بیشترین تحقیقات در ایران روی ماست انجام شده و پژوهشگران موفق شده اند با افزودن برخی مکمل های لبنی، ویژگی های نامطلوب ماست پروبیوتیکی را بهبود بخشند.
شناسنامه پروبیوتیک
لاکتوباسیل ها، معروف ترین باکتری های مورد استفاده در لبنیات تخمیری هستند. این باکتری ها قادر به تبدیل قندها (شامل لاکتوز) و سایر کربوهیدرات ها به اسید لاکتیک هستندو طعم ترش لبنیات تخمیر شده نظیر ماست هم به همین خاطر است. همچنین اسید لاکتیک به عنوان یک نگهدارنده از فاسد شدن فرآورده های لبنی جلوگیری می کند. پروبیوتیک های رایج، شامل گونه های مختلف باکتری های بیفید، باکتریوم، لاکتوباسیلوس و همچنین بعضی گونه های مخمر هستند
نکاتی در مورد پروبیوتیک ها
اثربخشی پروبیوتیک ها تا زمانی است که پروبیوتیک مصرف شود. نمی شود گفت یک سال پروبیوتیک بخورید و خودتان را بیمه کنید. مصرف این مواد باید مداوم باشد.
مکمل های غذایی به صورت قرص که در حال حاضر در بازار ایران، بیشتر وارداتی هستند، باید حتما دارای روکش محافظ باشند تا باکتری های مفید، حین عبور از معده، در اسید معده از بین نروند.
فرآورده های لبنی، بهترین حامل پروبیوتیک ها محسوب می شوند. البته هنوز غنی سازی لبنیات با پروبیوتیک ها خیلی رایج نشده است.
موز، عسل، مارچوبه، کنگر فرنگی، سیر و پیاز حاوی موادی هستند که باعث می شود باکتری های پروبیوتیک بهتر رشد کنند. البته برای اثر بخشی بایستی مقادیر زیادی از آن ها مصرف شود.
افرادی که آنتی بیوتیک مصرف می کنند، دچار اسهال، عفونت مخمری مهبل و یا دچار سوءتغذیه هستند، در اولویت مصرف پروبیوتیک ها قرار دارند.
ماده موسوم به استارتر ماست که اسم علمی Lactobacillus bulgaricus است، پروبیوتیک محسوب نمی شود. بنابراین نمی شود گفت ماست یک ماده پروبیوتیک طبیعی است. این باور رایج غلطی است که وجود دارد.
با تشکر فراوان از توجه شما عزیزان