پاکسازی و اصلاح آبها
آب
قرآن کریم: وجعلنا من الماء کل شیئٍ حی (آیه 30 سوره انبیاء)
پیامبر اکرم: سید الاشربه فی الدنیا و الآخره الماء (بحارالانوار)
تاکید بر بهداشت آب در آموزه های اسلامی:
رسول اکرم (ص) برکسی که با دهان مستقیما آب می آشامید عبور کرد و فرمود آیا اینگونه همچون حیوانات آب می آشامی؟ (بحارالانوار).
امام باقر: از موضع شکستگی ظرف آب ننوش که محل نشستن شیطان (میکروبها) است (بحارالانوار).
آلودگی های آبها
آلودگی های بیولوژیکی:
باکتریها
ویروسها
پروتوزوآ
کرمهای انگلی و تخم آنها
آلودگی های شیمیایی:
مواد آلی
مواد معدنی
خصوصیات آب آشامیدنی
خنک باشد : 8 تا 15 درجه سانتیگراد
نه بی طعم باشد نه شور و نه شیرین بلکه طعم قلیلی داشته باشد و فاقد رنگ و بو باشد
در هر لیتر آب 30 تا 80 سانتیمتر مکعب هوا محلول باشد
بدون آنکه لخته بندد صابون را حل کند و سبزیجات را به نیکویی طبخ نماید
فساد ناپذیر باشد
(حفظ صحت ناصر الحکماء و آیین تندرستی)
منابع آب آشامیدنی
آب باران (باران، برف و تگرگ)
آبهای سطحی (رودها و نهرها و دریاها)
آبهای زیرزمینی (چشمه، قنات و چاه)
(آیین تندرستی)
روشهای اصلاح (تصفیه) آب
مکانیکی
شیمیایی
روشهای مکانیکی اصلاح آب در گذشته
تقطیر بوسیله قرع و انبیق (حفظ الصحه ناصری)
جوشانیدن (حفظ الصحه ناصری)
حضحضه (حفظ الصحه ناصری)
صاف کردن (حفظ الصحه ناصری)
پارچه پشم پاره یا پنبه (حفظ الصحه ناصری)
خم و سبو و کوزه متخلخل المسام (حفظ الصحه ناصری)
سنگ رخو (مخزن)
مخلوط نمودن با خاک پاکیزه (خلاصه التجارب)
ترویق (مخزن، کفایه العوام)
تعریق (مخزن)
ترشیح (کفایه العوام)
روشهای شیمیایی اصلاح آب در گذشته
املاح آلومینیوم (شبّ ابیض، K2Al2(SO4)4.24H2O)): رسوب کلسیم (کفایه العوام، مخزن)
منگنات پتاسیم: پاک کردن آب از مواد آلی و ازاله بوی بد آب (کفایه العوام)
آب آهک: رسوب کلسیم و مواد آلی (کفایه العوام، مخزن)
زغال چوب: بو و مواد آلی (کفایه العوام)
روشهای مکانیکی امروزی اصلاح آب
جوشانیدن: حداقل 10 دقیقه
صاف کردن: از بین بردن 99/9% میکروبها
پالایه یا صافی شنی کند
پالایه یا صافی شنی تند
روش شیمیایی امروزی جهت اصلاح آب
کلر زنی (Chlorination):
آخرین مرحله بهسازی
مکمل پالایش: جلوگیری از آلودگی ثانویه علاوه براز بین بردن عوامل میکروبی بیماری زا
کلر در مقدار متداول آن بر هاگ میکروب ها، تخم و کیست انگل ها و بعضی ویروس ها تاثیری ندارد
داشتن ویژگی اکسیدکنندگی و اکسیده کردن عناصری نظیر آهن، منگنز، هیدروژن سولفید و سیانور
بعضی از عوامل مولد بو و طعم نامطبوع را از بین می برد.
تاکید اسلام بر آب جوشیده
پیامبر اکرم: آب جوشیده از هر چیز سودمندتر است (تحفه الاحباب)
امام رضا: آب جوشیده از هر نظر سودمند است و زیانی ندارد (بحارالانوار)
امام رضا: وقتی آب را خوب جوشاندی و آن را مکرر ظرف به ظرف کردی چنین آبی تب را می زداید و ساق و قدم را تقویت می کند (بحارالانوار)
تجربه مدینه در اصلاح آبها
اصلاح آب در سفر
ممزوج نمودن آب هر منزل با آب منزل دیگر
ممزوج نمودن آب با قدری سرکه
بردن قدری از خاک خالص بلد خود
خوردن پیاز و سیر و سرکه و کاهو
رفع ضرر آب شور از طریق مخلوط نمودن با سرکه
رفع ضرر و تغییر طعم آّب با سکنجبین
رفع ضرر و طعم آب تلخ بوسیله مخلوط کردن با قدری شکر
رفع ضرر آب غلیظ و بدبو با جوشانیدن و به وسیله مخلوط کردن با گل یا سرکه (زادالمسافرین)
ممزوج نمودن آب با ربوب حامضه مانند رب غوره و انار و به و سیب (مخزن، حفظ الصحه ناصری)
روشهای اصلاح آبهای خاص
آب باران (ماءالمطر)
آب باران در اسلام
قال امیرالمومنین (ع): اشربوا ماء السماء فانه یطهر البدن و یدفع الاسقام. قال الله عزّ و جل: "و یُُِنَزِّلُ علیکم من السماء ماء لِیُطَهِّرکُم و …" (انفال 11) (الفصول المهمه در مجموعه طب العتره)
حضرت پیامبر نزد تعدادی از صحابه فرمودند که آیا تعلیم کنم شما را به دوایی که تعلیم کرده است مرا جبرییل چنانچه احتیاج به طبیب و دوای او نباشد پس حضرت امیرالمومنین و سلمان فارسی و غیرها گفتند که چیست آن دوا؟ پس حضرت فرمودند که میگیری از آب باران نیسان و میخوانی بر آن فاتحه الکتاب و آیه الکرسی و قل هوالله احد و قل اعوذ برب الفلق وقل اعوذ برب الناس و قل یا ایها الکافرون هر یک هفتاد بار (شرح حفظ الصحه ابن سینا)
آب باران در طب سنتی
بهترین و لطیف ترین آبها
آب باران زود متعفن می شود
اصلاح آب باران از طریق جوشاندن
(شرح حفظ الصحه شیخ الرئیس)
ماء البحر
آشامیدن آب مرغ و مرق ماهی و اغذیه مرطوب و چرب و صمغ عربی و گل ارمنی با روغن بادام و العبه مناسبه
حل نمودن طین حر و سویق جو بو داده در آن و بعد از تصفیه آشامیدن
انداختن خرنوب و حب الآس و زعرور
ماء الحماه
آشامیدن ملینات بعد از آن
تدابیر ماءالبحر
ماءالمرّ و ماءالملح
اشیای دسمه و سیر مطبوخ و ماءالحمص قبل از آن خوردن
جوشانیدن، مقطر نمودن (مخزن)
ریختن آب در کوزه سفالی و جمع آوری آبی که به خارج ترشح می شود (ناصری)
مخلوط نمودن با نان خشک یا سویق گندم یا آرد جو بو داده یا خاک پاک کوفته با آب و مکرّر صاف نمودن آن (مخزن، ناصری)
ریختن آب در دیگ سنگی و گذاشتن چند تکه چوب بر سر دیگ و قرار دادن پشم زده پاک روی چوبها و جوشاندن آب و پس از مدتی فشردن پشمی که از بخار آب تر گردیده (ناصری)
جوشاندن آب و حین جوش قدری خاک پاک در آن ریختن (ناصری)
آب گرم شده در اثر تابش خورشید
آشامیدن آب گرم شده در اثر تابش
خوردن آبی که به تابیدن آفتاب گرم شده باشد مناسب بیماریهایی است که کوفتهای بلغمی داشته باشد مانند صرع و مالیخولیا و مانند اینها (شرح حفظ الصحه شیخ الرئیس)
آب گرم شده از آفتاب بسیار تولید استسقا و دق کند به جهت ضعیف ساختن جگر و دل و آنچه در ظرف مسین به آفتاب گرم شده باشد و در آن بسیار مانده استعمال آن از درون و برون مورث برص است (خلاصه التجارب بهاءالدوله رازی)
آب گرم خواه با آفتاب گرم شده باشد خواه با آتش مفسد هضم است و بسا باشد که موجب استسقا شود (حفظ الصحه ناصری)
استحمام با آب گرم شده در اثر تابش
امام رضا می فرماید: پیامبر اکرم وقتی ملاحظه فرمود که یکی از همسران ایشان آبی را در آفتاب گرم کرده و برای شستشو بکار می برد فرمود آن را بکار مبر که موجب برص می شود (علل الشرایع، بحارالانوار).
امام صادق از پیامبر روایت می کند که فرمود با آبی که در آفتاب داغ شده است وضو نگیرید و غسل نکنید و با آن خمیر تهیه نکنید که زمینه ساز ابتلا به برص است (بحارالانوار).
احتمال پیدایش رادیکالهای آزاد مثبت در اثر تابش (آیین تندرستی)