به نام خداوند بخشنده مهربان
مگر نمی بینید که برای انسان از آنچه دست قدرت ما درست کرده حیواناتی آفریدیم که مالک آن شده اند. وحیوانات را برای ایشان رام کرده ایم که هم مرکوبشان است و هم از آن می خورند. واز آن سودها و نوشیدنی ها دارند پس چرا باز هم سپاس نمی گزارند.
سوره یس آیات 71-73
ورمی کمپوست
ورمی کمپوست:
verms
معادل لاتین کلمه کرم می باشد
ورمی کمپوست عبارتست از مدفوع کرم هایی که از زباله یا کود دامی تازه یا هر مواد آلی دیگر تغذیه کرده و مواد آلی را به ذرات خیلی ریز خرد می کنند.
ورمی کمپوست نتیجه ی هضم طبیعی غذا در سامانه هاضمه ی کرم خاکی است و دوره رشد گیاه را بوسیله ی داشتن میکروارگانیسم و همچنین مواد آلی فعال و تسریع می نماید.
ورمی کمپوست یک کود بیوارگانیک است که بسیار نرم، سبک وزن، ترد، تمیز و بی بو بوده و ظاهری کم و بیش شبیه به پودر گرانوله قهوه دارد.
کیفیت ورمی کمپوست به نوع غذا (محیط کشت) یا مواد زائد آلی که کرم ها از آن تغذیه کرده اند، بستگی دارد. برای مثال کرم ها می توانند مواد آلی با سلولز زیاد مانند خاک اره را هضم کرده و یک ماده اصلاح کننده ی خاک با کیفیت پائین تولید نمایند، برعکس کرم ها قادرند با مواد غنی از ازت و فقیر از سلولز ورمی کمپوست با کیفیت عالی تولید نمایند.
انواع کرم ها:
دو نوع کرم به نام های
Rubellus Lumbricus, eisenia fotida
که بیشترین مورد استفاده را در تولید ورمی کمپوست دارند رایج ترین نوع کرم می باشند و این به دلیل سهولت در تکثیر و شرایط زیست محیطی لازم است که برای زندگی ترجیح می دهند .
ایزینیا فتیدا
کرمهایی قرمز متداول که به عنوان کرم ببری
نیز نامیده می شوند (Manure worm) یا کرم کود
ایزینیا فتیدا که در اصطلاح کرم قرمز یا خزنده قرمز،کادیلاک
نامیده می شود (The Cadillac of worm) کرمها
کمپوست سازی بسیار ارزشمند است.
ماده آلی بازیافت شده که از روده کرم عبور کرده و سپس به شکل
مدفوع یا کود کرمی دفع می شود، سرشار از مواد مغذی و شبیه به
خاکی با ساختمان دانه ایی خوب و مناسب می باشد
شرایط ایده آل برای زندگی کرم های خاکی:
کرم ها را در دمای 55 تا 70درجه فارنهایت نگه دارید، زیرا این دما میانگین دمای مطلوب برای بستر کرمی است. میزان رطوبت متوسط نیز باید55 درصد باشد.
همچنین کرمهای خاکی را دور از معرض بارش باران نگه دارید.کرمها در زیر باران یا تحت رطوبت زیاد غرق شده
ویا در همه جا پراکنده می شوند.
باید در هنگام انتخاب و طراحی کارگاه دلایل و اصول ذیل را مد نظر قرار دهد:
ـ تطابق با شرایط آب و هوایی و اقلیمی منطقه
ـ سهولت راهبری و عدم بکارگیری دستگاه هـای پیچیده (از نظر فنی)
ـ امکان توسعه و بالا بردن ظرفیت تولید (چه از نظر تولید کرم و چه از نظر تولید بیوهوموس)
ـ استفاده از نیروهای بومی
ـ سرمایه گذاری اولیه کم
انتخاب محل پرورش
انتخاب محل پرورش به نوعی در عرصه برنامه ریزی تولید قرار می گیرد، عوامل موثر را می توان به دو گروه عمده محیطی و اقتصادی تقسیم کرد. در تقسیم بندی محیطی عوامل زمین شناسی، جنس لایه های خاک، شرایط آب و هوایی، وضعیت آب های زیرزمینی از عوامل مهم و تعیین کننده در محل پرورش می باشند بازار مصرف و فروش تولیدات یک کارگاه پرورش کرم خاکی از نکات اساسی در بحث اقتصاد کارگاه می باشد.
مقدار و نوع کرم مورد نیاز
میزان کرم لازم با ظرفیت شروع روزانه 1 تن ورودی 50کیلوگرم محاسبه شده است. به تدریج و با افزایش ظرفیت ورودی واحد تولیدی کرمها نیز تکثیر میشوند و به حجم مورد نیاز خواهند رسید.
در حال حاضر قمیت هر کیلوگرم کرم خالص (بدون مخلوط کود) 40.000 تومان میباشد.
آزمایش تهیه بسترهای مناسب پرورش
1ـ پرورش با مواد عالی گیاهی: یک جعبه چوبی و یا یک صندوق چوبی میوه تهیه نمائید، سپس مواد زائد کشاورزی مانند ساقه خرده شده گندم و یا جو (کاه) و یا برگ های ریخته شده گیاهان را جمع آوری و با هم مخلوط نمائید سپس تعداد 20 عدد کرم خاکی به آن اضافه نمائید، سپس از یک هفته وضعیت آنها را مشاهده فرمائید.
2ـ پرورش بوسیله فضولات دامی: یک صندوق چوبی تهیه نمائید، مقداری از کود گاوی و یا اسبی و یا گوسفندی تهیه نمائید آنها را خرد و یکسان کرده، پس از مرطوب نمودن درون صندوق چوبی بریزید، حال تعداد 20 عدد کرم خاکی به آن بیفزاید، پس از یک هفته وضعیت کرم ها را مشاهده نمائید.
3ـ پرورش بوسیله زباله: یک جعبه چوبی تهیه نمائید، مواد زائد آشپزخانه خود را مانند تفاله چای، پوسته تخم مرغ، باقیمانده سبزیجات را با هم مخلوط و پس از مرطوب نمودن درون صندوق چوبی بریزید سپس تعداد 20 عدد کرم خاکی به آن بیفزاید و پس از یک هفته وضعیت کرم های خاکی را مشاهده نمائید.
روش های مختلفی برای تولید ورمی کمپوست وجود دارد که ساده ترین راه آن، روش پشته ای می باشد که برای انجام آن می بایست:
1 ـ زمینی مسطح، بدون سنگ و کلوخ وخرده شیشه انتخاب و سطح آن را مرطوب و سپس کاملا کوبید تا سفت شود. علت این امر جلوگیری از ایجاد هیبرید کرم های مورد استفاده با کرم های خاکی معمولی و زایل شدن آنها می باشد. 2 ـ ایجاد سایبان برای محافظت کرم ها در برابر بارندگی و نور آفتاب 3 ـ ایجاد پشته ای از کود گاوی نیمه پوسیده به شکل گنبدی به عرض 70 و ارتفاع 50 سانتی متر و طول دلخواه و آبیاری فراوان آن به منظور خروج شیرابه کود 4 ـ ایجاد شیار در طول خط الراس پشته به عمل 15 سانتی متر و ریختن کرم ها به داخل آن و سپس برگرداندن کود روی کرم ها 5 ـ آبپاشی پشته به صورت روزانه به منظور حفظ رطوبت آن 6 ـ جداسازی کرم ها از پشته پس از تولید ورمی کمپوست با استفاده از غربال کرم ها و کاربرد آن
غذاهای مورد قبول برای کرم ها :
کرمها می توانند پوست و هسته وآشغال میوه جات،سبزیجات،پوسته تخم مرغ،پوست سیب زمینی ،تفاله قهوه ،ماکارونی ،برگ چای ،نان ،گرد و خاک جاروبرقی را به عنوان غذا مصرف کنند.
غذاهای غیر قابل قبول برای کرم ها:
این غذا ها عبارت اند از:مرکبات،سیروپیاز ،گوشت و مرغ و جوجه،فرتوده های لبنی،مدفوع سگ و گربه وهمچنین روغن و غذاهای چرب ،پنیر ،کره،ماهی و حبوبات و…
کاغذ هایی که بر روی آنها با جوهر های رنگی نوشته شده است برای کرم ها مناسب نیست،چون گاهی اوقات در جوهر ها فلزاتی به کار میرود که برای کرم ها سمی و کشنده است.
مزایای ورمی کمپوست:
* یک غذای کامل و متعادل برای گیاهان می باشد * با دارا بودن مواد هورمونی رشد و نمو گیاه را سرعت می بخشد * به نگهداری رطوبت در خاک کمک می نماید * رنگ، طعم، بو و کیفیت گلها، سبزیجات و میوه را بهبود می بخشد * حاصلخیزی خاک را افزایش می دهد * فاقد هرگونه آلودگی میکروبی می باشد * مواد بیوشیمیایی آن مقاومت گیاهان را به بیماری ها افزایش می دهد
عناصر موجود در ورمی کمپوست:
ازت ، فسفر ، پتاسیم ، آهن ، روی ، مس و منگنز
این در حالی است که هر یک از انواع کودهای شیمیایی موجود تنها حاوی یک یا چند عنصر خاص می باشند.
خواص ورمی کمپوست
سبک و فاقد هرگونه بو عاری از علفهای هرز حاوی میکروارگانیسمهای هوازی مفید مانند ازتو باکتری ها بالا بودن میزان عناصر اصلی غذایی در مقایسه با سایر کودهای آلی دارا بودن عناصر میکرو مانند آهن روی و منگنز دارا بودن مواد محرکه رشد گیاهی نظیر ویتامین ها به ویژه ویتامین ب 12 قابلیت بالای نگهداری آب و مواد غذایی فرآوری آسان و سریع تر از بیوکمپوست عاری از باکتری های غیر هوازی قارچ ها و میکروارگانیسم های پاتوژن اصلاح کننده خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی خاک وجود عناصر ازت ، فسفر ، پتاسیم ، کلسیم ، آهن، روی ، مس و منگنز استفاده از ورمی کمپوست در تهیه ی چای کمپوست
مشکلات رایج در ورمی کمپوست
بوهای نامطبوع:
1.بوهای نامطبوع می تواند هنگامیکه ظروف از زائدات غذایی پر می شود،استشمام گردد.در این مواقع،باید به آرامی مواد موجود در ظرف ،جهت رسیدن هوا به مواد جابجا گردد.
2.باید از افزودن زائدات غذایی جدید تا زمانی که کرم ها همه غذای موجود در حوضچه را تجزیه کنند خودداری شود.
3.منافذ زهکشی را جهت اطمینان از مسدود نبودن آنها چک نمود.
4.مواد ممکن است به علت افزودن مقدار زیادی پوست مرکبات و سایر مواد غذایی اسیدی ،اسیدی شده باشند.با افزودن مقدار کمی پودر سنگ آهک و کاهش مواد اسیدی ،می توان را تنظیم نمود.
مگس سرکه:
1.با پوشاندن مواد غذایی و عدم سرریز کردن ظروف می توان مگس سرکه را کنترل کرد.
2.در صورتیکه از یک ظرف کوچک جهت ذخیره موقت زائدات استفاده می شود،باید تا زمانی که زائدات به ظرف ورمی کمپوست تخلیه نشده اند،درب آن بسته بماند.
3.می توان از کارتن های چسب دار زرد جهت به دام انداختن پشه ها استفاده کرد.
4.در صورتیکه پشه ها مقاومت کردند ،می توان ظروف کود سازی را به جایی که پشه ها نمی توانند مزاحمت ایجاد کنند،انتقال داد.
مایت ها:
مایت ها عمدتا به محیط های اسیدی و مرطوب جذب می شوند.اگرچه در تمام بستر های کرم ،تعداد کمی از مایت ها وجود دارد،اما تحت برخی شرایط ممکن است تعداد آن هابه حدی زیاد شود که مشکلاتی را ایجاد نماید.
روش های مختلف حذف مایت ها :
1.باز کردن ظرف و تحت تابش قرار دادن ظرف به مدت چند ساعت
2.کاهش مقدار غذا و آب
3.انداختن روزنامه های مرطوب وکیسه های گونی برروی بستر کرمها و دور انداختن کیسه هایی که مایت ها روی آن تجمع یافته اند.
4.ریختن پوست هندوانه یا طالبی ویا تکه های سیب زمینی بر روی بستر کرمها و دور انداختن پوسته هایی که مایت ها روی آن تجمع یافته اند.
از بین رفتن کرمها:
در صورتیکه کرم ها شروع به مردن کردند،ممکن است:
محتویات غذایی کرمها خیلی مرطوب است:
مواد خشک مخلوط گردد
برداشتن در پوش
محتویات غذایی کرمها خیلی خشک است:
کل لایه ها را مرطوب کنید
دمای محفظه خیلی زیاد باشد:
جعبه های ورمی را در جاییکه درجه حرارت محیط بین 55 و 77 درجه سانتیگراد است ،نگهداری کنید.
عدم وجود هوای کافی:
جابجا کردن و اختلاط لایه های بستری
ایجاد حفره و روزنه در جعبه
بهبود وضعیت بستر و افزودن توده ای غذایی
غذای کرم ها کم است:
بررسی دقیق کرم ها (کرم ها بدون غذا بلافاصله از بین می روند)
افزودن کم کم و مداوم حداقل یک مشت مواد زائد ریز شده در هفته به بستر کرمها
سایر محصولات جانبی فرایند تولید ورمی:
در حین تولید ورمی کمپوست ، افزایش جمعیت کرمها را خواهیم داشت . کرمها را می توان به واحدهای متقاضی تولید کود فروخت .
همچنین لاشه بدن کرمهای مسن را می توان با روشهای مناسب خشک و تبدیل به پودرخشک کرد و به عنوان بخشی از جیره غذایی طیور و آبزیان مورد استفاده قرار داد ( این پودر حاوی پروتئین بالایی می باشد)
توجیح فنی و اقتصادی و بهداشتی طرح مذکور
درصورت اجرای طرح ساماندهی و کنترل مشاغل پر زباله ویژه پسماندهای آلی هر شهر در مرحله اول به میزان روزانه 30تن مواد آلی دارای 80 درصد رطوبت که نقش عمده ای در تولید شیرابه را دارد در محل دفن تخلیه نمی کنند که این موضوع مزایای زیر را دارد.
الف- کاهش حجم زباله
ب- کاهش تولید شیرابه
پ – کاهش گازهای ناشی از تخمیر بی هوازی
ت- کاهش هزینه های دفن
ث – حذف مشکلات زیست محیطی و بهداشتی ناشی از تخلیه شیرابه در معابر
ج – کاهش امکان استفاده دام در محل دفن زباله
چ – بازگشت صحیح و کاملا بهداشتی مواد آلی به چرخه مصرف در صنعت کشاورزی
توجیه اقتصادی:
قیمت هر کیلوگرم کود ورمی کمپوست بسته بندی شده در حدود 400 تومان و قیمت یک کیلوگرم کرم زنده حدود 20 تا 30 هزار تومان می باشد و در تولید مکانیزه قیمت تمام شده هر کیلوگرم کود بین 150 تا 200 تومان بوده و در کشاورزی ارگانیک و کشتهای گلخانه ای پاکترین و مناسبترین بستر بوده و سبب باردهی بیشتر محصولات کشاورزی خواهند گردید .
شرایط مشارکت در تبدیل پسماندهای آلی به Vermi compost
تعهدات مجری
مطالعه، فنّاوری، تحقیقات و تبدیل کلیه پسماندهای آلی شهری اعم از ضایعات فضای سبز، باغات، میادن عرضه میوه و تره بار، کسبه میوه فروش و گلفروش، به کود آلی بیولوژیک از طریق کرمهای زباله خوار موسوم به E.foetida به نام Vermi compost با رعایت موازین بهداشتی و محیط زیست
2-2- تهیه کرم قرمز حلقوی بارانی E.foetida به مقدار لازم با دانش فنی و کارشناس مربوطه در طول مدت پیمان با رعایت استاندارد های لازم
2-3- ورمی کمپوست تولید شده دارای استاندارد لازم بوده و مورد تایید مراجع ذیصلاح می باشد و با اطمینان مورد مصرف صنعت کشاورزی قرار خواهد گرفت.
2-4- تهیه کلیه ابزار، وسایل، تجهیزات ماشین آلات مربوطه فنّاوری و انجام فرایند تولید
تعهدات شهرداری ها
3-1- تهیه و واگذاری حداقل 20 هکتار زمین مناسب بلامعارض با امکانات آب و برق و مجوز لازم جهت انجام فرایند تولید ورمی کمپوست
3-2- جمع آوری، حمل و نقل ضایعات موضوع بند 1 بصورت کاملا تفکیک شده از مبدا و تحویل آن در مکان تولید ورمی کمپوست
3-3- انجام طرح ساماندهی، مشاغل پر زباله و نیز کسبه گل فروش،میوه فروش، آب میوه گیری، میادین عرضه میوه و تره بار و تجهیز آنها به ظروف مخصوص نگهداری پسماندهای آلی
3-4- پس از انجام جداسازی ثانویه پسماندها در محل مکان تولید توسط مجری، سایر ضایعات توسط شهرداری جمع آوری وبه محل دفن زباله انتقال می یابد.
3-5- چنانچه هر شهرداری تمایل به همکاری با مجری داشته باشد مجری حاضر به همکاری در اجرای طرح ساماندهی مشاغل پر زباله و جمع آوری، حمل ونقل آن به مکان تولید با اخذ هزینه برابر نرخ کارشناسی یا هزینه تمام شده فعلی می باشد.
3-6- در صورت اجرای کنترل و ساماندهی مشاغل مذکور، شرکت توانایی دارد به هر میزان پسماند جدا سازی شده از مبدا را راسا عهده دار شده و پس از گذشت 10 سال از شروع فعالیت به هر میزان پسماند آلی تفکیک شده از مبدا را با هزینه خود جمع آوری و انتقال دهد.
پایان