نور و روشنایی
الله نور السموات و الارض
خداوند روشنایی آسمانها و زمین است
مقدمه یا نتیجه گیری!!؟….
.نورشفافترین ،نرمترین ، آساترین وارزانترین مواد ساختاری موجود در تولیدکیفیت ها واشیای موردنیاز محیط انسانی است چیزی است که امکان شخصیت سازی وحیات بخشیندن به فعالیتهای روزمره وبازنمائی زندگی درتصورات وحالات روانی متغیررا فراهم می سازد
نور نه تنها نقش مهمی درارزش گذاری بر عناصر معماری دارد .بلکه یکی از عوامل مهم تعیین کننده فضا نیز محسوب می شود نوردر دگرگونی ماهیت فضایی وکالبدی تاثیری بسیار دارد.
نور از نظر فیزیکی عبارت است از انرژی تشعشعی که بِین طول موجهای مشخص واِقع شده است . از سوی دیگر تظاهر دید از انرژی تشعشعی.
تعریف:
منابع نور
1.نور طبیعی
2. نور ساختگی
تفاوت نور طبیعی و ساختگی
هماهنگی بین نور طبیعی و ساختگی
نور و بینایی
ادراک بینایی تابع 4 عامل است
1.زمان
2.جای جسم مورد مشاهده
3. شدت نور
4.رنگ
اهمیت نور:
نورعاملی فعال در معرفی فضاست همچنین نورقادراست از لحاظ بصریبه فضا وسعت ببخشد نور اولین شرط برای ادراک بینایی است.در تاریکی مطلق ما نه فضا را می توانیم ببینیم و نه فرم و رنگ را اما نور تنها ضرورت
فیزیکی نیست بلکه ارزش روانشناختی ان یکی از مهمترین عوامل زندگی
در همه زمینه هاست انچه که باعث می شود اشکال بیشتر یا کمتر مورد توجه قرار بگیرند نحوه تظاهر انها در برابر نور است
تاثیرنور در طبیعت:
کوچ کردن یا لقاح حیوانات بستگی به نور دارد.
هلندی ها و ژاپنی ها پرندگان خود را در پاییز هر سال در معرض نور بیشتری قرار می دهند تا پرندگان آواز خوان را به خواندن و پرندگان مانند مرغ ومرغابی را به تولید تخم وادار نمایند.
هلندی ها و ژاپنی ها پرندگان خود را در پاییز هر سال در معرض نور بیشتری قرار می دهند تا پرندگان آواز خوان را به خواندن و پرندگان مانند مرغ ومرغابی را به تولید تخم وادار نمایند
نور درطبیعت:
نورطبیعی که حاصل انرژی حیات بخش درونی است به عنوان یکی از منابع وجود حیات برروی زمین محسوب می گرددعلاوه برآن نورمی تواند با رنگ هاوجلوه های متفاوت خودباعث تغییر چهره یک مکان شودزیرا نوردر هریک از فصول سال درآب و هواهای متفاوت و یا در هر زمانی از طول روز دارای چهره ای مخصوص به خود میباشد ضمنا هر مکانی دارای نور خاصی است که تنها به انجا تعلق دارد
تاثیرات روانی نورطبیعی
بخش ازتاثیرات + یا-تماس بانورطبیعی رامی توان کنش متقابل بین ذهن و جسم تلقی کرد قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث افزایش ترشح برخی هورمون ها خواهد شد که نتیجه ان بروز حالت شادابی و توان غلبه بر مشکلات و نهایتا کاهش میزان استرس های روانی در زندگی روزمره خواهد بود
نوروبشر:
برا ی انسان نخستین ،نوربعنوان وسیله ای برا ی محاسبه ی زمان محسوب می شد.
از دوران ماقبل از تاریخ همواره اجسام نورانی که تجسمی از یک شیی زنده را درذهن بیدار می کردند توسط بشر موردستایش واحترام قرارگرفته ومشتاقانه برایشان جشن می گیرفتند آنها راعبادات کرده می پرستید از این توجه بیش از به عضونور دراغلب فرهنگ های اولیه بشری ودرجوامعی با آداب ورسوم وعقایدمذهبی متفاوت همچنان در طول زمان مشاهده می شودبرخی از جوامع نورخورشید به خاطر روشن نمودن عالم که مسیرحرکت زندگی را نشان می داده می پرستیدند وبرخی دیگر درخشش اجسام نورانی رابعنوان عامل ایجاد فعل وانفعالاتی روزآور جهت دست یابی به حیطه هایی ماورای دیفای زمینی تلقی می کردند.
استفاده از نور طبیعی در معماری سنتی ایران
نورگیر:
1.نورگیر سقفی
2. نورگیرهای عمودی و افقی دیوارها
تمرکزو تاکید برروی سوژه به وسیله نور
هدایت کنندگی نور
پراکنده کردن وعبور غیرمستقیم نور
ایجاد بافت به وسیله نور ورودی از پنجره مشبک
عبورنور به صورت روحانی
هدایت کنندگی به سمت مقصد
زیبایی در انعکاس نور
دردوران مدرنیسم ،معمار ی پنجره ها را ازمحدودیت ساز ه ای جدا کرده وبه آنها این اجازه راداده است که آزادانه در هر اندازه ای ساخته شوند.امادرعوض اینکه نتیجه آن در آزادی نورمعماری دیده شود خاصیت حیاتی نور ازبین رفت.معماری مدرن دنیایی بی نهایت شفاف را بوجود آورده است دنیایی از نور وتنها نور، نوربه جای همه چیز دیگر و خالی از تاریکی این دنیای سراسرنور،معماری مرگ فضای می دهد همانطور که تاریکی مطلق اینگونه است .نور به تنهایی نمی تواند نورباشدحتما باید درکنار تاریکی باشد تا معنا وفهم پیدا کند.تاریکی ذاتاً قسمتی از نوراست.
نوردرمعماری مدرن:
نور سرچشمه وجود همه هستی است با روشن کردن سطح اجسام نور به آنها پیرامون و یک محیط مرئی را اهدا می کند و جمع شدن سایه درپشت آنها به اجسام عمق می دهد اجسام تنها درمرزهای روشنایی و تاریکی است که معنی پیدا می کند وشکل خودرا به دست اورده و نشان می دهند ،روابط داخلیشان کشف می شود
تادائو آندو :
من بسیار عمیق به نقش نورطبیعی نظر می افکنم نوری که می تواند درهرنقطه از محیط ساخته شده ما بوسیله مجاورت بی واسطه وشایان توجهی از مکان وزمان با ما صحبت کند من نور را به فضای داخلی معماری هدایت می کنم به طوری که آن نور فضا را بوسیله عمق مشخص وتعریف کند وفضاهایی بسیار مهیج وتحریک کننده بوجود بیاورد
تادائو آندودرباره نور درمعماری می گوید:
وقتی من به معماری فکرمی کنم ،آنرا به موسیقی ارجاع می دهم من وقتی به یک طرح نگاه می کنم آنرا یک سمفونی از روابط فضایی که از نور وساختمان تشکیل یافته شده است .
نورسازنده ماده است وماده هم سایه ساز است پس سایه متعلق به نور است .
من باورندارم فضایی که تنها به گونه ای ساختگی روشن می شود ارزش آن را داشته باشد که به آن اتاق بگوییم .
لویی کان سال(1969):
معماری بازی هنرمندانه دقیق وخیره کننده مجموعه ای از اجسام ساخته شده درزیر نوربه است چشمهای ما برای این آفریده شده اند که فرمها را زیر نورببینند این سایه روشنها هستند که فرمها را درمقابل ما نمایان می سازند
لوکوربوزیه:
هاندیش کرامر:
نباید بناهای تاریخی را بانور پردازی مزین کرد چرا که به هنر معماری خدشه وارد می شود درواقع باید همواره این موضوع را درنظر قرارداد که چنین شهری با نوروروشنایی شهری تفاوت عمده وفاحش دارد .
موریس لاپیدوس:
انسانها مانند پشه هستند هر کجا نوری باشد به سمت آنها هجوم می برند بدون اینکه بدانند چرا؟چه بخواهیم چه نخواهیم به سمت روشنایی می رویم نورها را به خود جذب می کند نورجزئی از ذات زندگی بوده ودربسیاری از فرهنگ ها نور یاخورشید به عنوان عنصر خدایی محسوب می شده و آن را ارج می نهاده اند .
نور پردازی اماکن قدیمی
به طورکلی هر اتاق به 3نوع نورپردازی نیازمند است :
1-نورپردازی عمومی یا نور پس زمینه
2-نورپردازی کانون
3-نورپردازی دکوراتیو
نورپردازی ونورمناسب:
نورپردازی به طور کلی بهتر است به گونه ای باشد که صفحه های مختلف روشنایی را برای شرایط متفاوت بهره برداری تامین کند.
بانورپردازی می توان فضا را تفکیک کرد وبخشهایی از آن را مورد تاکید قرارداد.
با نوزپردازی می توان فضاهای اصلی وفرعی وسرویسها را میتوان با نورهای مختلف از هم تفکیک کرد.
حل وابستگی شدید وضع روشنایی درون به محیط بیرون:
1- سطوح شیشه ای را به ترتیبی در نظر بگیریم که به طور مستقیم در معرض تابش نور قرار نگیرد
2-استفاده از پنجره های رنگی
3- استفاده از پرده های متحرک
در نور پردازی طبیعی دو عامل در نظر گرفته میشود:
1 – عملکرد فضا
2- کنتراست
نور پردازی طبیعی:
سه امکان ارتباط بصری بین داخل و خارج:
1-از طریق روزنه ها فقط نور به داخل راه دارد .
2- علاوه بر ورود نور راه دید به بیرون باز باشد.
3- هم نور به داخل می آید هم امکان دید از هر طرف وجود دارد.
معماری موفقیت آمیز مستلزم ترکیب همزمان نکات گوناگون محیط زیست است که شامل عوامل اقلیمی بیولوژیکی روانی و مشاهداتی می باشد.معمار باید طرحی قابل اجرا و پاسخگو به نکات فوق تهیه نماید عدم توجه به نکات مذکور کل طرح را با شکست کامل مواجه می سازد.
معماری موفقیت امیز :
منابع:
– سخنرانی لوی کان با عنوان «سکوت ونور»
– اوند بنجامین اچ،نوروز دومعماری ،توچمه دکتر شهرام پور دیهیمی
– پیرینا ،محمد کریم ،شیوه های معماری ایرانی ،تدوین غلامحسین معماریان
– گروه تدیورک ،زیبایی شناختی در معماری ،ترجمه دکتر جهانشاه پاکزاد ومهندس عبدالرضا حملیون
– مجله معمار شماره های 23-30-31