بسم الله الرحمن الرحیم
نور در فضای داخلی
در معماری و شهرسازی نور عملکردی فراتر از روشن کردن فضا داشته و به عنوان یکی از اجزاء اصلی مورد توجه طراحان قرار می گیرد. امروزه زندگی شهری سبب گشته دامنه فعالیت شهروندان تا پاسی از شب ادامه یابد و بدین ترتیب حیات شبانه تبدیل به قسمتی از زندگی شهری شده است.بنابراین جهت ایجاد بستر مناسب و امن زندگی شبانه شهری و ارتقاء کیفیت بصری، نورپردازی از الزامات بشمارمی رود.
نور کلید درک جهان به لحاظ بصری است.
نور بر کیفیت فضا مستقیماً تاثیر میگذارد.
معماری و نور به همان اندازه به یکدیگر وابسته اند که جسم و روح برای زنده بودن به هم…
نورپردازی یک بنا یکی از مهمترین جنبه های طراحی آن می باشد که در شب می تواند جلوه منحصر به فردی به دید بیننده آن بنا بدهد. وباعث شکوه وعظمت ساختمان میگردد
نور پردازی به شما کمک می کند که وظایف و تکالیفتان را راحت انجام دهید و احساس امنیت و راحتی بیشتری در شما ایجاد می کند و به شما اجازه می دهد از منزلتان با تمام انرژی نهفته در آن لذت ببرید.
نور پردازی زیبایی و شور و هیجان را به اطاق اضافه می کند. می تواند یک اطاق کوچک را طوری درست کند که بزرگ و دلباز به نظر برسد، ویک اطاق بزرگ دنج و جالب . می تواند فضایی مهیج برای مهمانی شبانه یا فضایی آرام برای استراحت پس از یکروز خسته کننده ایجاد کند.
نورپردازی در موارد زیاد دیگر می تواند تفاوت ایجاد کند که در مقایسه با سایر موارد دکوراسیون منزل و تغییر مدل آن بسیار کم خرجتر است.
نور جدا از نقشی که در جهت روشناییبخشیدن به داخل ساختمان به عهده دارد در ارتباط با تزئینات معماری اسلامی نیز حائز اهمیت است.
.هنرمند اسلامی در تزئینات بنا از عناصری استفاده میکند تا بتواند به هدف نورپردازی خود جامه عمل بپوشاند،از جمله استفاده از مقرنس که گونهای جلب و پخش نور به درجات دقیق و باریک است.
نور دیگر عوامل تزئینی را نیز بهتر مینمایاند و به طرحها حیات و جان میبخشد.
فاکتورهای معماری در بناهای اسلامی شکل یافته با بازی نور و سایه،انعکاس و انکسار در آنها بوجود میآید.از جمله استفاده از کف و دیوارهای صیقلی برای جذب و بازتاب نور،استفاده از مقرنس برای گرفتن، شکستنو پخش نور،گنبدهایی که بر حسب ساعات مختلف روز و شدت و ضعف نورچرخان به نظر میآیند،سردرهایی که نور خورشید از تزئینات گچی آنها میگذرد و به آنها شکل میدهد، حتی آینهها و کاشیهای درخشان و براق و مرمرهای صیقلی که همگی میدرخشند.
عناصر نورگیری در معماری سنتی
این عناصر در معماری سنتی ایران از دو جهت مورد مطالعه قرار میگیرند،گروه اول به عنوان کنترلکنندههای نور مانند انواع سایهبانها و دسته دوم نورگیرها.
گروه اول نقش تنظیم نور وارد شده به داخل بنا را به عهده دارند و به دو دسته تقسیم میشوند:دسته اول آنهایی که جزو بنا هستند مانند رواق و دسته دوم آنهایی که به بنا افزوده شده و گاهی حالت تزئینی دارند مثل پرده.
عناصری که به عنوان نورگیرها مطرح میشوند نامهای مختلفی دارند ولی همه نورگیر هستند و عبارتنداز:روزن،شباک،دروپنجره،مشبک،جامخانه،هورنو،ارسی،روشندان،
مقابل عناصری مانند رواق،پرده،تابش بند،سایهبانها، و ساباط قرار دارد که نقش کنترل نور و تنظیم آن برای ورود به داخل بنا را به عهده دارند.علاوه بر این موارد عناصری مانند شباکها،ضمن نورگیری نقش کنترل آنرا نیز به عهده دارند.
کنترلکنندههای نور
رواق: فضایی است مشتمل بر سقف و ستون که حداقل در یک طرف مسدود باشد و انسان را از تماس با بارش وتابش نور آفتاب مصون میدارد و در مناطقی که شدت نور و حرارت خورشید زیاد باشد نور مناسب و ملایمی را به داخل عبور میدهد و در این صورت روشنایی از طریق غیر مستقیم یا باواسطه خواهیم داشت.
سایهبانها:
ایجاد سایه بر روی پنجره ها از تابش مستقیم آفتاب به سطح پنجره جلوگیری کرده و در نتیجه حرارت ایجاد شده ناشی از تابش آفتاب در فضای پشت آن به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. سایه بان ها ممکن است اثرات گوناگونی از قبیل کنترل تابش مستقیم آفتاب به داخل، کنترل نور و تهویه طبیعی داشته باشند
سرادق:
به معنی سراپرده، خیمه. چادری که بالای صحن خانه کشند
سایهبان بر سراکه پرده آن بر خرپاهایی که بر بالای سرا نشانیده بودند کشیده میشد و بدینترتیب مانع تابش تند خورشید به درون سرا میشد
ساباط:
کوچهای سرپوشیده که هم در شهرهای گرمسیری و هم سردسیری به چشم میخورد.در شهرهای گرمسیری مجبور بودند کوچه را تنگ و دیوار را بلند بگیرند و برای ایجاد سایه ساباط میگذاشتند.
پرده:
استفاده از پردههای ضخیم برای جلوگیری و تنظیم نور خورشید برای ورود به ساختمان از دوره صفویه معمول بوده و همچنین در دوره قاجار نیز از آن استفاده میشد.این پردهها معمولا از جنس کرباس و یا ابریشم بوده و به صورت یکلا و دولا استفاده میشدند و به طور معمول در جلو ایوانها و یا پنجرهها وارسیها نصب میشد.بالا کشیدن این پردهها توسط قرقره و بندهایی بوده که به طور هماهنگ تمام قسمتهای آنها را یکنواخت جمع کرده است چون این پردهها معمولا ضخیم و سنگین بوده و غیر از این نمیشد آنها را بالا کشید.
نورگیرها
شباک:
این روزنه های مشبک شدت نور را گرفته و نور ضعیفتری از لابهلای آن ایجاد میشود.
پرتوهای نور در اثر برخورد با کناره های منقوش شبکه پخش شده و به یکنواختی و پخش روشنایی کمک میکرد.ضمنا علیرغم آنکه تمام فضای بیرون از داخل به راحتی قابل رویت بود از بیرون هیچگونه دیدی در طول روز به داخل نداشت.
در و پنجرههای مشبک
پنجره معمولا برای دادن نور،جریان هوا و رویت مناظر بیرون بدون بر هم زدن خلوت اهل خانه است.در مناطقی که نور خورشید شدید است،پنجره باید متناسب با شدت نور ساخته شود.پنجرههای مشبک تعادلی بین نور خارج و داخل ایجاد میکند،تعادلی که وقتی از داخل نگاه کرده شود جلوی نور شدید آفتاب را میگیرد و مانع خسته شدن چشم در مقابل نور شدید خارج میشود.طرحهایی که در ساختن پنجرههای مشبک به کار برده میشود اغلب به گونهای است که نور داخل اتاق را تنظیم میکند.پنجرههای مشبک نور شدید خارج را بخش کرده و آنرا تعدیل میکنند.
گاهی برای در و پنجرههای مشبک شیشه نیز به کار برده میشود.(به درهای مشبک،در و پنجره گفته میشود)در و پنجره و روزنهای مشبک چوبی،سفالین و گچین در زمستان با کاغذ روغن زده مسدود و در تابستانها باز میشد.
روزن و پنجره را نمیتوان از هم تفکیک کرد.در واقع روزن را میتوان یک پنجره کوچک دانست که معمولا در بالای در و گاهی در دو سوی آن برای گرفتن روشنایی و تامین هوای آزاد برای فضاهای بسته به کار میرفته است.
به عبارت دیگر روزن به سوراخهایی اطلاق میگیرد که در کلاله و یا شانه طاقها تعبیه میشده است.
روزن گاهی با چوب و گاه با گچ و سفال ساخته میشده و اغلب ثابت بوده است..
روزن
ارسی:
ارسی پنجره مشبکی است که به جای گشتن روی پاشنه گرد،بالا میرود و در محفظهای که در نظر گرفته شده جای میگیرد.
.نقش شبکهای ارسی،معمولا مانند پنجره و روزنهای چوبی است.
جامخانه
در کلاله گنبدها و کلمبههای گرمابهها و بازارها هنوز هم روزنهایی وجود دارد که با چند حلقه سفالین به صورت قبه یا کپهء برجستهای درآمدهاند.در این قسمت حلقههای سفالین را در کنار هم چیدهاند و در زمستانها جامهای گرد شیشهای مانند ته قرابه در میان حلقهها کار میگذارند و تابستانها یک یا کلیه آنها را برمیدارند،امروزه هم برای روشنایی سرپوشیدههایی که به مناسبت فصل باید گاهی سرد و گاهی گرم باشد مناسبترین وسیله است و بر فراز بام گرمابهها جای خود را حفظ کرده است
هورنو ( سوراخ سقف)
به نورگیر بالای سقف گفته میشود.
در نزدیکیهای تیزه گنبد، حفره بالایی را پر نمیکنند تا در بالای طاق کار نور رسانی را انجام دهد.مثلا در پوشش بازارها اکثرا هورنو باز است تا عمل روشنایی و تهویه صورت پذیرد.
کاربندی و مقرنس
فضاهایی که نورگیری و در نتیجه روشنایی فضا از طریق سقف انجام میشود.نور به طور مستقیم وارد فضا شده و فقط بخشی از آن را روشن مینماید.کاربندی و مقرنس به غیر از زیبایی برای بهرهگیری هرچه بیشتر از نور خورشید نیز استفاده میشود.بدینترتیب که موجب میشود در جهات مختلف از مسیر خود منحرف شده و آن را به صورت پخش شده به داخل راه میدهد،در این صورت در داخل بنا روشنایی یکنواخت و غیر متمرکزی خواهیم داشت.که حجم بیشتری را در بر میگیرد.
ابزار و وسایل روشنایی
بعد از به پایان رسیدن روشنایی روز،انسان در تاریکی شب نیز نیازمند نور بوده است.لذا پس از استقرار دائم و تشکیل شهرها و ساخت خانههای مسکونی وجود یک وسیله به عنوان عامل نور مصنوعی که بتوان آن را از جایی به جایی حمل کرده؛و یا اینکه بتوان از آن در هرجایی از ساختمان استفاده کرده حس شد. بنابراین از این زمان تامین نور مصنوعی با وسایلی که عوامل نوری نامیده میشوند آغاز شد و بشر به ساخت وسایل گوناگونی در این زمینه روی آورد.این وسایل که در مجموع وسایل روشنایی نامیده میشوند جهت تامین نور مصنوعی برای روشناییبخشیدن محیط اطراف در هنگام تاریکی شب بودند.
چراغ پیه سوز
چراغ لامپا
آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روﺷﻨﺎﯾﯽ و ﻧﻮرﭘﺮدازی
ﺷﺎر ﻧﻮری: ﮐﻞ ﻧﻮر ﺧﺎرج ﺷﺪه از ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮری در واﺣﺪ زﻣﺎن در ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎت در ﻓﻀﺎ را ﺷﺎر ﻧـﻮری ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ.
واﺣﺪ ﺷﺎر ﻧﻮری « ﻟﻮﻣﻦ» ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎLm ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. در اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻣﺮﺑـﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت روﺷﻨﺎﯾﯽ، ﺷﺎر ﻧﻮری را ﺑﺎΦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. ﺷﺎر ﻧﻮری ﺟﺰو ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻫـﺮ ﻻﻣـﭗ اﺳﺖ و ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎی ﺳﺎزﻧﺪه ﻻﻣﭗ در ﮐﺎﺗﺎﻟﻮگ ﻣﺤﺼﻮﻻت درج ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮ ﭼـﻪ ﺷـﺎر ﻧﻮری ﯾﮏ ﻻﻣﭗ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻻﻣﭗ ﭘﺮ ﻧﻮرﺗﺮ اﺳﺖ.
نکته ای که باید در مورد شار نوری در نظر داشت این است که عددی که به عنوان شار نوری درکنار مشخصات لامپ درج می شود در واقع شار نوری اولیه لامپ است، اغلب لامپها پساز اینکه مدتی از عمرشان گذشت شار نوری آنها افت می کند، این افت شار نوری به دلیل فرسودگی وکاهش کارایی اجزای مختلف تشکیل دهنده ساختمان لامپ نظیر ماده فلورسنت، گاز داخل محفظه، تبخیر فیلامان تنگستن و … می باشد. بنابراین داشتن ثبات شار نوری در ابتدا و انتهای طول عمر یکمزیت برای لامپ محسوب می شود که در هنگام تهیه لامپ باید به این نکته توجه کرد.
ﺷﺪت روﺷﻨﺎﯾﯽ: (Illuminance)
ﻣﻘﺪار ﺷﺎر ﻧﻮری ﮐﻪ ﺑﻪ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ (1 ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ) ﻣﯽ رﺳﺪ را ﺷﺪت روﺷﻨﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ و ﺑﺎ E ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. واﺣﺪ ﺷﺪت روﺷﻨﺎﯾﯽ Lux اﺳﺖ و ﯾﮑﯽ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﻬﻢ در محاﺳﺒﺎت روﺷﻨﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
شدت روشنایی متوسط یک سطح، میزان شار نوری در واحد سطح است.
Lux = Lumens/m2
نور در فضاهای داخلی اگر از نور کامل و طبیعی خورشید که گستردگی و کیفیت آن قابل مقایسه با نورهای دیگر نیست صرف نظر کنیم، استفاده از نور های مصنوعی و چراغ های روشنایی، به نیازی ضروری و همیشگی تبدیل شده است. به خصوص نقش نورپردازی در معماری داخلی بسیار مهم و جذاب می نماید. با افزایش کارآیی های صنعت برق و امکانات تکنولوژیک مربوط به آن، استفاده از محصولات وابسته به آن نیز رشد چشمگیری داشته است؛ چنانکه باید اذعان داشت روشنایی، راه را برای یک تحول در شناخت و طراحی معماری باز کرده است. این محصولات که مشتمل بر انواع چراغ ها و سیستم های روشنایی هستند، ابزار اصلی نورپردازی را تشکیل می دهند. با تنوع این ابزار، طراحان با مسئله ای مواجه می شوند و آن انتخاب صحیح وسیله نوری و تعیین محل مناسب برای آن است. چنین مشکلی پیچیده تر از تامین کمی نور است. اگر چه لامپ های عریان قادرند نیازهای کمی نور را به آسانی مرتفع کنند، واضح است که جنبه های دقیق تامین آسایش و نکات ظریف زیبایی شناسی از عهده این وسایل ساده برنمی آید. در حقیقت گره کار در تهیه و تامین نور نیست بلکه تنظیم منابع نوری برای خلق محیط مناسب بصری، مسئله اصلی است.
عوامل موثر در رویت یک جسم:
1- اندازه جسم ( دور یا نزدیک بودن به جسم در تشخیص اندازه آن موثر است.(
2- درخشش جسم ( بازتاب نور از جسم نسبت به رنگ و جنس آن)
3- کنتراست
4- زمان ( مدت زمانی که یک جسم جلوی چشمان ما قرار می گیرد)
واکنش افراد در برابر نورهای رنگی:
نور قرمز:
نشان دهنده شور و هیجان و حرکت است.
باعث افزایش ضربان قلب و ایجاد احساس گرما میشود.
برای افراد عصبی مناسب نیست وبطورکلی مطلوب نیست که از نورقرمززیاد استفاده شود.
نور زرد:
یاد اور آفتاب است.
گرمای ملایم آن نشاط آور است.
در فضاهای تاریک و پر عمق از نور زرد استفاده می شود.
نور نارنجی:
این نور نه تندی قرمز و نه شور و نشاط رنگ زرد را دارد.
هرچه به سمت قرمز می رود خصوصیات رنگ قرمز را دارد
هرچه به سمت زرد می رود خصوصیات رنگ زرد رادارد
اشتها آور است و در رستورانها بهتر است استفاده شود
نور آبی:
آسمان و دریا به رنگ آبی است.
باعث ایجاد آرامش در افراد مضطرب و کاهش ضربان قلب می شود
با رنگ قرمز در تضاد است
برای اتاق انتظار پزشک مناسب است
این رنگ به تمیزی و نظافت هم معروف است.
نور سبز:
یاد آور طبیعت است
احساس خوشایندی به انسان می دهد
شادی آور است یعنی هم شور و نشاط زرد را دارد هم آرامش آبی را
نور بنفش:
رنگی بین قرمز و آبی است که به هرکدام نزدیکتر باشد خواص آن را بیشتر به خود میگیرد
نشاندهنده محیطی مرموز و ناشناخته است. در بعضی موارد رنگ سلطنتی می باشد
منابع نوری:
1- منابع آسمانی: خورشید، رعد و برق و ….
2- منابع احتراقی: آتش، شمع
3- منابع زیست تاب ها: کرم شب تاب
4- منابع شیمیایی: بعضی از کانی ها
5- منابع الکتریکی: لامپ
منابع نور مصنوعی:
انواع لامپ ها:
لیزر – التهابی ( معمولی- هالوژن ) – تخلیه الکتریکی ( فلورسنت– نئون- بخار سدیم – زنون -….) – LED
لامپ های التهابی معمولی از یک حباب شیشه ای که با یک گاز بی اثر کم فشار پر شده است و داخل آن رشته فلز تنگستن قرار گرفته ، تشکیل شده است.
لامپ های هالوژن زیرمجموعه لامپ های التهابی هستند
ابعادشان از لامپ های معمولی کوچکتراست
داخل آنها از گاز هالوژن پر شده است
نور سفید و زرد تولید می کنند
این لامپ ها بعلت تابش زیادی که دارند باعث خرابی اشیای اطرافشان می شوند به همین دلیل در آنها از منعکس کننده استفاده می شود که نور را پراکنده و پخش کرده و باعث می شود نور در یک نقطه جمع نشود.
لامپ های هالوژن نسبت به لامپ های معمولی بازدهی بیشتر و طول عمر بالاتری دارند. 2000 تا 5000 ساعت
لامپ های تخلیه الکتریکی از شیشه یا سیلیکاتی با دو الکترود فلزی تشکیل شده اند که این الکترودها توسط گاز نئون یا آرگون یا زنون از هم جدا شده اند.
یک روش ساده برای تحریک اتم های گاز و تولید نور ، عبور الکترون های پرانرژی از داخل گاز است که این الکترون ها در برخورد با اتم های گاز و بخار فلزات ( سدیم یا جیوه ) سبب تحریک آن ها و تولید نور می شوند.
از مهمترین لامپ های تخلیه الکتریکی لامپ های فلوئورسنت یا مهتابی هستند.
مزیت آنها نسبت به لامپ های رشته ای این است که اگر بخواهیم نور رنگی تولید کنیم ، کافی است نوع گاز را تغییر دهیم اما در لامپ های معمولی باید حباب را رنگ کنیم.
گاز نئون = نور قرمز
گاز آرگون = نور آبی
از لامپ های نئون در کارهای تبلیغاتی استفاده می شود.
لوله آن را می توان به شکل های مختلفی درآورد و تعداد دفعات کلید زنی در عمر لامپ تاثیری ندارد
لامپ های بخارسدیم نور زرد رنگ و بسیار شدیدی را تولید می کند.
مصارف خانگی و تجاری ندارد
برای نورپردازی جاده ها و تونل ها استفاده می شود
عمق دید را زیاد می کند و برای مه مناسب است
لامپ های زنون:
این لامپ ها نور خوبی در شب تولید می کنند
در اتومبیل جایگزین لامپ های هالوژن شده اند
رنگشان آبی مایل به سفید و ارغوانی است
از گاز زنون در آنها استفاده شده است
70 در صد بیشتر از لامپ های هالوژن نور تولید می کنند
لیزر:
بر اساس برانگیختن اتم های یک ماده پایه کار می کند.
چهار ویژگی پرتوهای لیزر:
منسجم بودن
خطی یا مستقیم بودن
شدت بسیار زیاد
تولید یک طول موج خاص
از نور لیزر به ندرت برای نورپردازی استفاده می شود و بیشتر در تبلیغات، نورآرایی نماها و … استفاده می شود.
LED
امروزه استفاده از ال ای دی ها بیشتر از سایر لامپ ها شده است.
در این لامپ ها مواد مضر برای طبیعت وجود ندارد
طول عمر این لامپ ها زیاد است
نمی شکنند
نمی سوزند ( نور آنها با گذشت زمان کم می شود )
میزان مصرف برق شان کم است
کلید زنی در عمرشان تاثیری ندارد
شکل ها و رنگ های مختلفی دارند
رنگ های ال ای دی ها بصورت فرابنفش، آبی و سفید وجود دارند
انواع چراغ ها:
حد فاصل بین منبع تغذیه و لامپ را چراغ می گویند.
1- چراغ پایه دار:
چراغهای متحرکی هستند که روی سطح قرار می گیرند.
می توانند به صورت فروتاب یا فراتاب باشند
2- چراغ های رومیزی:
این چراغها بسته به نوع دکوراسیون می توانند ثابت یا متحرک باشند
از این چراغ ها بیشتر برای کار و مطالعه استفاده می شود
3- چراغ های تابلو:
در گالری ها ، منازل از این چراغ ها استفاده می شود( نورپردازی تاکیدی)
بهترین زاویه تابش در این چراغها بصورتی است که زاویه افقی آن 60 درجه و زاویه عمودی آن 30 درجه باشد
4- لوسترها:
لوسترها چراغهایی هستند که بصورت آویز باشند
در فضاهای با سقف کوتاه بهتر است از نورهای فراتاب استفاده شود که باعث روشن شدن سقف و بزرگتر نشان دادن فضا می شود
5- چراغ های جاسازی شده سقفی ( نور مخفی ) :
این چراغ ها در سقف کاذب جاسازی می شود
از هرنوع لامپی می توان در آنها استفاده نمود
نور این چراغ ها باعث چشم زدگی نمی شود
در شکاف ها و درزها استفاده می شود
6- چراغ های خورشیدی:
این چراغ ها اشکال مختلفی دارند.در طول روز نور را جذب می کنند و درشب نور تولید می کنند
این چراغ ها می توانند به سنسورهایی متصل شوند که با تاریک شدن هوا بطور اتوماتیک روشن شوند.
نورپردازی فضاهای مسکونی:
ورودی – پله ها – راهروها :
دراین فضاها بدلیل ایمنی نیاز به نورپردازی مناسب داریم
اگر چراغ ها در محوطه بیرونی ساختمان باشند باید در برابر شرایط جوی مقاوم باشند
در راهروهای باریک نور پردازی دیوارها باعث بزرگتر به نظر رسیدن فضا می شود
کلید های روشن و خاموش کردن فضا باید در ابتدا و انتهای راهرو ها وجود داشته باشند
اتاق نشیمن:
استراحت، مطالعه، تماشای تلویزیون، گفت و گو و … در این انجام می شود.
در کل نورپردازی اتاق نشیمن شامل روشنایی عمومی و نورپردازی متمرکز می شود،
روشنایی عمومی یا همان نورپردازی از سقف برای روشن کردن اتاق نشیمن کفایت می کند و مقدار نسبتا کمی از نور را در منطقه وسیعی انتشار می دهد.
نورپردازی متمرکز آن دسته از نورپردازی است که تنها بریک قسمت خاص تمرکزداشته و آن قسمت را روشن و برجسته می کند. ( نور پردازی تاکیدی برای تابلوها، مجسمه ها ، گلدان و … )
نور پردازی سرویس های بهداشتی و حمام:
کلی ترین روش نورپردازی حمام شامل دو بخش است:
1- نور کار برای آرایش کردن و اصلاح صورت روی یک آینه
2- نور محیطی برای استحمام و دوش گرفتن
نورپردازی روی آینه باید نشانه ها ی مشخصی داشته باشد:
باید نور کافی برای دیدن جزئیات پوست و صورت را تامین نماید.
نور باید کاملا بدون سایه باشد تا شرایط دیدن دشوار نشود و یک دید بسیار خوب از صورت بوجود بیاید.
کیفیت رنگ نورپردازی باید به گونه ای باشد که رنگ پوست را خوب جلوه بدهد.
نور پردازی سرویس بهداشتی:
برای نورپردازی این فضاها باید از چراغ هایی استفاده شود که در مقابل آب و رطوبت مقاوم باشند.
باید در سه طرف آینه ها از لامپ های شیری رنگ استفاده نمود که رنگ را تغییر ندهند. مثلا لامپ های فلورسنت چون رنگ را تغییر می دهند مناسب نیستند
اگر امکان استفاده از نور در سه طرف آینه نبود، باید نور از بالای آینه به آن تابیده شود.
اگر از نور رنگی استفاده شود، بهترین رنگ ، آبی است چون رنگ پاکی است.
آشپزخانه :
آشپزخانه سخت ترین روش های طراحی را نسبت به سایر اتاق ها و فضاهای مسکونی دارا می باشد.
آشپزخانه ها محل های کاری هستند که ماهیت حساس کارهایی که در آنجا انجام می شوند، کارهای پرخطری هستند که با ابزار آلات تیز و برنده ، مایعات داغ و دیگ های داغ روی آتش و ظروف مختلف شکستنی سر و کار دارند.
فضای کار اصلی در آشپزخانه در ارتباط با کابینت ها و قفسه های بالای سطح پیشخوان است .
آشپزخانه به یک میزان متوسط نور محیطی برای استفاده کلی نیاز دارد.
بدلیل اینکه یخچال ها و اجاق گازها معمولا خود منبع نور داخلی دارند، کارهای مرتبط با این وسایل آشپزخانه معمولا جای نگرانی از لحاظ شیوه نورپردازی ندارد.
نور پردازی فضاهای کار در آشپزخانه ، با استفاده از چراغ های فلورسنت زیر کابینت ها انجام می شود که تمام سطح روی کابینت و سینک را روشن می کند.
کلاس درس:
در کلاس هایی که پرده نمایش داریم، باید از نور چراغ مخفی استفاده شود تا از انعکاس نورروی پرده جلوگیری شود. یعنی نور چراغ باید بگونه ای باشد بصورت متمرکز روی صندلی دانشجویان بتابد.
در کلاس های عادی هنگامی که نور روز داریم، باید از آن استفاده کنیم. (استفاده از نور طبیعی اولویت دارد)
نور پردازی رستوران:
در رستوران ها رنگ نور و اشتها آور بودن آن مهم است.
فست فودها چون در آنها توقف زیادی وجود ندارد، باید از نور شدیدتر و تندتری که معمولا آرامش زیادی را القا نمی کنند، استفاده نمود.
اما در رستوران ها چون مراحل تهیه غذا تدریجی است نور عمومی انها کمتر است که سبب آسایش می شود.
نور پردازی در رستوران می تواند به دو دسته تقسیم شود: نور پردازی موضعی نور پردازی محیطی نور پردازی موضعی به نور پردازی ای گفته می شود که به کارکنان کمک می کند تا آن ها کار خود را بهتر انجام دهند. نور پردازی محیطی به نور پردازی گفته می شود که بر روی جو و حالت کلی رستوران تاثیرگذار است
هتل ها :
مهمترین قسمت نورپردازی هتل ها حجم و نمای بیرونی ساختمان است که باعث جلوه گری وجلب توجه افراد غریبه شود.
لابی هتل باید بگونه ای نورپردازی شود که قسمت پذیرش را به خوبی نشان بدهد.ب
راهرو های منتهی به اتاق های هتل باید بگونه ای باشند که نور زیادی نداشته باشند تا مانع آرامش افراد نشود.
پنجره ها و پرده های اتاق ها باید بگونه ای باشند که با کشیدن پرده ها اتاق کاملا تاریک شود . همواره کنار تخت یک کلید روشن و خاموش باید تعبیه شود.
در اتاق های هتل ها بندرت باید از چراغ سقفی استفاده شود.
نورپردازی اتاق میهمان:
اتاق میهمان در هتل باید به گونه ای طراحی شود که حس یک فضای مسکونی را القا نماید اما این حس باید به راحتی برقرار و حفظ شود.
از آنجایی که چراغ های قابل نصب روی سقف نمی توانند در اتاق خواب مورد استفاده قرار گیرند، از اباژورهای رومیزی و لامپ های قابل نصب روی دیوار استفاده می شود.
اصول کلی طراحی نورپردازی اتاق میهمان عبارتند از:
تامین نور برای چراغ آینه ای جهت اصلاح صورت ، آرایش و حمام کردن
تامین روشنایی کافی برای راهروی ورودی تا مسیر ورود را روشن کند که معمولا این راهرو با محدوده کمد لباس ها یا اتاق تعویض لباس یکی می باشد.
فضاهای اداری:
اتاق های پذیرش در ادارات و محیط شرکت ها، معمولا نقطه ورود به یک مکان تجاری یا اداره تخصصی یا آموزشی می باشد.
فضای پذیرش مکانی است برای مهمانان، جهت سلام و خوشامدگویی و قدردانی کردن یا شاید برای انتظار مهمانان جهت ملاقات کسی یا انجام کاری، پس یک فضای نمادین است که روی اولین برداشت اشخاص از یک محیط تاثیر می گذارد.
این برداشت اولیه روی تصویر ذهنی افراد از محیط تاثیر میگذارد و زمینه را برای باقی مانده فضاهای داخلی فراهم می کند.
مکان پذیرش میتواند از یک میز ساده باشد که تنها به عنوان یک نقطه خوشامدگویی عمل کند
یا این که یک ایستگاه کاری پذیرش گری باشد که نیاز به یک سطح کار بزرگ و فضایی برای بایگانی پرونده ها دارد.
در بسیاری از ادارات،اتاق های پذیرش یک عنصر نمایشی مانند یک نماد ساده برجسته سازی شده روی یک دیوار، یک محصول تولیدی در معرض نمایش گذاشته شده یا گواهینامه یا جوایز اعطایی یا کارهای در حال اجرا دارند.
یعنی این فضاها یک فرصت مهم برای بکارگیری نورپردازی جهت نمایش موارد ذکر شده بشمار می روند.
بیشترین شدت نور باید روی ایستگاه پذیرش متمرکز شود.یعنی نورپردازی باید جلب کننده هر مخاطبی باشد در بدو ورود
نور پردازی روی میز کار باید جوابگوی کارهایی باشد که توسط کارمندان پذیرش انجام می شود.
نور محیطی برای رفت و آمدهای عمومی در سرتاسر فضا یا گفتگوهای شخصی یا مطالعه اتفاقی یک کتاب یا مجله هم نیاز است.
نور موضعی هم ممکن است برای تاکید بصری روی نماد یک شرکت یا یک متریال ساخته شده شرکت یا یک ماکت یا دیگر آثار هنری یا گرافیکی باشد.
نورپردازی اتاق های کنفرانس:
اتاق های کنفرانس عموما برای دامنه محدودی از فعالیت ها در نظر گرفته می شوند بطورکلی اتاق کنفرانس جایی است که یک گروه از افراد برای مبادلات کلامی با یکدیگر ملاقات می کنند.
این فضا شامل یک میز مرکزی با اندازه ای هستند که امکان ارتباط دیداری افراد ، مذاکره و گاهی خواندن و یادداشت برداری را فراهم می نماید.
با توجه به این که اتاق های کنفرانس نیاز به نور محیطی برای رفت و آمد و شناخت چهره افراد دارند، اقدامات لازم برای آماده کردن این اتاق برای ارائه های ویدئویی powerpointو دیگر ارائه های الکترونیکی باید انجام شود.
نورپردازی فروشگاهها:
نور پردازی فروشگاهها و فضاهای تجاری بدلیل نقش ویژه ای که در جلب مخاطبین و مشتریان دارند، از لحاظ نورپردازی و نورآرایی اهمیت زیادی دارند.
اولین و مهمترین نقش نورپردازی در طراحی فروشگاهها مجذوب کردن چشم است.
هدف دیگر از نورپردازی فروشگاه، روشن کردن اجناس داخل فروشگاه است.
نقش دیگر نورپردازی تحریک کردن خریدار است. تحریک یعنی ایجاد انگیزه خرید:
نور پردازی دراماتیک اجناس به ویژه ویترین ها
بکارگیری تکنیک های نورپردازی بسیار تخصصی مانند فیبر نوری، نئون، چراغ هایی با رنگ های متغیر و نورهای در حال حرکت برای انرژی بخشیدن به فضا یا تولید افکت های نورپردازی دیدنی