به نام خدا
عنوان: نظریه عمومی سیستم ها
مقدمه:
انسان به طور ذاتی کنجکاو است وهمیشه درباره جهان پیرامون خود پرسشهایی داشته است.
به مرور که به وقوف خود به پیچیدیگی جهان افزود بخش فیزیکی وعینی جهان را از دنیای درون خود متمایز ساخت بدین ترتیب دانش فلسفه و فلسفه علم مفهوم گسنرده تری پیدا کرد.
از این به بعد علم فقط به موجودیتهای خارجی یا مادی دنیای انسان میپرداخت و توسط نیوتن به اوج خود رسید
با گسترش حوزه های علمی بعضی از دانشمندان متوجه شدند مسائل مورد نظر حوزه های گوناگون دانش بشری از حیث ماهیت شبیه همدیگرند
و سرانجام حوزه های علوم دو جنبه ای راه را برای پژوهشهای دو جنبه ای هموار ساخت بیوفیزیک(فیزیک زیستی ) بیوشیمی (شیمی زیستی یا حیاتی)
جنبش واقعی مطالعات میان رشته ای هنگامی اغاز شد که دانشمندان دریافتند بیشتر پدیده های مورد نظر آنان از ویژیگیهای مشترک و نظام مند برخوردارند
سیستم چیست؟
مجموعه ای از اجزا به هم پیوسته که به علت وابستگی حاکم براجزای خود کلیت جدیدی را احراز کرده و از نظم و سازمان خاصی برخوردار است در جهت تحقق هدفی فعالیت میکند.
دلیل وجودی هر سیستم هدفی است که برای رسیدن به آن فعالیت میکند
ساعت زمان
خودر حمل ونقل
شرکت بیمه بیمه گری
نمونه هایی ازسیستمها :
ساعت تشکیل شده از (عقربه چرخ دنده و…….
خودرو (چرخ موتور صندلی دستگاه تعلیق و……..
بدن انسان (زبان دست پا دستگاه تنفس دستگاه گوارش
شرکت بیمه (واحد بازاریابی خسارت اداری مالی فنی و…….
هئیت وزیران (ریئس جمهور معاونین وزیر…………….
انواع سیستمها
مفید ومضر
قابل استفاده و غیر قابل استفاده
سرخ خون(مهره داران)
طبقه بندی توسط ارسطو غیر سرخ خون(بی مهرگان)
گیاهان (که براساس اندازه و ظاهر به
علفها
گیاهان بوته دار
و درختان (رضاییان ،علی،1376،ص21)
این نظریه تا زمانی که لینائوس اندیشه لزوم طبقه بندی اجزا و عناصر پدیده ها را مطرح کرد
هر طرح طبقه بندی هرچند هم که قراردادی باشد با یک هدف ذهنی وی‍ژه ای تنظیم میشود:
دانش آموزان بر مبنای توانایی
آب و هوا میزان بارندگی
کتابها میزان تخیلی یا واقعی
و…
طبقه سیستمها را میتوان بر اساس عوامل متعددی انجام داد از جمله:
پیچیدگی
طبقه بندی سیستمها از نظر بولدینگ:
سیستمهای ایستا نقشه زمین نموادرها(سطح چهارچوبها)
سیستمهای متحرک ساده دوچرخه منظومه شمسی نظریه های فیزیک
سایبرنتیکی سازکارهای کنترل خودکار وخود تنظیم ترموستات و موشک
سیستمهای باز وقادر به تولید مثل (مرز جدایی بین موجود زنده و جماد )سلول
تکاملی ،رستنی گیاهان
حیوانات گیرنده های اطلاعاتی مثل گوش و چشم دارند
انسانها خود آگاه هدف جو کمالجو وحلال مشکلات
اجتماعی واحد تشکیل دهنده انسان نیست بلکه نقشی است که انسان در سیستم اجتماعی بازی میکند
فراشناختی گیرنده های بشر قادر به گرفتن اطلاعات از ان نیست مثل مرگ
در این تقسیم بندی پیچیدگی از طبقه ای به طبق دیگر بیشتر میشود
سه سطح اول مشتمل بر سیستمهای فیزیکی و مکانیکی هستند و با علوم طبیعی _فیزیک سرو کار دارند0
سه سطح بعدی از سیستمهای بیولوژیکی تشکیل شده اند و قلمرو زیست شناسی گیاه شناسی جانور شناسی و پزشکی محسوب میشوند0
سیستمهای سه سطح آخر نیز با علوم انسانی اجتماعی رفتاری هنر و مذهب سرو کار دارند0
خواص سیستمها
کلیت
سلسله مراتب
همبستگی بین اجزا
تناسب بین اجزا
میل به جاودانگی
گرایش به فنا (آنتروپی)
وجود زیر سیستمها
تفکر سیستمی چیست؟
شیوه فکری در مقابل تفکر تجزیه نگر است
تفکر سیستمی میگوید به جای تجزیه و تحلیل و ریز کردن مسائل به ترکیب آنها برای حل آنها دست بزنید
درتفکر تجزیه مدار ذهن محقق به بخش خارجی جهان معطوف میشود
هرپدیدهای حاصل تجزیه سایر پدیدهاست
به علت و معلول تاکید میشود
دقت افزایش میابد
در تفکر سیستمی :
همه چیز از راه ادراک بدست می اید
کل نگری به جای جزیی نگری وجود دارد
متفکر سیستمی سعی میکند به جای شکستن کل به اجزا ادراک خود را بر پدیدهای واقعی منطبق کند
تا شناخت خود را بهبود بخشد
تفکر سیستمی تفاوت زیادی با تفکر تجزیه مداردارد
این دو مکمل همدیگرند
تفکر سیستمی راهی مطمئن تر برای شناخت پدیدهای پیچیده است
مطالعه فراگردهای به هم پیوسته اجزای یک سیستم مفید تر از تحلیل انهاست
نگرش سیستمی با رشد وتوسعه دو جنبش جداگانه که تقریبا هدف واحدی رادنبال میکردند هویت مستقلی پیدا کرد:
نظریه عمومی سیستمها(gineral system theory (
علم کنترل ارتباطات (سایبرنتیک)
نظریه عمومی سیتمها
انجمن پژوهشی سیستمهای عمومی در 1954 توسط افرادزیر بنا شد
برتالنفی (زیست شناس
بولدینگ (اقتصاد دان
راپوپورت ( ریاضیدان
رالف جرارد (فیزیولوژیست
اهداف این انجمن عبارت بود از :
انتقال یافته های یک حوزه علمی به حوزه های دیگر
تشویق به ایجاد و طراحی مدلهای نظری
حداقل کردن تکرار
ایجاد وحدت در میان علوم
انقلاب ارگانیک
برخلاف پدیده های فیزیکی مانند جاذبه و الکتریسیته پدیده حیات فقط در موجودیتهای منحصر به فرد به نام ارگانیسم یافت میشود
هر ارگانیسم یک سیستم بدین معنی که اجزا و فراگردهای ان در تعامل طرفینی نظمی پویا دارند
نظریه عمومی سیستمها به شدت از یافتهای زیست شناسی ریاضیات و اقتصاد بهره میگیرد
زمینه اصلی مطالعه و قلمرو موضوعی ان پدیده رشد و تکامل است
ویژگیهای نظریه عمومی سیستمها
هدف نظریه عمومی سیستمها کشف قوانین ونظم ذاتی انواع پدیده هاست
از این رو آن را سیالترین نظریه سیستمی به شمار می اید زیرا در چهارچوب نظری آن هیچ نظریه قاطعی ارائه نشده است
به هم پیوستگی اجزا عناصر ناپیوسته هرگز نمیتواند سیستم را تشکیل دهد
کل گرایی
هدف جو
ورودیها و خروجیها
تبدیل
آنتروپی
تنظیم
سلسله مراتب
جداسازی
هم پایانی
سازمان یک سیستم اجتماعی است
نتیجه گیری:
فقط از طریق شناخت آگاهانه سازمان به منزله سیستم است که مدیر میتواند بر ÷یچیدگیسازمانی که باید آن را اداره دکند واقف شود
بنابراین ذکر برخی از مزایای بالقوه تفکر سیستمی برای مدیران مفید خواهد بود ای ن مزایا عبارتنداز :
تفکر سیستمی
خطر محدود شدن نگرش مدیر به یک وظیفه را بر طرف میکند
این امکان را برای مدیر ایجاد میکند تا هدفهای خود را در سطح کلان ببنید
این امکان را ایجاد میکند که مدیر خرده سیستمهایش را به گونه ای ساختاردهد که با اهداف خود سازگار باشد
با در نظر گرفتن مدل سیستم هدفمند امکان ارزیابی سازمان و تعیین میزان اثر بخشی خرده سیستمها را فراهم میسازد
منابع :
رضاییان ،علی،اصول مدیریت،تهران:سمت،1369
راسل ال ایکاف ،ترجمه تقی ناصر شریعتی و دیگران،بازآفرینی سازمانی ،تهران ، سازمان مدیریت صنعتی،1384