به نام وجودی که وجودم ز جود بی وجودش بوجود آمد .
نحوه برخورد با انواع مسمومیتها
مسمومیت ها یکی ازعلل شایع مراجعه به اورژانس
سم :
هر ماده ای که مصرف آن برای بدن آسیب رسان باشد .
علل مسمومیت :
1- عمدی 54./. (بیشتر در بزرگسالان ) 2- اتفاقی 46./. (در اطفال و سالمندان )
3- جنایی کمتر از یک درصد
راههای ورود سم به بدن :
1- خوراکی 75./.(بسیاری از مواد شیمیایی خانگی و صنعتی ،داروها، محصولات نفتی ،سموم کشاورزی)
2- تزریقی5/3./. : (داروهای مخدر و غیر مجاز ،
سوء مصرف داروهای آرامبخش )
3- پوستی 3./.(جذب پوستی سموم کشاورزی )
4- استنشاقی 6./.(جذب به صورت گاز،اسپری ،وبخارات از راه تنفس)
مسمومیتهای شایع :
1- مسمومیت دارویی (بنزودیازپین ها )
2- مسمومیت با سموم کشاورزی (ارگانوفسفره)
3- مسمومیت با هیدروکربن ها (نفت و بنزین )
4- مسمومیت با مواد سوزاننده (اسید و قلیا )
5- مسمومیت با مواد مخدر
Co 6- مسمومیت با
سم زدایی پوستی :
آلودگی زدایی بخصوص در مورد مواد سوزاننده باید سریع انجام پذیرد
خارج کردن لباس وکفش های آلوده
شستشوی مناطق گرفتار با آب ولرم فراوان
برای مواد روغنی در صورت لزوم از صابون و شامپو استفاده شود
محافظت از خود با لباس و امکانات مناسب
چشم ها:
قرنیه به مواد سوزاننده و هیدروکربن ها خیلی حساس است
شستشوی چشم با نرمال سالین
شستشوی حداقل به مدت 20 دقیقه با یک لیتر نرمال سالین
کمکهای اولیه در مسمومیتها
بستگی به راه جذب سم دارد .
الف) در جذب گوارشی یکی از راههای موثر در جلوگیری از جذب گوارشی تخلیه سم است که با استفاده از تحریک به استفراغ بیمار انجام می شود. برای این منظور بهتر است به بیمار آب ولرم داد. 900 سی سی آ ب باعث حا لت تهوع و 1500 سی سی قطعا باعث استفراغ می شود.
*توجه: درمسمومیت باقرص برنج (فسفید الومینیوم)مصرف آ ب ممنوع است.
راههای تحریک استفراغ :
تحریک حلق
دادن اب نمک ولرم
دادن محلول سولفات منیز یم
دادن شیر: شیر ولرم باعث ایجاد استفراغ می گردد. علاوه بر آن چون شیر PH قلیایی دارد، از جذب بعضی از داروها که در PH اسیدی معده جذب می گردند، مانند قرص آهن و آسپرین جلوگیری می کند.
* توجه: موارد منع مصرف شیر ولرم: بعضی از سموم محلول در چر بی اند (مانند نفت و ارگانو فسفره ها) که دادن شیر می تواند جذب آنها را افزایش دهد.
شیر سرد: شیر سرد در تمام موارد مسمومیت کاربرد دارد.
شارکول: دادن شارکول “که میتواند 90% سموم را به خود جذب نماید. (جهت ایجاد استفراغ انتخابی است.)
درمان داروئی برای ایجاد استفراغ
1) ایپکا : بصورت شربت و قطره موجود است.
2) آمپول آپو مرفین : بصورت تزریقی که درحال حاضر ازاین روش جهت ایجاد استفراغ استفاده نمی شود.
در موارد زیر وادار کردن به استفراغ ممنوع است:
1- مواد سوزاننده (اسید- قلیا- وایتکس- نفت-بنزین- تینر…) چانتا (مایع لوله بازکنی)
2-در بیمار دچار اختلال هوشیاری
3- در خانمهای حامله بخصوص در 3 ماهه اول بارداری (منجر به سقط میشود) و سه ماهه اخر بارداری (باعث زایمان زود رس می شود)
4- در مصرف داروهای تشنج زا و بیمار دارای سابقه تشنج
6- در بیماری قلبی پیشرفته
7- گذشت بیش از 6 ساعت از زمان مسمومیت مگر داروهائی که اسپاسم پیلور میدهند (مانند: آنتی کولی نرژیک ها ،ضد افسردگی های سه حلقه ای، آتروپین- فنوتیازین ها، هیوسین کلیندیوم سی، تریاک، فنوباربیتال و مپروبامات)
درمواردفوق به استثناء مسمومیت با مواد سوزاننده ونفت بایدبرای سایربیماران سوند معده گذاشته و شستشوی معده داده شود.
درمورد نفت اختلاف عقیده وجود دارد، بعضی ها توصیه میکنند که مسمومیت با نفت را باید سوند معده گذاشت و شستشو داد ولی بعضی ها ،هم مخالفند، آنهاادعا می کنند، چون عبور سوند معده باعث حالت تهوع واستفراغ میشود، ممکن است منجر به آ سپیراسیون شود لذا این روش را توصیه نمی کنند. بنابراین بهتراست در مسمومیتهای خفیف از شستشوی معده خودداری شود، و فقط با دادن ملین ترکیبات نفت را ازدستگاه گوارش دفع نمود.
درمورد بیمارانیکه اختلال هوشیاری دارند بعضی هاتوصیه میکنند که برای این بیماران لوله تراشه گذاشته شود. انتوباسیون تراشه دربیمارانیکه که اختلال هوشیاری عمیق (کمای گرید4 ) داشته باشد ،امکان پذیر است
در جذب تنفسی :
بازکردن دروپنجره ها.
زدن ماسک بااستفاده ازیک دستمال خیس جلوی دهان وبینی
کشیدن تنفس های کوتاه درمحیط الوده بهنگام خروج بیمارازمحیط الوده.
قراردادن بیماردرمحیط ازاد با پوزیشن سربه یک طرف جهت جلوگیری از اسپیراسیون ریوی چون مسمومیت با گاز مونواکسید کربن باعث استفراغ واختلال هوشیاری می گردد.
دادن اکسیژن باحداکثر جریان 10 لیتر/ دقیقه.
درصورت داشتن اختلال هوشیاری انتقال به بیمارستان
ج) در جذب پوستی
در موارد جذب پوستی بایستی پوست بیمار را با آب فراوان و با فشار شست.
چشم ها نیز باید با نرمال سالین فراوان (حداقل دولیتر) و در صورت عدم دسترسی به آن با آب ساده فراوان بلافاصله شستشو داده شوند.
اقدامات درمانی در درمان مسمومیتها
)جلوگیری از جذب سم: که جنبه کمکهای اولیه دارد.وبستگی به راه جذب دارد.
2)استفاده از آنتی دوت متاسفانه فقط 5-6 % داروها و سموم آنتی دوت دارند وبقیه فاقد آنتی دوت هستند.
3)تسریع در دفع سم : سموم معمولاً از طریق کلیه ، دستگاه گوارش، تنفس و پوست دفع می شوند ،اما اکثریت انها دفع کلیوی دارند. برای این منظور باید به بیمارانی که هوشیار هستند بعد از تخلیه سم مایعات شیرین داد، تا با ایجاد دیورز دفع سم تشدید یابد.
در صورتیکه بیمار بیهوش باشد از سرم درمانی تزریقی استفاده میشود.
انواع دیورز:
دیورز ساده
دیورز قلیایی
FAD
دیورز اسیدی
برای این منظوراز چهار نوع دیورز اختصاصی استفاده میشود
) دیورز ساده: یک فرد در حالت عادی 1 سی سی/کیلو/ساعت ادرار میکند. ولی دراین روش با انفوزیون مایعات وریدی بیمار تا 5-4 سی سی/کیلو/ساعت ادرار میکند.
بیمار باید از نظر جذب و دفع الکترولیتها و دیورزکنترل شود.
2)دیورز قلیایی: برای این منظور مایعات در حد دوز نگهدارنده (سه لیتر در شبانه و روز) به بیمار انفوزیون می گردد.در هر لیتر سرم 3-1 ویال بیکربنات سدیم +10 میلی اکی والان کلرید پتاسیم به ازای هرویال بیکربنات افزوده می گردد.(چون بیکر بنات باعث شیفت پتاسیم به داخل سلول میشود.)
روش سوم:
F.A.D:force alkalan diursis
در این روش به بیمارشش لیتر سرم در عرض دوازده ساعت انفوزیون می گردد. (هر2ساعت یک لیتر)
Serum1/3.2/3 1lit + serD/W 5%1lit + ser D/S 1lit
2Vial NaHCO3 + 5cc kcl به داخل هر لیتراضافه شود.
پس از اتمام، فرمول فوق تا 6 لیتر تکرار می گردد.
*بیمار حتما باید کنترل جذب و دفع شود و بیماری قلبی-ریوی،کبدی وکلیوی نداشته باشد. همچنین بطور مرتب از نظر غلظت الکترولیتها بخصوصNaو k چک شود.
4) دیورز اسیدی: در این روش معمولا با اسیدی کردن PH سرم بعضی از داروها را می توان دفع کرد. مانند ترکیبات امفتامین ها که داروهای ضد اشتها و ترکیباتی که برای دوپینگ کردن استفاده میشود وجود دارد. معمو لا برای ایجاد دیورز از سرمی به نام کلرید امونیم استفاده میشود که در حال حاضر در ایران موجود نبوده ،برای این منظور میتوان 5-4 امپول ویتامین ث داخل 500 سی سی سرم قندی ریخته و انفوزیون نمود.
دفع گوارشی:
دراین روش بعد از شستشوی معده برای تشدید دفع گوارشی یک ملین اسموتیک مانند سولفات منیزیم 30 گرم در بزرگسالان یا سوربیتول 2-1 سی سی / کیلو از محلول 70%به بیمار داده میشود، همراه با شارکول فعال 1 گرم/ کیلو گرم ذغال فعال شده اکثر سموم را به خود جذب میکند.و ملین ، ترانزیت روده را افزایش داده و از جذب مجدد متابولیتهای فعال بعضی از داروها جلوگیری میکند
دفع ریوی :
بعضی از داروها و سموم مانند گاز مونو اکسید کربن ،نفت و اتانول از طریق ریه می گردد که فقط می توان دفع گاز مونواکسید کربن را از ریه تشدید نمود.برای این منظورباید 10 لیتر / دقیقه اکسیژن به مدت 4-3 ساعت به بیمار داده می شود
آخرین راه درمان
آخرین راه درمان، درمان علامتی است بنابراین با علامت درمانی 60-50% مسمومیت ها درمان می گردد
مسمومیت با بنزودیازپین ها :
موارد مصرف بنزودیازپین ها
ضد اضطراب (آلپرازولام ،اکسازپام ،لورازپام ،لیبریوم )
خواب آور (فلورازپام ، نیترازپام )
ضد تشنج (دیازپام ،کلونازپام )
شل کننده عضلانی (دیازپام )
پیک اثر این داروها : نیم تا 8 ساعت پس از مصرف
علائم بالینی : (خواب آلودگی ، اختلال تکلم ، گیجی، دپرسیون تنفسی،هیپوترمی )
نکته :مسمومیت خوراکی بااین دارو معمولا بی خطر است مگر اینکه با سایر داروها (باربیتورات ها ،الکل ) مصرف شود .
اقدامات درمانی :
درمان عمدتا حمایتی و علامتی
بررسی راه هوایی و تنفس و گردش خون
حفظ راه هوایی
پالس اکسی متری
برقراری خط وریدی
آلودگی زدایی گوارشی
آنتی دوت اختصاصی بنزودیازپین ها :(فلومازنیل)
مسمومیت با سموم کشاورزی (ارگانوفسفره ها )
تقسیم بندی ارگانو فسفره ها :
1- با سمیت بالا ( پاراتیون )
2- با سمیت متوسط (تری کلروفین )
3- با سمیت پایین (مالاتیون)
علائم و نشانه ها
علائم بستگی به شدت مسمومیت دارد و شدت بستگی به :
1- نوع سم 2- مقدار سم 3- راه ورود به سم
شروع علائم در عرض نیم تا 2 ساعت می باشد .
علائم ،علائم سندروم کلینرژیک است (DUMBELS)
Diaphoresis1-تعریق ،اسهال
Urination2- دیورز
Myosis3- میوز
Brady cardia,bradypnea3- برادیکاردی
Emesis4- تهوع
Lacrimation 5- افزایش ترشح اشک
Salivation 6- افزایش ترشح بزاق
علائم عصبی :
سردرد شدید ،لرزش وبیقراری ،اختلال تکلم ،تشنج و کوما،دپرسیون قلب و تنفس
اقدامات درمانی :
حفظ راه هوایی و اکسیژن تراپی
آلودگی زدایی پوستی
1- در آوردن لباس آلوده
2- شستشوی مناطق آلوده به سم
آلودگی زدایی خوراکی
1- گذاشتن سوند معده و لاواژ معده
2- دادن شارکول فعال (بخصوص در اوایل مسمومیت )
تجویز آتروپین (تا برطرف شدن علایم کولینرژیک مثل خشکی دهان ،برطرف شدن میوز ،بالا رفتن ریت قلب ،فلاشینگ یا گرگرفتگی )
آنتی دوت اختصاصی که باعث بی اثر شدن سم شده پرالیدوکسیم است.
مسمومیت با مواد مخدر (Opium poisoning)
راههای مسمومیت :
1- خوراکی
2- استنشاقی (بیشتر در اطفال به صورت پاسیو)
3- تزریقی
body packing4-
مواد مخدرشایع:
تریاک :خوراکی واستنشاقی
شیره تریاک
سوخته تریاک
مرفین
هروئین
کریستال
علل مسمومیت :
1- سوءاستفاده داروئی : درنوزادان واطفال بعنوان داروی ضد اسهال استفاده می شود.
2- مسمومیت عمدی : تریاک بهترین روش خودکشی است.
3- مسمومیت تجاری یا بادی پکر.
دوز مسمومیت با تریاک:اگر فرد معتاد نباشد 5-2 گرم درعرض 2-5/1 ساعت باعث مرگ می شود.
علائم مسمومیت با مواد مخدر :
سه علامت اصلی :
1- میوز شدید 2- دپرسیون تنفسی 3- کاهش سطح هوشیاری
سایر علامت سیستمیک
قلب و عروق ( هیپوتانسیون ، برادیکاری ،آریتمی ها )
گوارشی (یبوست ، کاهش صداهای روده ای)
عصبی (کاهش سطح هوشیاری از گیجی تا کوما )
سایر علائم (هیپوترمی ، تهوع و استفراغ )
سیستم عصبی: برحسب دوزاژ مسمومیت باعث خواب آلودگی ومردمکهای تنگ وسرسوزنی با عدم رفلکس به نور ،دپرسیون تنفسی ودرصورت شذید بودن مسمومیت اختلال هوشیاری شدید تا کما وتنفس صدادار خواهد بود.
تنفس: تنفس ابتدا کند وسطحی شده ( اسیدوزتنفسی) درموارد شدید همراه با آپنه است.ادم حاد ریه مخصوصا درمسمومیت با هروئین شایع است.
گوارش: تاخیر درتخلیه معده ویبوست شدید ،تهوع واستفراغ دربعضی از بیماران درمسمومیت های خفیف شایع است.
قلب وعروق: کاردیوتوکسیک نبوده اما بعلت وازودیلاتاسیون عروق محیطی منجر به افت فشار خون وحتی شوک می شود.
غدد: باعث افزایش ترشح آنتی دیورتیک هورمون وکاهش ادرار می شود.
همچنین باعث کاهش قند خون می شود.بعلت آزاد کردن هیستامین باعث خارش ژنرالیزه بخصوص در قفسه صدری صورت وبینی می گردد.
تشخیص:
هر بیماریکه دپرسیون تنفسی ،کما ومیوز باعدم رفلکس به نور داشته باشد اولین تشخیص مسمومیت با مواد مخدراست وباید از طریق تست نالوکسان تایید گردد
تست نالوکسان:
تست نالوکسان:
3-1 آمپول نالوکسان رادرصورتی که فردمعتاد نباشد وریدی تزریق میکنیم.درصورتیکه معتاد باشد یک آمپول زیر جلدی تزریق می گردد.درتزریق زیر جلدی پاسخ به نالوکسان 10-5 دقیقه بعد می باشد.
درتزریق وریدی بعد از3-2 دقیقه ،مردمکها باز شده ،تنفس عادی شده و بیمارهوشیار می شود.اگراین علائم ظاهر نشد مسمومیت با مواد مخدر منتفی است .اگرچنانچه مردمک بیماربازشدودپرسیون تنفسی بیمار اصلاح شدوهوشیاری بیمار تغییرنکند احتمالا بیمار دچار مسمومیت میکس یامسمومیت با داروهای آرام بخش می باشد
درمان
نالوکسان +کسیژن تراپی +شارکول منیزیم
درمان:
بستگی به وضعیت بیمار دارد اگرباآپنه تنفسی مراجعه کند ،اکسیژن تراپی باآمبوبگ وتزریق 3-2 آمپول نالوکسان بصورت وریدی دربیماران معتادیک آمپول نالوکسان زیر جلدی تزریق شود.
اگر بیماررگ نداشت وقت راجهت پیدا کردن رگ نباید تلف نمود وبهتر است 2-1آمپول نالوکسان زیر جلدی تزریق نمود وتنفس با آمبوبگ را تا برگشت تنفس ادامه داد.
اگرچنانچه وضعیت بیمار بهتر شد،وادارکردن به استفراغ واگراختلال هوشیاری داردشستشوی معده + سولفات شارکول تادفع اجابت مزاج
کنترل تنفس وهوشیاری بیمار ،چون طول اثر نالوکسان درحدود 45 دقیقه تا یک ساعت ونیمه عمر آن 25-10 دقیقه است .بنابراین ممکن است بعد از مرحله بهبودی مجددا علائم مسمومیت عود کند وحتی منجر به مرگ بیمار شود. درصورت نیاز نالوکسان تکرار شود.
بعضی از داروها بخصوص تریاک بعد از جذب گوارشی دارای سیکل روده ای- معدهای هستند . به این شکل مقدار اعظم آنها مجددا ازطریق خون به داخل معده تراوش می شود بعد مجددا جذب شده وعلائم مسمومیت عود میکند
( ضدافسردگی های سه حلقه ای ،مواد مخدر وفنوباربیتال این خاصیت را دارند.)
پس بنابراین درصورت نیاز به نالوکسان باید مجددا شستشوی معده داده شود.
اگر چنانچه کنترل مستقیم بیمار ممکن نباشد ،بهتر است 10-5 آمپول نالوکسان به داخل 500 سی سی سرم دکستروز 5 % افزوده وبا توجه به نیاز بیمار انفوزیون شود.
ضمناً اگر بعد از تزریق نالوکسان بهبود یافت نباید مرخص شود.
حداقل 6 ساعت(دراطفال 12ساعت) تحت نظر باشد درصورت نباز مجدد به نالوکسان بستری شود درغیر این صورت مرخص شود.
اقدامات درمانی :
1- بررسی اولیه و انجام اقدامات اولیه
2- حفظ راه هوایی و تهویه کمکی در صورت نیاز
3- برقراری خط وریدی
4-تزریق آنتی دوت اختصاصی
ADULT : naloxan 0/4 – 2 mg
Children : naloxan 0/03 -0/1 mg/kg
در صورت لزوم تکرار دوز هر 2-3دقیقه
درموارد خوراکی لاواژ معده و شارکول فعال
دادن کرچک جهت دفع سریعتر
در صورت عدم دفع اقدام جراحی
مسمومیت با مونوکسید کربن co poisoning
مونوکسید کربن : گازی بی رنگ ،بی بو ،بدون طعم و غیر محرک
منابع تولید :
سوخت ناقص مواد حاوی کربن
اگزوز اتومبیل
بخاری های نفتی و گازی و ذغالی
ایجاد آتش و شعله در فضای بسته
راه ایجاد مسمومیت : فقط استنشاقی
مکنیسم ایجاد مسمومیت :
میل ترکیبی مونوکسید کربن با هموگلوبین 250 برابراکسیژن است
Hb + co = Hbco
اختلال در انتقال اکسیژن توسط هموگلوبین و ایجاد هیپوکسی بافتی
ایجاد خواب آلودگی و بیشتر شدن مسمومیت
شیوع بیشتر در فصول پاییز و زمستان
علائم و نشانه ها :
علائم اولیه : مسمومیت خفیف
1- سردرد 2- تهوع و استفراغ 3- آتاکسی
علائم بعدی :
4- خواب آلودگی (برخی موارد آژیتاسیون )
5- هایپرونتیلاسون (سرعت و عمق زیاد )
مسمومیت شدید :
هایپوتانسیون ،آریتمی تغییرات نوار قلب ،تشنج ،اختلال سطح هوشیاری ،دپرسیون تفسی ،کلاپس عروقی ،مرگ
مسمومیت با مونوکسید کربن در زنان حامله میتواند منجر به مرگ و سقط جنین شود.
معمولا گاز مونواکسید کربن تا 10% مشکلی ایجاد نمی کند یعنی تا 10 % هموگلوبین ها بوسیله این گاز اشغال شوند ،معمولا بی علامت
مگر اینکه بیماری قلبی داشته باشد،که ممکن است دردآنژینی تظاهرگردد.
بین 20-10 % معمولا سردرد جزئی دردوطرف شقیقه وتنگی نفس کوششی دارند.
30-20% سردرد های مزاحم وتنگی نفس بدون فعالیت دارند.
40-30 % سردرد فوق العاده شدید ،تهوع واستفراغ ،ضعف ،اختلالات بینائی واختلال قضاوت دارند.
50-40 % افراد دچارتاکی کاردی ،تاکی پنه وسنکوپ می شوند.
60-50 % به کما،تنفس شین استوک وتشنج مبتلا می شوند.
70-60% با از بین رفتن فعالیت جبرانی قلب وتنفس مواجه می شوند.
بالاتر از 70% مرگ.
علائم کلینیکی:
سیستم مرکزی اعصاب:ابتدا باعث سردرد،سرگیجه،تاری دید، استفراغهای جهنده آژیتاسیون،اختلال هوشیاری،تشنج واغماء میگردد
دستگاه تنفس: تنفس در ابتدا کند وسطحی می شود ولی بعدابعلت متابولیسم بی هوازی قندها تنفس تند وعمیق ( تاکی پنه ) می شوند.ادم ریه در این بیماران شایع است.
دستگاه گوارش: تهوع واستفراغ ،استرس اولسر و خونریزی گوارشی دربیمارانیکه اختلالات گوارشی دارند ،شایع است.
قلب وعروق: باعث هایپو تانسیون، تاکی کاردی،اختلال بلوک هدایتی ،آریتمی ،فیبریلاسیون بطنی وارست قلبی می شود.
سیستم متابولیک: ابتدا باعث اسیدوز متابولیک می شود.
پوست: پوست گیلاسی وتاول در محلهای تحت فشار بوجود می آید.
کمکها ی اولیه
– دروپنجره ها را باز می کنیم.
2- ماسک زده یا دستمال خیس دور دهان وبینی می بندیم.
3- مصدوم را از محل آلوده خارج کرده و در هوای آزاد قرارداد ودرصورتیکه اکسیژن دردسترس است با حداکثر غلظت ( 10 لیتر دردقیقه ) 4-3ساعت اکسیژن به بیمار داد.
4- پوزیشن سر به یک طرف ، چون استفراغ علامت شایعی است واحتمال آسپیراسیون وجود دارد.
5-درصورت اختلال هوشیاری به بیمارستان منتقل می گردد.
اقدامات درمانی در بیمارستان:
1- دربیمارستان اکسیژن تراپی 10لیتر دردقیقه،بمدت 4-3 ساعت.یا 20دقیقه اکسیژن هایپربارداده می شود.
2- درصورت کما (ادم مغز ) مانیتول تجویز شود.10-5 سی سی /کیلو
3- تجویز کورتون:
Amp : Dexamethason 0/5 -0/9 mg /kg /day-Tid
4- آمپول سیتی کولین هر8 ساعت 250 میلی گرم
5- درصورت داشتن اختلال متابولیکی اصلاح آن با بیکربنات سدیم.
6- تمام مراقبتهای لازم برای بیمار بیهوش انجام شود
مسمومیت با هیدرو کربن ها :
سه دسته هیدرو کربن ها :
1- آلیفاتیک : بنزین ،نفت، گازوییل پارافین
2- آروماتیک ها : نفتالین ، تولوئن ، فنل، بنزن
3- هالوژنه : هیدرو کربن + یک هالوژن (برم،کلر )
هیدروکربن های مایع (بنزین و نفت ) سمیت بیشتری دارد اما علائم بیشتر مربوط به آسپیراسیون است نه جذب گوارشی
نکته (هرچه هیدروکربن ها قدرت تبخیر بالایی داشته باشند خطرناک تر است و خطر آسپیراسیون بیشتر است )
علائم و نشانه ها :
بسته به راه ورود و نوع ماده دارد
علائم تنفسی ( سرفه ، احساس خفگی ، تاکی پنه ،دیسپنه )
قلبی عروقی (اختلالات ریتم قلب )
گوارشی (درد و سوزش گلو ،اسهال و استفراغ )
عصبی (سرگیجه ،دوبینی ، لرزش ، تشنج و کوما )
سایر علائم ( تب ، التهاب ، و خارش پوست )
اقدامات درمانی در مسمومیت با هیدروکربن ها :
اقدامات اولیه و اورژانس بر حسب نیاز
چک راه هوایی و اقدام پیشگیرانه از آسپیراسیون
در صورت نیاز اکسیژن
آلودگی زدایی پوست و چشم
نکته مهم : (استفاده از سوند معده ،شستشو ،و ایجاد استفراغ ممنوع )
مسمومیت با مواد سوزاننده :
1- اسیدها : (اسید سولفوریک ،اسید کریدریک )
2- قلیاها : (سفید کننده ها مثل وایتکس ،جرم گیر لوله باز کن )
در مسمومیت با این مواد :
خوراکی : ایجاد زخم در سیستم گوارشی بخصوص مری و معده
پوستی : ایجاد عوارض پوستی به خصوص چشم
علائم و نشانه ها مسمومیت با مواد سوزاننده :
1- سوزش دهان ،حلق ، اپی گاستر
2- استفراغ (با یا بدون خون )
3- افزایش ترشح بزاق
4 – دیسفاژی (بلع دردناک )
5- آسپیراسیون
6- صدمات چشمی( اریتم و قرمزی ،تاول های چشم ، تیرگی قرنیه )
در موارد شدید
نارسایی کلیه، خونریزی گوارشی و پرفوراسیون گوارشی ،ادم ریه و دیسترس تنفسی
اقدامات مراقبتی در مسمومیت با موادسوزاننده :
1- آلودگی زدایی پوست و چشم در اسرع وقت
2- در صورت نیاز گرفتن رگ و اکسیژن تراپی
3- اجتناب از خنثی کننده های شیمیایی (مانند خنثی کردن اسید با قلیا یا بالعکس )
4- رقیق کردن در ساعات اولیه با آب و شیر
5- در صورت درد شدید استفاده از ضد درد (مخدر یا غیر مخدر )
انتقال به مرکز درمانی
نکته مهم : تجویز اپیکا و شستشوی معده ممنوع است
مسمومیت با الکل :
بیش از 50 درصد موارد رانندگی،
67 درصد موارد قتل و 33 درصد موارد خودکشی ناشی از مصرف الکل بعلت مختل شدن توانایی فرد در تفکر و عملکرد صحیح است .
بطور کلی الکل سبب کاهش زمان واکنش ،کاهش میزان هوشیاری ،و آگاهی فرد و تاخیر رفلکس ها می شود.
مسمومیت حاد و شدید میتواند منجر به هایپوگلیسمی شود – ممکن است افت تنفسی همراه با هماتمز بدهد.
انواع الکل ها
اتانول:اتانول یا الکل سفید،الکل اتیلیک یا الکل طبی
متانول:متانول ،الکل چوب ، الکل متیلیک یا الکل صنعتی.که ازآن به عنوان حلال ،ضد یخ وبراق کردن گلهای مصنوعی استفاده می گردد.
اتیلن گلیکول وایزوپروپیل:
کاربرداتانول:
1- آلکلاز 70-60 درجه خاصیت ضد عفونی دارد.
2- مواد آرایشی- ادکلن ها.
3- آنتی دوت الکل چوب یا متانول .
4- به داروها اضافه می شود تا سریعتر جذب شود.مانند استامینوفن
5- به عنوان تغذیه پارانترال به سرمهای اسید امینه اضافه می شود.
6- به عنوان داروی خواب درروانپزشکی استفاده می شود.
* درجات الکل
1) خفیف ترین آب جو (الکل )است ، که 8-7 % اتانول دارد.
2) شراب(30-15 درجه) که از تخمیر انگور بدست می آید.
3) مشروب (عرق) از تخمیرکشمش حاصل شده که باید بدون دانه وبدون دم باشد. مشروب استاندارد 50 40 درجه می باشد.(درایران 43 درجه است)
4) سر گل عرق(96 درجه )
میزان مصرف و مسمومیت اتانول
– الکل 96 درجه 1 سی سی / کیلو ایجاد مسمومیت و 5-4 سی سی / کیلو باعث مرگ می شود.
جذب و دفع :
جذب اتانول بسرعت از طریق مخاط گوارش وبعد از5/1-5/0 ساعت به حداکثر غلظت پلاسمائی خود درخون میرسد.
درکبد متابولیزه میشود و 90 % از طریق هوای بازدمی دفع میشود. 10 % از طریق ادراردفع می شود.
علائم کلینیکی:
سیستم عصبی : ابتدا باعث اختلال تعادل، آژیتاسیون،خواب آلودگی و درصورت شدید بودن ،اختلال هوشیاری می دهد.
– دستگاه گوارش: با شکم خالی مصرف شود باعث تهوع واستفراغ، دردهای اپی گاستریک و هماتمزهای خفیف(نادر) می گردد.
– غدد: هیپوگلایسمی که شایع نبوده از 54 بیمارالکلی قند خون اندازه گیری شده که قند خون آنها بین 130-90 میلی گرم درصد در نوسان بود.
تشخیص :
بوی بازدم- پرخونی عروق ملتحمه- شرح حال مریض- آزمایش سم شناسی و تعیین اتانول در خون.که از هوای بازدمی ملتحمه وخون امکان پذیر است.
درمان
بدترین مرحله ، مرحله آژیتاسیون است،که 3-2تا دیازپام یا هالوپریدول تزریق می گردد تا آژیتاسیون بیمار کنترل شوددرصورت ترخیص بیمار بهتر است از بیمار سئوال شودآیاالکل مورد استفاده دست ساز بوده یا اینکه الکل استاندارد بوده ،درصورت دست ساز بودن احتمال مسمومیت با متانول برای بیمار مطرح است چون علائم مسمومیت با متانول با تاخیر بروز می کند باید به بیمار وهمراه آموزشهای لازم داده شود درصورت اختلال هوشیاری ،تاری دید وتاکی پنه سریعا جهت درمان مراجعه نماید.
درصورت تهوع و استفراغ ودل درد امپول پلازیل+ سا یمتیدین یا رانیتیدین تزریق شود
مسمومیت با متانول :
مکانیسم اثر و جذب و دفع :
آنزیم الکل دهیروژناز در مصرف مکرروتدریجی متانول در بدن تولید شده وبرای بدن بی ضرر است.وحتی مصرف متانول خطرات جدی ایجاد نمی کند.
متابولیسم متانول در کبد از 24-12ساعت بعد شروع میشود و متابولیتهای سمی ایجاد می کند.یکی از متابولیتهای سمی آلدئیدفرمیک است واین در فرایند بعدی تبدیل به اسید فرمیک و اسیدلاکتیک تبدیل شده علاوه بر آن اسیدوزمتابولیک شدید می تواند باعث کوری گردد.
* دوز مسمومیت: 30 سی سی باعث مسمومیت و 250-90سی سی باعث مرگ می شود.
بعضی رفرنسها میزان مسمومیت آن را6-4 سی سی ذکر کرده اند.
علائم مسمومیت:
1- اسیدوز متابولیک : بدنبال تاکی پنه و تهوع ، استفراغ ،نارسائی میوکارد وهیپوتانسیون شایع است.
2- نوریت : اسید فرمیک باعث ادم پاپی ، تاری دید ،میدریاز وکوری میشود.
* علائم بسته به شدت بعد از 72-24 ساعت بعد ظاهر می شود، دراین مدت بیمارهیچ علامت کلینیکی ندارد.
تشخیص:
بیماران با تاخیرمراجعه می کند و درگازومتری علائم شدید اسیدوز متابولیک دیده می شودواندازه گیری متانول سرم خون.
درمان :
1- بستری کردن.
2- به تاخیر انداختن متابولیسم متانول: دادن مشروبات الکلی (اتانول) نیمه عمرمتانول رااز10-2 ساعت به 36 ساعت افزایش می یابد.
دوزاول درحد دوزمسمومیت= 1 سی سی /کیلوازالکل 96درجه یا 2 سی سی / کیلو ازالکل 50 درجه.
دوز دوم= نصف دوز اول هر 4 ساعت تا 5-4 روز تکرارگردد.
3- درمان اسیدوز متابولیک،باتزریق بیکربنات سدیم وکنترل گازومتری بطور سرپایی.
4- جلوگیری از پیشرفت کوری :
Amp Dexa 16mg stat and Then 8mg q8h
ومشورت چشم پزشکی تامشکلات چشمی بیمار بوسیله چشم پزشک پی گیری شود.
5- اسیدفولیک روزی سه عدد.
6- درمواردشدید همودیالیز بهترین درمان است
الکل اتیلین گلیکول:
1- تمام درمان و علائم مانند متانول است بعلاوه هیپوکلسمی شدیدمیدهد .
2- همانند متانول اسیدوز متابولیک اما شروع علایم آن از نیم ساعت ،12 ساعت بعد بروز می کندبا سردرد،گیجی ،آتاکسی وتشنج همراه بوده که عوارض کلیوی آن بصورت دردپهلو،هماچوری ونارسائی کلیه با تاخیر 72-36 ساعت بعد از مسمومیت حادث می شود.درمان همانندمتانول از الکل اتانول ، بیکربنات سدیم جهت اصلاح اسیدوز استفاده می گردد وجهت تبدیل متابولیتهای سمی از ویتامین ب وویتامین ب1 استفاده می گردد.برای درمان هیپوکلسیمی باید هر 12 ساعت یک ویال کلسیم با کنترل سطح سرمی کلسیم انفوزیون گردد.
محرومیت از الکل :
زمانی ظاهر میشود که فرد الکلیسم مقدار الکل روزانه خود را مصرف نکرده باشد .
دچار احساس توهم یا هذیان های وحشت
می شود ، به صورت سندرومی است با علائم (بیقراری و ناآرامی ،تب ،عرق ریزش ،گیجی یا ناآرامی یا هردو ، هذیان و توهم ،تشنج)
گاهی اوقات بعلت از دست دادن مایعات ،عدم مصرف مایعات ،یا بروز استفراغ به علت هذیان های وحشت دچار کاهش حجم داخل عروقی می شود . (درمان شوک )
رگ مناسبی بگیرید از محلول کریستالویید ایزوتونیک انفوزیون کنید .
خسته
نباشید