1
دانش خلاقیت شناسی و TRIZ : دانش پیش گام عصر خلاقیت و نوآوری
بسم الله الرحمن الرحیم
آشنائی با مهندسی خلاقیت TRIZ
2
دانش خلاقیت شناسی و:TRIZ
دانش پیشگام عصر خلاقیت ونوآوری
دنیای امروز :
عصر خلاقیت و نوآوری ((The age of Innovation
عصر فرایندهای پرشتاب خلق و پردازش خلاق اطلاعات
دوران رشد و توسعه فزاینده ابداعات و اختراعات
عصر پیش گامی دانش خلاقیت شناسی
3
تعریف علم خلاقیت شناسی
خلاقیت شناسی (Creatology )
عبارت است از :
علم مطالعه فرایند ها و پدیده های
خلاقیت و نوآوری ،
در کلیه حوزه های علوم و فناوری با رویکردهای مختلف
4
خلاقیت
(Creativity)
نوآوری
(Innovation )
– فرایند تولید ایده های نو
– فرایند کشف مفاهیم جدید
– یافتن راه های جدید برای حل مسائل
……
فرایند عملیاتی کردن ایده های نو
تحقق بخشیدن به مفاهیم جدید
اجرای راه حل های جدید
عملیاتی شدن خلاقیت
تعاریف خلاقیت و نوآوری
5
خلاقیت شناسی اختراعات
(اختراع شناسی)
مطالعه علمی اختراعات
خلاقیت شناسی تحلیلی اختراعات
خلاقیت شناسی کاربردی اختراعات
(فناوری اختراع : مهندسی اختراع )
6
تعریف اختراع
(Invention)
اختراع = نوآوری فناورانه
(Technological Innovation )
اختراع = خلاقیت + نواوری
اختراع = ایده اختراعی + اجرای ایده
7
خلاقیت شناسی تحلیلی اختراعات
روش تحلیل پتنت
patent Analysis
بررسی چگونگی شکل گیری فرایند اختراع
8
روش مهندسی معکوس اختراعات (REI)
پدیده
اختراع
فرایندها
گام ها
کنش ها
9
TRIZ
در یک نگاه و معرفی کلی
10
TRIZ
برگرفته از حروف اول کلمات در عبارت روسی :
Teoriya Resheniya Izobrototelskikh zadatch
به انگلیسی :
Theory of Invetive Problem Solving
به فارسی :
نظریه حل ابداعانه مسئله
11
TRIZ
بنیانگذار آن ، دانشمند خلاقیت شناس روسی گنریچ سائولویچ آلتشولر
(G.S. Altshuller) (1998-1926) می باشد .
دانش TRIZ با نام ها و عنوان های توصیف گر مختلفی مانند :
نوآوری نظام یافته ، خلاقیت اختراعی
فناوری خلاقیت و نوآوری، روش شناسی اختراع
الگوریتم اختراع ، روش شناسی حل مسئله های ابداعی
روش شناسی حل ابتکاری و ابداعانه ی مسئل
مهندسی خلاقیت و نوآوری ، روش شناسی خلاقیت
خلاقیت شناسی اختراع ، خلاقیت شناسی فناوری
و مواردی از این قبیل نامیده می شود
12
TRIZ
آلتشولر TRIZ را تحت عنوان علم فناوری خلاقیت و نوآوری می داند .
با نتیجه گیری از دیدگاه آلتشولر می توان TRIZ را نوعی علم خلاقیت
شناسی (Creatology) دانست .( 1382 به نقل از ساورانسکی 2000، 23)
دانشمندان برجسته سیمون ساورانسکی : دانش TRIZ را چنین تعریف کرده است:
« TRIZ عبارت است از یک دانش انسان گرای مبتنی بر روش شناسی نظام یافته
برای حل ابداعانه مسئله »
برخی صاحب نظران ،TRIZ را این چنین تعریف می کنند:
«TRIZ عبارت است از نوعی رویکرد الگوریتمی برای حل ابداعانه مسائل
فنی و فناورانه »
13
تاریخچه TRIZ :
شالوده های دانش TRIZ از سال 1946 توسط گنریچ آلتشولر
( پدر ( TRIZ
بر اساس نتایج حاصل از مطالعه اختراعات مختلف پایه گذاری شد
اختراع در سال 1956 در روسیه (شوروی سابق) متولد گردید.
اولین اختراع آلتشولر در سن 14 سالگی انجام شد و در اداره ی ثبت اختراعات
مشغول به کار شد.
کاراو کمک به مخترعین برای ثبت اختراعاتشان بود.او در حین کار، گاهی به
حل مسائل فنی آنان کمک می کرد . در این دوران بود که او دریافت حل
مسائل فنی که منجربه اختراع ونوآوری می شودبه اصول و روش هایی فراتر
از تکنیک های خلاقیت شناخته شده تا آن هنگام نیاز دارد .
آلتشولر در طی مطالعات خود به این نتیجه مهم رسید که یک نظریه
اختراع بایستی دارای چند ویژگی اصلی از جمله موارد زیر باشد :
14
ویژگی های نظریه اختراع
1- شامل یک فرایند گام به گام و نظام یافته باشد .
2- بتواند از میان گستره ای از راه حل ها مستقیما به
بهترین راه حل (راه حل ایده آل یا کمال ) منجر گردد .
3- دارای ویژگی تکرارپذیری باشد .
4- بتواند ساختاری برای دانش ابداع ارائه نماید.
15
فواید و کاربردهای TRIZ
با استفاده از دانش TRIZ می توان به نتایج و دستاوردهای متعددی از جمله موارد زیر دست یافت:
8- تسهیل و تسریع روند رشد و توسعه علوم و فناوری .
7- ارائه آموزش های نوین مبتنی بر TRIZ در مدارس و دانشگاه ها (خلاقیت
شناسی پرورشی مبتنی بر TRIZ)
6- پیش بینی روند ابداعات و اختراعات در آینده (خلاقیت شناسی آینده شناختی)
5- دستیابی به بهترین و موثرترین راه حل ها برای انواع مسائل علمی،فنی،انسانی واجتماعی.
4- کشف انواعی از راه حل ها برای مسائل ابداعی یعنی مسائلی که با روش های
معمولی متداول راه حل آنها به دست نمی آید.
3- دستیابی به نوعی جهان بینی خلاق.
2- شکل گیری جنبه های بسیار مهمی از علم خلاقیت شناسی.
1- دستیابی به نوعی نگرش جامع علمی به ابداعات و اختراعات .
16
دیگر رویکردهای خلاقیت شناختی مبتنی بردانش TRIZ
1-رویکرد خلاقیت شناختی USIT:
رویکرد ساده شده و عصاره ای از TRIZ (ارائه شده
توسط سیکافوس در شرکت فورد)
Unified Structured Inventive Thinking
به معنی تفکر ابداعانه ساختار یافته یکپارچه.
17
2- رویکرد خلاقیت شناسی AZIT
با واژگان روسی و به انگلیسی ASIT )) :
به معنی تفکر ابداعانه نظام یافته پیشرفته.
Advanced Systematic Inventive Thinking
دیگر رویکردهای خلاقیت شناختی مبتنی بردانش TRIZ
18
3- رویکرد خلاقیت شناسی TRTS
Theory of Development of Technical Systems
با واژگان روسی و انگلیس TDTS
به معنی نظریه رشد و توسعه نظام های فنی.
دیگر رویکردهای خلاقیت شناختی مبتنی بردانش TRIZ
19
4- رویکرد خلاقیت شناختی TRTL
Theory of Development of Creative Personalities
با واژگان روسی و به انگلیسی TDCP
به معنی نظریه رشد و توسعه افراد خلاق.
دیگر رویکردهای خلاقیت شناختی مبتنی بردانش TRIZ
20
5- رویکرد خلاقیت شناختیTTVC
به معنی نظریه جامع برای خلاقیت چند جانبه.
Template Theory for Versatile Creativity
دیگر رویکردهای خلاقیت شناختی مبتنی بردانش TRIZ
21
6- رویکرد خلاقیت شناختی
با واژگان روسی OTSM
به معنی نظریه عمومی تفکر قوی
و به انگلیسی (GTST)
General Theory of Strong Thinking
دیگر رویکردهای خلاقیت شناختی مبتنی بردانش TRIZ
22
مسئله:
فاصله میان وضعیت موجود (S1) و وضعیت مطلوب (S2)
مجموعه ای از معلومات و مجهولات
حل مسئله:
یافتن راه رسیدن از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب
کشف مجهولات با توجه به معلومات موجود
مسئله وTRIZ
23
برحسب موضوع یا حوزه موضوعی یا زمینه و رشته
برحسب الگو و روش شناسی حل مسئله
دسته بندی مسئله:
1- مسئله های عادی یا بسته
2- مسئله های غیر عادی یا باز
انواع مسئله
24
الف) مسئله های عادی یا بسته :
مسئله ای است که الگو ، قواعد ، فرمول یا روش حل آن شناخته شده و مشخص می باشد.
عناوین:
مسئله های همگرا ، مسئله های قالبی ، مسئله های فرموله شده
مسئله های تکراری ، مسئله های کلاسیک ، مسئله های کلیشه ای
مثال:
واکنش شیمیائی اسید و باز ، محاسبه سرعت و شتاب یک خودرو ،
چگونگی درمان آنفولانزا ، محاسبه مشتق و انتگرال و …
انواع مسئله
25
الف) مسئله های غیرعادی یا باز :
مسئله ای است که راه و روش حل آن ناشناخته بوده و مشخص نمی باشد.
چنانچه همه یا تعدادی از مراحل اصلی فرایند حل یک مسئله ناشناخته
و نامشخص بوده و نیاز به ابداع یا کشف داشته باشد مسئله ، غیر عادی یا باز است
عناوین:
مسئله های وگرا ، مسئله های خلاق ،
مسئله های غیر کلاسیک ، مسئله های ابداعی
مثال:
سرطان ، ساخت هواپیماهائی با قابلیت پرندگان و …
انواع مسئله
26
مسئله
مسئله باز
مسئله بسته
وقتی مسائل غیر عادی حل شوند:
27
جنبه اصلی و بنیادین دانش TRIZ (نظریه حل ابداعانه مسئله)
حل مسئله های باز یا ابداعی
دانش مهندسی خلاقیت TRIZ
بر مفهوم «مسئله ابداعی یا اختراعی» (Inventive Problem) تاکید دارد
و در تبیین آن مفهومی تحت عنوان «تناقض» (Contradiction) مطرح می شود.
مسئله وTRIZ
28
تناقض
دویژگی یا وضعیت متعارض یا متضاد با یکدیگر
دانش TRIZ بیان می دارد
مسئله ابداعی با وجود نوعی تناقض همراه است
و حل مسئله با برطرف کردن تناقض همراه است
تناقض (Contradiction)
مهم ترین نقش TRIZ
شناسائی و تحلیل تناقض ها
و ارائه راهکارهای برطرف نمودن آن
29
تناقض
سرطان و رویکرد شیمی درمانی و پرتودرمانی
نمونه ای از تناقض
30
پارامترهای مهندسی TRIZ
1.Weight of moving object وزن جسم متحرک 2.Weight of binding object وزن جسم غیر متحرک 3.Length of moving object طول جسم متحرک 4.Length of binding object طول جسم غیر متحرک 5.Area of moving object مساحت جسم متحرک 6.Area of binding object مساحت جسم غیر متحرک 7.Volume of moving object اندازه وحجم جسم متحرک 8.Volume of binding object اندازه و حجم جسم غیر متحرک 9.Speed سرعت 10.Force نیرو
31
پارامترهای مهندسی TRIZ
11.Tension, pressure کشش ، فشار 12.Shape شکل 13.Stability of object ثبات و پایداری جسم 14.Strength استحکام 15.Durability of moving object دوام جسم متحرک 16.Durability of binding object دوام جسم غیر متحرک 17.Temperature دما 18.Brightness روشنائی 19.Energy spent by moving objectانرژی مصرفی جسم متحرک 20.Energy spent by binding object انرژی مصرفی جسم غیر متحرک
32
پارامترهای مهندسی TRIZ
21.Power قدرت 22.Waste of energy تلفات انرژی 23.Waste of substance ضایعات مواد 24.Loss of information از دست رفتن اطلاعات 25.Waste of time ضایعات زمان 26.Amount of substanceمقدار مواد 27.Reliability قابلیت اطمینان 28.Accuracy of measurement وقت اندازه گیری 29.Accuracy of manufacturing دقت ساخت 30.Harmful factors acting on objectعوامل زیان بار موثر بر جسم
33
پارامترهای مهندسی TRIZ
31.Harmful side effects اثرات داخلی زیان بار 32.Manufacturability قابلیت ساخت 33.Convenience of use سهولت استفاده 34.Repairability سادگی تعمیر 35.Adaptability قابلیت سازگاری 36.Complexity of device پیچیدگی تجهیزات 37.Complexity of control پیچیدگی کنترل 38.Level of automation سطح اتوماتیکی 39.Productivity بهره وری
34
جداسازی Segmentation
الف ) جسم را به اجزای جدا از هم تقسیم کنید.
ب ) جسم را به صورت قطعه قطعه در آورید.
ج ) میزان قطعه قطعه بودن جسم را افزایش دهید.
قوانین ابداع
مثال ۱ : تفکیک و تقسیم شدن تسمه نقاله برای کارایی بیشتر
قانون 1
35
قوانین ابداع
استخراج Taking out
الف ) مشخصه یا قطعه ی مزاحم جسم را از آن بر گزینید(آن را جدا کرده یا حذف کنید)
ب ) تنها مشخصه یا قطعه لازم را برگزیند .
قانون 2
36
قوانین ابداع
کیفیت موضعی Local quality
الف ) از ساختار همگن یک جسم یا محیط خارجی ( عملکرد بیرونی ) , به سوی ساختار
نا همگن گذر کنید .
ب ) اجرای مختلف جسم را به انجام کارکردهای مختلف وا دارید .
ج ) هر قسمت از جسم را , در شرایطی که عملکرد آن مطلوبتر است قرار دهید .
قانون 3
37
قوانین ابداع
عدم تقارن Asymmetry
الف ) فرم تقارن یک جسم را با فرم نا متقارن آن جایگزین کنید .
ب ) در صورتی که جسم موجود نا متقارن است میزان عدم تقارن آن را افزایش دهید .
قانون 4
38
ترکیب کردن ( ادغام کردن ) Combination
الف ) اجسام مشابه یا اجسامی را که برای انجام عملکردهایپیاپی در نظر
گرفته شده اند به صورت مکانی با یکدیگر ترکیب کنید .
ب ) عملکردهای مشابه یا پیاپی را به صورت زمانی با یکدیگر ترکیب کنید .
قوانین ابداع
قانون 5
39
قوانین ابداع
جامعیت Universality
به منظور رفع نیاز به چند جسم , یک جسم می تواند عملکرد های چند گانه ای
ارائه دهد .
قانون 6
40
قوانین ابداع
تو در تو بودن Nested doll
الف ) جسمی را داخل جسم دوم و جسم دوم را نیز داخل جسم
سوم قرار دهید .
ب ) جسمی از داخل حفره ای در جسم دیگر بگذرا نید .
قانون 7
41
قوانین ابداع
عامل تعادل و توازن Anti-weight
الف ) وزن جسم را به وسیله ی اتصال دادن آن با جسم دیگری که دارای
نیروی بالا برنده است , جبران کنید .
ب ) وزن جسم را به وسیله ی نیروهای آیرودینامیکی یا هیدرودینامیکی
جبران کنید .
قانون 8
42
قوانین ابداع
مقابله ی پیشاپیش Preliminary anti-action
الف ) در صورتی که لازم است عملکردی انجام شود , مقابله
پیشاپیش نسبت به آن را مد نظر داشته باشید .
ب ) در صورتی که لازم است جسمی تحت کشش باشد , کشش
متضاد آن را پیشاپیش مد نظر داشته باشید .
قانون 9
43
قوانین ابداع
کنش پیشاپیش Preliminary action
الف ) کنش مورد نیاز را به صورت کلی و جزئی , پیشاپیش انجام
دهید .
ب ) به اجسام طوری نظم بدهید که بدون اتلاف وقت در زمانی که
منتظر کنش هستند , وارد عمل شوند . ( و در مناسبترین وضعیت )
قانون 10
44
قوانین ابداع
کنش حفاظت پیشاپیش Beforehand cushioning
قابلیت اطمینان نسبتا پایین یک جسم را با یک حرکت
خنثی کننده , پیشاپیش جبران کنید .
قانون 11
45
قوانین ابداع
هم پتانسیلی Equipotentiality
شرایط کار را طوری تغییر دهید که لازم نباشد جسمی بالا رفته
یا پایین بیاید .
قانون 12
46
قوانین ابداع
معکوس کردن The other way round
الف ) به جای عملکردی که توسط مشخصات مساله تحمیل شده عملکرد مخالف
آن را به کار گیریم .
ب ) شئ را به یک قطعه ی متحرک تبدیل کنید , یا اینکه قطعات غیر متحرک
را متحرک ساخته و محیط خارج را غیر متحرک نماید .
قانون 13
47
قوانین ابداع
کروی ساختن Spheroidality – Curvature
الف ) قطعه های خطی و سطوح مسطح را با قطعات و سطوح
خمیده و همچنین اشکال مکعبی را با اشکال کروی تعویض کنید .
ب ) از غلتک ها , توپ ها و مارپیچ ها استفاده کنید .
قانون 14
48
قوانین ابداع
پویایی Dynamics
الف ) مشخصات جسم یا محیط خارج را به گونه ای بسازید که برایعملکرد بهینه ,
عملیات در هر مرحله به طور خودکار تنظیم شود .
ب ) جسم را به عناصری تقسیم کنید که بتوانند به صورت مرتبط با هم , موقعیت
خود را تغییر دهند .
ج ) در صورتی که جسمی غیر قابل حرکت یا قابل تعویض کنید .
قانون 15
49
قوانین ابداع
عملکرد ناقص , بیش از حد یا مازاد
Partial or excessive actions
اگر به دست آوردن 100% یک اثر مطلوب مشکل است , برای ساده سازی مساله
مقداری کمتر یا بیشتر از آن را به دست آورید .
قانون 16
50
قوانین ابداع
حرکت به بعدی جدید Another dimension
الف ) مسائل مربوط به حرکت خطی جسم را با امکان پذیر ساختن
حرکت در دو بعد , برطرف کنید ( در راستای یک سطح ) . به نحو
مشابه ,مسائل مربوط به حرکت جسم در یک صفحه را با امکان پذیر
ساختن حرکت در سه بعد , برطرف نمایید .
ب ) به جای آرایش اجسام در یک لایه , آرایشی چند لایه ای را به کار ببرید .
ج ) جسم را کج کرده یا بر روی لبه ی خود بچرخانید .
د ) تصاویر را بر روی سطوح مجاور یا عقب جسم بیاندازید
قانون 17
51
قوانین ابداع
حرکت به ارتعاش مکانیکی Mechanical vibration
الف ) جسم را به ارتعاش وا دارید .
ب ) اگر جسم در حال نوسان است , فرکانس آن را تا حد فرا صوت
افزایش دهید .
ج ) فرکانس تشدید را به کار بگیرید .
د ) به جای ارتعاشات مکانیکی از ارتعاشات پیزو استفاده کنید .
ه) ارتعاشات فرا صوت و میدان الکترومغناطیسی را با هم بکاربگیرید .
قانون 18
52
قوانین ابداع
عملکرد دوره ای Periodic action
الف ) به جای عملکرد مستمر از یک عملکرد دوره ای ( ضربه ای )
استفاده کنید .
ب ) در صورتیکه یک عملکرد هم اکنون دوره ای است ,فرکانس آن
را عوض کنید .
ج ) از توقف های بین ضربه ها برای تامین کنشهای اضافی بهره بگیرید
قانون 19
53
قوانین ابداع
تداوم کنش مفید Continuity of useful action
الف ) عملکرد را بدون توقف به انجام برسانید , در این حال باید تمام
قطعات جسم به طور مستمر و با ظرافت کامل , در حال کار باشند .
ب ) یک حرکت زاید و واسطه ای را حذف کنید .
قانون 20
54
قوانین ابداع
حمله سریع Skipping
عملکرد زیان بار یا خطرناک را با سرعت بسیار بالا به انجام برسانید.
قانون 21
55
قوانین ابداع
تبدیل ضرر به سود
*Blessing in disguise* or *Turn Lemons into Lemonade*
الف ) یک اثر زیان بار یا یک عامل زیان بار محیطی را برای به دست آوردن
یک اثر مثبت به کار بگیرید .
ب ) با ترکیب یک عامل زیان بار با یک عامل زیان بار دیگر , آن را از
میان بردارید .
ج ) مقدار کنش زیان بار را تا جایی که ضررهای آن بر طرف شود ,
افزایش دهید .
قانون 22
56
قوانین ابداعی
باز خورد Feedback
الف ) بازخورد را ارائه کنید .
ب ) در صورتی که بازخورد هم اکنون موجود است , آن را
معکوس کنید .
قانون 23
57
قوانین ابداع
واسطه و میانجی 'Intermediary
الف ) برای انتقال یا انجام یک عملکرد , از یک جسم واسطه
استفاده کنید .
ب ) جسم به طور موقت به جسم دیگری که حذف کردن آن
آسان است , متصل کنید .
قانون 24
58
قوانین ابداع
واسطه خدمت دهی به خود Self-service
الف ) کاری کنید که شئ مورد نظر کارهای خدماتی , کارکردهای
کمکی و عملیات مربوط به تعمیرات خود را ,خود انجام دهد .
ب ) از زایدات مواد و انرژی استفاده کنید .
قانون 25
59
قوانین ابداع
کپی کردن Copying
الف ) به جای استفاده از جسمی که ساختار پیچیده دارد , گران قیمت و حساس است
و کار با آن راحت نیست , از کپی ساده و ارزان قیمت آن استفاده کنید .
ب ) یک جسم یا سیستمی متشکل از چند جسم را با کپی و یا تصاویر اپتیکی آن
تعویض کنیدبرای کوچک و بزرگ کردن تصویر می توانید از یک مقیاس استفاده کنید .
ج ) در صورتی که از کپی های اپتیکی با نور معمولی استفاده می کنید آنها را با نوع
مادون قرمز یا ماورای بنفش تعویض کنید .
قانون 26
60
قوانین ابداع
استفاده از جسم ارزان Cheap short-living objects
قیمت با عمر کوتاه به جای جسم گران قیمت و با دوام
یک جسم گران قیمت را با مجموعه ای از اجسام ارزان قیمت تعویض
کرده و از برخی مشخصا ت چشم پوشی کنید
( برای مثال عمر طولانی ) .
قانون 27
61
قوانین ابداع
تعویض یک سیستم مکانیکی Mechanics substitution
الف ) سیستم مکانیکی را با یک سیستم نوری صوتی یا بویایی
تعویض کنید .
ب ) از میدان های الکترونیکی , مغناطیسی یا الکترو مغناطیسی
برای اثر گذاری بر جسم استفاده کنید .
ج ) میدان ها را تعویض کنید .
د ) یک میدان را به همراه ذرات فرو مغناطیس به کار ببرید .
قانون 28
62
قوانین ابداع
استفاده از ساختار پنوماتیک یا هیدرو لیک
Pneumatics and hydraulics
قطعات جامد یک جسم را با مایع یا گاز تعویض کنید این قطعات
برای باد شدن می توانند از هوا یا آب استفاده کنند , همچنین
می توانید بالش های هوا یا هیدرواستاتیک را به کار بگیرید .
قانون 29
63
قوانین ابداع
پرده های انعطاف پذیریا پوسته های نازک
Flexible shells and thin films
الف ) ساختار معمول را با غشای انعطاف پذیر و پرده های نازک تعویض کنید .
ب ) یک جسم را به وسیله ی پرده های نازک غشای ظریف از محیط خارج آن
جدا کنید .
قانون 30
64
قوانین ابداع
استفاده از متخلخل Porous materials
الف ) جسم را متخلخل نموده یا از اجرای متخلخل اضافی استفاده
کنید ( به صورت محتویات داخلی , روکش و غیره )
ب ) در صورتی که جسم هم اکنون متخلخل است , حفره ها را
پیشاپیش با ماده ای پر کنید .
قانون 31
65
قوانین ابداع
استفاده تعویض رنگ Color changes
الف ) رنگ جسم یا محیط اطراف آن را تغییر دهید .
ب ) شفافیت جسم یا محیط اطراف آن را تغییر دهید .
ج ) به منظور مشاهده ی بهتر اجسام یا اشیایی که دیدن آنهامشکل
است , از مواد افزودنی رنگین استفاده کنید .
د ) در صورتی که هم اکنون از چنین مواد افزودنی استفاده می شود ,
از علایم درخشان یا اجزای ردیاب استفاده کنید .
قانون 32
66
قوانین ابداع
هم جنس و همگن سازی Homogeneity
کاری کنید که اجسام با جسم اولیه هم جنس خود , یا جنسی
با رفتار مشابه جنس خود , تعامل داشته باشند .
قانون 33
67
قوانین ابداع
رد کردن و باز سازی قطعات
Discarding and recovering
الف ) پس از تکمیل یک عملکرد و یا بی استفاده شدن یک جزء از جسم ,
آن را دور انداخته یا تغییر دهید (مثلا آن راتخریب یا حل کنید یا بخار نمایید)
ب ) هر قطعه ی استفاده شده ی جسم را سریعا بازسازی کنید .
قانون 34
68
قوانین ابداع
تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی یک جسم
Parameter changes
حالت کلی یک جسم , تراکم چگالی , میزان انعطاف پذیری و
یا دمای جسم را عوض کنید .
قانون 35
69
قوانین ابداع
تغییر فاز Phase transitions
اثری را که زمان تغییر فاز یک ماده اتفاق می افتد , به کار
بگیرید نمونه های زمان تغییر حجم یا زمان تغییر حجم یا زمان
آزاد سازی یا جذب انرژی هستند .
قانون 36
70
قوانین ابداع
انبساط حرارتی Thermal expansion
الف ) از انبساط ( انقباض ) یک ماده به کمک حرارت ( سرما )
استفاده کنید .
ب ) از مواد متفاوت با ضرایب انبساط حرارتی متفاوت بهره
بگیرید .
قانون 37
71
قوانین ابداع
استفاده از اکسید کننده های قوی
Strong oxidants
الف ) هوای معمولی را با هوای غنی شده جایگزین کنید .
ب ) هوای غنی شده را با اکسیژن جایگزین کنید .
ج ) در داخل اکسیژن یا هوا , ماده را در معرض اشعه ی
یونیزه کننده قرار دهید .
د ) از اکسیژن یونیزه شده استفاده کنید .
قانون 38
72
قوانین ابداع
محیط بی اثر Inert atmosphere
الف )محیط معمولی را با محیط بی اثر تعویض نمایید .
ب ) فرایند را در خلا به انجام برسانید
قانون 39
73
قوانین ابداع
مواد مرکب Composite materials
ماده ی همگن را با یک ماده ی مرکب جایگزین کنید .
برای ادامه مطالب به آرشیوه مراجعه کنید
قانون 40
74
ماتریس تناقضات
75
مثال
76
مثال
77
مثالی از راه حل های مشابه
نحوه جداسازی ساقه وتخم های فلفل دلمه ای در صنایع غذائی
78
مثالی از حل یک تناقض به وسیله TRIZ
بال وسیع هواپیما موجب سهولت
برخاستن هواپیما می شود ولی در سرعت
ما فوق صوت ایجاد مقاومت زیاد می کند .
راه حل ساده استفاده از مصالحه ( compromise )
در TRIZ مصالحه وجود ندارد . سطح بال هواپیما باید
هم وسیع و هم کوچک باشد .
یکی از راه حل های ابتکاری استفاده از بال های جمع شدنی
است .
79
ادامه مثال هواپیما
تناقض فیزیکی، سطح بال هواپیما است . افزایش سطح بال
باعث سهولت برخاستن ولی کاهش سرعت می شود .
پارامترهای مهندسی در تضاد عبارتند از :
5 – Area of moving object
9 – Speed
با مراجعه به ماتریس تناقض ها ، اصول 4 ، 29 ، 30 و 34
برای راه حل ابتکاری پیشنهاد می گردد .
80
ادامه مثال هواپیما
اصل 4 : عدم تقارن (Asymmetry)
فرم متقارن یک جسم را با فرم نامتقارن آن جایگزین کنید .
در صورتی که جسم موجود نامتقارن است، میزان عدم تقارن آن را افزایش دهید.
81
ادامه مثال هواپیما
اصل 30 : پرده های انعطاف پذیر یا پوسته های نازک
(Felexible film or thin members)
ساختارهای معمول را با غشاهای انعطاف پذیر و پرده های نازک تعویض کنید.
یک جسم را به وسیله پرده های نازک و غشاهای ظریف از محیط خارج آن جدا کنید.
82
ادامه مثال هواپیما
اصل 34 : رد کردن و بازسازی قطعات
(Rejecting and re generating Parts)
پس از تکمیل یک عملکرد و یا بی استفاده شدن یک جزء از جسم ، آن رادور انداخته یا تغییر دهید.
هر قطعه استفاده شده ی جسم را درحین عمل بازسازی کنید .
83
نتیجه یافته ها
راه حل های مشابه در حوزه های مختلف بارها تکرار شده است .
فردی در مکانی دیگر قبلاَ مسئله ما را حل کرده است
توسعه سیستم های فنی از الگوهای قابل پیش بینی که تمامی حوزه های تکنولوژی را شامل می شود، تبعیت می کند .
بدین ترتیب سرعت نوآوری قابل افزایش است .
اصول حل مسئله قابل پیش بینی و تکرار پذیر است (2،3،4) .
بدین ترتیب هرکس می تواند مسائل ابتکاری را حل نماید .
راه حل ابتکاری مسائل از 40 اصل ثابت ( مانند عناصر شیمیائی ) تبعت می کند، که نهایتاً موجب حل تناقضات بین 39 پارامتر مهندسی می گردد .
بدین ترتیب می توان نظامی برای حل مسائل ابتکاری ارائه داد .
84
منابع
www.innovation-triz.com web site, newsletter
www.triz-journal.com
کتاب آلگوریتم نوآوری ، دکتر سلیمی و همکاران
کتاب نوآوری نظام یافته ، دکتر جعفری و همکاران
85
https://Mohsen-naghdi.ir/
https://Mohsen-naghdi.ir/