پاورپوینت مسائل و بحران های اجتماعی در اولویت جامعه ایران


موسسه اندیشه و پژوهش طرح هزاره

نام کارگروه: واحدبررسی مسائل و بحران های اساسی جامعه ایران
رئیس واحد: آقای سجاد مرادی
تاریخ: 1389/8/15
تهیه کننده: یاسین ابراهیمی
همکاران (اعضای کارگروه):
عنوان : مسائل و بحران های اجتماعی در اولویت جامعه ایران
عنوان فرعی:
کلیدواژه: طرح ارزش ها ونگرش ها،مشکلات در اولویت اجتماعی،فراتحلیل مطالعات حوزه آسیب شناسی

چیکیده:
مطلب پیش رو مروری بر تحقیقات مرتبط با مسائل ،بحران ها اجتماعی در اولویت جامعه ایران است.این بخش برای شناخت و گزینش مسائل اجتماعی امروز جامعه ایران در واحد مسائل اجتماعی تهیه شده است.

متن گزارش:
درباره تعاریف وطبقه بندی مشکلات اجتماعی در ایران نیز مانند سایر کشورهای جهان توافق قطعی وجود ندارد،به گونه ای نظران،مصادیق مشکل،مسئله،انحراف و آسیب اجتماعی همپوشانی فراوان داشته و طبقه بندی برخی ازمسائل ومشکلات اجتماعی در هر یک از دسته بندی های فوق را دشوار می نماید.این مسئله در تعیین مسائل وبحران های در اولویت نیزوجود دارد.

مسائل و بحران های اجتماعی در اولویت
طرح ارزش ها ونگرش های ایرانیان توسط دفتر طرح های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دومرحله در سالهای 1380 و 1382 انجام شده است.مطابق نتایج این تحقیق مهم ترین مشکلات اجتماعی از دیدگاه پاسخ دهندگان به ترتیب عبارت بوده اند از:

بیکاری(93/5 درصد)،گرانی(93/2 درصد)،اعتیاد(89/3درصد)،پارتی بازی(87/1درصد) همچنین تعداد کمتری از پاسخ دهندگان اولویت مشکلاتی از جمله:محدویت های آزادی های سیاسی(46/2درصد)،بی توجهی به دین(47/7درصد)،نامنی(51/9)را تایید کردند

رفیعی،قهفرخی و وامقی در پژوهشی(1387) با روش دلفی مهم ترین اولویت های مشکلات اجتماعی را مشخص کرده اند. بر اساس نظرات 41 نفر از مدیران،کارشناسان، وصاحب نظران شش معیارشیوع،شدت،حوزه تاثیرگذاری،بروز سالانه،پیامد علی و زنجیره ای،حساسیت عام مهمترین معیارهای مشکل اجتماعی هستند.

بر اساس نتایج ،پانزده مشکل در اولویت مشکلات اجتماعی ایران بر اساس نتایج عبارتند از:
اعتیاد،بیکاری،خشونت،بی اعتمادی اجتماعی،فقر اقتصادی،فساد، تبعیض اجتماعی،بی عدالتی در برخورداری ازقدرت،نزول ارزش ها،افزایش میزان جرایم،سیاست های اقتصادی،معضل ترافیک،مسائل آموزش وپرورش،عدم رعایت حقوق شهروندی، ونابرابری در اجرای قانون.

مقایسه یافته های این پژوهش و مطالعات مشابه حاکی از در اولویت قرار داشتن اعتیاد و بیکاری نسبت به دیگر مشکلات است.

در مقایسه یافته های پژوهش مذکور با مطالعه مساله گالوپ که مهمترین مشکلات اجتماعی آمریکا را در فاصله سال های 75-1935 ارزیابی نموده چنان که ملاحظه می شود بیکاری،قیمت بالای زندگی وتورم که تاحدودی مترادف فقر تلقی می شود،فقدان مذهب واخلاق که می توان آن را معادل نزول ارزش ها در فهرست مشکلات اجتماعی در ایران تلقی کرد و جرم وجنایت که در فهرست مشکلات اجتماعی آمریکا قرار دارند عناوین مشترک با فهرست ده مشکل اجتماعی ایران هستند.

معمتدی (1386)در پژوهشی با عناوین اولویت بندی آسیب ها و مسائل اجتماعی در ایران،28 مسئله دارای اولویت را از نظر1000 نفر ازکارشناسان،مدیران و دست اندرکاران بخش آسیب های اجتماعی مشخص کرده است.در این پژوهش با استفاده از روش بارش افکار لیست جامعی از مسائل مشکلات و آسیب های اجتماعی تهیه شده که قریب به 60 مورد را شامل می شد سپس با ارائه مجدد این لیست به همان افراد و عده ا ی از مسئولان که در امر کنترل آسیب های اجتماعی دخیل بودند شد.

بر اساس نتایج تحقیق 10آسیب خیلی مهم و مهم از دیدگاه پاسخ دهندگان در این پژوهش عبارتند از:

بیکاری(87/9)،اعتیاد(81/3)،فقر(72)،طلاق(41/2)،خانواده نابسامان(35/7)،سرقت(30/7)،رشوه خواری(28/7)،فحشا(/27)،ناهنجاری های آموزشی(25/3) ،دختران فراری(23/8).در حالی که مهاجرت(27/6)،مشکلات جوانان(26/6)،همسر آزاری(26/2)،خودکشی (25/7)و.. از نظر پاسخگویان کم اهمیت و بی اهمیت بودند.

به غیر از سه موضوع اول یعنی اعتیاد وبیکاری وفقر در سایر موارد اختلاف آماری معنی داری بین پاسخ دهندگان بر اساس محل خدمت ایشان و مخاطبینی که با ایشان مواجه بودند وجود داست،به گونه ای که افرا درگیر با منحرفین اجتماعی عمدتاً مشکل اصلی را در زنان خیابان و دختران فراری و فحشاء می دانستند و دست اندرکاران آموزش و پرورش عمدتاً مشکل را در ترک تحصیل و ناهنجاری های آموزشی.

تمرکز بیش از حد مسئولین درگیر در امر آسیب های اجتماعی روی موضوعاتی مثل فقر،بیکاری، که آفتی چند وجهی است ودر واقع کار ضربتی و فوری برای آن نمی توان انجام دادایشان را از پرداختن به موضوعاتی مثل همسر آزاری،کودک آزاری،خودکشی،فرار مغزها که پیدا کردن راهکار برای آن ها سهل الوصول تر می باشد باز داشته است

فرا تحلیل مطالعات انجام شده در حوزه آسیب شناسی اجتماعی در ایران(سروستانی1379) که بر اساس چهل پروژه و پایان نامه تحصیلی انجام شد نشان داد:
که عوامل و زمینه های جرائم وکجروی،عوامل بزهکاری جوانان و نوجوانان،اعتیاد،خودکشی،سرقت،قتل ،طلاق،مفاسد جنسی و تکدی بیش تر از سایر موضوعات مورد توجه بوده است.

نتایج فراتحلیل مذکور:
طبقه بندی عناوین و موضوعات نشان میدهاد که حوزه جوانان و زنان کمتر مورد توجه بوده است
بررسی علل بزهکاری نوجوانان و جوانان،بررسی علل قتل در ایران . … نسبت به حوزه های چون سرقت و طلاق و.. وضعیتی مناسب تر دارد،اما نتایج عموماً در تحقیقات مورد نظر فاقد بنیادهای نظری است.

در اغلب پژوهش های مورد مطالعه تا مرز تفسیر پیش نرفته اند از این رو فقدان تبیین جامعه شناختی از فرضیه ها و ازمون نتیج بدست آمده است . به همین جهت تفسیر داده ها محقق را از جامعه شناس به آمار شناس تبدیل می کند.

مسائل اجتماعی در اولویت جامعه ایران در مطالعات پیشین:

نتیجه گیری:
تابو بودن برخی مسائل اجتماعی و وجود موانع و عوامل بازدارنده در شناخت وبررسی این مسائل یکی از چالش های جامعه شناسی مسائل اجتماعی در ایران است.مسائلی مانند فقر،تبعیض،فساد و نزول ارزش ها مثال های از این نوع اند .

مدیران اجرایی وکارگزاران توسعه عمدتاً به سطوح خرد وکاربردی مسائل اجتماعی توجه دارند ودر پی برخوردهای فصلی و مقطعی با این گونه مشکلات هستند.حتی در تعیین اولویت ها نیز بیشتر توجه مسئولان به آسیب های اجتماعی بوده است.

از آنجا که برنامه های توسعه و برنامه ریزی اجتماعی به شکل مستقیم وغیر مستقیم، نتایج ،راهکارها و پیشنهادات پژوهش های جامعه شناسی مسائل اجتماعی را مورد استفاده قرار می دهند توجه به سطوح خرد ،میانه و کلان مسائل اجتماعی ضروری می نماید.چه ایaنکه هر کدام از این سطوح نیازمند برنامه ریزی،اهداف و راه حل های خاص خود هستند

در تحقیقات پیشین مسائل اجتماعی مهم و درای اولویت از نظر کارشناسان ، متخصصان، و مسئولان مشخص شده است با این حال تلاش های محدودی برای بررسی علت ها وارزیابی زنجیره بهم پیوسته علل ونیروهای اصلی پدید آورنده مسائل صورت گرفته است. در مقطع کنونی مرور تحقیقات پیشین می تواند درتوصیف و تحلیل وضعیت موجود موثر باشد.

جامعه شناسی مسائل اجتماعی نقطه شروع برنامه ریزی اجتماعی یکی از مهمترین اهداف این حوزه شناخت مسائل اجتماعی است به نظر می رسد ضعف روش شناسی و عدم ارتباط ارگانیک پژوهش های انجام شده با یکدیگر وضعیت پژوهش در این حوزه در ایران را واجد خصوصیت فرایند انباشتی نکرده است و در حال حاضر با مجموعه ای از پژوهش های پراکنده وفاقد انسجام روبروییم.

منابع:
 
-صدیق سروستانی(1379)،«رحمت الله،فراتحلیل مطالعات انجام شده در حوزه آسیب شناسی اجتماعی در ایران»،فصلنامه نامه علوم اجتماعی،شماره 15

-رفیعی،حسن؛سعید مدنی قهفرخی،مروئه وامقی(1387)«مشکلات اجتماعی در اولویت ایران»،مجله جامعه شناسی ایران شماره 1 و2

-معتمدی،سید هادی(1386)«اولویت بندی آسیب ها و مسائل اجتماعی در ایران»فصلنامه رفاه اجتماعی