قوانین و دستورالعمل ها
سقط جنین
مقدمه
«من نهایت احترام را از زمان تشکیل نطفه برای حیات بشری قائلم »
از بیانیه انجمن جهانی پزشکان 1948 – ژنو
قانون سقط درمانی(مصوب 1384)
سقط درمانی با تشخیص سه پزشک متخصص و تایید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به علت عقب افتادگی یا ناقص الخلقه بودن موجب حرج مادر است ویا بیماری مادر که با تهدید جانی مادر توام باشد قبل از ولوج روح (چهارماه) با رضایت زن مجاز می باشد و مجازات و مسئولیتی متوجه پزشک مباشر نخواهد بود.
متخلفین از اجرای مفاد این قانون به مجازاتهای مقرر در قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.
دستورالعمل اجرایی قانون سقط جنین درمانی مصوب 10/03/1384 مجلس شورای اسلامی
الف- تعریف عناوین مطرح در قانون
1- سقط جنین درمانی یا اسقاط درمانی جنین با توجه به قانون مذکور عبارت است از ختم حاملگی تا چهار ماه از زمان لقاح « قبل از 120 روز (~ 17w) از زمان لقاح یا 135 روز (~w 19) از زمان LMP » با رعایت شرایط مندرج در قانون و این دستورالعمل.
2- پزشکی قانونی بعنوان شخصیت حقوقی شامل ستاد ، ادارات کل و مراکزی از سازمان پزشکی قانونی کشور می باشند که کارشناسی و بررسی در مورد سقط جنین درمانی در آنها صورت می پذیرد.
3- عقب افتادگی جنین یعنی اختلال کامل یا نسبی در ساختار یا عملکرد دستگاه عصبی جنین به هر علتی که نهایتاً منجر به تولد نوزاد زنده نشود و در صورت تولد با فاصله کوتاهی بمیرد یا دچار اختلال ذهنی یا جسمی باشد به نحوی که موجب حرج مادر گردد. ملاک تشخیص عرف پزشکی و تائید متخصصین ذیربط است.
4- ناقص الخلقه بودن جنین عبارتست از عدم تشکیل و یا اختلال در تشکیل یا تکامل یک یا چند عضو بدن به هر علت بطوری که جنین زنده متولد نشود و در صورت تولد با فاصله کوتاهی بمیرد یا معلول جسمی یا ذهنی باشد به نحوى که موجب حرج مادر گردد ، اعم از آن که این معلولیت با اختلال ظاهری همراه باشد یا نباشد. ملاک تشخیص عرف پزشکی و تائید متخصصین ذیربط است.
5- حرج مادر عبارتست از نگرانی و سختی مادر به نحوی که تحمل رنج و مشقت ناشی از ناقص الخلقه یا عقب افتادگی جنین خارج از توان وی باشد. بیماریهای جنینی قید شده در جداول پیوستی و بیماریها و اختلالاتی که متعاقباً پس از بررسی در کمیته های کارشناسی اعلام خواهد شد در صورت درخواست از مصادیق حرج مادر است.
6- بیماری مادر عبارتست از وضعیت بالینی و پزشکی مادر که تداوم بارداری در آن تهدید جانی برای وی تلقی گردد. ملاک تشخیص عرف پزشکی و تائید متخصصین ذیربط است.
7- مادر یعنی خانم بارداری که متقاضی انجام عمل سقط جنین درمانی است.
8- رضایت زن یعنی اجازه کتبی و آگاهانه مادر برای انجام عمل سقط جنین درمانی که توسط گروه پزشکی پس از آگاه سازی کامل وی از وضعیت موجود و عواقب قبول یا رد عمل مذکور اخذ می گردد.
ب- مراحل بررسی و صدور مجوز سقط جنین درمانی
1- درخواست بررسی و صدور مجوز سقط جنین درمانی باید تنها در ادارات کل پزشکی قانونی استانها و نیز مراکز پزشکی قانونی شهرستانهایی که شرایط لازم در این خصوص را با تائید معاونت پزشکی و بالینی سازمان داشته باشند تا 4 ماه از زمان لقاح پذیرش گردد.
2- ارائه حداقل سه مشاوره تخصصی در تائید تشخیص و یک نوبت سونوگرافی با تعیین سن جنین ضروری است.
3- حضور زوجین با مدارک شناسایی معتبر و تکمیل فرم مربوطه در پزشکی قانونی الزامی است. در صورت عدم حضور یا عدم دسترسی به پدر جنین یا وکیل وی استعلام مراجع ذیصلاح قضایی جهت بررسی و صدور مجوز سقط جنین درمانی ضروری می باشد.
4- درصورتی که علت درخواست بیماری جنینی باشد که در جداول پیوستی به آن اشاره نشده است موضوع باید پس از تائید حداقل سه نفر متخصص مربوطه به تائید ریاست سازمان برسد.
5- مجوز سقط جنین درمانی باید عکس دار و با مشخصات کامل هویتی مادر صادر گردد.
6- آمار و اطلاعات کل درخواستها و مجوزهای صادر شده باید در پایان هر ماه به معاونت پزشکی و بالینی ارسال گردد.
7- مسئولیت حسن اجرای این دستورالعمل با مدیر کل استان است.
اندیکاسیونهای سقط جنین درمانی در بیماریها و ناهنجاریهای جنینی
اندیکاسیون های جنینى
جراحى و ارتوپدى
استئوژنزیس ایمپرفکتاى مادرزادى
دیسپلازى استخوانى – غضروفى کشنده یا استیل اپى فیزال
بیمارى استئوپتروزیس انفانتیل (فرم بدخیم)
هماتولوژی
آلفا تالاسمی (به شکل هیدروپس فتالیس)اختلال ترومبوتیک مثل کمبود پروتئین C(هموزیگوت ) و فاکتور 5 (هموزیگوت)
نفرولوژى و اورولوژى
آژنزى دو طرفه کلیه
کلیه پلى کیستیک نوع مغلوب
دیسپلازى مولتى سیستیک کلیه ها
سندرم پوتر
سندرم نفروتیک مادرزادى به شرط ایجاد هیدروپس
اختلال کروموزومى که موجب ضایعات پیشرفته و به ویژه گرفتارى مغز و کلیه گردد (مانند سندرم واکترل)
هیدرونفروز شدید دو طرفه کلیه ها
هماتولوژی
آلفا تالاسمی (به شکل هیدروپس فتالیس)
اختلال ترومبوتیک مثل کمبود پروتئین C(هموزیگوت ) و فاکتور 5 لیدن (هموزیگوت)
نوزادان
تریزومى 13 و 18 و3 و 8 و 16
آنانسفالى
هیدروپس فتالیس با هر مکانیسم
سندرم فریاد گربه
هولوپروزنسفالى
سیرنگومیلیا
کرانیوشیسیس
مننگوانسفالوسل ، مننگوهیدروانسفالوسل
دیسپلازى تاناتوفوریک یا کوتولگى کشنده نوزادى
سیکلو بیا همراه با هولوپروزنسفالى
ایکتیوزیس گراویس مادرزادى
شیزنسفالى
اگزانسفالى
اندیکاسیون هاى مادری
قلب
هر بیمارى دریچه اى که به نارسایى قلبى منجر به فانکشنال کلاس 3 و 4 رسیده و غیر قابل برگشت به 2 باشد
هر نوع مسائل حاد قلبى غیر از عروق کرونر که به فانکشنال کلاس 3 و4 رسیده باشد ،از قبیل میوکاردیت و پریکاردیت
سابقه بیمارى کاردیو میو پاتى دیلاته در باردارى هاى قبلى
سندرم مارفان در صورتى که قطر آئورت صعودى بیش از 5 سانتى متر باشد
آیزن منگر
گوارش
کبد چرب باردارى
واریس مرى گرید 3
سابقه خونریزى از واریس مرى به دنبال افزایش فشار ورید پورت
هپاتیت اتوایمیون غیرقابل کنترل
نفرو لو ژى
نارسایى کلیه
فشار خون غیر قابل کنترل با داروهاى مجاز دردوران باردارى
ریه
هر بیمارى ریوى اعم از آمفیزم ، فیبروز ، کیفو اسکولیوز و برونشکتازى به شرط ایجاد هیپرتانسیون پولمونر ، حتی از نوع خفیف
هماتولوژى
کوآگولوپاتى هایى که با تجویز هپایرین منجر به تشدید بیمارى دیگرى گردد که جان مادر را تهدید کند .
عفونى
ابتلا به ویروس HIV که وارد مرحله بیمارى ایدز شده باشد
رو ماتولوژى
لوپوس فعال غیر قابل کنترل با در گیرى یک ارگان ماژور.
واسکولیت ها ، زمانى که ارگانهاى ماژور درگیر باشند.
جراحى اعصاب
تمامى توده های فضا گیر CNS با توجه به نوع و محل آن که شروع درمان در جنین و عدم شروع درمان در مادر باعث خطر جانى گردد.
پوست
پمفیگوس وولگاریس ، پسوریازیس شدید و ژنرالیزه و ملانوم نوع پیشرفته که باعث خطر جدى جانى براى مادر شود.
نورولوژى
اپى لپسى هایى که على رغم درمان چند دارویى مقاوم به درمان باشد.
ام اس هایى که بیمار ، ناتوان و از کارافتاده شده باشد.
میاستنى گراو در مراحل پیشرفته ، به شرط اینکه خطر جانى براى مادر داشته باشد.
انواعى از بیمارى هاى موتور نورون مثلALS که با باردارى تشدید یابد و براى مادر خطر جدى جانى داشته باشد.
قانون مجازات اسلامی
ماده 622 – هرکس عالماً عامداً به واسطه ضرب یا اذیت وآزار زن حامله ، موجب سقط جنین وی شود علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص حسب مورد به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد
ماده 623 – هرکس به واسطه دادن ادویه یا وسایل دیگری موجب سقط جنین زن گردد به شش ماه تا یک سال حبس محکوم می شود و اگر عالماً وعامداً زن حامله ای را دلالت به استعمال ادویه یا وسایل دیگری نماید که جنین وی سقط گردد به حبس از سه تا شش ماه محکوم خواهد شد مگر این که ثابت شود این اقدام برای حفظ حیات مادر می باشد و در هر مورد حکم به پرداخت دیه مطابق مربوط داده خواهد شد
ماده 624 – اگر طبیب یا ماما یا داروفروش و اشخاصی که به عنوان طبابت یا مامایی یا جراحی یا داروفروشی اقدام می کنند وسایل سقط جنین فراهم سازند و یا مباشرت به اسقاط جنین نمایند به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهند شد و حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط صورت خواهد پذیرفت
دیه سقط جنین
نطفه: 20 دینار
علقه: 40 دینار
مضغه: 60 دینار
عظام : 80 دینار
لحم: 100 دینار
6. دیه جنین که روح در آن پیدا شده:
اگر پسر باشد …………………. 1000 دینار
اگر دختر باشد ………………… 500 دینار
اگر مشتبه باشد ……………….. 750 دینار
24weeks abortion
پایان