قالب بندی چوبی ،قالب بندی فلزی
قالب بندی – قالب بندی فلزی
قابل بندی چوبی : (از این قالب ها می توان در دفعات محدود استفاده کرد )
تعریف بتن وهدف از قالب بندی : قالب یک سازه موقت است و مانند ظرفی می تواند بتن سازه و خمیری را که به صورت سیال است تا زمان خودگیری وکسب مقاومت کافی ، به صورت کاملاً متراکم در بر گیرد و به آن فرم مورد نظر بدهد تهیه و ساختن قالب را قالبندی می گویند که از اصول و ضوابطی ، از نظر طراحی و ساخت به شرح زیر پیروی می کند.
1- قالب باید به اندازه کافی محکم باشد تا بتواند در برابر فشارهای وارده از بتن خمیری در زمان بتن ریزی و فشارهای ناشی از وسایل بتن ریزی و کارگران ، مقاومت نموده ، بیش از حد مجاز تغییر شکل ندهد.
2- ابعاد شکل قالب بندی باید دقیق باشد.
3- اتصال قالب بندی باید محکم متناسب با جنس قالب باشد.
4- برای جلوگیری از خروج شیره بتن در زمان بتن ریزی ، مصالح مورد استفاده در قالب بندی باید به گونه ای انتخاب شوند که قالب درز پیدا نکنند.
5- قالب بندی باید طوری طراحی و اجرا شود که پس از گرفتن بتن ، باز کردن قالب ها (بدون صدمه دیدن متن و قالب) به راحتی امکان پذیر باشد.
مصالح قالب بندی : مصالح قالب بندی را با توجه به ملاحظات اقتصادی ، ایمنی ، نمای ظاهر ، امکانات مصالح موجود و مناسب هر منطقه و دفعات مورد مصرف هر قالب انتخاب می کنند. مصالح قالب بندی رایج عبارتند از : ( آجر ، چوب ، فولاد ، آلومینیوم ، فایبرگلاس و غیره)
قالب چوبی و برخی دلایل استفاده چوب برای قالب بندی : چوب از مصالح مناسب برای قالب بندی عمومی (غیر تیپ با دفعات استفاده محدود) محسوب می شود از چوب می توان در تمام قسمت های قالبندی نظیر : کف ، بدنه ، پایه ، پشت بند ، چپ و راست و غیره استفاده کرد.
بعضی دلایل استفاده از چوب برای قالبندی عبارتند از : 1- دارا بودن مقاومت کششی ، فشاری و برشی مناسب برای تحمل بارها وارد شده 2- سبک بودننسبی آن (مزیت برای جابه جایی و حمل و نقل قالب ) 3- ساده بودن اتصال و طویل کردن تخته به یکدیگر که با میخ به سرعت انجام می شود. 4- چوب به علت داشتن ضریب هدایت حرارتی کم (نسبت به فلز در فصل سرما و یخبندان و در نقاط سرد سیر یا بتن ریزی در مناطق گرم برای قالب بندی بسیار مناسب است. 5- نسبت به قالب فلزی به جز موارد خاص هزینه ای کمتر در بر دارد.
تخته های مورد استفاده در قالبندی : تخته و تخته های چند لا (تخته فنری) در قالبندی مورد استفاده قرار می گیرند معمولاً تخته های قالب چوبی را از درخت های سوزنی بزرگ نظیر کاج و سرو تهیه می کنند که در ایران به نام چوب روسی معروفند ضخامت تخته های قالبندی معمولاً 5/2 تا 3 سانتی متر است به منظور جلوگیری از تغییر شکل زیاد قالب ، تخته های قالبندی باید حتی المقدور قدرت جذب رطوبت را نداشته باشند این مورد یا بارطوبت طبیعی تخته (15 تا 20 درصد در زمان بتن ریزی) یا با کشیدن مواد رهاساز روی قالب تامین می شود.
ابزار مورد استفاده در قالبندی چوبی : 1- متر 2- گونیا 3- شمشه ( خط کش – برراستی – ستاره) 4- خط کش تیره دار 5- پرگار بازودار (ریلی) 6- منحنی انعطاف پذیر 7- مداد 8- اره های دستی 9- اره نوک تیز 10- اره کلاف 11- رنده دستی 12- چوب سا 13- مغار و اسکنه 14- گیره 15- تنگ 16- چکش بخاری 17- میخکش 18- ریل دستی 19- میز کار نجاری
شناخت بعضی خواص چوب برای استفاده مناسب در قالبندی : چوبی که در قالبندی به کار می رود معمولاً از چوب درخت کاج است رنگ چوب کاج سفید مایل به زرد است و الیاف آن بلند و (رگ راست) است این چوب نسبتاً سبک و نرم بوده و قابلیت تورق و خمش دارد و از مقاومت فشاری مناسب برخوردار است همچنین خاصیت الاستیکی دارد و در مقابل تغییرات رطوبت آب و هوا چندان دوامی ندارد در شکل زیر برش از یک تنه درخت دیده می شود. این برض دارای حرقه های تقریباً متحدالمرکزی است که این حلقهها هر چه مرکز نزدیکتر باشند درخت پیرتر و هر چه حلقه ها از مرکز دور باشند درخت جوان تر است .اصطلاحاً حلقه های نزدیک به مرکز را« حلقه های جوان» می گویند . حلقه های پیر معمولاً محکم تر و تیره رنگ تر است . در کارهای قالب بندی به سمت پیرچوب اصطلاحاً راست چوب می گویند. به سمت جوان چوب چپ چوب گفته می شود.
ماشین های برقی مورد استفاده در قابل بندی چوبی : 1- اره ی گرد برقی میزی 2- اره ی برقی نواری (فلکه) 3- رنده برقی 4- دستگاه ضخامت تراش (گندگی) 5- دستگاه چند کاره برقی 6- اره گرد برقی (دستی) 7- اره عمود بر برقی (دستی) 8- دریل برقی 9- میخ کوب بادی (پوماتیک)
میخ و میخ کوبی در قالب بندی : 1- شماره میخ هایی که در قالبندی استفاده می شود معمولاً 65/28 (8/2 میلی متر قطر میخ (d) و 65 میلی متر طول (C) آن است. واز میخ های 50/25 هم می توانند برای تخته های کم ضخامت استفاده کرد.
2- حداقل فاصله میخ از لبه ی تخته (a) برابر اندازه ی قطر تخته بوده و در هر حال از 2 سانتی متر کمتر نباشد.
3- در نقاط کرمو و گره دار تخته ، میخکوبی انجام نشود.
4- میخ ها به تناوب در جهات مختلف به صورت مورب کوبیده شود تا در قطعات قالب اتصال بهتری ایجاد شود. مطابق شکل (الف)
5- اگر طول میخ ها از ضخامت تخته ها بلندتر باشد میتوان آن ها را در سمت بیرون قالب (روی پشت بندها ) و در جهت الیاف تخته کج کرد تا در موقع باز کردن قالب در آوردن میخ ها آسان باشد تا به تخته ها لطمه دارد شود.مطابق شکل (ب)
6- برای تاثیر بیشتر ضربه چکش بر روی میخ انتهای دسته چکش در دست گرفته شود و ضربه در جهت محور میخ وارد شود .
7- پشت بندهای اول و آخر قطعه کار با سه عدد میخ به اولین و آخرین تخته قالب متصل می شود.
8- اتصال پشت بندهای اول و آخر به تخته های وسط قالب با دو عدد میخ انجام می شود برای جلوگیری از ترک احتمال تخته میخ کوبی به صورت ضرب دری (زیگ زاگ) انجام شود.
9- پشت بندهای وسط به وسیله دو عدد میخ به اولین و آخرین تخته قالب وصل می شود.
10- پشت بندها وسط به تخته های وسط قالب فقط با یک میخ متصل می شوند در شکل زیر موارد ذکر شده در بندهای 7 و 8 و 9 و 10 نشان داده می شود.
پشت بندها : چون معمولاً ابعاد تخته های مورد استفاده برای قالب بندی ازاندازه اکثر قطعات بتنی کوچک تر است بنابراین با اتصال چند تخته به یکدیگر قطعات قالب را با ابعاد لازم ایجاد می کنند برای یک پارچه کردن تخته های یک قطعه قالب ، از قطعات چوبی به نام پشت بند استفاده می شود. ابعاد پشت بندها و فواصل آن ها از یکدیگر به مقدار فشار وارد آمده به قالب (فشار ناشی از وزن بتن تازه و سربارهای زمان اجرای بتن ریزی) بستگی دارد. هر چه مقدار این فشار بیش تر باشد به پشت بند با ابعاد بزرگ تر و فواصل نصب کم تری نیاز است .
نکات مربوط به پشت بندها را نام ببرید؟
1-تعداد و ابعاد پشت بندهای لازم برای یک صفحه قالب با توجه به ابعاد قالب و نیروهای وارد بر آن تعیین می شود
که در هر صورت عرض پشت بند هیچ گاه نباید از 5 سانتی متر کم تر باشد عرض مناسب پشت بند
7 تا 10 سانتی متر است و فاصله پشت بندها از هم حداکثر 60 سانتی متر است ،که در شکل زیر مشخص است
2- در بتن ریزی های سنگین پشت بندها از لایه یا چوب های چهارتراش می باشند (لاپه ، چوب گرد نصف شده در جهت طولی چوب است.)
3- بهتر است سمت راست تخته ی (پیر) پشت بند روی سطح خارجی صفحه قالب قرا رگیرد .
4- پشت بندهای صفحات متفاوت یک قالب به منظور اتصال بهتر به یکدیگر به گونه ای کوبیده شوند که حتی الامکان در یک صفحه قرار گیرد.
طویل کردن تخته ها برای ساخت یک صفحه قالب : صورت عدم کفایت طول تخته های موجود برای ساخت صفحه قالب به صورت یک تکه لازم است سعی شود
اولاً : محل طویل کردن تخته ها حتی المقدور در محل اتصال پشت بندها قرار گیرد .
ثانیاً : درزهای اتصال تخته ها به طور متناوب بر روی پشت بندهای مختلف قرار گیرند در شکلهای زیر طریق صحیح و نادرست تطویل تخته های بدنه قالب را مشاهده می کنید.
.
مراحل ساخت یک صفحه قالب چوبی :
1- با توجه به ابعاد صفحه قالب تخته های مورد نیاز انتخاب یا در صورت لزوم بریده می شوند به طوری که طول آن ها حدود 3 یا 4 سانتی متر بلندتر از طول صفحه قالب باشد و در ضمن مجموع عرض آنها حدود 2 سانتی متر بیشتر از عرض تمام شده قالب باشد
2- تخته ها را در کنار هم رویمیز کار طوری قرار دهید که سمت چپ (جوان) تخته ها به طرف بالا بوده فقط سمت راست (پیر) آخرین تخته (تخته ای که بریده شود) روبه بالا باشد.
توجه 1 : تخته های لب بدنه حتی الامکان (زفقی) نداشته باشد.
توجه 2 : اگر تخته دارای (زفتی) باشد زفتی حتماً باید طرف خارج قالب قرار گیرد.
توجه 3 : تخته های نازک (کم قطر) در صفحه قالب به کار نرود در صورت اجبار در مصرف از آنها در وسط صفحه قالب استفاده شود که در این صورت لازم است با قرار دادن لاشه نازک چوب در بین پشت بنه و تخته نازک سطح صاف داخلی صفحه را حفظ کرد.
توجه 4: حتی الامکان تخته های عریض تر در لبه ها و تخته های کم عرض تر در وسط صفحه قالب قرار گیرد.
3- لبه های عرضی تخته ها از یک طرف به تخته ی صاف (شمشه ی کمکی ) بچسبد . به طوری که لبه ی صاف طولی تخته ای که احتیاج به پرسش ندارد با شمشه ی کمکی زاویه ی تقریباً 90 درجه داشته باشد.
4- تخته ها ، باتنگ به آرامی و بدون فشار زیاد به یکدیگر می چسبند در صورت وجود درز زیاد بین تخته ها سعی شود با جابه جا کرد تخته ها (جور کردن) درزها از بین بروند و چنانچه باز هم درزی باقی ماند می توان با بریدن یا رندیدن طولی بعضی لبه های تخته درزها را از بین برد.
5- اندازه عرض صفحه ی قالب با رعایت نکات فنی آموخته شده قبلی روی تخته ای که قرار است بریده شود در دو نقطه علامت گذاری و خط کشی می شود در شکل زیر مراحل پنجگانه فوق مشاهد می شود.
6- پس از باز کردن تنگ ها تخته خط کش شده به صورت طولی (مطابق دستور العمل برش صحیح )کاملاً دقیقاً بریده می شود.
7- پس از برش تخته آن را در کنار تخته های دیگر قرار می دهند به گونه ای که این بار سمت چپ آن رو به بالا باشد (مانند بقیه تخته ها)
8- تخته ها با تنگ جمع شده و اندازه عرضی صفحه قالب کنترل می شود.
9- به فاصله تقریباً 5/1 سانتی متر از یک لبه بدنه خطی گونیایی در عرض تخته ها (برای برش عرضی) رسم می شود.
10- از خط کشیده شده عرضی ، طولی قالب جدا و علامت گذاری می شود و از این نقطه هم یک خط گونیایی عرضی (برای برش عرضی طرف دیگر) رسم می شود.
11- خطوط پشت بندهای ابتدا و انتها به فاصله لازم (براساس وضعیت کار مثلاً ضخامت تخته یعنی 5/2 سانتی متر و غیره ) به موازات خطوط رسم شده (خطوط برش های عرضی ) کشیده می شود که در شکل زیرمراحل 6 تا 11 را مشاهده می کنید.
12- در پشت بند ابتدایی و انتهایی به صورت صحیح با میخ به تخته ها وصل می شوند.
13- با توجه به فاصله پشت بند اول تا آخر فواصل پشت بندهای وسط مشخص و علامت گذاری شده و پس از خط کشی با گونیا پشت بندهای وسط نیز کوبنده می شوند در شکل زیر مراحل 12 و 13 مشاهد می شود.
14- پس از باز کردن تنگ ها صفحه قالب از محل خط کشی عرضی با دقت برید می شود در شکل زیر صفحه قالب چوبی را با پشت بندها و میخ کوبی مشاهده کنید.
اجرای قالب بندی چوبی ، ساخت قطعات قالب چوبی و میل گردهای یک نعل درگاه بتنی (پوتر بتنی) و مونتاژه آن بر روی دو ستون آجری :
الف) مراحل اجرای ستون های آجری :
1- پیاده کردن محل دقیق اجرای دو ستون آجری بر روی زمین براساس شکل زیر
2-چیدن ستون ها با پیوند بلوکی با رعایت کلیه ی نکات فنی اجرای ستون های آجری نظیر شاغول ، تراز ، شمشه کش و غیره به ابعاد مندرج در شکل بالا
3- کنترل ترازدو سطح نشیمن پوتر بر روی ستون ها با یکدیگر.
ب) ساخت قطعات قالب چوبی پوتر بتنی مطابق نقشه ی ارائه شده با رعایت کلیه ی دستور العمل های آموزش داده شده قبلی :
1- ساخت کف قالب
2- ساخت دو بدنه ی قالب (گونه ها)
مطابق شکل
تذکر: ارتفاع قالب گونه برابر است با ارتفاع تیر بتنی ، به اضافه ی ضخامت تخته ی کف قالب و طول قالب گونه برابر است با طول تیر (194 سانتی متر) به اضافه ی پوشش کمی بر روی ستون ها که در این کار طول گونه ها از 2 متر کمتر نباشد.
3- محاسبه ارتفاع شمع ها با توجه به نقشه ، چارتراش ها و تخته های موجود در کارگاه و ساخت 3 عدد شمع T شکل مطابق شکل زیر
ج) خم کردن میل گردهای لازم : میل گردها بایدبا دقت خم شوند.
د) استقرار قالب و میل گرد های تیربتنی بر روی ستون های آجری (مونتاژ)
1- برپایی شمع های دو طرف (با استفاده از دو طرف دیوار برای تکیه گاه) :
2) نصب صفحه ی کف قالب بر روی شمع های طرفین (شمع ها در روی تخته ی تقسیم فشار قرار می گیرند.)
3) برپایی شمع (شمع های وسط)
4- قرار دادن گوه در زیر شمع ها
5- تراز کردن صفحه ی کف قالب در ارتفاع لازم با استفاده از گوه ها (شکل 6-3)
(پایان)
قالب های فلزی :
(در صورتی که بخواهیم بدنه قالب و قطعات آن را در دفعات متعدد مورد استفاده قرار دهیم ،استفاده از قالبهای پیش ساخته فلزی از قالب های آجری وچوبی اقتصادی تر است )
در کارهای بتنی هر گونه عملیات بتن ریزی مستلزم قالب بندی و آرماتور گزاری است . از این جهت ، واحد اجرایی به ناچار باید یک نوع قالب متداول و موجود در بازار را انتخاب کند.
انواع قالب فلزی :
الف-قالب ثابت
ب-قالب رونده (جابه جاشونده )
ج-قالب های لغزان
قالب های فلزی : زمان قالب برداری حدالقل هفت روزو کلاً تا زمانی که بتن به مقاومت 70 درصد برسد طول می کشد البته زمان قالب برداری دیوارها بین 9 تا 24 ساعت می باشد.
اهمیت و مزایای قالب بندی فلزی نسبت به قالب های دیگری : دقت ، صافی ، سرعت ، مداومت از استفاده ی قالب ، قابلیت اجرا در حجم بالا
مراحل اجرای قالب بندی فلزی :
1- تمیزکاری زیر کار و آرماتورها
2- کاور گذاری بر روی آرماتورها (دیوار و ستون و …)
3- آغشته کردن سطح قالب ها به روغن برای جلوگیری از چسبیدن بتن به قالب وراحت تر برداشتن قالب
4- قالب گذاری
5- مهار کردن قالب ها
6- کنترل دوباره کاورها
7- بعد از بتن ریزی و گیرش اولیه در 24 ساعت، کشیدن بلت ها در دیوارها
8- برداشتن قالب
هزینه ی قالب بندی فلزی :
هزینه هر متر مربع قالب بندی بسته به موارد استفاده عبارتند از :
1- در دیوار : هر متر مربع 5700 تومان 2- در سقف (تیر و دال) : 4500 تومان 3- کامپوزیت : 3000- 2500 تومان
ملحقات قالب فلزی
ملحقات قالب فلزی قطعات و وسایلی هستند که به منظور اتصال قالبها به یکدیگر ،افزایش صلبیت،ایجاد مهار وتکیه گاه و… استفاده می شوند و عبارتند از:
گوه
کلمپس
گیره
سولجر یا پشت بند قایم
گیره سولجر
بلت
مغزی آب بند
جک دوبله
جک سقفی
داربست
تنگ تسمه ای
اجرای قالب بندی فلزی و آرماتور بندی مجموعه ی ستون،تیرودال بتنی :
1-پیاده کردن نقشه کار در محل اجرای آن
2-نصب رامکای فرضی بر روی زمین
3-ساخت آرماتورهای ستون وسر ستون
4-مونتاژ پزیسیون های 1و2 بر روی آرماتور های انتظار ،مستقر بر رامکای فرضی ونصب فاصله نگهدارنده بر روی آن