پاورپوینت فیزیولوژی زنان پیش از حاملگی

بسم الله الرحمن الرحیم
1
موضوع ارائه:فیزیولوژی زنان پیش از حاملگی و هورمون های زنانه

اعمال تولید مثلی زن به دو مرحله تقسیم می شود:
2
1-چرخه ی قاعدگی و آماده سازی رحم
2- مرحله حاملگی
1-مرحله ی آماده سازی بدن جهت لقاح و حاملگی
2-خود دوره ی حاملگی

مهم ترین اندام های اصلی دستگاه تناسلی زن
3

اووژنز و تکامل فولیکولی تخمدان ها
تخمدان، حاوی یک اپی تلیوم زایا (PGC) است که اووگونی ها یا همان تخمک های بدوی را تولید می کنند.
از یک لایه سلول های گرانولوزا که اطراف تخمک

بدوی را گرفته اند تشکیل شده است

تخمک موجود در فولیکول اولیه که هنوز بالغ نشده

سلول هایی دوکی شکل است و با قرار گرفتن دور تخمک بدوی ویژگی های اپی تلیومی می یابد.

4
فولیکول بدوی
اووسیت اولیه
گرانولوزا

فولیکول بدوی (primordial follicle)
5
از یک لایه سلول های گرانولوزا که اطراف تخمک بدوی را گرفته اند تشکیل شده است

اووژنز
در دوران جنینی ابتدا اووگونی تقسیم میتوز کرده و سلولی که در این مرحله تشکیل می شود اووسیت اولیه نام دارد.
سپس اووسیت اولیه وارد مرحله تقسیم میوز 1
می گردد اما تقسیم میوز را در مرحله پروفازمتوقف می نماید.
پس از بلوغ تقسیم میوز 1 کامل شده و اووسیت ثانویه و اولین جسم قطبی تشکیل می شود.
اووسیت ثانویه وارد دومین تقسیم میوز شده اما در مرحله متافاز میوز 2 متوقف می شود. (فقدان سیتوکینز)
بارورسازی تخمک توسط اسپرم سبب تکمیل میوز 2می شود و اووسیت ثانویه به تخمک بالغ و دومین جسم قطبی تبدیل می شود. (هنگام تخمک گذاری)

6

7
چرخه قاعدگی
شامل تغییرات ریتمیک ماهانه درمیزان ترشح هورمون های جنسی زنانه و تغییرات فیزیکی متناظر آن ها در تخمدان ها و اندام های جنسی می باشد.
هر چرخه 28 روز است.
در برخی زنان ممکن است به کوتاهی 20 روز یا به بلندی 45 روز باشد. طول غیر طبیعی چرخه به طور شایع با کاهش باروری همراه است.

8
نتایج چرخه قاعدگی
چرخه جنسی زنانه
به طور طبیعی هر ماه فقط یک تخمک از تخمدان ها خارج می شود به گونه ای که فقط یک جنین در هر زمان فقط می تواند شروع به رشد کند.
اندومتر رحم در زمان مورد نیاز در هر ماه جهت لانه گزینی تخمک بارور شده مهیا می گردد.

دستگاه هورمونی زنانه از سه سلسله مراتب هورمونی زیر تشکیل شده است
9
1-یک هورمون آزاد کننده هیپوتالاموسی موسوم به هورمون گنادوتروپین(GnRH)

2-هورمون های جنسی هیپوفیز قدامی موسوم به هورمون های محرک فولیکول FSH)) و هورمون مولد جسم زرد(LH)که در پاسخ به ترشحGnRH از هیپوتالاموس ترشح می شوند.
3-هورمون های تخمدانی، استروژن و پروژسترون، که از تخمدان ها در پاسخ به دو هورمون جنسی زنانه مترشحه از هیپوفیز قدامی ترشح می شوند.

دو منحنی بالا و پایین به ترتیب تغییرات تقریبی غلظت هورمون های گنادوتروپیک هیپوفیز قدامی و هورمون های تخمدانی را نشان می دهد.
10
ترشحات هورمونی دخیل در چرخه قاعدگی زنان

هورمون های گنادوتروپیک چه اثری بر تخمدان ها دارند؟
تغییرات تخمدانی در هر چرخه به طور کامل به هورمون های گنادو تروپیک FsH وLH بستگی دارد. در نبود این هورمون ها تخمدان ها غیر فعالند. این همان اتفاقی است که در کودکی و قبل از بلوغ رخ می دهد.
در سن 9 تا 12 سالگی هیپوفیز شروع به ترشح هورمون های گنادو تروپیک می کند و چرخه جنسی ماهانه بین سن 11 تا 15 سالگی آغاز می شود.

زمان نخستین چرخه قاعدگی

11
منارک:
به این دوره تغییر، بلوغ((pubertyمی گویند.

فولیکول اولیه(primary follicle)
هنگام تولد و کودکی دختران هر تخمک به وسیله ی یک لایه از سلول های گرانولوزا پوشیده شده فولیکول بدوی

1-مواد مورد نیاز اووسیت اولیه را فراهم می کنند.
2-فاکتور مهار کننده بلوغ اووسیت را ترشح می کنند اووسیت اولیه را در مرحله ی پروفاز میوز یک متوقف می کند.
پس از بلوغ با ترشح مقدار زیادی FSH و LH تخمدان ها و برخی از فولیکول های
داخل آن شروع به رشد می کنند نخستین مرحله ی رشد، فولیکول بزرگ شدن
متوسط تخمک است(قطرش 2 تا 3 برابر می شود) سپس لایه های بیشتری از سلول های گرانولوزا در برخی از فولیکول ها رشد می کنند
12
تشکیل فولیکول اولیه (قبل از شروع چرخه قاعدگی تشکیل می شود)
سلول های گرانولوزا در این دوره دو کار انجام می دهند:

13
1
2
3
4
5
6

فولیکول آنترال
1-در چند روز اول هر چرخه قاعدگی غلظت FSHوLH می یابد البته FSHبیشتر از LH می یابد.
2-این دو هورمون به ویژه FSH در هر ماه رشد 6 تا 12 فولیکول را تسریع می کنند.
3-اولین اثر این دو هورمون تکثیر سریع سلول های گرانولوزاست.(افزایش تعداد لایه های آن ها)
4-سپس سلول های دوکی مشتق از بستر تخمدان در چندین لایه دور سلول های گرانولوزا جمع می شوند ایجاد توده ی سلولیی موسوم به تکا
1-تکای داخلی که خاصیتی شبیه گرانولوزا داشته و در ترشح
هورمون های جنسی(استروژن و پروژسترون) نقش دارند.
2 – تکای خارجی که به یک کپسول همبندی پر عروق تبدیل
می شود و کپسول فولیکول در حال تکامل را شکل می دهد.
14
تکا

دو منحنی بالا و پایین به ترتیب تغییرات تقریبی غلظت هورمون های گنادوتروپیک هیپوفیز قدامی و هورمون های تخمدانی را نشان می دهد.
15
ترشحات هورمونی دخیل در چرخه قاعدگی زنان

پس از مرحله اول تکثیری رشد که چند روز به طول می انجامد، توده ی سلول های گرانولوزا نوعی مایع فولیکولی ترشح می کنند که حاوی غلظت بالایی از استروژن است. تجمع مایع باعث ظاهر شدن یک غار (antrum) درون توده های سلولی گرانولوزا می شود.
رشد فولیکول اولیه تا مرحله ی آنترال عمدتا تحت تاثیر FSH است.
16
فولیکول آنترال

فولیکول وزیکولی
سپس رشد فولیکول ها باز سرعت بیشتری می یابد و منجر به پیدایش فولیکول های بزرگتری می شود فولیکول های وزیکولی

1-استروژن به درون فولیکول ها ترشح می شود سلول های گرانولوزا گیرنده هایFSH بیشتری تشکیل می دهند یک فیدبک مثبت چرا که سلول های گرانولوزا را هر چه بیشتر به FSH حساس می سازد.
2-FSH هیپوفیز و استروژن در کنار هم باعث افزایش تعداد گیرنده های LHگرانولوزا تحریک پذیری سلول ها با LH علاوه برFSH
3-ترشح فزاینده استروژن از فولیکول + ترشح فزاینده LH از هیپوفیز قدامی تکثیر سلول های تکای فولیکولی و نیز افزایش ترشح آن ها می شود.
17
علل این رشد سریع

مراحل فولیکولی
18
با رشد بیشتر فولیکول آنتروم، فولیکول وزیکولی تشکیل می شود. به تدریج که فولیکول بزرگتر می شود، تخمک در توده ای از سلول های گرانولوزا واقع در یک قطب فولیکول مدفون می شود.

هر ماه تنها یک فولیکول به طور کامل بالغ می شود و بقیه دچار آترزی می شوند
یک هفته یا کمی بیشتر پس از رشد اما پیش از وقوع تخمک گذاری(روز هفتم) یکی از فولیکول ها بیشتر از بقیه رشد می کند و 5 تا 11 فولیکول دیگر دچار آترزی می شوند.

مقادیر زیاد استروژن از منشا فولیکولی که بیشتر از بقیه رشد می کند، بر هیپوتالاموس اثر کرده و مانع از افزایش بیشتر ترشح FSH از هیپوفیز قدامی می شود پس رشد اکثر فولیکول های کمتر تکامل یافته متوقف می شود در حالی که فولیکول بزرگتر به دلیل اثر فیدبک مثبت درونزاد به رشد خود ادامه می دهد.

به این دلیل که تنها به یک فولیکول اجازه می دهد که برای تخمک گذاری به حد کافی رشد کند در هر بارداری فقط یک کودک متولد می شود.
فولیکول در زمان تخمک گذاری به قطری به حدود 1تا 1.5 می رسد و فولیکول بالغ نامیده می شود.
19
فرضیه آترزی
چرا آترزی مهم است؟

تخمک گذاری(0vulation)
20

جهش LH برای تخمگ گذاری ضروری است

21
حدود دو روز پیش از تخمک گذاری میزان ترشحLH زیاد می شود و به 6 تا 10 برابر می رسد.
حدود 16 ساعت قبل از تخمک گذاری به حداکثر خود می رسد و همزمان با آن FSH نیز دو تا سه برابر افزایش می یابد.
در این بازهLH باعث:
1-تورم سریع تخمک می شود
2-با اثر بر روی سلول های گرانولوزا و تکا باعث می شود که این سلول ها به طور عمده پروژسترون ترشح کنند و در کل یک روز قبل از تخمک گذاری میزان ترشح استروژن شروع به کاهش می کند.

دو منحنی بالا و پایین به ترتیب تغییرات تقریبی غلظت هورمون های گنادوتروپیک هیپوفیز قدامی و هورمون های تخمدانی را نشان می دهد.
22
ترشحات هورمونی دخیل در چرخه قاعدگی زنان

در شروع تخمک گذاری با افزایشLH و پروژسترون داریم:

این دو اتفاق منجر به تراوش پلاسما به درون فولیکول و پاره شدن و خروج تخمک می شوند.

23
1-شروع ترشح آنزیم های پروتئولیتیک از لیزوزوم ها حل شدن کپسول فولیکول2-تغعیف جداره فولیکول متورم شده تحلیل استیگما
2-رشد عروق خونی جدید در جدار فولیکول
3-پروستا گلاندین ها (هورمون های موضعی متسع کننده عروق) به بافت فولیکول ترشح می شود

جسم زرد (فاز لوتئال)
در ساعات اولیه پس از خروج تخمک از فولیکول، سلول های گرانولوزا و تکای داخلی باقی مانده به سرعت دراز شده و قطرشان زیاد می شود و داخل آن ها از چربی پرشده و به رنگ زرد در می آیند که به آن فرایند لوتئینیزاسیون می گویند.به کل این توده حاصل از سلول ها جسم زرد می گوییم.
24

اعمال جسم زرد
25
1-سلول های گرانولوزا ی جسم زرد مقدار زیادی استروژن و پروژسترون ترشح می کنند. (بیشتر پروژسترون)
2-سلول های تکا آندروژن هایی مانند تستوسترون و آندروستنه دیون را ترشح می کنند.
3-شبکه آندوپلاسمی صاف سلول های گرانولوزا توسعه یافته و مقادیر زیادی از هورمون های استروژنی و پروژسترونی را ذخیره می کنند
4-بسیاری از هورمون ها داخل سلول های گرانولوزا توسط آنزیم های آروماتاز به هورمون های جنسی زنانه تبدیل می شوند.

تحلیل جسم زرد و شروع دوباره چرخه تخمدانی
26
1-در اثر ترشح زیاد استروژن و پروژسترون از جسم زرد به روش فیدبکی ترشح LH و FSH مهار می شود.
2-اینهیبین ترشح شده از جسم زرد و هیپوفیز قدامی ترشحFSH را مهار می کند
3-کمبود LH و FSH تحلیل جسم زرد پسرفت جسم زرد نام دارد
4-پسرفت جسم زرد در روز 12 از عمر جسم زرد و روز 26 چرخه قاعدگی و دو روز قبل از
چرخه قاعدگی بعدی رخ می دهد توقف ناگهانی ترشح استروژن و پروژسترون و اینهیبین در جسم زرد مهار فیدبک موثر روی هیپوفیز قدامی ترشح فزاینده FSH وLH رشد فولیکول ها و آغاز چرخه تخمدانی و رحمی جدید
5- کمبود ترشح استروژن و پروژسترون در این زمان منجر به خون ریزی رحمی می شود

استروژن:
27
1-تکثیرورشدسلول های خاصی که مسئول بروزبیشترصفات ثانویه جنسی است.
2-در زن غیر باردارطبیعی توسط تخمدان ها به مقدار زیاد و مقدار کمی توسط قشرآدرنال ترشح می شود
3- درزن باردار نیز به مقدار زیاد توسط جفت ترشح میشود.
4-بتا استرادیول:مهم ترین استروژن و استروژن اصلی «قوی ترین استروژن» که در تخمدان ترشح می شود
5-استرون:مقادیر کمی از آن در تخمدان ترشح می شود ولی بخش عمده آن در بافت های محیطی از تبدیل آندروژن های مترشحه از قشر غده فوق کلیه و نیز سلول های تکای تخمدان به وجود می آید.
6-استریول:استروژن ضعیف

پروژستین ها
28
1-اماده کردن رحم برای بارداری وپستان برای شیردهی
2- درزن غیرباردارطبیعی تنها در نیمه دوم هر چرخه تخمدانی به وسیله ی جسم زرد به مقدار زیاد تولید می شود.
3- درزن بارداردرطی بارداری مخصوصا بعداز4ماه توسط جفت به مقدار زیاد ترشح می شود.
4-پروژسترون:مهم ترین آن
17-آلفا هیدروکسی پروژسترون :مقادیر کمی از آن همراه با پروژسترون ترشح می شود.

استروژن و پروژسترون همگی هورمون های استروییدی هستند و عمدتا در تخمدان از کلسترول خون ساخته می شوند و به میزان کمتری از تجمع چند مولکول استیل کو آنزیمa و تشکیل هسته استروییدی مناسب به وجود می آیند.
در طول ساخت این هورمون ها ابتدا عمدتا آندروژن و پروژسترون ساخته می شود که در طی چرخه فولیکولی تمام تستوسترون و بخش عمده پروژسترون قبل از ترک تخمدان توسط آنزیم آروماتاز سلول های گرانولوزا به استروژن تبدیل می شوند.فعالیت آنزیم آروماتاز باعث تحریکFSHمی شود.
مقدار پروژسترونی که در فاز لوتئال تولید می شود بسیار بیش از آن است که به طور کامل به استروژن تبدیل شود و به این ترتیب در این زمان مقدار زیادی پروژسترون به گردش خون وارد می شود.
استروژن و پروژسترون در خون با اتصال به پروتئین های پلاسما مثل آلبومین حمل می شوند.

29

استروژن
30

1-کونژوگه کردن استروژن برای تشکیل گلوکوزوئیدها وسولفات ها (1/5 توسط صفرا
و4/5 توسط ادرار دفع می شود)
2-استرادیول رابه استریول تبدیل میکند که تقریبا هیچ قدرت استروژنی ندارد.با کاهش عملکردکبد فعالیت استروژن ها در بدن افزایش می یابد وگاهی منجر به هیپر استرینیسم می شود.

1-اثر آن بر پوشش مخاط لوله های فالوپ مشابه اثرش بر آندومتر رحم است.
2-باعث تکثیر بافت غدد می شود.
3-باعث افزایش تعداد سلول های اپی تلیال مژک دار پوشاننده لوله ی فالوپ می شود.
4- فعالیت مژک ها نیز افزایش می یابد.(این مژک ها همواره در حال زنش به سمت رحم هستند و این کار به پیش راندن تخمک بارور به سمت رحم کمک می کند)

31
1-در کبد
2-اثر استروژن روی لوله های فالوپ

(پستان های بدوی مرد و زن کاملا شبیه به همند و اگر پستان های مرد هم در دو دهه ی اول زندگی هورمون مناسب دریافت کند می تواند رشد کرده و شیر تولید کند)
1-تکامل بافت زمینه ای پستان ها
2-رشد یک سیستم گسترده مجاری
3-رسوب چربی در پستان ها
4- لبول ها و آلوئول ها تحت تاثیر آن کمی رشد می کنند اما رشد و عملکرد نهایی آنها تحت تاثیر پروژسترون و پرولاکتین است.

32
رشد مجاری شیری توسط استروژن
3-اثر استروژن بر پستان ها

1-در کودکی استروژن کم ترشح می شود
2-هنگام بلوغ به دلیل هورمون های گنادو تروپیک هیپوفیز ، میزان ترشح استروژن به مقدار قابل توجهی افزایش می یابد و داریم:
1-اندام جنسی زنانه از حالت بچگانه به اندام های بالغ زنانه تبدیل می شود.
2-اندازه تخمدان و رحم و لوله های فالوپ و واژن چند برابر می شود.
3-اندام های خارجی تناسلی بزرگ شده و همراه با آن چربی در مونس پوبیس لبیای ماژور و مینور جمع می شود.
4- استروژن اپی تلیوم واژن را از مکعبی به مطبق تبدیل می کند که نسبت به تروما و عفونت مقاوم تر است.
5-استروژن باعث تکثیر بیشتر آندومتر و افزایش غدد آندومتر می شود که این غدد بعدا به تغذیه تخمی که در رحم لانه گزینی کرده کمک می کنند.

33
4-اثر آن روی رحم و اندام های تناسلی خارجی زن:

1-فعالیت استئوکلاستی را مهارمی کند و باعث تحریک رشد استخوان می شود.
2-در هنگام بلوغ زن رشد قد وی برای چند سال تسریع می یابد .استروژن ها از طریق جوش خوردن اپی فیز استخوان های بلند به تنه آن ها اثر قویی روی رشد اسکلتی دارند.(این اثر استروژن بسیار قوی تر از اثر مشابه تستوسترون در مردان است.در کل رشد قدی زنان زودتر متوقف می شود)
3-استئوپروز استخوان ها ناشی از کمبود استروژن در سنین پیری :پس از یائسگی تخمدان ها تقریبا هیچ استروژنی تولید نمی کنند و کمبود استروژن باعث می شود:
-افزایش فعالیت استئو کلاستی در استخوان ها
-کاهش ماتریکس استخوانی
-کاهش رسوب کلسیم و فسفات در استخوان ها
در بعضی از زنان این اثرات بسیار شدید است و باعث پوکی استخوان یا همان استئوپروز می شود.

34
اثر کمبود استروژن بر پوکی استخوان
5-اثر استروژن بر روی استخوان ها:

اثرکمبود استروژن در یائسگی بر پوکی استخوان
35

1-اثر استروژن تنها حدود یک سوم اثر تستوسترون در افزایش متابولیسم است.
2-استروژن باعث نشت مقدار زیادی چربی در بافت زیر جلدی می شود و به همین دلیل درصد چربی بدن دربدن زنان بسیار بیشتر از مردان است.
3- همچنین باعث نشت چربی در پستان ها و کپل و ران زنان می شود و هیکل زنانه را می سازد.

36
6-اثر استروژن ها ذخیره پروتئین بدن را مختصری افزایش می دهد.
7-استروژن ها متابولیسم بدن و ذخیره چربی را افزایش می دهند
8-استروژن اثر ناچیزی بر توزیع مو دارد

استروژن همانند آلدوسترون و برخی دیگر از هورمون های قشر غده فوق کلیه ، باعث احتباس آب و سدیم در لوبول های کلیه می شود.(البته در حالت عادی این اثر استروژن فوق العاده کم است،اما در حاملگی به دلیل تولید زیاد استروژن توسط جفت، ممکن است مادر دچار احتباس مایع شود)

1-استروژن ها بافت پوست را نرم و معمولا صاف می کنند.(اما با وجود این پوست زنان ضخیم تر از پوست کودکان یا زنان خواجه می باشد)
2-عروق پوست را بیشتر می کند و این امر گرمای پوست را افزایش داده و موجب خونریزی بیشتر پوست بریده شده نسبت به مردان می شود.

37
9-اثر استروژن بر تعادل الکترولیت ها
10-اثر استروژن روی پوست

تغییرات مقدار استروژن در بدن
38
مقدار استروژن با رسیدن به یائسگی و کهولت سن کاهش می یابد

پروژسترون
39
عملکرد اصلی پروژسترون کمک به حاملگی و جلوگیری از ریزش دیواره رحمی است

40
1-تقریبا تمام پروژسترون ظرف چند دقیقه پس از ترشح به استروئید های دیگری که هیچ نوع اثر پروژسترونی ندارند تبدیل می شود.همانند استروژن ، در این مورد کبد نقش بسیار مهمی در تجزیه متابولیک پروژسترون دارد.
2-محصول نهایی اصلی ناشی از تجزیه پروژسترون ، پر گناندیول است.
3- حدود ده درصد پروژسترون اولیه به شکل پر گناندیول در ادرار دفع می شود و با استفاده از میزان دفع ادراری پروژسترون می توان به راحتی میزان تولید آن را تخمین زد.

اعمال پروژسترونی
1-مهم ترین عمل پروژسترون پیشبرد تغییرات ترشحی اندومتر رحم در جریان نیمه دوم چرخه جنسی ماهانه و آماده سازی رحم برای لانه گزینه تخمک بارور شده می باشد.
2-فرکانس و شدت انقباضات رحم را کاهش داده و از این طریق جلوی دفع تخمک لانه گزینی شده را می گیرد.

41
پروژسترون انقباضات رحمی راکاهش می دهد
1-پروژسترون سبب تغییرات ترشحی در رحم می شود

افزایش ترشحات مخاط لوله های فالوپ(این ترشحات جهت تغذیه تخم درحال تقسیم در حین عبور از لوله ها جهت لانه گزینی در رحم ضروری هستند)

1-این هورمون موجب تکامل آلوئول ها و لوبول های پستان می شود.
2-باعث تکثیر ،بزرگ شدن و بروز ماهیت ترشحی سلول های آلوئولی می شود.
3-پروژسترون باعث ترشح شیر از سلول های آلوئولی نمی شود و شیر تنها زمانی ترشح می شود که پستان های رشد یافته توسط پرولاکتین مترشحه از هیپوفیز قدامی تحریک شوند.
4- باعث تورم پستان ها می شود.

42
2-اثر پروژسترون بر روی لوله های فالوپ
3-پروژسترون سبب تکامل پستان می شود

قلعه رودخان..استان گیلان
43