علم شیمی در قرآن
1
2
مقدمه :
قرآن گنجینه ای است سرشار از مسائل و مفاهیم گوناگون که از قدیم الایام
توجه بسیاری از اندیشمندان و صاحب نظران را به خود جلب کرده است.
درباره اعجاب و اعجاز این کتاب مقدس گفتنی های بسیاری گفته اند رآن کتاب
هدایت بشر و منشا بسیاری از علوم است. مطالب علمی آن انسان را به تفکر وا میدارد. اشارهی برخی آیات به پیدایش آتش از درخت سبز، مجاورت آبهای شیرین و شور بدون اختلاط، شکل پذیری آهن در دست حضرت داوود، پیوستگی زمین و آسمان و جدا شدن آنها از یکدیگر، توجه دادن به رقیق شدن هوا و کمبود اکسیژن در لایههای بالای جو، بر شمردن منفعت و ضرر برخی مواد و چگونگی استفاده از آنها و بیان احکام حلیت و حرمت که میتواند انسان را به سوی تحقیق علمی راهنما باشد، این حقیقت را آشکار میسازد که اگرچه قرآن؛ کتاب فیزیک و شیمی و … نیست، بلکه به منظور هدایت و تربیت بشر نازل شده است، اما در عصری که جاهلیت بر جهان سایه افکنده بود و دانشمندان به جرم دانستن و بیان عقاید خود در دادگاههای تفتیش عقاید محاکمه و سوزانده میشدند، قرآن کریم با روشنگریهای علمی خود به تکریم جایگاه علم و تفکر پرداخت و بشر را در عرصهی مبارزه با جهل و ظلمت رهبری نمود.
شیمی و قرآن
3
مسائل شیمی در قرآن
شیمی و قرآن
امتزاج ناپذیری آب دریاهای شور و شیرین
4
در سوره فرقان ، آیه می خوانیم:
وَهُوَ الَّذِی مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَذَا مِلْحٌ اُجَاجٌ وَجَعَلَ بَیْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَحْجُورًا
و او کسی است که دو دریا را در کنار هم قرار داد، یکی گوارا و شیرین و دیگری شور و تلخ و در میان آنها برزخی قرار داد تا به هم مخلوط نشوند گویی هر یک به دیگری می گوید دور باش و نزدیک نیا.
5
این آیه یکی از مظاهر شگفت انگیز قدرت پروردگار را در جهان آفرینش ترسیم می کند. این حائل یا برزخ همان تفاوت درجه غلظت آب شور و شیرین ، به اصطلاح وزن مخصوص آنها است که سبب می شود تا مدت مدیدی به هم نیامیزند. دریاها نیز در واقع از دریاهای متعددی تشکیل شده اند که از نظر غلظت و ترکیب و شرایط زیستی و غیره با هم فرق میکنند، ولی برزخ یعنی مانع میان آنهاست وبا هم مخلوط نمیشوند. این را انسان در عکس برداری ماهواره ای از دریاها در قرن 19کشف کرد وقتی دید رنگ آبهای دریاها با هم فرق میکنند آنها را بررسی کرد و دید که دریاها در واقع از دریاهای متعدد تشکیل شده که بهم وصل هستند.
6
شیمی و قرآن
و اما تحلیل شیمی در این باره
7
شعله ور شدن دریاها
وَاِذَا الْبِحَارُ سُجِّرَتْ
سوره تکویر
واذا البحار و فجرت
سوره انفطار
8
با کمی دقت در علم شیمی میتوانیم پاسخ این سوال را بیابیم. همانطور که میدانیدعناصر مختلف می توانند با اکسیژن مخلوط شوند. این مخلوط شدن دو حالت دارد یا سریع اتفاقمی افتد یاکند.اگر کند صورت گیرد به این واکنش اکسید شدن گوییم و اگر سریع باشد سوختن یا برافروختن نامیده میشود آب از دو عنصر هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده. اگر بر اثر عواملی بتوانیم آب دریا را تجزیه کنیم ،دو عنصر فوق را خواهیم داشت که امروزه این کار را با الکترولیز آب به وسیله عبور دادن جریان برق از آن انجام می دهیم. شاید در آینده راه آسان تری برای جدا شدن این دو عنصر پیدا شود. حال اگر این دو عنصر در کنار هم باشند و یک جرقه کوچک برای شروع واکنش به وجود آوریم این دو عنصر ترکیب شده و همگی به آتش تبدیل می شود و به جای دریایی از آب دریایی از آتش خواهیم داشت.
چگونه ممکن است آب دریایی که مایه ی حیات و زندگیست تبدیل به آتش شود؟
شیمی و قرآن
9
شیمی و قرآن
سوختن چوب
و
تولید آتش؟؟؟
در آیه 80 سوره یاسین خداوند به خاصیت آتش افروزی درختان سبز اشاره می کند.امروز میدانیم گیاهان گاز کربنیک را از هوا و آب را از زمین جذب کرده و به کمک انرژی نورانی خورشید طی عمل فتوسنتز در ابتدا ماه گلوکز الی را ساخته واکسیزن آب در این فرآید آزاد میشود.طی فرآیندهای بعدی از گلوکز چوب ساخته میشود و انرژی ذخیره شده (انرژی شیمیایی خورشید)در گیاهان هنگام سوختن چوب ها آزاد می شود و همچنین اگر تمام چوب ها و درختان بر اثر وزش باد و طوفان به هم بخورند آتش سوزیهای وسیع و وحشتناک در جنگلها رخ می دهد.
(قانون بقای ماده)، و انرژی شیمیایی ذخیره در آن به صورت گرما و نور آزاد میشود بدون آنکه ذرهای از این انرژی کاسته شود. از این امر به عنوان رستاخیز انرژی (قانون بقای انرژی) نام برده میشود.
شیمی و قرآن
«و ما یعزب عن ربک من مثقال ذره فی الارض و لا فی السما ء و لا اصغر من ذلک و لا اکبر الا فی کتب مبین؛
از علم و آگاهی خداوند هرگز هیچ چیز به اندازه یک ذره نه از زمین و نه در آسمان پنهان و مخفی نیست، نه تنها به اندازه و مقدار یک ذره ازخدا پوشیده نیست بلکه از ذره کوچکتر و یا بزرگ تر از آن نیز بر او پنهان نیست مگر این که هر چیز در کتاب آشکار او مثبت است» سوره یونس آیه 61
قرآن و کشف اتم و …
10
11
Organic Chemistry
در میان مردم از دیرباز کوچکترین چیز را به «ذره» تعبیر می کنند. گفته شده که ذره اجزای فوق العاده کوچکی از غبار است که در هوا معلق است و به هنگام تابش آفتاب از روزنه کوچکی به نقاط تاریک، آشکار می شود. یا همان اجزایی است که هنگام دمیدن بر دست خاک آلود در هوا پراکنده می شود ولی به تدریج به هر چیز کوچکی ذره گفته شد، امروز به «اتم» که کوچکترین جزء اجسام است در زبان عربی «ذره» می گویند. زیرا اگر در گذشته آن را به ذرات غبار اطلاق می کردند به خاطر این بود که آن را کوچکترین اجزاء جسم تصور می نمودند ولی امروزه که اثبات شده کوچکترین اجزای یک جسم مرکب «مولکول» و کوچکترین اجزای یک جسم بسیط «اتم» است که به مراتب ازمولکول ها کوچکترند این نام را در اصطلاح علمی برای اتم انتخاب کردند. اما قرآن با کلمه «اصغر» به عنصری کوچکتر از «ذره» اشاره کرده است که می تواند به همان اجزای کوچکتر تجزیه شده از هسته اتم که قبلاً ذکر شد اشاره داشته باشد. در سال 1991 شخصی به نام «روتر فورد» توانست اتم را بشکافد وتجزیه نماید. امروز دانشمندان دریافته اند که اتم نیز از دو عنصر تشکیل شده که یکی دارای بار الکتریکی مثبت و دیگری دارای منفی است که به ترتیب پروتون و الکترون نام دارد. در قرآن کریم با کمال شگفتی سخن از«ذره» و حتی کوچکتر از ذره است.
قرآن شیمی
اتم
12
پدیده رعد و برق در قرآن و شیمی
آیه 12 سوره رعد و 24 سوره روم در قرآن رعد و برق را هم مایه ی امید و هم مایه ی ترس معرفی میکند و امروز با اکتشافات علمی ثابت شده که رعد و برق فوائد برکات فراوانی دارد از جمله :
1-آبیاری و از برق معمولا حرارت فوق ا لعاده زیادی تولید می شود که مقدار زیادی از هوای اطراف را سوزانیده و در نتیجه فشارها کم شده و ابرها می بارند.
2-در هنگام برق قطرات باران با اکسیژن کافی اضافی ترکیب شده که یکی از آثارش کشتن میکروبهاست و به همین دلیل هر سال که رعد و برق کم باشد آفات گیاهان زیاد می شود.
3-قطرات باران بر اثر برق و حرارت شدید یک حالت اسیدی پیدا می کند و هنگام پاشیدن بر زمینها یک نوع کود گیاهی موثر ساخته می شود و گیاهان تغذیه می شوند.
13
1
قرآن و عنصر آهن
لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْاَرْضِ یُحْیِی وَیُمِیتُ
وَهُوَ عَلَى کُل شَیْءٍ قَدِیرٌ
14
خداوند در آیات مختلف از میان عناصر گوناگون، فواید فلز آهن را بر میشمرد؛ زیرا هیچ یک به اندازه آن در حیات بشر اهمیت ندارد. تجمع آهن در مرکز ستارگان باعث انفجار آنها میشود، نتیجه این رخداد پراکندگی اتمهای بسیار مهم در سطح کیهان است. نیروی جاذبه نیز باعث تجمع اتمهای آهن به سمت مرکز زمین و سبب گرمایش مرکز آن و ایجاد فعل انفعال و ترکیبهای شیمیایی در آن میگردد. همچنین آهن در هموگلوبین خون و متابولیسم اکسایشی نقش اساسی دارد. آیه 25 سوره حدید دربارهی آهن سخن میگوید. این آیه دارای دو کد ریاضی جالب است. الحدید شماره سوره 57 قرآن کریم، و نیز جمع حروف ابجد کلمه الحدید 57 است. جمع حروف ابجد حدید به تنهایی 26 و عدد اتمی آهن نیز 26 است.
15
آهن عنصری است که براحتی از زمین استخراج شده و به راحتی می توانید به آن برگردد و دوباره مثل قبل بصورت اکسید آهن قرمز رنگ در کانی آهن درآید که به نظر من این آیه می تواند به این موضوع اشاره داشته باشد
آیه 25 سوره حدید که می فرماید: ابتدا اشاره به فرستادن انبیا با عدل و سپس از خصوصیات آهن که فواید زیادی دارد و برای حفظ عدالت آفریده شده صحبت می کند.
از لحاظ شیمیایی آهن دارای عدد اتمی زوج است و پایداری نسبی بیشتری نسبت به عناصر با عدد اتمی فرد دارد و نسبت به آنها فراوانی نسبی بیشتری دارد.فراوانی عناصر به پایداری آنها مربوط است.این پایداری براساس انرژی اتصال بیان می شود.هنگام تشکیل هسته اتم از اجزای آن مقداری ماده به انرژی تبدیل می شود که این انرژی براساس رابطه زیر بیان می شود:
E =(m)C انرژی اتصال آهن از اختلاف بین جرم هسته آهن و با جرم 26 پروتون و 30 نوترون تشکیل دهنده آن بدست می آید
16
شکل زیر انرژی اتصال برای عناصر مختلف را نشان می دهد وجود آهن در قله این منحنی بیانگر این نکته است که ذرات هسته آن محکمتر از بقیه عناصر بهم جوش خورده اند
شیمی و قرآن
و به همین دلیل است که آهن دارای پایداری بیشتر و فراوانی بالا درطبیعت است
17
18
قرآن و شیمی در مضرات مصرف شراب
19
شیمی و قرآن
آیه 219 سوره بقره از منفعت و زیان شراب بحث میکند و بر ضررهای آن تاکید مینماید. درآمد حاصل از فروش شراب و برخی منفعتهای زودگذر خیالى؛ همچون غفلت از همّ و غم دنیا، در برابر زیانهای بسیار، ناچیز است.
برای پی بردن به اثرهای نامطلوب شراب، ساختار شیمیایی آن را مورد بررسی قرار میدهیم:
شراب نوعی نوشابه الکلی است که از تخمیر آب انگور، یا خرما حاصل میشود. میزان الکلهای سنگین در یک لیتر شراب 400 میلیگرم، متانول 38 تا 113 میلیگرم، سرب 04/0 میلی گرم، استالدیید 30 تا 160 میلیگرم، مس 5 میلی گرم، ارسینیک 01/0 میلی گرم، سیانور، یا سیانید به حالت آزاد 5/4 و به حالت فرو 5/8 و به حالت آلی 1/1 میلی گرم است.
20
مواد الکلی با سرعت، جذب بدن شده و وارد خون میگردد، و نه تنها عقل و سلسله اعصاب را به ویرانی میکشد، بلکه بر تمام دستگاههای بدن انسان؛ به ویژه قلب و عروق، معده و کلیه و کبد، اثر مخرب و انکار نشدنی دارد. بدیهی است، که هیچ انسان عاقلی به خاطر منفعت کم، تن به زیانهای فراوان و جبران نشدنی نمیدهد
شیمی و قرآن
اَوَلَمْ یَرَ الَّذِینَ کَفَرُوا اَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْاَرْضَ
کَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ اَفَلَا یُوْمِنُونَ
آسمان و زمین قبلاً به هم متصل بودند و ما آنها را از همدیگر جدا کردیم و هرچیز زنده را از آب پدید آوردیم آیا ایمان نمی آورید؟
21
22
منظور از پیوستگى، یکنواخت بودن مواد جهان است؛
به گونهای که ابتدا همه در هم فرو رفته بود
و به صورت مادهی واحد خودنمایی میکرد،
اما با گذشت زمان، مواد از یکدیگر جدا شد،
و ترکیبات جدیدی به وجود آمد. به هم پیوستگی آسمان و زمین اشاره به آغاز خلقت دارد.
براساس نظر دانشمندان، مجموعهی این جهان به صورت تودهی واحد عظیمی از بخار سوزان بوده که به تدریج در اثر انفجارهای درونی و حرکت، تجزیه گشته و کوکبها و ستارهها؛ از جمله منظومهی شمسی و کرهی زمین را به وجود آورداست و و پس از .آن نیز جهان در حال گسترش است است
شیمی و قرآن
23
من از چرخش الکترون ها به دور هسته آموختم که کل جهان به دور مرکز هستی
می چرخد واز حرکت پیوسته ذرات چه ارتعاشی چه انتقالی یا دورانی که ثبات
وسکون در افرینش راه ندارد و پیوسته در مسیر تغییر وتحول وتکامل هستیم ازشیمی
اموختم که هر چه فاصله ما از مرکز افرینش وخالق هستی بیشتر باشد ما ونیستی
ما آسانتر خواهد بود همانطوری که جدا کردن الکترون از دورترین لایه اتم آسانتراست
از تلاش ذرات بی شعور برای پایدار شدن متعجب شدم ودریافتم که شعوری والا و
اندیشه ای برتر در پس پرده هدایت گر نقش ها وطرح هاست از پیوند اتم ها برای
پایدارشدن دریافتم که اتحاد در مرز پایداری است و از گازهای نجیب کامل شدن را
رمزپایداری یافتم.از بحث واکنشهای چند مرحله ای وزنجیری اموختم که ما ذره های
حد واسط مراحل زندگی هستیم که در یک مرحله واکنش متولد میشویم ودر
واکنشی دیگر می میریم وهدف آفرینش وخلقت فراتر از تولید ومصرف ماست.از بحث
تعادل های شیمیایی و واکنشهای برگشت پذیر آموختم که جهان تعادلی است پویا
ودینامیک که گر چه در ظاهر خواص ماکروسکپی ثابت ویا متغییری دارد اما در درون د
ر تکاپو وفعال است و از شیمی اموختم که از دست دادن فرصت ها واکنش های
برگشت ناپذیری هستند که تکرار انها میسر نخواهد بود از شبکه بلور جامد های یونی
اموختم که با وجود تضادها می توان چنان گرد هم امد وپیوستگی ایجاد کرد که شبکه مقاوم در دمای ذوب بالا بوجود آید…
فهرست منابع
1.ر.ک: دکتر ذهبی در التفسیر و المفسرون، ج 2، صص 482-478، وی این کلام را از ابوالفضل المرسی نقل می کند. 2. سوره النحل 3. سوره انعام 4. ر.ک: عباسعلی سرفرازی، رابطه علم و دین، ص 47 ـ 5، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. 6. عن النبی ـ صلی الله علیه و آله ـ ما انزل الله عزوجل آیهً الّا و لهاظهر و بطن… (ر.ک: میزان الحکمه، ج 8، ص 94 و بحارالانوار، ج 92، ص 95.
7.سوره حدید
8.سوره روم
9سوره انبیا
10 سوره فاطر
11. علی زمانی قمشهاى، هیئت و نجوم اسلامى
12 . پرویز تاریخى، انرژی خورشیدی و اسماعیل سعادت، انرژى
13. مقدم آقا پور، شیمی دریا
14 تفسیر نمونه، ج 2، 5 ، 13، 18،
شیمی و قرآن
24
پایان
25