طرح درسی دعا
معانی دعا
در لغت
در قرآن
در لغت
به معنای خواستن
خواستگاه های انسان
جسمی
غریزی
عاطفی
عقلی
فکری
ذکری
قلبی
در قرآن
صدا زدن با صدای بلند لایَسمع الصمُّ الدعاء
استمداد وادعوا شهداءکم من دون الله
قول و گفتار فما کان دعواهم…الاَّ قالواکنَا ظالمین
عبادت و پرستش لا تدعُ مِن دون الله
خواستن ادعُ لنا ربَّک
نیایش دعواهم فیها سبحانک اللُّهمَ و تَحِیَّتُهُم فیها سلام و آخِرُ دعواهم اَنِ الحَمدُ للهِ
تعاریف دعا
تعریف مفهومی
(با بکاربردن مفهوم روشن از ابهام موضوع می کاهیم)
مانند: الدعاء تمیل الشیء (جلب توجه چیزی) الیک بصوت و کلام یکون منک
الدعاء کالنداء
ادامه…
تعاریف دعا
تعریف ماهوی
(به جنس و فصل)
اگر مطلق طلب را «جنس» فرض کنیم
دعای
تکوینی یسئله من فی السّماواتِ و الارض
تشریعی ادعیه ماثوره
غیرتکوینی درخواست دانی از عالی
دعای خالق ولله یدعوا الی دارالسلام
دعای مخلوق (تشریعی)
دعای زبانی
دعای قلبی و…
فصل آن خواهد بود ادامه …
تعاریف دعا
تعریف شرح الاسمی (تعریف به خواص)
مثل الدّعاء سلاح المومن
تعریف مصداقی: هر عبادتی نوعی دعاست
نماز، روزه، حج و …
تعریف واقعی و کاربردی: فانَّ حقیقه الدّعاء و السوال هو الذّی یحمله القلب و یدعو به لسان الفطره دون ما یاتی به اللسان الذی یدور کیفما اُدیر (المیزان 33/2)
اهمیت و ضرورت دعا در قرآن
موجب عنایت الهی قل ما یعبوُابکم ربِّی لولا دعاءکم
عامل بشارت والذین… و انابوا الی الله لهم البشری
دافع عذاب وانیبوا الی ربِّکم و اسلموا له من قبل اَن یَاتیکم العذاب
عامل هدایت یهدی الیه من یُنیب
ترک دعا نشانه استکبار
ترک دعا عامل ورود به جهنم انَّ الذّین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جَهنَّم داخرین
له دعوهُ الحق و الذین یدعون من دونه لایستجیبون لهم بشیءٍ
ضرورت و اهمیت دعا در روایات
فمتی شئتَ استفتحتَ بالدعاء ابواب خزائِنه (بحار 74/204)
افضل العباده الدعاء
برتر از تلاوت قرآن (بحار 90/299)
مغز عبادت (بحار 90/300)
گنجینه رستگاری (مقالید الفلاح) (بحار 90/341)
کلید رحمت و چراغ تاریکی ها(مفتاح الرحمه و مصباح اظلمه) (بحار 90/341)
ادامه…
ضرورت و اهمیت دعا در روایات
الدعاء سلاح المومن (کافی 2/468)
احبُّ الاعمال الی الله عزوجلَّ فی الارض (کافی2/467)
انفذمن السِّلاح الحدید (بحار2/297)
یَرُدُّ البلاء (کافی 2/470)
فیه شفاءٌ مِن کُلِّ داءٍ حتّی السام (بحار 90/299 )
ادفعوا امواج البلاء عنکم بالدعاء (بحار 90/289)
لا تقربون الی الله بمثله (بحار 90/303)
دسته بندی دعاهای قرآن
لطفی هَب لَنا مِن لَدُنکَ رَحمَه، لا تَحمِل عَلینا اِصراً، اَدخِلنا فی رحمَتک، رَبِّ اَرحِمهما کَما ربَّیانی صغیراً
حفظی لا تَزِغ قلوبنا بعد اِذ هدیتنا
دفعی اعوذُبک من همزاتِ الشّیاطین
رفعی فاغفرلنا ذنوبنا
تزایدی فاکتبنا مع الشاهدین، توفَّنا مع الابرار، رَبِّ زذنی علماً
مقدمات دعا
بسم الله گفتن لا یردُّ دعاء اوَّله بسم الله الرحمن الرحمین (بحار 313/90)
الطهاره
ثم الطیب
والرواح الی المسجد
والصدقه
استقبال القبله
ادامه…
مقدمات دعا
حسن الظن بالله
اقباله بقلبه
لایسئَلُ مُحرماً
تنظیف البطن من الحرام بالصوم
تجدید التوبه
لا یتجاوز الحد فی سواله کان یطلبُ منازل الانبیاء و الائمه علیهم السلام
(ما یتقدم الدعاء بحار 306/90)
مقارنات دعا
ترک العجله
الاصرار
و التعمیم
تسمیه الحاجه
الخشوع
والبکاء
والتباکی
والاعتراف بالذنب
ادامه…
مقارنات دعا
تقدیم الاخوان
رفع الیدین
الدعا بما کان متضمناً للاسم الاعظم
المدحه لله و الثناء علیه
کقرائت التوحید
تلاوه الاسماء الحسنی
یا من هو اقرب الیّ
من حبل الورید
ادامه…
مقارنات دعا
آرام و پنهانی واغضض من صوتک، ادعو ربَّکم تضرعاً و خفیه،
حقیر نشمردن دعا خداوند اجابت را در دعا پنهان کرده است
اظهار حالات مناسب رغبت، رهبت، تبتّل، تضرع، ابتهال، استکانت، تبصبص
(ما یتقدم الدعاء بحار 306/90)
از کی بخواهیم؟
فقط از خدا (یامن ارجوه لکل خیر…)
کی بخواهیم؟
همیشه، بعضی مواقع بیشتر
ماه مبارک رمضان
جمعه
روز عرفه
لیله الرغائب
بعد ازنمازهای واجب
قبل از وقوع بلا
هنگام طلوع خورشید
هنگام غروب خورشید
هنگام نزول باران
در مواجه با صفین
بعد از تلاوت قرآن
سحر
هنگام دیدن خانه خدا
هنگام حال دعا
کجا بخواهیم؟
همه جا در بعضی مکانها بیشتر
کعبه
عرفات و مشعر
مساجد
حرم معصومین
مکان های مناسب
زیر ناودان طلا
مقام ابراهیم
روبه روی حجر الاسود
نزد چاه زمزم
مقابل جمرات
روی کوه صفا و مروه
(عده الداعی /47)
چه بخواهیم؟
همه چیز: یا موسی سلنی کل ما تحتاج الیک حتی علف شاتک و ملح عجینک (بحار 303/90)
حتی شعس النعل (بحار 250/90)
بهتر است خواسته های انسان بلند همتانه باشد ممّا یبقی لک جماله و ینفی عنک و باله و المال لا یبقی لک و لا تبقی له (بحار 224/74)
چقدر بخواهیم
هرچه بیشتر بهتر
اعطنی بمسئلتی ایاک جمیع خیر الدنیا و جمیع خیر الآخره…
ای جان حسن فدای تو…
کشتی باده بیاور که مرا بی غم دوست گشت هر گوشه چشم از غم دل دریایی
چگونه بخواهیم
امید به لطف خداوند
خود مقصرانگارانه
انا الصغیر الذی ربَّیته انا الجاهل الذی عَلمتَه و الخاطیء الذی اقلته (درگذشتی از او)
افبلسانی هذا الکال اشکرک …ما قدر لسانی یا ربِّ فی جنب شکرک و ما قدر عملی
جریان عارفی که خداوند فرمود من اشقی الاشقیاست
معنای اجابت دعا
برآورده شدن خواسته های دعا کننده
در دنیا (فوری ـ با تاخیر)
بخشی از خواسته
کل خواسته
بیش از خواسته
بدل
در برزخ (فوری ـ با تاخیر)
بخشی از خواسته
کل خواسته
بیش از خواسته
بدل
در قیامت (فوری ـ با تاخیر)
بخشی از خواسته
کل خواسته
بیش از خواسته
بدل
معنای اجابت دعا
لکل مسئلهٍ منک سمع حاضر و جواب عقید
یا من ارجوه لکل خیر
رفت موسی کاتشی آرد بدست آتشی دید او که از آتش برست
بقدر ما تکون له یکون لک
ادعونی استجب لکم
وزدنی من فضلک یا کریم
شرایط اجابت
شناخت خدا لو عرفتم الله حق معرفته لزالت لدعائکم الجبال
عمل به وظایف شرعی الداعی بلا عمل کالرامی بلاوتر (بحار 323/90)
کسب حلال من سّره اَن یستجاب دعائه فلیطیّب کسبه (بحار 358/90)
خواسته مشروع و منطقی یا صاحب الدعاء لا تسئل ما لا یکون و لا یحل (عده الداعی/ 140)
با حال اضطرار امّن یجیب المضطرّ اذا دعاه و یکشف السوء
ادامه…
شرایط اجابت
اخلاص دعوا الله مخلصین له الدّین (یونس/22)
جدیت و مداومت بر دعا واصبر نفسک مع الذین یدعون ربّهم بالغداوه و العشی
همه شب از سر کوی تو گذر خواهم کرد دیده از مرثیه هجر تو تر خواهم کرد
سجده گاهم همه دم خاک در درگاهت نکنی گر تو نظر خاک به سر خواهم کرد
توسل خاص به وجود مقدس امام زمان علیه السلام واجعل صلاتنا به مقبوله و ذنوبنا به مغفوره و دعائنا به مستجابا (المزار/584)
دعای چه کسی به اجابت نزدیک تر است
روزه دار
فرزند صالح برای والدین
دعای غریبانه مومن در حق برادر دینی اش
دعای اطفال
دعای والدین
دعای مریض
مداومت بر اللّهم انّک مقتدرٌ ما تشاءُ من امرٍ یکون (درالمنثور 139/6)
موانع اجابت دعا
ظلم
ورود به موضع تهمت و خطر رجلٌ مَرَّ بحائطٍ مایل و هو یُقبل الیه و لم یُسرع المشی (وسائل 11/22)
عدم مصلحت
خلاف سنن الهی لا تبدیل لسنه الله
ترک نیکی و صدقه
باور نداشتن به اجابت
صفات پنهانی و زشت اللّم اصلح لنا خبیئه اسرارنا
ادامه…
موانع اجابت دعا
به تاخیر انداختن نمازها اِن قبلت قبل ماسواها (نهج السعاده 120/4)
ترک امر به معروف و نهی از منکر
چون خلق درآیند به بازار حقیقت ترسم نفروشد متاعی که خریدند
یک عده نکوشیده رسیدند به مقصد یک قوم دویدند و به مقصد نرسیدند
قرض بی مدرک (کافی 67/5)
طلب روزی بدون کار و تلاش (وسائل 11/22)
ریا
سوالات مناسب با موضوع دعا
1- آیا دعا و استغفار برای اموات تاثیر دارد؟
جواب: تا زمانی که در برزخ هستند، بله
قال رسول الله صل الله علیه و آله و سلّم: لیدخل علی قبور الاموات من دعاء الاحیاء من الانوار مثل الجبال
2- آیا با نرسیدن به ابتدای دعا در مجالس باید آن را دوباره خواند؟
جواب: واجب نیست اما اگر بخوانیم ثواب بیشتری برده ایم
ادامه…
سوالات مناسب با موضوع دعا
3- آیا در قرائت ادعیه باید مانند قرائت قرآن دقت کرد؟
جواب: بهتر است دعا هم با رعایت آداب قرائت مانند مخارج حرف باشد
4- آیا مسلمان حق دارد غیر مسلمان را دعا کند؟
جواب: درخواست هدایت برای کفار و مشرکین جایز است اما طلب استغفار مجاز نیست
ادامه…
سوالات مناسب با موضوع دعا
5- خواندن قرآن در ماه مبارک رمضان افضل است یا دعا؟
جواب: دعا افضل است اما این مجوز ترک قرائت قرآن نمی شود
6- خواندن برخی دعاها برای رفع مشکلات چه حکمی دارد؟
جواب: آنچه مستند به قول معصوم علیه السلام است اشکال ندارد
ادامه…
سوالات مناسب با موضوع دعا
7- همراه داشتن دعا چه حکمی دارد؟
جواب: تاثیر دارد حضرت امیر علیه السلام حسنین علیهما السلام را تعویذ کرد
8- بهترین دعا برای توبه چیست؟
جواب: مناجات التائبین، نماز یکشنبه ذیقعده، نماز لیله الرغائب
مدرک دعای توسل
از محمدبن بابویه نقل شده است اما درباره اینکه از کدام امام است چیزی بدست نیامده اما تجربه تاثیر آن را تایید می کند
مدرک دعای ندبه
در کتاب های مزار کبیر، مزار قدیم، بحار 262/22 از محمدبن علی بن یعقوب و محمد بن صیف بن سفیان که در عصر غیبت صغری می زیسته اند نقل شده است و آنها از وجود مقدس امام زمان نقل کرده اند
مدرک زیارت عاشورا
از علقمه بن محمد حضرمی به نقل از امام باقر علیه السلام
آیت الله مظاهری می فرماید قدسیه است و هدیه جبرئیل به رسول اکرم صل الله علیه و آله وسلم است