میراث آینده از آن مردمی است که تاریخ خود را می شناسد
بر اساس آن اندکی که درک کردی، عمل کن. این جدیت است که تو را به پیش خواهد برد نه ذکاوت
با تشکر از همکار گرامی خانم ملاحسنی در قزوین
طراحی سوالات استاندارد
تعاریف
اندازه گیری
سنجش
ارزشیابی
اندازه گیری : فرایندی که تعیین میکند شخص یا یک شیء چه مقدار از یک ویژگی را برخوردار است .
آزمون : آزمون وسیله یا روشی نظام دار برای اندازه گیری نمونه ای از رفتار است
سنجش : سنجش مفهوم گسترده تری از آزمون دارد و شامل استفاده از فنون مختلف و تاکید زیادی بر مشاهده عملکرد دارد، سنجش نوعی تحلیل بالینی و پیش بینی عملکرد است . در حالی که آزمون یک ابزارو وسیله اندازه گیری است. اصطلاح سنجش بیشتر در حوزه آموزش و پرورش بکار می رود.
ارزشیابی : ارزشیابی یک فرایند نظام دار برای جمع آوری اطلاعات،تحلیل و تفسیر اطلاعات گفته می شود . به این منظور که تعیین شود آیا هدفهای مورد نظر تحقق یافته است یا در حال تحقق است و به چه میزانی
انواع ارزشیابی
ارزشیابی آغازین : نخستین اقدام ارزشیابی که پیش از انجام فعالیت های آموزشی به اجرا در می آید ارزشیابی آغازین (سنجش آغازین ) نام دارد و به دو منظور انجام می گیرد.
1- آیا یاد گیرندگان بر دانش و مهارت های پیش نیاز درس تازه از قبل مسلط هستند یا خیر.
2- یاد گیرندگان جه مقدار از هدفهای و محتوای درس تازه را قبلاً یاد گرفته اند.
ارزشیابی تکوینی : در جریان امر آموزش به منظور رفع اشکال انجام می شود مانند ارزشیابی مستمر و در حین تدریس و بعد از آن منحصراً یک هدف آموزشی
ارزشیابی تشخیصی : در جریان امر آموزش با هدف تشخیص مشکلات یاد گیری دانش آموزان بکار می رود.زمانیکه معلم با مشکلات مبرم و مکرری در یک یا چند دانشآموز روبرو می شود که با روشهای معمولی (تکوینی ) قابل رفع نیستند.علاوه بر تشخیص باید بتوانند روشهای مناسب رفع مشکلات را نیز به معلمان نشان دهند.
عمداً برای سطح دبستان و موضوع های ریاضیات و خواندن تهیه شده اند.
ارزشیابی تراکمی ( پایانی) : تمام آموخته های داش آموزان در طول یک دوره آموزشی تعیین می شود و هدف آن نمره دادن به دانش آموزان و قضاوت در باره اثر بخشی کار معلم، برنامه درسی یا مقایسه برنامه مختلف درسی با یکدیگر است. این نوع ارزشیابی در پایان دوره آموزشی بعمل می آید بسیار جامع مفصل
شامل نمونه کاملی از درس و هدف های آموزشی است.
هدف ارزشیابی : نمره گذاری ، صدور گواهینامه تحصیلی و داوری در باره صلاحییت حرفه ای معلمان است.
طرح ارزشیابی پیشرفت تحصیلی
تعریف: سنجش عملکرد یاد گیرندگان و مقایسه نتایج حاصل با هدف های آموزشی از پیش تعن شده به منظور تصمیم گیری در این باره که آیا فعالیت های اموزشی معلم و کوشش های یاد گیری دانش آموزان به نیج مطلوب انجامیده اند و به چه میزانی. در ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دو اقدام اساسی ضروری است.
1- تعیین هدف های آموزشی
2- سنجش و اندازه گیری
هدف های آموزشی : 1- حوزه شناختی 2- حوزه عاطفی 3- حوزه روانی حرکتی
حوزه شناختی
تعریف: هدف های حوزه شناختی به جریان هایی که با فعالیت های ذهنی و فکری آدمی سر و کار دارند مربوط می شود به همین خاطر مهمترین حوزه یاد گیری به شمار می آید آزمون های این حوزه غالباً بصورت کتبی تهیه واجرا می شود.
طبقه بندی در حوزه شناختی
1- دانش 2 – فرآیند شناختی
دانش
الف)دانش امور واقعی مثل دانش مکانها و رویدادهای مهم
ب) دانش مفهومی .انواع ادبیات.نظریه ها.قوانین
پ) روند چگونگی انجام کارها :مهارت های استفاده در نقاشی با آب رنگ.روش های پژوهش
فرآیند شناختی
الف) به یاد آوردن تشخیص نام نویسنگان مشهور، تاریخ جنگ های جهانی مهم
ب) فهمیدن تفسیر کردن یا ترجمه ،مثال آوردن
پ) بکار بستن اجرا کردن مانند تقسیم یک عدداعشاری
ت) تحلیل کردن شکستن مواد یا مطالب به عناصر تشکیل دهنده مثل تعیین نکات مهم وغیر مهم گزارشهای تحقیقی
ث) ارزشیابی کردن داوری کرن با استفاده از معیار یا ملاک
د) آفریدن تولید کردن ،فرضیه ساختن طراحی کردن یک وسیله برای انجام کاری
انواع آزمون
آزمون های چند گزینه ای
آزمون های صحیح – غلط و جور کردنی
آزمون های کوته پاسخ
آزمون های تشریحی
آ آزمون های عینی:در این نوع آزمون هم سوالات و هم جوابها در اختیار ازمون شوندگان قرار می گیرد.
آزمون های صحیح غاط
در آزمون های صحیح غلط یک جمله در اختیار آزمون شونده گذاشته میشود و او درست یا نا درست
بودن آنها را تعیین می کند ، این نوع سوال ساده ترین شکل سوال های عینی هستند.
انواع : صحیح- غلط بلی- خیر نوع اصلاحی : این تنها سوال صحیح غلط است که علاوه
بر باز شناسی، باز خوانی نیز صورت می گیرد تشخیص جزء غلط بازشناسی، یا د آوری درست آن
باز خوانی می باشد.
محاسن
بیان موضوعات ساده 2- سادگی تهیه 3- عینی بودن تصحیح جواب ها 4- زیادی تعداد آنها 1-
معایب
1- این آزمون ها برای اطلاعات جزئی و کم اهمیت بکار می رود.
2- حدس زدن کورکورانه در انها زیاد دخالت دارد.
3- کاربرد زیاد آنها سبب تاکید بی مورد و حفظ طوطی وار و اطلاعات
کم اهمیت می شود
4- آنها بیشتر باری سنجش هدف پائین مفید هستند و توانائی های پیچیده سطح بالا
را اندازه می گیرند.
آزمون چند گزینه ای
آزمون چند گزینه ای :متداول ترین آزمون عینی مورد استفاده می باشد
تعریف:تعدادی سوال است که هر یک از آنها از یک قسمت اصلی و تعدادی گزینه (پاسخ) تشکیل
می شود و آزمون دهنده باید یک گزینه را انتخاب نماید.
قسمت های مختلف آن عبارتند از :
1- قسمت اصلی یا تنه اصلی ،مسئله اصلی را در بر دارد
2- گزینه درست یا پاسخ سوال
3- گزینه انحرافی
متن اصلی را یک سوال با جمله استفهامی یا جمله نا تمام تشکیل میدهد بهتر از جمله پرسشی استفاده
شود تا جمله نا تمام.
نوع منفی: تنه سوال بصورت منفی بیان می شود همه گزینه ها بجز یکی درست است
محاسن
1- انعطاف پذیری بیشتر نسبت به سایر سوال های عینی دیگر
2- می توان هدف های آموزشی و بخش مهمی از محتوای درسی را اندازه گیری کرد
3-کمتر امکان حدس زدن کورکورانه را به آزمون شونده میدهند
4- به سادگی قابل تصحیح است
معایب
دشوار بودن ساخت این سوال ها
2- معمولاً در حد سنجش اطلاعات جزئی و کم اهمیت نوشته می شود.
3- وقت بیشتری را برای پیدا کردن گزینه صحیح باید صرف کرد (در مقایسه با سایر ازمون های علمی)
قواعد تهیه سوال های چهار گزینه ای
1- هر سوال باید فقط یک موضوع و هدف اموزشی را اندازه بگیرد.
2- سوال ها کاملاً واضح باشد.
3- همه گزینه سوال باید متجانس باشد.
4- در سوالات منفی کلمات منفی را برجسته جلوه دهید.
5- تا حد امکان از بکار بردن عبارت هائی مانند "هیچکدام" "همه موارد" خو داری کنید.
6- طول گزینه درست را سوال های مختلف تغییر دهید.
7- محل گزینه درست را در میان گزینه های انحرافی بطور تصادفی انتخاب کنید.
8- در هر سوال سه تا پنج گزینه انتخاب کنید.
9- در سوال هائی که تنه آنها جمله نا تمام است جای خالی را در قسمت آخر جمله قرار دهید.
سوال های جور کردنی
تعدادی سوال که در دو ستون پرسش و ستون پاسخ تهیه میشود.
برای آزمودن دانش اصطلاحات تاریخ ها رویدادها و سایر موارد مربوط به روابط ساده بسیار مناسب
است.
برای سنجش یادگیری هائی با کلمات چه کسی، چه چیزی، چه زمانی مشخص میشوند مفید هستند در
این سوال ها می توان تاریخ ها با رویدادها ، مولف ها را با کتاب هاونظایر آن داد.
محاسن
1- تعداد زیاد وزمان کم
2- تصحیح سریع وآسان
معایب
1- یاد گیری و حفظ طوطی وار
2- پیدا کردن مجموعه ای از پرسش ها که به اندازه کافی شبیه به هم باشند کار دشواری است.
قوائد تهیه سوال های جور کردنی
1- پرسشها و پاسخ های متجانس یا همگون انتخاب کنید. (مکان، رویداد، چه کسی )
2- طول پرسش و پاسخ را کوتاه انتخاب کنید.
3- همه سوال ها وپاسخ ها در یک صفحه قرار دهید.
4- فهرست پاسخ ها بطور منطقی مرتب شود.
نام ها، حروف الفبا
تاریخ ها، به ترتیب زمان
اعداد از کوچک به بزرگ یا برعکس
5- پرسش ها با شماره و پاسخ ها با حروف
6 – هریک از پاسخ ها باید برای تمام پرسشها یک سوال درست جاوه کند.
6-تعداد پاسخ ها از تعداد پرسش ها بیشتر باشد
آزمون های تشریحی
1- گسترده پاسخ
گسترده پاسخ آزادی عمل در زمان پاسخ دهی و جهت مقدار پاسخ
این سوال ها برای سنجش هدف های تحلیل ترکیب و ارزشیابی مناسب ترین سوال ها هستند.
2- کوتاه پاسخ
پاسخ کوتاه :پاسخ دهنده باید پاسخ را در چارچوب خاص محدود کند.1 –زمان 2- مقدار پاسخ
این نوع سوالات برای اندازه گیری توانایی ترکیب (خلاقیت)و ارزیابی زیاد مناسب نیست.
محاسن:تهیه آن از آزمون های عینی آسانتر است.
توانایی پاسخ دادن به سوالات سنجیده میشود نه انتخاب پاسخ
ایرادات:نمونه کوچکی از محتوی درس و هدف های آموزش را اندازه گیری میکند.
2- تصحیح آنها نمی تواند با دقت و بطور عینی انجام گیرد.
3-تصحیح آنها بسیار وقت گیر است
قواعد تهیه سوالات تشریحی:
1-به طور مستقیم به هدفهای آموزشی مربوط شوند.
دقت در نوشتن سوال ها ضروری است چون بر نتیجه ارزشیابی تاثیر بیشتری دارد.
2- سوال ها را به اندازه گیری هدفهایی اختصاص دهید که با سایر آزمون ها قابل اندازه گیری نیستند.
بهترین سوال برای طبقه تحیل ،ترکیب (آفریندگی)و ارزیابی هستند.
3- پرهیز از کلی گویی باشد و با عبارت و کلمات واضح و روشن نوشته شود.تعریف کنید واضح تر از بررسی و بحث کنید.
4-از کاربرد کلمات چه کسی ،چه وقت ،و کجا بپرهیزید.جای آن از چرا ،چگونه،به چه دلیل استفاده شودچون هدف های سطح بالاتر را می سنجد.
.5- برای پاسخ ها زمان کافی در نظر بگیرید.
قواعد تصحیح پاسخ های تشریحی
1- پاسخ سوال را تنها بر اساس هدفی که در سوال ها گنجانه شده است تصحیح کنید.
از دخالت دادن نکات دستوری ،املایی ،خوشنویسی، خود داری کنید.
2-تهیه کلید سوالت و قسمت کردن پاسخ ها به چند بخش و در نظر گرفتن ریز بارم
3-پاسخ ها را سوال به سوال تصحیح منید نه برگه به برگه .
4- از شناسایی نام صاحبان برگه ها خوداری کنید.
5-توسط همکار هم رشته حتی المقدور تجدید نظر گردد.
6- بر روی برگه ها اشتباهات دانش آموزان را تصحیح کنید.
آزمون کوتاه پاسخ
1-پرسشی
2- کامل کردنی……..
تشخیصی نام حکومت نام بنیان گذار نام عهدنامه و نام کشور
محاسن: اجرای اسان آن
کاهش امکان تقلب
معایب:برای سنجش هدف های سطح بالاتیادگیری نمی توان استفاده کرد.
نسبت به سوال های عینی در تصحیح و نمره گذاری دقت و سرعت کمتری دارد.
قواعد تهیه سوال های پاسخ کوتاه
1-از قرار دادن موضوع و مطالب بی اهمیت بپرهیزید.
2- سوال چند پهلو نباشد.
3- در سوال های پاسخ کوتاه کامل کردنی کلمات و عبارات مهم حذف شود.آنچه که دانستنش اهمیت دارد.
4- در یک سوال بیش از یک جای خالی منظور نشود.
5-جای خالی را تا آنجا که امکان دارد در قسمت پایانی سوال قرار دهید.
6-جای خالی سوال های کامل کردنی را همواره یک اندازه تعیین کنید.