ضایعات زیتون
Olive waste
زیتون با نام علمی olea europea از خانواده oleaceae می باشد.
در ادیان مختلف از زیتون به عنوان درخت مقدس و مبارک نام برده شده است.
در تورات از زیتون به عنوان نخستین درخت و در انجیل بیش از دویست بار از آن یاد شده است.
در قرآن مجید ،خداوند در سوره های مبارکه تین ، نور، انعام، عبس و نحل به نام زیتون قسم یاد کرده است .
درخت زیتون از نظر اقتصادی بسیار حائز اهمیت است
مقاومت
سازگاری با خاکهای
کم بازده و فقیر
تولید محصول با ارزش
کم هزینه
به همین دلیل به محصول ثروتمند خاکهای فقیر مشهور است
ایتالیا
اسپانیا
تونس
به ترتیب رتبه های اول تا سوم را در تولید روغن زیتون دارند
زیتون فواید چندگانه دارد .
از تمام قسمت های آن استفاده می شود اهمیت آن چند برابر است .
بطوریکه علاوه بر میوه که هم به صورت کنسرو و هم به صورت پرورده به مصرف می رسد .
و از روغن آن نیز برای تغذیه استفاده می شود.
تاکنون بیش از 900 رقم زیتون شناخته شده اند.
دلایل اهمیت زیتون
ارقام زیتون از نظر مصرف به سه گروه تقسیم می شوند که عبارتند از:
کنسروی
روغنی
کیفی چاشنی
درختان زیتون را بر اساس نوع بهره برداری که از آن ها می شود، به دو نوع تقسیم می شوند:
کنسروی
روغنی
ترکیبات روغن زیتون
اسیدهای چرب
ویتامین ها
ترکیبات قابل تبخیر
موادقابل حل در آب
ذرات ریز زیتون
در کارخانجات زیتون پروسه روغن گیری طی سه مرحله مختلف صورت می گیرد:
زیتون پس از برداشت برای تهیه خمیر نرم آسیاب می گردد.
در صنعت برای تهیه این خمیر از نوعی آسیاب سنگی معروف به پیتراpietra استفاده می شود. در سال های اخیر یک نوع آسیاب چکشی جایگزین پیترا شده است.
این خمیر را برروی حصیرهایی پخش می کردند (جنس حصیرها از کنف بود، اما درحال حاضر از پلی پروپیلن استفاده می شود) .
عملیات روغن گیری
حصیرها برروی هم انباشته می شدند و سپس برای خارج کردن مایع یعنی مخلوط آب و روغن، تحت فشارقرار می گرفت.امروزه از فشار هیدرولیکی استفاده می گردد.
ماشین دیگری به نام سینولاSinola) ) وجود دارد که درآن ابداً از فشار استفاده نمی شود. سینولا با به حرکت درآوردن تیغه های فولادی خود در میان خمیر سبب شناور شدن روغن برروی سطح آن و انتقال به بیرون می گردد.
آن چه عملاً به عنوان مواد استخراجی از خمیر جدا می شود، مخلوطی از :
مرحله ی نهایی عملیات برای خالص کردن روغن از آب و تفاله بایستی بلافاصله با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ به اجرا در آید. روغن پس از جداشدن وارد بطری ها یا مخزن می شود.
روغن
آب
مواد جامد
کاربرد ضایعات کارخانه زیتون
پساب حاصل از روغن کشی دارای13 % ماده جامد و دارای مقادیر زیادی انرژی می باشد.
به منظور کاهش پتانسیل در خروج دی اکسید کربن از پساب زیتون برای تولید انرژی، پساب را به اواپراتورها برای تبخیر آب می فرستند.
از پساب حاصله استفاده های متعددی برده اند که در ادامه به آن بطور کلی پرداخته می شود .
میزان آن را حدوداm37-30 تخمین می زنند.
این آب مخلوطی از آب پوشش گیاهی و بافت های نرم از میوه زیتون
و آب استفاده شده در تمامی مراحل مختلف نظیر آب مورد استفاده در سانتریفیوژها، آب حاصل از صفحات فیلتر، آب شستشوی تجهیزات و غیره می باشد.
.
👈فاضلاب حاصل از ضایعات زیتون
آب
پساب حاصله مشکل اصلی کارخانجات روغن زیتون به حساب می آید.
بیشتر کارخانه ها از این پساب برای آبیاری باغ ها بدلیل کم آبی استفاده می کنند.
این فاضلاب گیاهی، دارای املاح و مواد آلی بسیار زیادی نظیرعناصر
معدنی
پتاسیم
بدلیل داشتن مقادیر زیادی پلی فنل به عنوان غذای مغذی مثل عصاره پلی فنلcre Agris olivenol استفاده می شود.
اگرچه پساب مقادیر بالایی از پتاسیم دارد ، منجر به تغییر شرایط محیطی خاک و در نتیجه حاصلخیزی خاک می شود .
دارای خواصی نظیر غیر متحرک کردن نیتروژن در دسترس و کاهش منیزیم در دسترس، بدلیل رقابت قارچ ها هستند.
همچنین علیه باکتری گرم مثبت خاک نظیرBacillus megaterium ، سودوموناس، ژئوتریکوم ، رایزوپوس فعالیت دارد.
👈بازیافت آنتی اکسیدان از پساب فرآیند روغن کشی
پلی فنل ها در فاضلاب این صنعت دارای خواص آنتی اکسیدانی، آنتی بیوتیک، ضد میکروبی می باشد.
بدلیل دارا بودن خواص ضد میکروبی میتوان از آنها به عنوان مواد دترجنت و پاک کننده استفاده نمود.
هیدروکسی تیروزول بیشترین فعالیت را در بین ترکیبات پلی فنلی دارد که در مصارف دارویی و خواص آنتی اکسیدانی بکار می رود.
همچنین به عنوان نگهدارنده مواد غذایی و در داروسازی به عنوان ماده جلوگیری کننده از فساد و در مواد آرایشی نقش ضد پیری را ایفا می کند
Oleanolicacid نقش تنظیم کننده کلسترول خون و متعادل کننده وزن بدن را دارد.
Maslinic acid نقش آنتی هیستامین و ضد فساد را دارد. در داروسازی به عنوان یک بازدارنده ویروسAIDS عمل می کنند
آنتوسیانین ها به عنوان رنگدانه های طبیعی غذا کاربرد دارند.
استخراج مایع-مایع یک روشی مناسب برای استخراج ترکیبات آنتی اکسیدانی از فاضلاب حاصل از ضایعات این صنعت می باشد.
حلال های قطبی بهترین ماده برای استخراج پلی فنل ها از آن می باشد و بازده استخراج با افزایش قطبیت حلال، افزایش می یابد
تولید بیوپلیمر 👈
یکی دیگر از فرآورده های جانبی که میتوان از فاضلاب ضایعات این صنعت بدست آورد، بیوپلیمرها می باشند که دارای ارزش بالایی با خصوصیات مناسب می باشند.
تحقیقات بر 2 ترکیب اگزو پلی ساکارید ها و پلی هیدروکسی آلکان ها می باشند. اگزو پلی ساکارید ها، پلی ساکارید های خارج سلولی هستند که از میکروارگانیسم های مخصوص در شرایط تحت استرس مشتق شده اند
. آنها دارای خصوصیات رئولوژیکی نظیر حلالیت بالا در آب و محلول های دیگر و افزایش دهنده ویسکوزیته می باشد.
👈تولید غذای حیوانات
کیک زیتون یا باقیمانده جامد از فرآیند هایOMWW جهت غذای حیوانات بدلیل غنی بودن از روغن، کربوهیدرات ها و پروتئین ها کاربرد دارد. ابتدا هسته زیتون حاصله از ضایعات خط تولید را خرد می کنند و سه مرتبه با آب جوش و در مرحله بعد سه مرتبه با آب سرد شستشو می دهند،
سپس در آونC˚150 تا خشک شود و بعد از رسیدن به یک وزن ثابت آنرا خارج کرده و آرد می کنند تا به سایزmm75/0-5/1 درآیند و در محلول های فلزیPbCl2وNiCl 2-H2O وCaCl2-2H2O در آب مقطر وNaOH حل کرده و ازHCl برای تنظیمpH استفاده می کنند.
کیک زیتون یا باقیمانده جامد از فرآیند هایOMWW جهت غذای حیوانات بدلیل غنی بودن از روغن، کربوهیدرات ها و پروتئین ها کاربرد دارد.
ابتدا هسته زیتون حاصله از ضایعات خط تولید را خرد می کنند و سه مرتبه با آب جوش و در مرحله بعد سه مرتبه با آب سرد شستشو می دهند
سپس در آونC˚150 تا خشک شود و بعد از رسیدن به یک وزن ثابت آنرا خارج کرده و آرد می کنند تا به سایزmm75/0-5/1 درآیند و در محلول های فلزیPbCl2وNiCl 2-H2O وCaCl2-2H2O در آب مقطر وNaOH حل کرده و ازHCl برای تنظیمpH استفاده می کنند.
👈 تولید محیط کشت
فاضلاب حاصله بدلیل دارا بودن مواد مغذی برای میکروارگانیسم ها به عنوان محیط کشت برای رشد 4 گونهPleurotus بکار می رود.
در این شرایط در اثر فعالیت های قارچی سبب تولید مقادیر زیادی ازPleurotus در محیط کشت می شوند و در شرایط یکسانی از غلظت، فنولیک ها و ترکیبات سمی به شدت کاهش می یابند، که با آنالیزHPLC و تست های سمیت بر روی کشت های استاندارد از سلول های انسانی تعیین شده اند.
برگ زیتون
برگ زیتون در کارخانجات صنایع روغن کشی زیتون، برگ های زیتون و هسته زیتون جز باقیمانده مواد جامد به حساب می آیند.
میتوان به عنوان یک منبع انرژی تجدید شدنی بدلیل داشتن ترکیبات با ارزش بالا از آنها استفاده نمود.
باقیمانده مواد جامد این کارخانه از لحاظ اقتصادی بر مناطق مدیترانه ای پر اهمیت است
. در چند سال اخیر، بدلیل سمیتی که از مواد سنتیکی حاصل می شده است، صنعت داروسازی رو به ساخت ترکیباتbioactive با روش های خالص سازی، جزبه جز کردن، تصفیه محصولات طبیعی کرده اند
از برگ زیتون در بسیاری از کشورها بعنوان غذای دام استفاده می شود.
محققین دریافتند که در برگ زیتون اولئوروپین به میزان زیادی وجود دارد.
اولئوروپین نقش بازکننده رگ هارا دارد.
باعث افزایش جریان خون در سرخرگ قلب می شود.
این ترکیب دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی و آنتی میکروبی نیز می باشد و در فعالیت های ضد میکروبی علیه ویروس ها، روتاویروس ها، باکتری ها، مخمرها، قارچ ها و کپک ها نیز بکار می رود.
👈از دیگر کاربرد های برگ زیتون در صنعت عبارتند از:
در مطالعات دیگر بر روی برگ زیتون مشاهده کردند که اگر در رژیم غذایی حیوانات از عصاره برگ زیتون استفاده شود، قند خون آنها کاهش پیدا میکند.
در این پژوهش ابتدا برگ ها را در آب غوطه ور می کنند، سپس در مایعاتی نظیر الکل آنها را خرد می کنند، پس از جداسازی مواد جامد عصاره حاصل می شود.
در مطالعات دیگر مشاهده کردند که عصاره برگ زیتون، انواع باکتری ها را از بین می برد و همچنین به عنوان ممانعت کننده از بیماری های عفونی نظیرHIV و ممانعت کننده از رشد ویروسی که منجر بهAIDS می شود عمل می کند.
👈 پالپ زیتون
بعد از تشکیل خمیر زیتون در تانک های خمیرسازی، خمیر به3 جز جداگانه تقسیم می شود:
پساب
پالپ زیتون
فاضلاب حاصل
از آن که دارای خصوصیات بسیار مناسبی برای خاک می باشد، نتایج حاصل نشان می دهد که پالپ زیتون و هیدروژن حاصله از فاضلاب و محصولات متان حاوی مقادیر بالایی از مواد آلی، مواد مغذی و مقادیر ناچیزی فلز سنگین می باشد.
پالپ زیتون و فاضلاب حاصل از آن در مقادیر یا دوز بالا، مانع از جوانه زنی و رشد بذر می شود که میتوان با مخلوط کردن پالپ زیتون و فاضلاب آن با خاک، اثر آنرا کاهش داد.
به عبارت دیگر مقادیر کمی از پالپ و فاضلاب، اثر موثری بر جوانه زنی و رشد بذر دانه دارد.
پالپ زیتون بدلیل دارا بودن مقادیر بالای پلی ساکارید و تولید اتانول، هیدروژن، متان به عنوان یک منبع انرژی به حساب می آید.