عنوان:
صورت سود و زیان
درآمد ، هـزینه
3
اهداف آموزشی :
تعاریف درآمد و هزینه و سود غیرعملیات
شناسایی (ثبت) درآمد، هزینه و شاخص های مورد استفاده
مسائل و چالش های پیش روی استاندارد گذاران
تعاریف سود
مسائل و پیچیدگی های در رابطه با صورت سود وزیان
اهمیت سود جامع در مقابل عملیات جاری
مدیریت سود
4
مقدمه :
صورت سود و زیان همواره یکی از با اهمیت ترین صورتهای مالی اساسی محسوب شده است. اهمیت این صورت مالی در این است که امکان پیش بینی گردش وجوه نقد در آینده و همچنین ارزیابی عملکرد مدیریت را فراهم می آورد .
اجزای اصلی صورت سود و زیان یعنی درآمد فروش و هزینه از یک سو، و سود و زیان غیر عملیاتی از سوی دیگر مورد بحث قرار میگیرد .
درآمد فروش، با اهمیت ترین عامل در تضمین بقای واحد انتفاعی است. زیرا بدون تحصیل درآمد فروش ، سود وجود ندارد و بدون سود نیز ادامه حیات واحد انتفاعی مقدور نخواهد بود.
5
ترازنامه با همه جایگاه مهمی که در بعضی کاربردها دارد ، از جهت همه چیز برای همه کس بودن هیچ به پای صورت سود و زیان نمی رسد .
چکیده صورت سود و زیان محاسبه دو چیز است :
چگونگی تقسیم جمع مبلغ بدست آمده در میان دارندگان حقوق .
درآمدی که از عملیات موسسه بدست آمده است .
6
گونه های مختلف صورت سود و زیان
سود نقدی
سود پیش بینی شده و شاخصهای آن
گزارشهای مبتنی بررویداد گذشته
7
هدف اصلی گزارشگری مالی ، نمایان ساختن وجوه مختلف توان سوددهی موسسه در سه صورت مالی اساسی یعنی ترازنامه ، صورت سود و زیان و صورت گردش وجوه نقد است . رابطه سه صورت مالی اساسی در نمودار دیل آمده است .
8
صورت سود و زیان ( The income statement)
9
تعاریف درآمد و سود غیرعملیاتی
درآمد
10
11
از دیدگاه عملیات اصلی شرکت (تولید و فروش محصولات ) دوجریان به وجود می آید :
درآمد از دیدگاه رفتاری : معیاری است برای تعیین ناخالص عملکرد شرکت ، خالص دستاورد شرکت
12
تعاریف سود غیرعملیاتی:
درآمدهای حاصل از فعالیت های غیرازفروش محصول ،کالایا خدمات
افزایش در خالص دارایی ها(ارزش ویژه)ناشی از رویدادهای مالی یا معاملات فرعی یا حاشیه ای به استثنای مبالغ حاصل از درامد فروش یا سرمایه گذاری بوسیله مالکان.
13
دیدگاه هایی در مورد تفکیک درآمد از سود غیر عملیاتی :
دیدگاه مبتنی بر سود عملیات جاری Current Operating Income Concept))
دیدگاه مبتنی بر سود جامع All Inclusive Income Concept))
14
شناسایی (ثبت) درآمد
طی سده نوزدهم سود را براساس افزایش ارزش ویژه محاسبه می کردند.
از دیدگاه نظری (تئوریک) زمان شناسایی درآمد فروش را بر اساس تعریف زیر می توان تعیین کرد:
درآمد را باید در دوره ای شناسایی کرد که فعالیت های اقتصادی که برای تولید و فروش کالاها و خدمات ضروری هستند انجام شده باشند.
از دیدگاه عملی ← توان تعیین نتیجه های این دسته از فعالیت های اقتصادی به روش عینی (بدون اعمال نظر شخصی) ؟؟
15
چهار دیدگاه مطرح شده در باره شناسایی (ثبت ) درآمد:
طی دوره تولید : قرار دادهای بلند مدت
به هنگام خاتمه فرآیند تولید و کامل شدن محصول : برخی از عملیات استخراج معدن و کشاورزی
مقطع فروش
بعد از فروش و زمان وصول وجه نقد: فروش اقساطی اموال غیر منقول
16
نمودارچرخه عملیات (کسب درآمد)
اصول کلی این است که درآمد در زمان فروش شناسایی یا ثبت گردد ولی درعمل شاخص عمده ای که بکار می رود کامل شدن فرآیند کسب سود می باشد
17
علل انتخاب زمان رویداد فروش به عنوان زمان شناسایی درآمد : ( ش 5 FASB)
18
شاخص هایی برای تعیین شواهد عینی و کافی برای شناسایی درآمد :
19
محافظه کارترین موضع این است افزایش ارزش دارایی را زمانی ثبت کرد که درواقع تحقق یافته باشد. پس:
شناسایی درآمد مستلزم جریان ورودی دارایی ها یا تغییر در ارزش یک قلم دارایی است (به مبلغی قابل محاسبه) در حالی که تحقق بخشیدن به درآمد به معنی جریان ورودی دارایی هایی با قدرت نقدینگی بالاست. (براحتی در بازار قابل معامله است)
قابل وصول بودن مطالبات یکی از شاخص هایی است که در رابطه با تعیین ارزش دارایی ها مورد توجه است.
به جز در موارد خاص در زمان کنونی شرکت باید به صورت مستقیم در معامله دخالت کند.
.
کاستی و نقطه ضعف آزمون تکمیل شدن فرآیند کسب درآمد این است: اعمال نظر شخصی در شیوه انجام دادن این آزمون.
20
21
هزینه دوره و زیان غیر عملیاتی
تعاریف هزینه دوره :
مقدار ناخالص کاهش در داراییها یا ناخالص افزایش در بدهی ها ناشی از فعالیت های کسب سود که در شرکت انجام می شود.
22
23
زیان غیر عملیاتی
24
هزینه های دوره در طبقات زیر قرار می گیرند:
1 ) بهای تمام شده اقلام که به صورت مستقیم مربوط به درآمد دوره شوند رابطه علت و معلولی : کمیسیون فروشندگان ، بهای تمام شده کالای فروش رفته، حقوق و دستمزد کارکنان
2) هزینه های مربوط به دوره که با درامد رابطه مستقیم ندارند. تخصیص سیتماتیک (منظم) و منطقی: هزینه استهلاک، هزینه های تاسیس و راه اندازی سازمان، مستهلک کردن سرقفلی و کاربرد روش fifo,lifo برای تخصیص هزینه موجودی کالا به حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته.
3) هزینه هایی راکه نتوان در عمل به دوره دیگری ارتباط داد شناسایی هزینه در همان لحظه : هزینه تبلیغات.
25
سومین گروه تنها گروهی است که از نظرشناسایی (ثبت) موجب بروز مسئله های مهم نمی شود.
دراصل، طبقه نخست به معنی رعایت اصل تطبیق درامدهای هردوره باهزینه های همان دوره است.
درصورت تخصیص دادن هزینه ها به دوره های مختلف مسئله مهم در رابطه با هزینه هایی است که در دوره ای که منظور می شوند منقضی نمی گردند ولی با درامد یک دوره خاص رابطه مستقیم دارند.
همه روش های تخصیص بدون ضابطه اند ولی صورت سود وزیان(که مبتنی براقلام تخصیص یافته است) دارای محتوای اطلاعاتی است.
26
دیدگاه حسابداران در دفاع از فرایند تخصیص
یک درون داده مفروض (بهای تمام شده دارایی) در دوره های جاری واینده خدماتی را ارائه می کند پس الگوی تخصیص بهای تمام شده دارایی نشان دهنده بهای تمام شده خدمات دریافتی در دوره های مشخص زمانی است.
داده های تخصیص یافته هدفی سودمند تامین می کنند.روش تخصیص را می توان وسیله یا روشی دانست برای اعمال کنترل برمدیران وایجاد انگیزه در آنان ، چون مدیران تشویق می شوند به هزینه های گزارش شده توجه نمایند و نیز انها حق دارند تصمیات خاص اتخاذ کنند.
27
محاسبه درآمد
برای شناسایی درآمد دو شاخص به شرح زیر ارائه شده ( دیدگاه IASB )
1) وجود این احتمال که در آینده به سبب وجود یک قلم دارایی منافع اقتصادی به درون شرکت جریان یابند .
2) یک قلم دارایی بهای تمام شده یا ارزشی باشد که بتوان به روش معتبر آنرا محاسبه کرد .
28
شناسایی هزینه:
درصورت وجود شرایط زیر می توان هزینه را ثبت وگزارش کرد : (دیدگاه Iasb)
1- این احتمال وجود دارد که در رابطه با آن در آینده منافع اقتصادی به بیرون شرکت جریان یابند.
2- هزینه دوره دارایی بهای تمام شده یا ارزش باشد به گونه ای که بتوان ان را به روش عینی تعیین کرد.
از دیدگاه تدوین کنندگان استانداردهای یک هزینه یا زیان چیزی نیست جز تغییر در ارزش یک دارایی یا یک بدهی.
29
تعاریف سود :
30
31
Income and profit به مبالغی اطلاق می شود که در سایه کم کردن بهای تمام شده کالای فروش رفته ، هزینه های دوره وسایرزیانهای غیر عملیاتی از درآمد بدست می آید . این تعریف بیانگر دیدگاه مبتنی بر درآمد-هزینه می باشد.
مازاد درآمد نسبت به هزینه های دوره طی یک دوره حسابداری : این تعریف بیانگر دیدگاه مبتنی بر درآمد – هزینه است.
سود جامع عبارتند از تغییر در ارزش ویژه ( خالص دارایی ها ) یک واحد تجاری طی یک دوره در رابطه با رویدادهای مالی وسایر رویدادهای اقتصادی وشرایط در مورد منابعی که متعلق به شرکت نمی باشند. این تعریف بیانگر دیدگاه مبتنی بر دارایی- بدهی است.
مفــاهیـــم ســود
32
تا سال 1968 دراین مورد که ایا اجزای تشکیل دهنده سود جامع را باید در صورت سود زیان یا در صورت سود انباشته گزارش کرد دیدگاههای ضد ونقیضی وجود داشت .
طرفداران عملیات جاری بر این باورند که:
اگر اقلام برون زا ( خارج از کنترل مدیریت ) از گزارش عملکرد جاری مدیریت حذف شود برای ارزیابی عملکرد مدیریت وپیش بینی عملکرد سالهای اینده ،صورت سود و زیان می تواند سود مند تر واقع گردد.
استفاده کنندگان از صورت های مالی برای ارزیابی عملکرد جاری وپیش بینی عملکرد سال های بعد تنها به عدد متعلق به سود خالص توجه می نمایند.
اگر در صورت سود و زیان مبالغ با اهمیت ، برون زا، غیر عملیاتی وغیر تکراری گزارش شود آن باعث گمراهی استفاده کنندگان از صورتهای مالی خواهد شد که باعث تصمیم گیری نادرست خواهد شد.
عملیات جاری در مقایسه با سود جامع
33
دلایل طرفداران سود جامع
3) خلاصه همه سودهای ارائه شده در صورت سود و زیان برای یک دوره چندساله باید
منعکس کننده سود خالص شرکت برای ان دوره باشد .
2) امکان دارد استفاده کنندگان از صورتهای مالی گمراه شوند.
34
سود جامع بیانگر یک دید گاه کل نگراست وبه یک نتیجه منطقی ومعقول می انجامد.
از دیدگاه تاریخی جامعه حسابداران امریکا (AAA) طر فدار دید گاه سود جامع بوده است.
انجمن حسابداران رسمی امریکا (AICPA ) همواره طرفدار دیدگاه سود جاری بود.
35
1-درصورت عملکرد مالی مرکب FASB این روش را ترجیح می دهد.
2-سود جامع را در یک صورت سود و زیان جامع و جداگانه گزارش کرد که با سود خالص آغاز می شود .
3-سود جامع را در صورت تغییرات سهم گزارش نمود.
36
37
FASB در یادداشت نظرخواهی 1979 به عنوان گزارشگری سود از عبارت خلاصه شاخص استفاده کرد.
سود هر سهم، بازده سرمایه به بدهی ها، حقوق صاحبان سهام نمونه هایی از خلاصه شاخص می باشند.
در بیانیه شماره 15 APB پس از اصلاح ، مقررات دقیقی ارائه شد که حسابداران باید هنگام محاسبه و گزارش کردن سود هر سهم رعایت نمایند.
FASB در 1993 در استاندارد شماره 128 محاسبه «سود هر سهم رقیق شده » را بجای محاسبه سود هر سهم اولیه مورد توجه قرار داد.
سود هر سهم
38
39
مسئله های مطرح برای حسابرسان
حسابرسان در شیوه محاسبه هزینه های دوره با مسئله های زیادی روبرو هستند.
امکان دارد مدیران درآمد را بیش نمایی کرده باشند
در رابطه با درآمد اطلاعات نادرست ارائه شده باشد.
حسابرسان باید فرضیه ها و فرآیندهای مورد استفاده مدیریت در رابطه با برآوردها آزمون به عمل آورند.
40
مسائل خاص مطرح در محاسبه سود
شرکت های در مرحله ی رشد
تجدید ساختار وام های بحران زده
تسویه بدهی پیش از سررسید
برگ اختیار خرید سهام
برگ اختیار معامله قطعی
اهدای برگ اختیار خرید سهام با هدف ایجاد انگیزه در کارکنان
برگ اختیار خرید سهام و تئوری ارزش ویژه
41
مدیریت بر سود
شیپر مدیریت برسود را چنین تعریف می کند :
دخالت آگاهانه در فرایند ارائه گزارش مالی به خارج از شرکت با قصد دستیابی به سود ویژه
مدیریت به دلایل زیر بر سود خالص اعمال نفوذ می کند :
به حداکثر رساندن حقوق و پاداش خود
نقض نکردن مفاد قرار داد وام مربوط به بدهی های ناشی از انتشار اوراق قرضه
به حداقل رساندن سود گزارش شده باهدف کاهش دادن احتمال دخالت های دولت
شاید متداولترین موارد مربوط به مدیریت برسود را بتوان در مورد اقداماتی بیان نمود که برای هموار سازی سود و
که برای هموار سازی سود و یا درمورد اجرای مفاد قرار داد حقوق و پاداش مدیریت به عمل میآید.
42
درمورد اجرای مفاد قرار داد حقوق و پاداش مدیریت به عمل میاید .
طرق هموار سازی سود :
تقسیم کردن اقداماتی که درراه هموار سازی سود به عمل میاید بین سود عملیاتی و سود غیر عملیاتی
زمانبندی رویدادهای مالی
انتخاب روش تخصیص
43
درابتدا با تعاریف درآمد و هزینه دوره و سود و زیان غیر عملیاتی زمینه لازم را برای تعریف صورت سود و زیان آماده کرده و سپس در مورد شناسایی (ثبت) آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و مسائل خاص مربوط به هرکدام را جداگانه بررسی و درصورت های مالی «درآمد» نقش اصلی برعهده دارد و از نظر تهیه کننده گان گزارش های مالی بسیار حائز اهمیت است.
شرکت ها برای کسب درآمد فعالیت های گوناگون انجام می دهند که مستلزم تحمل هزینه ها هستند.
نتیجه گیری
44
منابع
1- ولک، داد و ترنی، تئوری حسابداری، مترجم پارسائیان،علی ،1392، جلد 1 و 2 ، انتشارات ترمه
4- ساسان مهرانی، غلامرضا کرمی، تئوری حسابداری ، جلد 1، انتشارات نگاه دانش
3- گادفری ، آلن هادسون،(2013)، تئوری حسابداری، مترجم پارسائیان، علی، انتشارات ترمه
2- شباهنگ، رضا، تئوری حسابداری، جلد2، نشر مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی
5- نشریه 142 سازمان حسابرسی و نشریه 151
با تشکر از توجه شما
45