سیستم های اطلاعات بیمارستانی ( Hospital Information System )
HIS چیست؟
به نقل از Wikipedia یک سیستم اطلاعاتی بیمارستانی یعنی:
A hospital information system (HIS), variously also called clinical information system (CIS) is a comprehensive, integrated information system designed to manage the administrative, financial and clinical aspects of a hospital.
و در تعریفی دیگر :
هدف از یک HIS، استفاده از کامپیوتر و وسایل ارتباطی برای جمع آوری، ذخیره، پردازش، بازیابی و ارتباط دادن مراقبت بیمار و اطلاعات اداری برای تمامی فعالیت های مربوط به بیمارستان می باشد تا بدین طریق بتوانیم ملزومات عملیاتی کاربران مجاز را ارضاء کنیم.
ومنظور از یک HISمطلوب این است که :
دریک سیستم اطلاعات بیمارستانی خوب، داده ها باید به صورت منسجم در پایگاه داده ها ذخیره شوند. و در دسترس کاربران مجاز، در محل و در زمانی که داده ها مورد نیاز است، و با فرمتی که با نیازهای خاص کاربر، منطبق باشد، قرار داده شوند.
بطور کلی وظیفه HIS، پشتیبانی از فعالیت های بیمارستان در سطوح
کاربردی، تاکتیکی و استراتژیک است
تاریخچه HIS:
سال های (1990-1960) : شروع استفاده از رایانه تنها برای بازپرداخت هزینه و اتوماتیک کردن گزارش آزمایشها با حجم بالا
اواسط دهه 1980 : تغییرات تکنولوژی و استفاده از رایانه در بیمارستان ها بصورت وسیع به منظور کاهش هزینه ها
سال 2000 :استفاده از از رایانه جهت کاهش هزینه ها، خطا ، سرعت بخشیدن به مراقبت و ترخیص بیماران
در واقع مزایای استفاده از رایانه(در بیمارستان) را میتوان در موارد زیر نشان داد :
پذیرش و مرخص کردن( Admission & Discharge)
طراحی یک ماژول برای پذیرش، مرخص کردن و انتقال بیمار (ADT=Admit/Discharge/Transfer که وظیفه آن جمع آوری و ذخیره اطلاعات دموگرافی و بیمه درمانی بیمار بود .
ثبت سفارشات (Order Entry)
به منظور جلوگیری از اشتباه، افزایش بازدهی و دقت و جبران هزینه ها و انجام آزمایشات و پروسه های درمانی از برنامه order-entry در کامپیوتر استفاده شد.
مشاهده نتایج (Results Review)
افزایش دقت در بازیابی اطلاعات و نیز دسترسی به اطلاعات بیمارو مشاهده نتایج آزمایشات بدون نیاز به دسترس بودن پرونده کاغذی
کاربردهای مستقل
آزمایشگاه Catheterization ، ICU ، تست عملکرد ریه ، تفسیر تشخیصی الکتروکاردیوگرام ، تصویر برداری هسته ای و …. ) که مستقل از سیستم اطلاعاتی بیمارستان اجرا می شدند.
راحتی و آسانی ذخیره سازی داده ها
HIS های امروزی :
امروزه سیستم های اطلاعاتی بیمارستانی از قسمتهای مختلف کاربردی و واسطهای کاربری تشکیل شده است. این کاربردها همه توسط یک کامپیوتر و بر روی یک کامپیوتر اجرا نمی شود. بلکه با ایجاد یک شبکه از کامپیوترهای رومیزی یک ساختار اطلاعاتی که بر پایه یک کامپیوتر server(مرکزی) می باشد ایجاد میشود.
Scheduled Workflow Profile
دلایل استفاده پزشکان و کادر درمانی از یک HIS
1- نمایش داده ها (Data presentation):
نمایش اطلاعات هر بیمار در یک مجموعه گسترده و مشخص همراه با مشاهده آنها در هر لحظه و هر مکان که به آن نیاز باشد ، شامل حساسیتهای بیمار به داروهای مختلف ،تاریخچه ایمنی ، نتایج آزمایشها ، لیست مشکلات بیمار ، مختصری در وضعیت بیمار در هنگام مرخص شدن و ……
2-اطلاعات (Knowledge) :
دسترسی مناسب و سریع به منابع اطلاعاتی (اطلاعات آکادمیک + تجارب بالینی) به عنوان بخشی از سیستم. مانند استفاده از جستجو در مقالات MEDLINE.
3-ارتباطات ((Communication:
ارتباط با پزشکان همکار و بیماران توسط E-mail- به اشتراک گذاری داده ها ، Video teleconferecing جهت آموزش و ….
4-اخطارها، یادآوری، پیشنهادات ((Alerts,Reminders & suggestions:
در واقع ایجاد مکانیسمی برای رسیدن به کنترل کیفیت در زمان حقیقی (Real-time) تنها در محیطهای الکترونیکی امکان پذیر است . با ایجاد این سیستم :
1 -بیماران توسط یک رفتار مناسب و به صرفه از نظر هزینه درمان می شوند
2 – استاندارد و کیفیت مراقبت های پزشکی حفظ میشود.
اما یک HIS مطلوب چه باید داشته باشد :
مسائل زیر عموما اهداف یک HIS مطلوب وکارآمد هستند:
استفاده موثرتر از منابع محدود که برای مراقبت از بیمار در دسترس هستند.
بهبود کیفیت خدمت رسانی به بیمار
پشتیبانی از نیازهای تحقیق
پشتیبانی از نیازهای آموزشی
برای رسیدن به اهداف بالا، HIS باید حداقل شامل امکانات زیر باشد:
امکاناتی برای ذخیره داده. (به عنوان مثال، پایگاه داده)
امکاناتی برای وارد کردن داده ها به پایگاه داده ها و بازیافت و یا ویرایش آنها (به عنوان مثال برنامه های کاربردی)
تسهیلاتی برای ارتباطات و انتقال داده ها.
تسهیلاتی که به کاربر، امکان استفاده از سیستم را بدهند. (به عنوان مثال، ترمینال ها و یا ایستگاه های کاری(Workstation)
میتوان نتیجه گرفت که یک HIS بطور کلی باید بتواند وظایف زیر را انجام دهد :
1- پشتیبانی از فعالیت های روزانه
2- پشتیبانی از برنامه ریزی و سامان دهی این فعالیتهای روزانه
3- پشتیبانی از کنترل و اصلاح فعالیت های برنامه ریزی شده و قیمت آنها با در نظر گرفتن سیاست های مالی ( کنترل مدیریت)
4- پشتیبانی از تحقیقات کلینیکی بکمک استفاده از پایگاه داده HIS که بصورت ویژه ای برای امور پژوهشی اهمیت دارد
بطور کلی میتوان دریافت :
برای راه اندازی سیستم HIS سه گزینه مهم باید مد نظر قرار گیرد:
بسترسخت افزاری و شبکه
نرم افزار ( HIS )
کاربران
قبل از پرداختن به سه مورد مذکور، بیمارستان باید یک تیم برای پیگیری این کار تشکیل دهد. مدیر بیمارستان در راس این تیم خواهد بود. در این تیم رئیس امور مالی ، مترون بیمارستان یا یک پرستار ، مدیر دفتر کیفیت ، یک کارشناس کامپیوتر و یک کارشناس مدارک پزشکی حداقل افراد خواهند بود. کارشناس ارشد یا کارشناس مدارک پزشکی بعنوان مدیرHIS انتخاب می شود.
بسترسخت افزاری و شبکه
1- قرداد با یک شرکت مبنی بر راه اندازی یک شبکه در بیمارستان
2- تهیه توپوگرافی شبکه بر اساس ساختمان بیمارستان
3- ایجاد واحد جدیدی بنام مرکز مدیریت فناوری اطلاعات در بیمارستان
4- تعیین NODEهای فعال و خریداری کامپیوتر و لوازم جانبی به همین تعداد
البته خریداری سخت افزار بویژه SERVER ، می تواند بعد از انتخاب نرم افزار و بر اساس سازگاری با نرم افزار نیز باشد.
بستر نرم افزاری
دو روش برای تهیه نرم افزار پیشنهاد می شود که هیئت رئیسه و بویژه مدیر بیمارستان باید با کمک تیم HIS بیمارستان تصمیم بگیرد که کدام روش با سیاستهای مدیریتی بیمارستان سازگار است.
1- خرید یک نرم افزار HIS آماده
2- داشتن یک HIS در انحصار دانشگاه و بیمارستان
نرم افزار HISچه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
سهولت استفاده برای کاربران و userfriendly بودن آن
کلیه فعالیت های پزشکی اعم از سرپایی ،اورژانس،جراحی و بستری را پوشش بدهد
سیستم بیمه،مالی اداری و پشتیبانی بیمارستان را را به منظور پاسخگویی به نیازهای داخل و خارج بیمارستان پوشش دهد
انجام امور آموزشی و پژوهشی را امکان پذیر نماید
از تبادل با محیط خارج بیمارستان پشتیبانی نموده و انتقال داده ها بین سایر مراکز را از طریق اینترنت میسر سازد
از یکپارچگی کامل اطلاعات مراقبتی ، مالی و اداری با ایجاد پرونده واحد الکترونیکی بیمار برخوردار باشد
دارای ویژگی بیمار مدار بوده و امکان ثبت کلیه وقایع مربوط به به بیمار را از قبیل داده های عددی ، متنی ، صوتی و تصویری ، داشته باشد
در تشخیص و درمان به متخصصین کمک نماید
دارای سطح ایمنی قوی برای جلوگیری از افشای اطلاعات ودسترسی غیر مجازبوده
متناسب با شرح وظیفه هر یک از کاربران و با رعایت اصل محرمانگی ، مجوزهای دسترسی قابل تعریف باشد.
دارای امکان طبقه بندی خودکار اطلاعات پزشکی و مالی بیمار براساس سیستم های رایج و بین المللی طبقه بندی ها باشد
از استانداردهای پروتکل های زیر به منظور تبادل و مدیریت اطلاعات ، پشتیبانی نماید:
TCP/IP ، CORBA ، SQL ، HL7 ، EDIFACT ، DICOM
EUCUDES,ASTM
امکان تعریف انواع گزارشها از جمله گزارشات آماری منطبق با نیاز کاربران وجود داشته باشد.
بتواند به تفکیک هر بیمار پذیرش شده یک پرونده کامپیوتری (EMR/CPR) برای وی تشکیل دهد .
سیستم object-oriented باشد
سیستم بتواند interface (رابط های سخت افزاری) دستگاههای پیشرفته رادیوگرافی از قبیل CT Scan , MRI و غیره را پشتیبانی نماید .
نرم افزار باید توانایی پشتیبانی Multimedia (چندرسانه ای) را داشته باشد .
و …
کاربران :
تامین کننده های ایمنی
محققین
دارویی
تجهیزات پزشکی
صنایع مهندسی پزشکی
پزشک
بازرسین مراقبت بهداشتی
مراقبت حرفه ای
کاربران صاحبان و نگهدارنده های واقعی نرم افزار محسوب می شوند و بازیگران واقعی سیستم می باشند. بدون همکاری کاربران ، هیچ سیستمی جواب نخواهد داد.
مهمترین مسئله در این خصوص ، مقاومت کاربران می باشد
این سیستم به جای استفاده از روش قدیمی عکس برداری دستی، بازیابی و حمل و نقل نگاتیوهای فیلم، به صورت الکترونیکی تصاویر و گزارش ها را ذخیره می کند.
چهار مولفه اساسی پکس (PACS)
این سیستم از چهار پایه اساسی تشکیل شده است که شامل موارد زیر هستند:
روش های تصویربرداری نوین برای انجام اسکن واقعی بیمار و تولید تصاویر پزشکی.
ایجاد شبکه اتصالی مطمئن به بانک اطلاعاتی اصلی برای بارگذاری و انتقال تصاویر گرفته شده.
فراهم آوردن شرایط مناسب برای رادیولوژیست ها و پزشکان به صورت همزمان جهت بررسی تصاویر.
بایگانی اطلاعات که یکی دیگر از مولفه های اصلی این فرایند است. بایگانی در واقع فضای ذخیره سازی امنی است که در آن تصاویر و اسناد پشتیبانی در دسترس افرادی قرار می گیرند که مجاز به مشاهده و بررسی آن ها باشند.
EMR (پرونده الکترونیک پزشکی) چیست؟
مدتهاست که اسناد کاغذی در هزاران بیمارستان، کلینیک و سایر مراکز درمانی وجود دارد. این پرونده های حجیم که به طرز باورنکردنی دشوار و تقریباً غیرممکن بود که طی سالها پیگیری شود ، به طور فزاینده ای با EMR جایگزین شده است ، که یک پرونده الکترونیک پزشکی است. با نگهداری اطلاعات مهم بیماران در قالب دیجیتالی و نه در قالب کاغذی، دسترسی به اطلاعات نه تنها آسان تر است، بلکه برای همه اعضای تیم مراقبت های بهداشتی نیز به راحتی قابل استفاده است.
مخفف EMR مخفف پرونده الکترونیک پزشکی است که نسخه دیجیتالی پرونده پزشکی کاغذی است که سالها مورد استفاده قرار گرفته است.
پرونده الکترونیک پزشکی حاوی اطلاعات زیادی در مورد هر بیمار است و این اطلاعات توسط همه ارائه دهندگان تیم مراقبت های بهداشتی قابل دسترسی است. این اطلاعات شامل سابقه پزشکی و جراحی بیمار ، اطلاعات آلرژی ، سابقه درمان ، نسخه های فعلی و قبلی و سایر اطلاعات مربوطه است که می تواند در تصمیم گیری های آینده پزشکی استفاده شود.
سیستم پشتیبان تصمیم گیری پزشکی
تاریخچه سیستم های CDSS در واقع شاهد همکاری متقابل پزشکان و ریاضی دانان بوده است. با ظهور کامپیوتر در سال های 1950-1960 میلادی نخستین سیستم های پشتیبان تصمیم گیری پزشکی CDSS با اهداف مختلفی وارد بازار شدند.
دلایل استفاده از سیستم های پشتیبان تصمیم گیری پزشکی :
کاهش بروز اشتباهات فردی
دست یافتن به جدید ترین دست آورد های اطلاعات پزشکی
بلا رفتن کیفیت مراقبت و کاهش هزینه های مربوط به آن
موثر بودن پیشنهاد های ارائه شده سیستم
انواع سیستم های :CDSS
تعامل مستقیم سیستم و پزشک مانند (INTERNIST)
سیستم مستقیما به منبع داده های بیمار متصل است. مانند سیستمهای مفسر (ECG)
سیستمهای همراه با مدارک کامپیوتری بیمار و بکاربردن این رکوردها بعنوان ورودی
T H
E
EN D