سفره سلامت
جدب
هدف
دانش آموزان ضمن آشنایی با دستگاه گوارش ، آموخته هایشان را در حفظ سلامت دستگاه گوارش و سلامت کلی بدن خود به کار می گیرند .
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند
مفهوم گوارش وضرورت وجود دستگاه گوارش را در جانوران پرسلولی گزارش کنند .
جای تقریبی بعضی از بخش های لوله گوارش و اندام های گوارش را در بدن خود نشان دهند.
نمونه هایی از ارتباط بین ساختار وعمل در دستگاه گوارش گزارش کنند .
از مفاهیم این درس در حفظ سلامت وبهداشت دستگاه گوارش خود ، استفاده کنند .
ایجاد انگیزه
توجه به تصویر ورودی
نظر دانش آموزان را درباره این موضوع که «مواد مغذی چگونه به سلول های بدن می رسند» بپرسید.
گوارش غذا
فکر کنید :
ارزیابی دانش کلاس در باره گوارش و دستگاه گوارش
تعریف فرایندگوارش
دستگاه گوارش
لوله گوارش(دهان،حلق،مری،معده،روده باریک،
روده بزرگ،مخرج)
اندام های مرتبط با آن(پانکراس،جگر،کیسه صفرا)
اندام های کمکی(زبان،دندان ها)
آپاندیس
آموزش : به وسیله مولاژ یا تصویرمی توانید درس را شروع کنید . قبل از شروع از دانش آموزان بخواهید جای تقریبی بعضی از اندام های گوارش را در بدن خود نشان دهند.
گفت و گو کنید
دانش آموزان را به این مفهوم هدایت کنید که بنا به نیاز هر جانور دستگاه گوارش او تفاوت هایی دارد . در این گفت و گو کنید فقط دستگاه گوارش پرنده آمده است اما در صورت امکان می توانید این مفهوم را گسترش دهید و تصاویری از دستگاه گوارش جانوران دیگر نیز به آن ها نشان دهید .
گوارش دردهان
غده های بزاقی ،آنزیم ها
روزانه حدود1.7 لیتر بزاق ترشح می شود.
دندان ها:فکرکنید
وقتی شیرینی ترش می شود:پوسیدگی دندان
هنگام جویدن خوراکی چه اتفاقی می افتد ؟ زبان شما چه کاری انجام می دهد ؟ خوراکی چه تغییری می کند ؟
سپس مفاهیم را آموزش دهید. برای آموزش غده های بزاق و ترشح بزاق می توانید از دانش آموزان بخواهید که به یک خوراکی ترش فکر کنند یا این که در صورت امکان آن را بخورند
حلق
بعداز آموزش حلق با تکیه بر شکل 4 فکر کنید را انجام دهید تا کار حلق و اهمیت ورود غذا به مری برای دانش آموزان تثبیت شود . همچنین با استناد به تجارب شخصی دانش آموزان دراین باره به اهمیت آرام غذا خوردن و حرف نزدن هنگام جویدن لقمه اشاره کنید
خمیره(غذای جویده شده) از دهان وارد حلق و از آنجا وارد مری می شود.طول مری حدود25 سانتی متر
اپی گلوت عضو ماهیچه ای که راه نای
را هنگام بلع می بندد.
حرکت خمیره در مری با انقباض
ماهیچه های دیواره مری
سطح داخلی معده چین خورده است.غذا در معده مدتی می ماند.بسته به نوع غذا تخلیه معده 2 تا 6 ساعت طول می کشد.حداکثر گنجایش معده در افراد بالغ به طور متوسط حدود 1.5 تا 2 لیتر است.
گوارش در معده : له و خرد شدن بیشتر ذرات غذا(انقباض ماهیچه های معده و درنتیجه حرکات معده)؛
تجزیه بعضی مولکول های موادمغذی مثلا بعضی پروتئین ها (باشیره معده: آب ، اسید و آنزیم)
روده باریک محل گوارش نهایی غذاست:انواع آنزیم (روده باریک و پانکراس)
ترشحات صفرا وارد روده باریک می شود.
بیشترین جذب(حدود90درصد) در روده باریک انجام می شود.
چندین بارچین خوردگی سطح روده را چند برابر کرده است:سطح جذب چند برابر:ارتباط بین ساختار و عمل
جذب مواد مغذی از سطح روده
روده بزرگ
آبگیری از مواد برجای مانده
جذب عناصر معدنی
جذب بعضی ویتامین ها
محل زندگی باکتری ها:تولید ویتامین
بعضی مواد مغذی مانند آب ، ویتامین ها و مواد معدنی نیاز به گوارش ندارند و می توانند از سلول های پوششی روده عبور کنند و از آنجا نیز وارد خون شوند.در پاسخ به پرسش آغازی دانش آموزان باید به سلولز و نبود آنزیم تجزیه کننده آن در بدن ما اشاره کنند .
ابتدای روده بزرگ :روده کور
محل اتصال روده آپاندیس و روده باریک
کولون بالا رو
کولون افقی
کولون پایین رو
راست روده
مخرج
سلولز در بدن ما گوارش نمی شود.زیرا بدن ما فاقد آنزیم سلولز است.اما میکروارگانیسم های موجود در روده بزرگ می توانند این کربوهیدرات را تجزیه و از انرژی آن استفاده کنند.حاصل فعالیت باکتری ها بعضی ویتامین هاست.
مصرف آنتی بیوتیک
مصرف آنتی بیوتیک های خوراکی ممکن است سبب مرگ باکتری های مفید روده شود. به همین علت در چنین مواردی گاهی پزشکان به بیمار مولتی ویتامین می دهند.این مسئله اهمیت خودداری از مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها را یادآوری می کند
کبد:ساختن صفرا
صفرادر کیسه صفرا ذخیره می شود.نقش صفرا در تبدیل چربی ها به قطره های ریز نقش دارد.
تغییر و تبدیل مولکول های مواد غذایی
ذخیره قند ساده به مرکب
گفت و گو کنید :توجه دانش آموزان به تفاوت های فردی درارتباط با وزن
سبک زندگی و تاثیر آن در کنترل وزن
فعالیت: اهمیت دیابت ، تاثیر سبک زندگی و نوع تغذیه در در دیابت
دانش آموزان پی می برند که گرچه بعضی موارد که در وزن موثرند در اختیار ما نیست ، اما می توانیم با تغذیه و فعالیت مناسب وزن خود را در شرایط متعادل نگه داریم
چربی ها و قندها قابلیت تبدیل به یک دیگر را دارند . به همین علت بیماران دیابتی علاوه بر کنترل مصرف کربوهیدرات ها باید در مصرف چربی ها نیز دقت کنند . به همین علت بیماران دیابتی را نسبت به مصرف گوشت قرمز و چربی های جانوری هشدار می دهند