پاورپوینت دوره آموزشی سناریونویسی

سناریو نویسی

برنامه ریزی سناریو
رویکردی نوآورانه به توسعه استراتژی
شعار سناریو نویسان راهبردی
آموزش هزینه نیست
سرمایه گذاری است

سناریو چیست؟
ابزاری برای تحلیل روش ها و شناخت شرایط، تهدیدها، فرصت‏ها، نیازها و ارزش‏های برتر آینده

”انسان صاحب خرد، حیوانی سناریونویس است.“
دیوید اینگوار (عصب‏شناس)

تفسیر علایم محیطی و بازسازی آن‏ها در قالب تصاویر معنادار و مسیرهایی برای آینده
3

تعریف سناریو
واژه سناریو از دنیای تئاتر و سینما گرفته شده است
در مبحث برنامه ریزی بر پایه سناریوها ، بصورت داستان های مربوط به آینده های ممکن و متعدد که یک سازمان احتمالا" با آنها مواجه خواهد شد تعریف کرد.
سناریوها دسته ای از روش های نظام مند ، آینده نگر در بیان موجودیت ها و اهداف سازمان
سناریوها پیشگوئی آینده نیستند
سناریوها ابزاری برای نظم بخشیدن به درک مدیران در آینده نگری و هدف گذاری.
تصمیم های مدیران در این محیط های متفاوت و مختلف شکل می گیرند.
4

چه زمانی سنا ریو ها بسیار مفید هستند؟
زمانی که محیط فعالیت بیرونی برای یک سازمان پیچیده و توام با عدم قطعیت بوده و تصمیم های کلیدی با پیامدهای بلند مدت در میان باشد .
محیط های پیچیده شامل عوامل غیر قابل تعیین هستند که تغییرات ساختاری و حلقه های بازخورد پیچیده و بغرنج دارند .
زمانی که تغییر حتمی به نظر می رسد و جهت تغییرات مشخص نیست.
5
برای موقعیت هایی که متغیر ها، قابل شناسایی و تعیین بوده و تصمیم ها با پیامدهای کوتاه مدت مد نظر است، سنا ریو ها خیلی مفید نیستند.

روند سناریونویسی (کولاژ)
6

هدف

خاستگاه سناریو
7

منظور از سناریو نویسی
خلق یک سناریو به منظور ارائه یک راه کار پیشنهادی برای وقوع یک رخداد و یا اجرای یک پروژه

بیان یک مسئله در قالب یک رویداد (تحقیقات و پژوهش ها)

توسعه و بهبود شرایط موجود به شرایط مطلوب

سناریو نویسی و رویکرد های مدیریتی
مدیران و متخصصین به منظور موفقیت در پروژه ها ، طرح ها و اجرای تصمیمات نیاز دارند سناریو نویسی را در سه مقطع مورد استفاده قرار دهند
1- کوتاه مدت (یک دوره عملیاتی در راستای اهداف )
2- میان مدت (ایجاد ارتباط بین دوره های عملیاتی متوالی)
3- دراز مدت ( تعیین اهداف چشم انداز ها در سناریو بر اساس طوفان ذهنی)

رویکردی سیستمی در سناریو نویسی
ایجاد تفکر سیستمی در سازمان

تعیین متغیر های مداخله گر در سناریو نویسی شامل
1- متغیر های مداخله گر داخلی
2- متغیر های مداخله گر خارجی
تعیین اهداف ، مکان ، زمان

اهمیت سناریو نویسی در مدیریت
سناریو نویسی آماده سازی مدیران برای مقابله با رخداد های غیر معمول.

سناریو در تصمیم گیری های مدیران نقش بسیار مهمی ایفا میکند

سناریو خطای مدیران را در زمان بحران به کمترین حد کاهش می دهد.

متدلوژی طوفان ذهنی و کار برد آن در سناریو نویسی
تصمیم گیری مدیران در بخش های مختلف با استفاده از ایده پردازان خلاق.
ایجاد انگیزش های خلاقانه در نیروی انسانی و آموزش

استفاده از حداکثر قابلیت های سازمان در تصمیم سازی و ارائه راه کار

در بدترین شرایط و در غیر ممکن ترین پیشنهادات راه حل موجود است

قواعد کلی طوفان ذهنی
تمرکز بر کمیت سناریو ها و ایدها برای بالا بردن کمیت ها

اجتناب از انتقاد

استقبال از ایده های غیر ممکن

ترکیب و بهبود سناریو ( بر اساس ترکیب ایده ها و سناریوها)

سناریو بر اساس پروژه محوری
ایجاد سناریو بر اساس رویداد های مرحله ای

اجرای سناریوها بر اساس پروژه و رویداد های

اجرای سناریو و بررسی باز خورد
پروژه ها

مقدمه :
مراحل برنامه ریزی استراتژیک
شکل دهی استراتژی
تصمیم گیری
اجرا
تفکر در مورد گزینه های استراتژی در آینده
تصمیم گیری در مورد گزینه ها
اجرای آن گزینه ها

اشتراک و تفاوت ها در برنامه ریزی و سناریو نویسی
برنامه ریزی استراتژیک به دنبال برنامه ریزی به صورت استراتژیک وتوسعه یک برنامه ی در حال اجرا می باشد.

سناریو به دنبال برنامه ریزی سازمان در رخدادهایی است که میتواند استراتژی ها را تحت تاثیر خود قرار دهد.

سناریو ها به دنبال دخالت همه متغیر ها در برنامه ریزی ها می باشد. برنامه ریزی به دنبال حذف متغیر های منفی

اشتراک و تفاوت ها در برنامه ریزی و سناریو نویسی
سناریو سازی ارتباط مستقیم با تفکر استراتژیک دارد و برنامه ریزی استراتژیک را نادیده می گیرد.

سناریو سازی با کیفیت تفکر مرتبط است.نه با خود تفکر

سناریو نویسی بر اساس بهبود و بالا بردن کیفیت است با استفاده از کمیت ها

سناریو پیش‏بینی آینده‏ای جبری نیست،
بلکه
توصیف تمامی احتمال‏ها است.

(تصویری از آینده‏های ممکن و محتمل)
18

ذهن سالم و سازمان پویا

همواره

در حال سناریوپردازی هستند.
19

روند نوشتن و ارائه یک سناریو
سناریو نویسی یک تکنیک پیچیده است که محقق با تلاش و مدیریت زمان تصمیم دارد به یک راه کارتاثیرگذار در بخش های مختلف علمی و پژوهشی دست یابد.
ارائه دیدگاه های واقع بینانه در بیان رخداد هایی که احتمال وقوع آنها متصور می باشد.
ساده نویسی و قابل فهم بودن سناریو
استفاده از رویکرد SWOT در رویکرد عملیاتی سناریو
توجه مدیران و متخصصین به سناریو نویسی به عنوان یک راهبرد
( Strenght , Weakness, Opportunity, Threats)

ـ چشم‏پوشی از مخاطره
ـ شناسایی نشانه‏ها
ـ دورنمای روزانه
ـ تعالی آینده
ـ شکار فرصت‏های آینده
ـ طراحی فرایند برای آزمون شکل‏دهی فردا
21
شناسایی و حل مشکلات
حل دشواری‏های کهنه
پیش‏بینی نیازهای آینده
شکل بخشیدن به آینده
ـ شناسایی و رفع مسایل دشوارساز
ـ یادگیری
ـ رویکرد نوآورانه به آینده
ـ مشارکت جمعی در پایش و تفکر
ـ برنامه‏ریزی بر پایه سناریو
میزان تغییر
سطوح
کوتاه مدت
میان مدت
بلند مدت

موضوعات اساسی در شروع سنا ریو نویسی
22
روند های بحرانی و
پیامد های ممکن در
محیط فعالیت سازمان
تصمیمهای بسیار مهم و
استراتژی های جاری در سازمان و اثرات آنها
جهان بینی؛ مفروضات؛
تئوری و باورهای غالب
و مسلط در سازمان
سنا ریو ها باید با تغییرات و تصمیمهای استراتژیکی که سازمان در برابر چالشها و فرصتها اتخاذ می کند و باعث بو جود آمدن جهان بینی و دید گاه خاصی در آن سازمان می شود سرو کار داشته باشد.

گام اول – شناسائی موضوع یا تصمیم اصلی
طرح پرسش های مناسب با توجه به ارزش ها، چشم انداز، اهداف و ماموریت سازمان. کار برد متدلوژی AHP,FMEA در این گام طبیعی به نظر میرسد
سوالهای مشخص:
آیا ما باید در تکنولوژی خاصی سرمایه گذاری کنیم؟
آیا باید کارخانه خاصی را بخریم یا بنا کنیم؟
سوالهای غیر مشخص و بی انتها:
آیا خطرات بالقوه ای که استراتژی کنونی ما را به چالش بکشد؛ وجود دارد؟
چه رویدادهایی ممکن است در توسعه و رشد صنعت و یا کسب و کار ما موثر بوده و ما را به اعمال تغییرات وادار کنند؟
23
مسئله یا موضوع باید چالش های پیشروی سازمان را در برداشته باشد.
عدم قطعیت موضوع یا مسئله باید بالا باشد.

گام دوم – شناسائی عوامل کلیدی
تهیه لیست عوامل موثر در موضوع یا تصمیم اصلی در جلسات طوفان فکری – رقبا؛ تکنولوژیهای جدید؛ منابع انسانی؛ و غیره.
حضور افراد مختلف با مهارتها و تحصیلات گوناگون از عوامل بسیار تاثیر گذار در این مرحله است.
گستره سنی افراد از 18 ساله تا 75 سال؛ حضور زن و مرد در جلسات بسیار مفید است.
24
پس از تهیه لیست40-30 عامل موثر؛ فرآیند طو.فان فکری به سمت احتمالات که در ابتدا آشکار نبودند؛ کشیده شده و سوالات ذیل پرسیده می شود:
چه می شود اگر رقیب جدیدی به حوزه فعالیت سازمان وارد شود؟
چه می شود اگر تکنولوژی ای با قدرت در هم گسیختگی بالا توسعه یابد؟

گام سوم – شناسائی نیروی پیشران تغییرات
شناسایی نیروهای پیشران کلیدی : اجتماعی، فرهنگی، تکنولوژیکی، سیاسی، اقتصادی، و زیست محیطی می باشند
عموما" سازمانها کنترل کمتری بر نیروهای پیشران دارند و تنها اهرم موثری آنها شناسایی و فهم تاثیرات آنهاست.
مثال: الگوهای مهاجرت ؛ نوسان ارزش ارز های بین المللی ؛ مسائل زیست محیطی؛ اپیدمی ها (SARS, AIDS)
25

رهیافت درهم کنشی دخالت دادن سناریو ها
26
آینده
حال
گذشته
هویت ها
تاریخ و سوابق
منافع و علایق
سیاست ها
چشم اندازها
ارزش ها
ایجاد فهم
خلق گفتگو ها
آوردن آینده به حال برای آزمون مضامین
دخالت دادن

انواع سناریو
1ـ روند بنیان (Trend base) مناسب برای کسب و کار (محتمل)
2ـ تقابلی (Contrasted) بررسی بافت تصمیم‏گیری (ممکن)
3ـ هنجاری (Normative) برای خلق چشم‏انداز و سناریو چالشی (مطلوب)
27

اصول تفکر سناریویی
1ـ داشتن جعبه ابزار (تکنیک‏ها و روش‏ها)
ـ جمع‏آوری اطلاعات (شهود)
ـ تحلیل اطلاعات (منطق)
ـ مدل‏سازی آینده (خلاقیت)
روش رسانه‏ای
روش مصاحبه‏ای
روش شهودی ـ زایشی
روش بازیگر محور
روش سامانه‏ای
28

اصول تفکر سناریویی
2ـ اداره مغز
ـ پارادایم‏ها
ـ خیال‏پردازی

3ـ تفکر نمایشنامه‏ای
ـ بازیگران (افراد اصلی نمایش) چه کسی؟
ـ رویدادها (چه چیزی در حال وقوع است؟) چه چیزی؟
ـ زمان (حوادث چه زمانی روی می‏دهد؟) چه زمانی؟
ـ صحنه (حوادث کجا روی می‏دهد؟) کجا؟
ـ پشتوانه‏ها (چه زمینه‏هایی لازم است و فعالیت‏ها چگونه انجام می‏شوند؟) چگونه؟
ـ انگیزه‏ها (چرا این حوادث روی می‏دهند؟) چرا؟
29

اصول تفکر سناریویی
4ـ تفکر در آینده‏
5ـ تفکر پیرامون عدم قطعیت
6ـ تفکر سامانه‏ای
7ـ تفکر پیرامون بازیگران
30

انواع سناریو
1ـ بدون شگفتی (ادامه روند کنونی)
2ـ خوش‏بینانه (روند بهبود)
3ـ بدبینانه (روند تخریب)
4ـ سناریو فاجعه (بحران‏های پیش‏بینی نشده)
5ـ سناریو معجزه (بهبودهای پیش‏بینی نشده)
31

ساده‏سازی گام‏های سناریو
گام یک: آشکارسازی تصمیم
نگاه به چشم‏انداز (ارزش، چشم‏انداز اهداف، ماموریت)
به کدام سو در حال حرکت هستیم؟
مسیر رشد و توسعه ما چیست؟
عوامل موثر بر ما چیست؟
چه عواملی برای موفقیت بیشتر ضروری است؟
چه شرایطی مخاطره‏آمیز است؟
32

فرآیند ساده‏سازی گام‏های سناریو
گام 2: گردآوری اطلاعات
33
پویش
ٍScanning
پایش
ٍMonitoring
ترازیابی
benchmarking
خلق رویکرد نوآورانه
Innovation
Concept
generation
جمع‏آوری داده‏های
خاص
Specific
Date collection
جمع‏آوری
تحلیل
ورودی
مدیریت
اشاعه
خروجی

ساده‏سازی گام‏های سناریو
گام 3: شناسایی نیروهای پیشران کلیدی (STEEP)

34
1ـ تعریف هدف پایش
2ـ شناسایی منابع اطلاعاتی
3ـ جمع‏آوری داده‏ها
4ـ غربال داده‏ها
5ـ تحلیل داده‏ها
6ـ ارایه پیشنهاد
7ـ اشاعه و ذخیره اطلاعات
8ـ ارایه درونداد به راهبرد
9ـ بازخورد راهبردی
9ـ بازخورد عملیاتی
گام‏های فرایند پایش

ساده‏سازی گام‏های سناریو
گام 4: آشکارسازی مولفه‏های پیش معین
گام 5: شناسایی عدم قطعیت‏ها
گام 6: تدوین سناریوها
1/6- نیروهای پیشران کلیدی کدام است؟
2/6ـ چه مسایلی نامشخص و مبهم هستند؟
3/6ـ چه آینده‏هایی قطعی هستند؟
گام 7: تصمیم (بازگشت به گام نخست)
گام 8: گزینش شاخص‏های راهنما
یافتن شاخص‏ برای پیمایش مسیرهای آینده
35

برنامه رزمایش عملی
36
خلاصه ای از نحوه برگزاری مانور
امکانات مورد نیاز برای برگزاری مانور
اطلاعات مورد نیاز برای انجام مانور
اقداماتی که در مانور صورت می پذیرد
توضیحاتی در مورد چگونگی تعامل سامانه فرماندهی حادثه (ICS) و اتاق بحران (EOC).
سامانه فرماندهی حادثه (ICS

روند آغاز عملیات
سناریوی مانور در اختیار کمیته اجرائی قرار می گیرد.
به تناسب شرایط و وضعیت اضطراری اعلام می شود.
اعلام آماده باش، فعال سازی «سامانه فرماندهی حادثه» (ICS) و «اتاق بحران» (EOC).
پاسخگویی گام به گام به وضعیت های سناریو
به تبع شرایط ترسیم شده در سناریو، حادثه ممکن است گروه های مرتبط و زیرمجموعه را در ادارات مختلف و مراکز سایبری مرتبط نیز درگیر کند.
37

بررسی انجام سناریوها و امکان عملی سازی آن ها در نشست ستادی (رزمایش دور میزی)
تعیین برنامه زمانبندی
تهیه و واگذاری ابزار ارتباطی رزمایش
دعوت از ارزیابان رزمایش
تعیین جداول کد برای واحدها و افراد شرکت کننده در عملیات.
تهیه گزارشات قسمتی از آمادگی واحدها(جداگانه)
انجام هماهنگی های درون و برون سازمانی

38
روند آغاز عملیات

39
روند آغاز عملیات – اطلاعات مورد نیاز

وضعیت مانور
اعلام فرضیه اصلی:
گم شدن سند سری به یکی از روش های ذیل:
40
www.bstech.ir طوفان ذهنی فناوری
سرقت
آتش سوزی
جابجایی (پیک – نامه رسان)
فقدان (گم شدن)
تهاجم تروریستی به واحد (اشغال عدوانی)
اشغال به وسیله نیروهای کشور خارجی
نافرمانی مدنی
افشا غیر مجاز (توسط کارمند)

مقابله:
تعیین واحدهایی که از افشای سند ضربه می بینند (عملیاتی)
تعیین اطلاعاتی که از افشای سند از اعتبار می افتند (ستادی)
کاهش طبقه بندی با مشارکت:
41
واحد صادر کننده سند
واحدهای دریافت کننده سند
بهره برداران سند
اسناد مرتبط

ریسک اولیه مجموعه پیش از اصلاحات
ریسک اولیه مجموعه پس از اعمال راهکارها

بحران
بقا
بحران
ثبات

روش های ارائه راهکار
روش طوفان ذهنی
روش تجربی – اخذ دستورات
دسته بندی راهکارها :
زمان اجرا
استراتژی
قبل از وقوع بحران
حین وقوع بحران
پس از وقوع و بازگشت به حالت عادی
کاهش خطر
اجتناب از ریسک
انتقال خطر
پذیرش ریسک
کاربرد
Process
Utility
Building

تهیه سناریو – هشدار اولیه
تعیین فرضیه اصلی
تعیین وضعیت های منتج از فرضیه
تعیین آسیب پذیری های حوزه خودی
تعیین تاثیر مخاطرات بر اطلاعات ستادی خودی به عنوان فرضیه های فرعی
روش مقابله با هر رویداد از فرضیه های فرعی به عنوان یک رویداد معمولی
راه های پیشگیری از گسترش رویداد ناگوار
راه های بازسازی قسمت های آسیب دیده
ارزیابی آسیب های وارده با گزارش گرفتن از رده های پایین تر
تهیه گزارش برای ارائه به رده بالاتر
45

احضار نیروهای مدیریت بحران
اعلام هشدار اولیه به صادرکننده و مشتریان سند
تعطیلی موقت دبیرخانه و مسدود کردن ارتباطات اسنادی
هماهنگی با نیروهای انتظامی – حراستی وامنیتی
ابلاغ دستورات مدیریت بحران
پیگیری وضعیت تا بازگشت به حالت عادی
آماده باش ارتباط اسنادی
تعیین پست های جایگزین
بررسی میزان خسارات ناشی از افشای غیر مجاز
استفاده از تجارب قبلی
آرام سازی محیط برای بازگشت به وضع عادی
46
تهیه سناریو – راهکارهای مقابله

زنجیره حادثه
47

زمان و رسالت رزمایش
زمان اقدام:
از اعلام خبر اولیه تا انتهای عملیات 3 ساعت

رسالت رزمایش:
بیشترین کارکرد عاقلانه در کمترین زمان اولیه
48

.سوال
خسته نباشید

https://Mohsen-naghdi.ir/
https://Mohsen-naghdi.ir/