دستگاه تنفسی
دستگاه تنفس
دستگاه تنفس
گرسنگی و تشنگی را می توان تا چند ساعت بدون مشکل مهمی تحمل کرد. اما بدون هوا ، بیشتر از چند دقیقه زنده نمی مانیم .
؟؟؟ دقیقه
؟؟؟ ساعت یا روز
دستگاه تنفس
غذا نیاز ما را به ماده و انرژی تامین می کند و اکسیژن هوا برای سوختن غذا و آزاد کردن انرژی آن لازم است.در اثر این کار کربن دی اکسید تولید می شود که باید از سلول ها دور شود.
دستگاه تنفس تبادل گازها را بر عهده دارد.
غذا : تامین انرژی
اکسیژن: آزاد کردن انرژی
اجزای دستگاه تنفس
بینی :
حفره بینی به وسیله یک تیغه میانی به دو بخش تقسیم شده است. تیغه میانی در پایین از جنس غضروف و در بالای استخوانی است.
قسمت استخوانی
قسمت غضروفی
تیغه میانی
مخاط حفره بینی دارای رگهای خونی، غده های مخاطی و مژکهای جنبنده فراوان است که این فضا هوای وارد شده به بینی را گرم ، مرطوب و تصفیه می کند.
اجزای دستگاه تنفس
بینی :
اجزای دستگاه تنفس
بینی :
– رگهای خونی، هوای تنفسی را گرم می کنند. – غده های مخاطی، با ترشحات خود، هوای تنفسی را مرطوب می کنند. – مژکها، ذرات گردو غبار و میکروب هایی را که به مخاط مرطوب بینی می چسبند به طرف حلق می رانند تا در حین بلع آب دهان، فرو برده شوند.
اجزای دستگاه تنفس
بینی :
حلق
فرستادن گرد وغبار و میکروب ها به حلق
اجزای دستگاه تنفس
حلق :
هوا پس از عبور از بینی به حلق می رسد. حلق، فضایی است پوشیده از مخاط، اما عمل مخصوصی در تنفس ندارد فقط هوا را اندکی گرم و مرطوب می کند.
اجزای دستگاه تنفس
حنجره :
هوا پس از حلق، وارد حنجره می شود. حنجره در ابتدای نای قرار دارد و محل تولید صداست. حنجره غضروف هایی دارد که باعث باز نگه داشتن آن می شود. حنجره، جز آنکه معبر هواست، کاری در تنفس انجام نمی دهد.
اجزای دستگاه تنفس
حنجره :
در حنجره دو پرده ماهیچه ای وجود دارد که آن ها را طناب های صوتی می گویند. عبور هوای بازدم از این قسمت منجر به لرزش طناب های عصبی و تولید صدا می شود.
اجزای دستگاه تنفس
حنجره :
زیر و بَمی صداهای تولید شده در حنجره به حالت های طناب های صوتی و سرعت ارتعاش آن ها بستگی دارد.
در صداهای بَم طناب های صوتی شُل و طویل است که با عبور هوا به کندی ارتعاش می کنند ولی در صداهای زیر طناب های صوتی کشیده و کوتاه می شوند و با عبور هوا با سرعت ارتعاش می کنند.
اجزای دستگاه تنفس
حنجره :
کشیده و کوتاه شدن طناب های صوتی
(صدای زیر)
طویل و شُل شدن طناب های صوتی
(صدای بَم)
نوع صدای تولید شده در حنجره ها به عوامل زیادی بستگی دارد . مثلاً حلق ، حفره دهانی و حفره بینی برکیفیت صدا اثر می گذارند در حالیکه زبان و لبها در شکل دادن به صورت حروف و کلمات و تلفظ آن ها نقش دارند.
اجزای دستگاه تنفس
حنجره :
اجزای دستگاه تنفس
نای :
هوا پس از حنجره، وارد نای می شود. نای، لوله ضخیمی است به طول تقریباً ده سانتیمتر که دیواره ی آن حلقه های غضروفی دارد.
اجزای دستگاه تنفس
نای :
اگر نای خود را در گردن به آرامی لمس کنید ، سفتی آن را حس می کنید که به دلیل وجود غضروف است.
اجزای دستگاه تنفس
نای :
که قطر آن با مری (از اجزای دستگاه گوارش) برابر است ولی نای به علت وجود غضروف در دیواره ی آن همیشه باز است .
اجزای دستگاه تنفس
نای :
در هنگام ورود غذا به دهان ، حنجره بالا می آید و دریچه نای (اپیگلوت ) نیز بسته می شود ولی خود نای همانطور که گفته شد باز است. به این ترتیب از ورود غذا به نای جلوگیری می شود و وارد مری می شود.
اجزای دستگاه تنفس
نای :
لایه مخاطی نای غده های فراوانی دارد و سلولهای پوششی آن مژکدار هستند.
ترشحات غده های لایه مخاطی،
باعث می شود تا ذرات و باکتری
های ریز، هنگام عبور از نای به
این ترشحات بچسبند که به این
ترتیب هوای مرطوب و تمییز
وارد نایژه ها می شوند.
اجزای دستگاه تنفس
نای :
مخاط نای
غددنای
ماهیچه
غضروف
مژه های سلولهای پوششی، همواره با نوعی حرکت پارویی، ذرات و باکتری های موجود در هوا را به طرف حلق می راند. به این ترتیب از ورود اینگونه ذرات به نایژه و سپس شش ها جلوگیری می شود.
اجزای دستگاه تنفس
نای :
هوای
تمیز
ذرات و
میکروبها
اجزای دستگاه تنفس
نای :
مواد موجود در هوای آلوده و نیز مواد حاصل از سیگار کشیدن می توانند با از کار انداختن این مژکها و غده های ترشح کننده مخاط باعث عفونت دستگاه تنفسی و بروز بیماریهای تنفسی شوند.
چنین افرادی برای خارج کردن ذرات موجود در هوای آلوده و دود سیگار ، دچار مشکل می شوند و اغلب سرفه می کنند.
سرفه کردن در واقع واکنش بدن در مقابل تحریک در محلی از مجاری هوا است . این تحریک ممکن است توسط ذرات غبار یا مخاط اضافی ناشی از نوعی عفونت
ایجاد شود.
خروج ناگهانی هوا از شش ها
در سرفه مجاری هوا را پاک و
عامل تحریک را دفع می کند.
اجزای دستگاه تنفس
نای :
اجزای دستگاه تنفس
نایژه :
نای در انتهای تحتانی خود به دو لوله کوچکتر به نام نایژه تقسیم می شود. هر نایژه همراه با رگهای خونی و اعصاب وارد یکی از ششها می شود. لایه مخاطی نایژه نیز دارای ترشحات مخاطی و سلولهای پوششی مژکدار است و از این نظر مشابه نای است.
اجزای دستگاه تنفس
نایژه :
اجزای دستگاه تنفس
نایژک :
هر نایژه در داخل شش ، انشعابات زیادی می یابد که نایژک نام دارد.
در انتهای هر نایژک ، یک قسمت حباب مانند به نام کیسه ی هوایی وجود دارد.
کیسه های هوایی دیواره های مرطوب و نازکی دارند که فقط یک لایه سلول های پهن با قطر اندک دارند. اطراف کیسه های هوایی را مویرگ های خونی زیادی فراگرفته اند.
گازهای تنفسی، در کیسه های هوایی بین شش و خون مبادله می شوند.
اجزای دستگاه تنفس
کیسه های هوایی :
اجزای دستگاه تنفس
کیسه های هوایی :
دیواره ی کیسه ی هوایی و این مویرگ ها ، محل مناسبی برای نفوذ اکسیژن از شش ها به خون و برعکس عبور کربن دی اکسید از خون به شش هاست.
اجزای دستگاه تنفس
کیسه های هوایی :
اجزای دستگاه تنفس
کیسه های هوایی :
علت تبادل گازها، تفاوت در مقدار آن ها ، درون شش و خون است که باعث ایجاد پدیده ی انتشار می شود.
(بر اساس پدیده انتشار مواد از جایی که غلظت آن ها زیاد است به جایی می روند که غلظت کم است.)
اجزای دستگاه تنفس
کیسه های هوایی :
اجزای دستگاه تنفس
کیسه های هوایی :
خونی که به اطراف کیسه های هوایی می رود(هوای بازدم) اکسیژن کمی دارد. اما کربن دی اکسید حاصل از فعالیت سلول ها را به همراه آورده است. در عوض هوایی که از کیسه های هوایی خارج می شود(هوای دم) دارای اکسیژن زیاد و کربن دی اکسید اندک است.
اجزای دستگاه تنفس
کیسه های هوایی :
خون پر
اکسیژن
کربن دی اکسید
اکسیژن
خون کم اکسیژن
هوای کم اکسیژن به بیرون فرستاده می شود.
هوای پراکسیژن به درون کشیده می شود.
مویرگ کم اکسیژن
مویرگ پر
اکسیژن
انتهای
یک نایژک
این دو گاز می توانند از دیواره های نازک سلولی کیسه های هوایی به آسانی عبور کنند و با یکدیگر مبادله شوند. در نتیجه، خونی که اکسیژن زیاد گرفته است به قلب باز می گردد تا در همه ی بدن توزیع شود یعنی به کنار سلول ها برسد.
اجزای دستگاه تنفس
کیسه های هوایی :
ششها، دو توده اسفنج مانند قابل ارتجاع هستند که درون سینه جای دارند و محل تنفس در بدن می باشند. هر شش، هرمی شکل است
که به هرکدام یک نایژه
وارد می شود.
اجزای دستگاه تنفس
شش ها :
شش چپ
شش راست
شش راست، بزرگتر از شش چپ است زیرا شش چپ در سطح داخلی خود یک فرورفتگی دارد که جایگاه قلب است.
اجزای دستگاه تنفس
شش ها :
فرورفنگی شش چپ
اجزای دستگاه تنفس
ماهیچه دیافراگم :
در انسان و سایر پستانداران ، قفسه سینه به وسیله ی پرده دیافراگم از حفره شکم جدا شده است.
دیافراگم با حرکت خود به بالا و پایین ، حجم قفسه سینه را افزایش و کاهش می دهد و در تنفس آرام و طبیعی مهم ترین نقش را در حرکت شش ها دارد.
اجزای دستگاه تنفس
ماهیچه دیافراگم :
اجزای دستگاه تنفس
ماهیچه دیافراگم :
شش ها
ماهیچه های بین دنده ای
جناق
پایین آمدن دیافرگم : افرایش حجم قفسه سینه
بالا آمدن دیافرگم :
کاهش حجم قفسه سینه
ماهیچه های بین دنده ای با بالا و پایین بردن دنده ها و استخوان جناق با افزایش و کاهش حجم قفسه سینه ، به عمل دیافراگم کمک می کنند.
هنگامی که به طور ناخودآگاه و مکرر
دیافراگم منقبض شود ، سکسکه
ایجاد می گردد.
اجزای دستگاه تنفس
ماهیچه دیافراگم :
اجزای دستگاه تنفس
پرده جَنب :
شش در تنفس( دم و بازدم) ، همواره منقبض و منبسط می شود. انقباض و انبساط شش در قفسه سینه، باعث ایجاد اصطکاک بین دیواره شش و دیواره قفسه سینه می شود. وجود اصطکاک تنفس را مشکل می کند.
در بسیاری از جانوران، بین ششها و قفسه سینه یک پرده دو لایه به نام پرده جنب قرار گرفته است. لایه خارجی پرده جنب به قفسه سینه و لایه داخلی آن به سطح داخلی شش ها چسبیده است.
اجزای دستگاه تنفس
پرده جَنب :
دنده ها
شش
پرده جنب
اجزای دستگاه تنفس
پرده جَنب :
بین دو لایه پرده جنب، مایع لغزنده ای به نام مایع جنب قرار گرفته است. در نتیجه وجود مایع جنب،
حرکت شش ها آسان
می گردد و دم و بازدم
به راحتی انجام می گیرد.
پرده جنب
با مایع
مایع جنب
تنفس
عمل تنفس در انسان شامل دو مرحله ی دم و بازدم است. ورود هوا از محیط بیرون به درون شش ها، مرحله دم و خروج آن از شش ها به بیرون مرحله بازدم را تشکیل می دهد.
تنفس
در هنگم دم با پایین آمدن دیافراگم اندازه و ابعاد قفسه سینه افزایش می یابد. افزایش حجم قفسه
سینه باعث می شود که فشار هوای
شش کمتر از فشار هوای بیرون بدن
شود . در نتیجه هوا از نای به داخل
کشیده شده و وارد شش ها می شود.
تنفس
در هنگم بازدم با بالا آمدن دیافراگم ، قفسه سینه افزایش منقبض می شود. کاهش حجم قفسه
سینه باعث می شود که فشار هوای
شش بیشتراز فشار هوای خارج بدن
شود . در نتیجه هوا از شش به بیرون
رانده و از راه بینی و دهان خارج می
شود.
تنفس
درصد گازهای موجود در هوای دم و بازدم :
تنفس
با آزمایشی ساده می توانیم حضور کربن دی اکسید در هوای بازدم را ثابت کنیم. مقداری آهک را در آب حل کرده و با کاغذ صافی آن را کاملاً صاف کنید. آب آهک را در شیشه ای بریزید و به وسیله ی یک نی نوشابه، چند ثانیه در آن بدمید.
مشاهده خواهیم کرد که با ورود هوای بازدم به آب آهک ، رنگ آن کدر می شود.
اگر در همین آزمایش به جای هوای بازدم ، با یک تلمبه ، هوا وارد کنیم ، آب آهک کدر نخواهد شد که این وجود کربن دی اکسید را در هوای بازدم ثابت می کند.
تنفس
تعداد حرکات تنفسی در افراد مختلف متفاوت است ولی به طور متوسط بالغین 12 تا 20 بار ، کودکان 15 تا 30 بار و شیرخوران بین 25 تا 50 بار در دقیقه تنفس می کنند.
تنفس
تعداد تنفس : 25 تا 50 بار در دقیقه
تعداد تنفس : 15 تا 30 بار در دقیقه
تعداد تنفس : 12 تا 20 بار در دقیقه
تعداد حرکات تنفسی در همه حالات برابر نیست. مثلاً تعداد حرکات دم و بازدم در هنگام ورزش افزایش و هنگام خواب کاهش می یابد. به طور متوسط، یک فرد بالغ در حال استراحت،
12 بار در دقیقه نفس می کشد. در هنگام فعالیت و ورزش، لازم است هوای
بیشتری بین کیسه های هوایی و محیط بیرون
مبادله شود.
تنفس
گنجایش شش های هر فرد محدود است اما بسته به نوع نفس کشیدن میزان تبادل هوا با محیط فرق می کند در هر دم و بازدم عادی، حدود نیم لیتر هوا به ششها وارد و از آن خارج می شود.
تنفس
دم
بازدم
حدود 0/5 لیترهوا از شش ها خارج می شود.
حدود 0/5 لیتر هوا به شش ها وارد می شود.
اگر پس از یک بازدم عادی، یک بازدم عمیق انجام شود می توان مقدار 1/5 لیتر هوا را از ششها خارج کرد. به این 1/5 لیتر هوای اضافی خارج شده هوای ذخیره بازدمی می گویند. پس از یک دم عادی، با یک دم عمیق می توان مقدار 2 تا 2/5 لیتر هوا را به ششها وارد کرد. این 2 تا 2/5 لیتر هوای اضافی وارد شده را هوای مکمل یا هوای ذخیره ای می گویند.
تنفس
با آزمایشاتی ساده می توانید گنجایش شش های خود را اندازه بگیرد:
آزمایش اول : شیشه ی بزرگی را کاملاً پر از آب کنید و آن را وارونه در تشت آب بزرگی قرار دهید. یک نفس عمیق بکشید و تا حد ممکن هوای داخل شش ها را از راه لوله ی لاستیکی به داخل شیشه بفرستید. شما با مدرج کردن بدنه ی شیشه و بدست آوردن اختلاف سطح آب قبل و بعد از دمیدن ، به آسانی می توانید حجم هوایی را که در نفس کشیدن معمولی یا نفس عمیق شما به شش ها وارد
شده، یا از آن خارج می شود، اندازه بگیرید.
تنفس
آزمایش اول :
تنفس
قبل از دمیدن
بعد از دمیدن
اختلاف حجم
=
ظرفیت شش ها
تنفس
آزمایش دوم :یک بادکنک را چند بار باد کنید تا بدنه ی آن نرم شود. اکنون، یک نفس عمیق بکشید و تا جایی که می توانید با همان یک نفس ، بادکنک را باد کنید. با اندازه گیری محیط بادکنک و حجم آن گنجایش شش های خود را تعیین کنید. ( با فرمول تعیین حجم کره)
تنفس
افزایش میزان تبادل هوا از دو راه ممکن است: 1. افزایش سرعت تنفس (تعداد دم و بازدم در دقیقه).
18 تنفس در دقیقه
12 تنفس در دقیقه
افزایش میزان تبادل هوا از دو راه ممکن است:
2. افزایش عمق تنفس (افزایش مقدار هوای وارد شده به ششها).
تنفس
1/5 لیتر هوا
1 لیتر هوا
تنفس
همه فعالیت هایی که در بدن شما صورت می گیرند، انرژی می خواهند. این انرژی از سوختن موادی مانند گلوکز و لیپیدها درون سلول ها ایجاد می شود.
آزاد شدن انرژی مواد در سلول
تنفس
طی عمل تنفس مولکول های گلوکز و چربی در داخل سلول می سوزند ؛ یعنی به مولکول های کوچکتر تبدیل شوند که برای این کار لازم است ابتدا با اکسیژن ترکیب شوند.
گاز کربن دی اکسید، محصول همیشگی تنفس است که از ترکیب اکسیژن و گلوکز حاصل می شود.
آب + کربن دی اکسید اکسیژن + گلوکز
تنفس
مواد اولیه
محصولات
تنفس
گلوکز
مواد غذایی
اکسیژن
کربن دی اکسید
آب
تنفس
تامین اکسیژن لازم برای کار سلول ها و دفع گاز کربن دی اکسید حاصل از آن ها، وظیفه ی دستگاه تنفس است.
ورود هوا و تامین اکسیژن مورد نیاز سلول ها
خروج هوا و دفع
کربن دی اکسید سلول ها
از مباحث بیان شده می توانیم چنین نتیجه بگیریم :
اکسیژن طی 4 مرحله از هوا به سلول ها و بافت ها می رسد:
انتقال اکسیژن به سلول ها
انتقال اکسیژن به سلول ها
مرحله اول :
با انتقال هوا به شش ها ، اکسیژن وارد شش ها می شود.در اثر فشار هوا)
هنگامی که در مرحله ی دم حجم قفسه سینه افزایش می یابد ، از تراکم هوا داخل شش ها کاسته می شود و فشار هوای بیرون بدن بیشتر از فشار هوای شش ها می شود . هوا همیشه از جایی که فشار آن بیشتر است به جایی می رود که فشار در آن جا کمتر باشد تا در هر دو جا به تعادل برسد. بنابراین هوا از راه نای وارد شش ها می شود.
انتقال اکسیژن به سلول ها
مرحله اول :
انتقال اکسیژن به سلول ها
مرحله دوم:
در شش ها ، اکسیژن با پدیده انتشار از کیسه های هوایی وارد خون در سرخرگ ها می شود.(بر اساس پدیده انتشار مواد از جایی که غلظت آن ها زیاد است به جایی می روند که غلظت کم است.)
انتقال اکسیژن به سلول ها
مرحله سوم :
اکسیژن در خون توسط هموگلوبین های گلبول های قرمز حمل می شود.
جریان خون در رگ ها
گلبول های قرمز
هموگلوبین :
حمل اکسیژن
انتقال اکسیژن به سلول ها
مرحله چهارم :
با ورود خون به بافت ها ، اکسیژن بر اساس پدیده انتشار وارد سلول ها و بافت ها می شود.
انتقال کربن دی اکسید از سلول ها
عکس این حالات در مورد کربن دی اکسید نیز صادق است.
یعنی ابتدا کربن دی اکسید با پدیده انتشار وارد جریان خون می شود.
در مرحله بعد در جریان خون توسط گلبول های قرمز حمل می شود.
سپس طبق پدیده انتشار از گلبول ها وارد کیسه های هوایی و شش ها می شود.
در نهایت در بازدم با بیشتر شدن فشار هوای شش ها از محیط ، همراه هوای بازدم از بدن خارج می شود.
آشنایی با برخی بیماری های دستگاه تنفسی
سینوزیت، ورم و التهاب مخاط پوشاننده سینوس های اطراف بینی در اثر عوامل مختلف است. در حالت عادی ترشحات داخل سینوسها به درون فضای بینی تخلیه می شود و در هنگام ابتلا به سرماخوردگی و یا حساسیت، تحریک توسط آلوده کننده های محیطی و … سینوسها ملتهب شده و در تخلیه ترشحات خود دچار مشکل می شوند که این قضیه می تواند باعث عفونت سینوس شود. در هر حال اگر غشاء مخاطی پوشاننده حفره بینی و سینوسها متورم شوند می توانند باعث مسدودشدن در مسیر خروج ترشحات مخاطی شوند و در سینوسهایی که ترشحات آنها نتوانند تخلیه شوند امکان رشد باکتریها و قارچها بیشتر می باشد.
سینوزیت
آشنایی با برخی بیماری های دستگاه تنفسی
سینوزیت
سینوس های اطراف بینی
آشنایی با برخی بیماری های دستگاه تنفسی
سل :
سل عبارت است از یک عفونت باکتریایی مسری حاد یا مزمن که بطور اولیه ریه ها را درگیر می کند ولی ممکن است به سایر اعضا گسترش یابد.
سل دوران کودکی ، معمولاً
محدود به قسمت میانی شش ها
است و در بزرگسالان معمولا
کلیه و ریه ها را درگیر می کند.
آشنایی با برخی بیماری های دستگاه تنفسی
آسم :
عبارت است از یک بیماری مزمن همراه با حملات مکرر خس خس و تنگی نفس . التهاب در مجاری هوایی ( نایژه ها و نایژک ها)، و به دنبال آن ورم
مجاری هوایی و غلیظ شدن
ترشحات شش ها(خلط ) که این
امر باعث کاهش یا بسته شدن
راه عبور هوا به ریه ها و در
نتیجه بروز بیماری آسم می
شود.
آشنایی با برخی بیماری های دستگاه تنفسی
ذات الریه(سینه پهلو):
ذات الریه یا سینه پهلو یکی از بیماری های عفونی شش است. این بیماری ممکن است بر اثر آلودگی به باکتری ها، ویروسها، قارچها، انگل ها و یا صدمات شیمیایی و فیزیکی
شش ایجاد شود. سرفه هایی با خلط
و بزاق سبز یا زرد رنگ، تب بالا و
لرزش به همراه احساس سرما
مهمترین علائم ابتلا به ذات الریه
هستند. تنفس کوتاه و بریده و درد
در ناحیه سینه که با سرفه یا تنفس
عمیق تشدید می شود از دیگر علائم
شایع هستند.
آشنایی با برخی بیماری های دستگاه تنفسی
انحراف بینی :
دیواره ای که بینی را از وسط به دو قسمت مساوی تقسیم می کند تیغه ی بینی نامیده می شود.در اثر انحراف بینی ، تیغه ی بینی دچار کج شدگی می شود که باعث می شود جریان هوا به طور ناقص وارد مجاری هوا گردد.
تیغه ی میانی