زندگینامه سنایی غزنوی
مقدمه
سنایی غزنوی از بزرگترین شاعران قصیده گو و مثنوی سرای زبان پارسی و عارف قرن پنجم هجری است که در حدود سال 470 هجری قمری در شهر غزنه در کشور افغانستان متولد شد.
سنایی غزنوی در آغاز جوانی شاعر دربار و مداح مسعودبن ابراهیم غزنوی و بهرام شاه بن مسعود بود، اما بعد از سفر خراسان و ملاقات با مشایخ تصوف در او تحولی ایجاد شد و زندگی تجملاتی و درباری را رها کرد و به عرفان، تقوا و پند و اندرز روی آورد و یکی از بزرگترین بنیان گذاران عرفان در ادبیات فارسی شد.
مقدمه
سبک و شیوه سنایی
سنایی ابتدا پیرو سبک فرخی و منوچهری بوده و در دیوان این دو بسیار نظر داشته و از ابیات ایشان تضمین کرده است، گاهی نیز به روش مسعود سعد قصیده می سراید، لکن در این قصاید و اشعار، چندان عظمت و منزلتی ندارد، بلکه عظمت انکارناپذیر او زمانی است که به عالم ظاهر پشت پا زده و از تقلید فکری دست کشیده است و خود به مدد خاطر روشن بین و فکر حقیقت یاب، آزادوار در پی تحقیق برآمده است؛ از این موقع به بعد دوره تفکر یا زندگانی حقیقی او آغاز می شود، افکارش به کلی عوض شده، سخنان او غور و عمق یافته و در عرفان و تصوف اشعار بسیار عمیقی می سراید.
مضامین عرفانی
بسیاری از مفاهیم و مضامین بلند اخلاقی و عرفانی، برای نخستین بار، با سحر و سادگی سخن دل نشین، زلال، و از جان برخاسته حکیم سنایی به ادبیات کهن فارسی وارد شد.
همین بذرهای اولیه سخنان روحانی و عرفانی ست که سنایی پراکنده کرد، و عطار و مولانا و سعدی و حافظ و جز آنان، در طول بیشتر از سه قرن، آن ها را به اوج پختگی، صلابت، روانی، و پر معنایی رسانیدند.
سنائی و مولانا
معانی و الفاظ نو ظهور عرفانی در شعر و سخن سنائی در اشعار و اندیشه های دیگر استادان سخن فارسی همچون مولانا تاثیر گذارده و در مواردی بازتاب مستقیم داشته اند.مولانای بلخی، عطار نیشابوری و سنایی غزنوی را به منزله روح و چشم خود می دانست :
عطار روح بود و سنایی دو چشم او
ما از پی سنایی و عطار آمدیم
اشعار حکیم سنایی غزنوی
آثار سنایی
حدیقهالحقیقه
این منظومه که در قالب مثنوی سروده شده است، محتوای عرفانی دارد. این منظومه را الهی نامه سنایی نیز خوانده اند. کار سرودن حدیقهالحقیقه در سال ۵۲۵ هجری قمری پایان یافته است.
طریق التحقیق
منظومه دیگری در قالب مثنوی است که به وزن و شیوه حدیقهالحقیقه سروده شده است و کار سرودن آن در سال ۵۲۸ ه.ق سه سال بعد از اتمام حدیقهالحقیقه، تمام شده است.
آثار سنایی
آثار سنایی
سیرالعباد الی المعاد
شامل هفتصد بیت است و در آن از موضوعات اخلاقی سخن رفته است. سنایی در این اثر به طریق تمثیل، از خلقت انسان و نفوس و عقل ها صحبت به میان آورده است. سنایی آن را در سرخس سروده است.
آثار سنایی
کارنامه بلخ
هنگام توقف شاعر در بلخ سروده شده و حدود پانصد بیت است و چون به طریق مزاح سروده شده، آن را مطایبه نامه نیز گفته اند.
عشق نامه
شامل حدود هزار بیت در قالب مثنوی است و در چهار بخش حقایق، معارف، مواعظ و حکم گرد آمده است.
عقل نامه
منظومه ای است که در سبک و وزن عشق نامه در قالب مثنوی سروده شده است.
آثار سنایی
مکاتیب
نوشته ها و نامه هایی از سنایی است که به نثر فارسی نوشته شده و از آن با نام مکاتیب یا رسائل سنایی یاد می شود.
تحریمه القلم
مثنوی بسیار کوتاهی در حدود صد بیت که خطاب به قلم سروده و سپس وارد بعضی مسائل عرفانی می شود
آثار سنایی
آرامگاه سنایی
این شاعر نامدار و حکیم توانا پس از گذارندن 62 بهار زندگی پر ماجرا و افتخار آفرین خود سرانجام در سال 525 یا 535 هجری قمری در گذشت و در شهر غزنی به خاک سپرده شد.
با تشکر فراوان از توجه شما عزیزان