تعریف سلامت وبیماری
تعریف سلامت بر اساس اساسنامه WHO در سال 1948:
تندرستی حالت آسایش کامل جسمی و روانی و اجتمائی است و
تنها به نبودن بیماری ویا ناتوانی اطلاق نمی شود.
سلامتی بیش از بیماری در مراقبت های بهداشتی مورد توجه واقع شده است. امروزه برای توصیف خدمات بهداشتی به جای سطوح درمان در مورد سطوح برقراری سلامتی Health promotion یا سطوح پیشکیری از بیماری بحث می شود.
سطوح برقراری سلامتی
1= اولین سطح برقراری سلامتی
برقراری سلامتی در سطح اولیه به تشویق مردم و حفظ سلامتی و تناسب تا حد امکان پرداخته به طوری که آنها بتوانند از زندگی به بهترین نحو لذت ببرند.
این سطح شامل: تغذیه – مشاوره ورزشی و بهداشتی-واکسیناسیون
2= دومین سطح برقراری سلامتی
این سطح شامل دومورد زیر است :
تشخیص زود رس حالت های انحراف از حدود طبیعی رشدوتکامل وعلائم بهداشت نا مناسب.
تدابیر سریع برای پیشگیری از ناهنجاری و بیماری و یا کاهش شدت آنها است.
این خدمات شامل برنامه های گسترده غربالگری در گروه های خاص برای تشخیص افراد مبتلا به سل و فشار خون بالا می باشد که توسط انجمن قلب وعروق انجام می گیرد(بیماران بستری در بیمارستان ومراجعین به درمانگاه).
3= سومین سطح برقراری سلامتی
این سطح در درجه اول متوجه توان بخشی است.
خدمات این سطح شامل : باز گرداندن بیماران و معلولین و (خانواده آنان) به سطح خود کفایی و استقلال در زندگی با توجه به محدودیت های ناشی از بیماری می باشد.
خدمات این سطح شامل:باز آموزی مهارتهای اساسی زندگی از قبیل راه رفتن تکلم تطابق با ناتوانی ها و گاهی تغییر مسیر زندگی در جهت سازگازی با آثار باقی مانده بیماری یا جلوگیری از عود مجدد آن می باشد.
اهداف پرستاری
پیشبرد بهبودی
پیشگیری از بیماری
حفظ سلامتی
تسهیل در تطابق
سلامت و بهبودی
اغلب افراد سلامتی را بر حسب انکه چگونه احساس میکنند بوسیله وجود یا عدم حضورعلایم بیماری یا توانایی شان در انجام فعالیت های معمول روزمره زندگی تعریف مینمایند.
تعریف علمی :حالت رفاه کامل جسمی روانی و اجتماعی و نه صرفا عدم بیماری یا ناتوانی
ناخوشی(Illness) و بیماری (Disease)
تغییر در وضعیت سلامتی
بیماری : تغییر پاتولوژیک در ساختمان یا عملکرد قسمتی از جسم یا ذهن و روان است .
دارای علایم و مرزهای خاص است.
در طی ناخوشی سطح عملکرد فرد درمقایسه با سطوح قبلی وی تغییر می یابد ولی در بیماری ممکن است فرد از حداکثر عملکرد وکیفیت زندگی مانند زمان بهبودی برخوردار باشد.
سلامت و بیماری ادراکات و تعاریف انفرادی خود شخص می باشد و تعریف اختصاصی ندارد.
سلامت وبیماری در یک طیف که از حداقل تندرستی یا مرحله مرگ قریب الوقوع تاحد اعلای سلامت در طرف دیگر است.
بیماری
سلامتی حالت مثبتی است که تناسب جسمی و ثبات روانی و عاطفی و آسایش اجتمایی را در بر می گیرد.
بیماری بیش از پیش حالت منفی به خود می گیرد.
وقفه در طیف فرایند سلامتی که به صورت نواقص و اختلالاتی در عملکرد بهداشتی بروز می کند بیماری تلقی می شود.
زمانی که این نواقص به هم مرتبط شوند آنها را می توان به صورت علائم مشخصه یک بیماری بخصوصی شناسایی کرد.مثلا تب و سرفه ودرد سینه در پنومونی مشاهده می شود.
عوامل موثر بر سلامتی و بیماری
وضعیت تندرستی و ناخوشی
اعتقادات و اعمال
نیازهای اساسی بشر
مفهوم خود
معیارهای سنجش سلامت
وجود یا عدم وجود نشانه ها مثل درد – تب تهوع واستفراغ
احساس افراد مثلا من احساس می کنم خوب هستم یا احساس کسالت می کنم.
میزان فعالیت و نحوه کارآیی افراد مثل فعالیت روزمره زندگی
آزمایشات و تستهای بالینی
عوامل موثر بر سلامتی
زیست شناسی انسانی (وراثت –مراحل بلوغ) مثل هموفیلی و دیابت و کره هانتینگتن سندرم داون
محیط که شامل اقدامات لازم برای بهتر زیستن است مثل استاندارد سازی ایمنی محل کار و آب اشامیدنی تامین منزل
شیوه زندگی که بستگی به میزان درآمد- شغل سرپرست خانواده رعایت رزیم غذایی استفاده از وسائل نقلیه دارد.
سازماندهی مراقبت های بهداشتی مانند مراقبت های بهداشتی در زنان باردار
نقص های ارثی مادرزادی
عیوب تکاملی ناشی از قرار گرفتن فرد در معرض عواملی از قبیل ویروس- یا مواد شیمیایی در طی حاملگی
عوامل بیولوژیک وسمی
عوامل فیزیکی از قبیل درجه حرارت – مواد شیمیایی – اشعه
واکنشهای بافتی وسیع نسبت به آسیب یا تحریک
پاسخ های فیزیولوژیکی یا عاطفی نسبت به استرس
تولید زیاد یا ناکافی ترشحات بدن (هورمون ها – آنزیم ها )
علل بیماری
عوامل خطر یا عوامل موثر بر بروز بیماری
عامل خطر ساز یاRisk factor عبارت است از عاملی در یکی از ابعاد انسانی شخص که شانس فردی را برای ابتلا به بیماری یا آسیب افزایش می دهد مثل چاقی و سیگار کشیدن
گروهای عمده خطر ساز
سن – کودکان سنین مدرسه در معرض ابتلاء به بیماریهای واگیر هستند یا امکان بروز بیماری قلبی بعد از یائسگی در خانم ها
ژنتیک – تاریخچه فامیلی از سرطان یا دیابت
فیزولوژیک – چاقی و حاملگی وسیگار-فقر غذایی –استرس –محیط کاری