داروهای تثبیت کننده خلق
تنظیم سروتونین و دوپامین با کلسیم داخل سلولی صورت می گیرد.
Ca داخل سلولی هایپراکتیو باعث القاء مانیا می شود.
در بیماران دوقطبی هم در فاز مانیا و هم در فاز افسردگی – و نه در فاز یوتایمیک – کلسیم داخل پلاکتی افزایش می یابد.
اکثر داروهای تثبیت کننده خلق از طریق مهار Pr G و سیستم اینوزیتول باعث افزایش جریان یون کلسیم به بیرون از سلول می شوند.
Lithium Carbonate
Indications:
Acute episode of mania(FDA approved)
Bipolar depression
Maintenance treatment for bipolar disorder
MDD (augmentation with anti-depressant)
Suicidal thoughts
Poor impulse control
Irritability & anger
Schizophrenia (augmentation with anti-psychotic)
And ….
دفع کاملا کلیوی با نیمه عمر حذف 24-18 ساعت.
دارای اثرات نروتروفیک، نروپروتکتیو، نروژنز و افزایش دهنده BDNF.
تحریک تولید WBC.
مفیدتر برای: مانیای یوفوریک بدون همبودی با مواد، اختلال طبی و سابقه خانوادگی
کمتر موثر در: مانیای تحریک پذیر، تعداد اپیزودهای زیاد ، همراهی با اختلال شخصیت و دیسفوریک مانیا.
احتیاطات:
آزمایش های کلیوی و تیروئیدی قبل از شروع و سپس هر 12-6 ماه.
تست حاملگی در زنان سن باروری.
ECG در سالمندان.
مصرف نمک و مایعات کافی.
حاملگی (گروه C) و شیردهی (L4).
توجه به تداخلات دارویی.
مراقبت از نظر دهیدراسیون (گاستروانتریت، گرما، روزه داری و …).
نحوه تجویز:
قرص های 300 میلی گرمی.
شروع با 600 میلی گرم روزانه (در 2 دوز منقسم) و افزایش تدریجی.
سنجش سطح سرمی یک هفته پس از شروع یا افزایش دوز.
سطح درمانی در درمان حاد: 1/2-0/8
و در درمان نگهدارنده: 1-0/6
عوارض جانبی در سطح درمانی:
اختلال حافظه و کندی .
نیستاگموس.
نوروپاتی محیطی.
افزایش ICP.
کاهش آستانه تشنج.
عوارض قلبی.
پلی اوری.
ترمور(fine, postural).
تهوع.
دیسفوری.
هیپوتیروئیدی
هیپرتیروئیدی.
افزایش وزن.
بی اشتهایی.
افزایش WBC.
آکنه و سوریازیس و ریزش مو.
هیپرکلسمی یا هیپرپاراتیروئیدیسم.
کاهش میل جنسی و قابلیت erection.
عوارض قلبی:
تغییرات برگشت پذیر T.
بلوک قلبی.
افزایش QTc.
عدم تاثیر بر BP.
فقدان کنتراندیکاسیون مطلق قلبی.
درمان ترمور Fine ناشی از Li:
کاهش دوز.
استفاده از فرم SR .
حذف کافئین.
درمان اضطراب همراه.
ارائه دارو به شکل تک دوز شبانه.
درمان دارویی: پروپرانولول، پریمیدون، پره گابالین و گاباپنتین.
درمان پلی اوری ناشی از Li:
جایگزینی مایعات.
استفاده از حداقل دوز موثر.
تیازید.
آمیلوراید.
ایندومتاسین.
اینوزیتول، مکمل های پتاسیم و دسموپرسین.
تداخلات مهم دارویی:
بی کربنات سدیم.
مهارکننده های کربنیک آنهیدراز (استازولامید).
دیورتیک های اسموتیک (کافئین، تئوفیلین، آمینوفیلین).
NSAIDs (به غیر از آسپرین و سولینداک).
ACEIs و ARBs.
دیورتیک ها( به جز دیورتیک های اسموتیک و مهار کننده های کربنیک آنهیدراز).
مترونیدازول.
پروپرانولول.
داروهای کاهش دهنده سطح Li:
داروهای افزایش دهنده سطح Li:
مسمومیت با لیتیوم:
علائم:
تهوع، دیزآرتری، آتاکسی، ترمور coarse، نارسایی کلیه و مرگ.
اقدامات نخستین:
قطع لیتیوم، هیدراتاسیون (محلول سالین)، شستشوی مکرر معده، کی اگزالات و پلی اتیلن گلیکول.
درموارد شدید: دیالیز مکرر.
Na valproate
Indications:
Epilepsy (FDA approved).
Migraine (FDA approved).
Acute mania (FDA approved).
Maintenance therapy for bipolar disorder.
Dysphoric mania.
Substance induced mania.
متابلیسم کبدی با نیمه عمر 16-10 ساعت ( در نوع ER بیشتر).
تاثیر ضد تشنجی زودرس و با اثر بر GABA.
تاثیر ضد مانیا دیررس و با اثر کاهندگی بر اینوزیتول.
دارای اثرات نوروپروتکتیو و افزایش BDNF.
عدم افزایش ماده خاکستری.
تاثیر بهتر از لیتیوم در مانیای تحریک پذیر،دیسفوریک و تندچرخ.
احتیاطات:
چک CBC ، LFT و تست حاملگی قبل از شروع.
در حاملگی (گروه D): احتمال NTD و کاهش تکامل مغزی جنین و در نتیجه کاهش IQ.
پایش عملکرد کبدی در طول درمان.
پیشگیری از استئوپروزیس.
نحوه تجویز:
شروع با 3 قرص 250 میلی گرمی از نوع ER و افزایش تدریجی.
سطح سرمی: mg/dL 120-50.
در نوع ER می توان تا 1500 میلی گرم در روز را به شکل تک دوز شبانه تجویز کرد.
نوع IR: BID یا TDS.
عوارض جانبی:
نارسایی کبدی.
پانکراتیت.
آنسفالوپاتی کبدی.
PCO (؟).
افزایش وزن.
عوارض GI.
ریزش مو.
استئوپروزیس.
ترومبوسیتوپنی.
لکوپنی.
تداخلات دارویی مهم:
والپروات داروی مهار کننده سیتوکروم P450 است.
دارو های القاء کننده یا مهارکننده سیتوکروم از جمله:
کاربامازپین: سطح والپروات پایین می آید و سطح کاربامازپین بالا می رود.
لاموتریژین: سطح لاموتریژین 2 برابر می شود.
Carbamazepine
Indications:
Trigeminal neuralgia (FDA approved).
Temporal lobe epilepsy (FDA approved).
Acute mania (FDA approved).
Maintenance therapy for bipolar disorder.
Anti-depressant.
Analgesia.
Schizoaffective.
Alcohol detoxification.
PTSD.
1/3 افرادی که به لیتیوم پاسخ نداده اند با کاربامازپین خوب می شوند.
در کبد متالیزه و از کلیه دفع می شود.
نیمه عمر در ابتدا 26-24 ساعت است که در مصرف طولانی به دلیل خود القائی، به 13-12 ساعت می رسد.
تاثیر بهتر در: اختلالات خلقی ناشی از شرایط طبی، افسردگی های حاد و شدید دوقطبی، همبودی با اضطراب، سوء مصرف الکل یا مواد.
احتیاطات:
CBC در شروع درمان وسپس هر دو هفته تا دو ماه و بعداً هر سه ماه یک بار.
حاملگی (گروه D).
کنتراندیکاسیون نسبی در بلوک قلبی.
استیون جانسون (در صورت بروز هرگونه راش، قطع می گردد).
چک دوره ای لیپیدها، LFT، TFT و الکترولیت ها.
نحوه تجویز:
در مانیا: شروع با 800-600 میلی گرم روزانه منقسم در 3 دوز.
در افسردگی: شروع با 200 میلی گرم شبانه.
حداکثر دوز: 1600 میلی گرم در روز.
عوارض جانبی:
استیون جانسون.
برادی کاردی.
آنمی آپلاستیک .
آگرانولوسیتوز.
افزایش سطح LFT.
هیپرکلسترولمی.
کاهش مختصر T3 , T4.
هیپوناترمی.
راش خوش خیم.
تداخلات مهم دارویی: کاربامازپین، القاء کننده سیستم سیتوکروم P450 است.
والپروات سدیم.
اریترومایسین.
فلوکستین.
اریترومایسین
و … .
والپروات سدیم.
OCP.
لاموتریژین.
و … .
افزایش سطح CBZ با :
باعث کاهش سطح داروهایی چون:
Lamotrigine
Indications:
Epilepsy.
Maintenance therapy for bipolar disorder.
Analgesia.
Schizophrenia (augmentation).
Anger.
متابلیسم کبدی.
نیمه عمر: 28 ساعت. (در همراهی با القاء کننده ها: 14 ساعت و در همراهی با مهار کننده ها: 56 ساعت).
مکانیسم: بلوک کانال های سدیم، اثر بر گیرنده های NMDA (مهارسازی آزاد شدن گلوتامات).
احتیاطات در مورد سندرم استیون جانسون:
عدم استفاده از موادآرایشی جدید در 3 هفته اول.
قطع فوری در صورت بروز راش.
عدم شروع تا 2 هفته پس از هر نوع راش پوستی.
احتمال بیشتر در:
کودکان
همراهی با والپروات.
افزایش سریع دوز.
عدم شروع در حین سندرم ویرال یا واکسیناسیون.
نحوه تجویز:
دوز هدف : 200 میلی گرم در 2 دوز منقسم.
در همراهی با والپروات: نصف دوزهای مذکور.
در همراهی با کاربامازپین: دو برابر دوزهای مذکور.
SD: در بیماران دوقطبی و در مصرف هم زمان والپروات.
BID در تشنج و در مصرف هم زمان کاربامازپین.
کاهش 50-25٪ دوز در اختلال کبد.
شروع با شبی 25 میلی گرم و افزایش دوبرابری هر دوهفته یک بار.
تداخلات مهم دارویی:
کاهش سطح با: کاربامازپین، OCP های استروژنی و سایر القاء کننده ها.
افزایش سطح با: مهار کننده ها نظیر والپروات.
در صورت قطع مصرف OCP یا کاربامازپین باید دوز LTG نصف شود و در صورت قطع والپروات باید دوز LTG طی دو هفته 2 برابر شود.
Serotonin-dopamine antagonists
همگی به جز کلوزاپین برای درمان اپیزود حاد مانیا FDA approved هستند و شروع اثر سریع تری نسبت به خود تثبیت کننده های خلق دارند.
Quetiapine
Olanzapine
Aripiprazole
Risperidone
Ziprasidone
Paliperidone
New anti-convulsants
Gabapentin
Pregabalin
Topiramate
Tiagabine
Levetiracetam
Zonisamide
benzodiazepines
پایان