خصوصیات گیاهشناسی پنبه
بیشتر ارقام مورد کشت و کار پنبه از دو گونه تتراپلویید G.barbadense و G.hirstitum می باشد که از زمانی جدید است ارقام دنیای قدیم عمدتا بوسیله دنیای جایگزین شداه اند.
پنبه گیاهی است ذاتاً چند سالعه که بطور یکساله کشت می شود. پنبه بصورت درختچه ای کوچک به ارتفاع 60 تا 120 سانتی متر که طول و در رشد این گیاه 200 روز می باشد.
پنبه دارای ریشه مستقیمی است که به سرعت زیادی به اعماق خاک نفوذ می کند که این عمق در شرایط آبی به 2 متر می رسد.
پنبه دارای ساقه اصلی و چند شاخه جانبی است. بر روی ساقه برگهای بزرگ پنجه ای و عمدتاً تار دار بطور متناوب قرار گرفته اند.
گلهای پنبه بطور منفرد بر روی ساقه گل دهنده مشاهده می شود. گلها ابتدا سفید بوده ولی با گذشت زمان برنگ قرمز یا صورتی متمایل شده و پس از 2 روز چروکیده شده و می ریزد تخمدان عمدتاً 4 تا 6 خانه ای است و در هر خانه 8 الی 12 تخمک قرار دارد. پنبه گیاهی خود گشن است ولی در صد دگر گشنی است به 20 درصد برسد.
میوه بصورت کپسول یا غوزه است غوزه در زمان رسیدگی از محل اتصال برچه ها باز شده پرده های پنبه ظاهر می شود اندازه غوزه به رقم پنبه بستگی دارد.
دانه پنبه تخم مرغی شکل به طول 7 تا 15 میلی متر و به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه است. دانه پنبه در میان سلولهای فیبری محصور شده اند. سلولهای فیبری به دو گروه تقسیم می شود یا سلولهای فیبری طویلی به رنگ کرمی کم رنگ تا سفید به طول 2 تا 5 سانتی متر که الیاف پنبه است 2 سلولهای فیبری کوتاهی به طول چند میلی متر و به رنگ خاکستری که کرک نامیده می شود. وزن هزار دانه پنبه 90 تا 160 گرم است و الیاف 30 الی 40 درصد وزن کل وش را تشکیل می دهد.
بیشتر ارقامی که امروزه در جهان کاشته می شود به گونه G.hirsutum تعلق دارد ارقام این گونه دارای غوزه های بزرگ و عملکرد بالا و الیافی با طول متوسط است از مهمترین ارقامی که می تواند در نواحی گرم و خشک عملکرد بالایی داشته باشد رقم پر محصول ورامین است که برای کشت و کار در حوالی تهران، ورامین و گرمسار مناسب است.
عملیات قبل از تهیه زمین در پنبه:
شروع کار برای کشت پنبه را باید از پخش کردن کود دامی در زمین دانست. پنبه را معمولاً پس از گیاهانی که از گیاهانی که کود سبز آنها به زمین بر گردانده می شود کشت می شوند مثل شبدر ، زمینی را که برای کشت پنبه درنظر دارند در زمستان مقدار 20 تا 30 تن درهکتار کود دامی می دهند باید سعی شود کود دامی تا حد امکان پرسیده باشد و به خوبی و بطور یکنواخت درزمین پخش گردد.
یخ آب زمستانی
پس از از پخش کود دامی باید زمین را در زمستان یخ آب داد، یخ آب معمولاً در ماه دی داده می شود.
یخ آب زمستانی به کنترل آفات و امراض کمک می کند همچنین با یخ زدن زمین به حجم آن افزوده شده اکسیژن گیری خاک بهتری می شود و زمین نیز باری شخم خوردن در بهار آماده می گردد. یخ آب زمستانی یکی از کارهای مهم زراعی می باشد که اجرای آن کمک زیادی به عواملی که در بالا ذکر شد می کند.
عملیات تهیه زمین
عملیات تهیه زمین معمولاً با اجرای شخم عمیق شروع می شود در اوایل بهار( فروردین ) زمینی را که قبلاً کود را می داد. و یخ آب داده اند وقتی خاک زمین در عمق 30 سانتی متری گاورو شد ابتدا دیسک می زنند تا حرکت تراکتور برای اجرای شخم راحتتر باشد سپس شخم زدن زمین شروع می شود باید سعی شود عمق شخم کمتر از 25 سانتی مرت نباشد و عمق شخم مطلوب بین 30 تا 35 سانتی متر است چون پنبه گیاهی است با ریشه راست و ریشه آن تا عمق زیادی در خاک فرو می رود.
پس از اجرای شخم باید زمین دیسک زده شود تا کلوخه های ناشی از شخم خرد گردید.
و زمین نیز مقداری صاف گردد پس از دیسک زمین بوسیله ماله های بزرگ زارعی Leveler Land باید خوب صاف و یکدست شود تا شیب ملایمی نسبت به جهتی که آبیاری انجام می شود داشته باشد.
پس از تسطیح زمین نوبت به ایجاد فارد یا جوی و پشته درزمین می شود جوی پشته های ایجاد شده باید به فاصله های 40 تا 50 سانتی متر از یکدیگر باشد. پس از ایجاد جوی و پشته نوبت به ایجاد جوی های اصلی در زمین می شود و کرت بندی زمین که این آخرین کار در تهیه زمین است.
روش کاشت پنبه:
روش کاشت پنبه به دو نوع است بدین صورت که در زمینهایی که سالهای زیادی است در آنها کشت و کار صورت می گیرد و به اصطلاح آباد هستند بوسیله ردیف کار پنبه که به تراکتور وصل می شود کشت صورت می گیرد در این نوع کشت فاصله ردیفهای از هم 40 سانتی متر و فاصله بوته از هم 15 تا 20 سانتی متر خواهد بود. درپشت سر دستگاه ردیف کار یک فاروئر برای ایجاد جوی و پشته وجود دارد.
در روش دوم که در زمینهایی که هنوز مقداری شور هستند و تازه شروع به کشت در آنها شده صورت می گیرد کشت بدین صورت می باشد که ابتدا جوی و پشته ایی با فاصله 50 سانتی متر از یکدیگر ایجاد شده پس از آبیاری اولیه ( خاک آب ) اقدام به کشت دردو طرف جویچه ها با دست می شود بدین صورت که بوسیله بیل در بالای داغ آب گودالی ایجاد و 2 تا3 عدد دانه پنبه در بر گودال قرار می گیرد در این روش فاصله بوته ها از یکدیگر تقریباً 20 سانتی متر خواهد بود. روشهای کشت دیگری نیز برای پنبه وجود دارد که در این شرکت از آنها استفاده نمی شود.
مقدار بذر لازم برای هر هکتار پنبه 40 کیلو گرم می باشد.
تاریخ کاشت
تاریخ کاشت پنبه در منطقه گرمسار معمولاً بعد از رفع خطر سرمای بهاره و همچنین بارانهای شدید بهاره که موجب سله بستن و سبز نشدن پنبه می شود است.
پنبه در دمای 15 درجه سانتی گراد جوانه زنی خود را شروع می کند اما بهترین درجه حرارت برای جوانه زنی پنبه حدود 30 در جه سانتیگراد است. بهترین زمان برای کشت پنبه زمانی است که درجه حرارت میانگین شبانه روز به 15 درجه سانتیگراد رسیده باشد.
با توجه به مسائل ذکر شده در بالای بهترین تاریخ کاشت پنبه در این منطقه از اواسط اردیبهشت در زراعتهای هر اکشت تا اواخر خرداد در زراعتهای کرپه است.
عملیات داشت
پس از کاشت پنبه نیاز به عملیاتی مثل : واکاری- آبیاری ، وجین و سله شکنی، تنک کردن، کوددهی – سمپاشی و مراقبت از بوته ها می باشد که به آنها عملیات داشت گویند.
آبیاری
پس از کاشت که معمولاً بصورت خشکه کاری است باید آبیاری صورت گیرد.
آبیاری اول را خاک آب گویند که بسیار حساس است و زمین باید یکنواخت آب نخورد تا سبز شدن بوته ها نیز یکنواخت باشد پس از آبیاری اول به فاصله یک هفته آبیاری دوم و بعد از یک هفته دیگر آبیاری سوم صورت می گیرد پس از آبیاری سوم و سبز شدن کامل بوته ها و واکاشت ها نیاز آبی پنبه کم شده و فواصل آبیاری را به دو هفته افزایش می دهند تا زمان گلدهی ، حساس ترین مرحله آبی پنبه است و نیاز به آب برای بارور شدن گلهای پنبه در این مرحله زیاد است به این منظور از زمان شروع گلدهی فواصل آبیاری دوباره به هفته ای یکبار می رسد تا پایان آبیاری که در زراعتهای براکشت اواسط شهریور می باشد و در زراعتهای کرپه پایان آبیاری اواخر تا اوایل مهر ماه است.
واکاری یا واکاشت
واکاری یکی از عملیات مهم داشت می باشد که در نقاطی که بوته های کشت اول سبز شده صورت می گیرد. این کار معمولاً پس از آبیاری دوم انجام می شود یعنی زمین را دوباره آب می دهند و در نقاطی که بوته های سبز نشده است شورع به واکاری می کنند. این کار بوسیله کار کرد و با دست صورت می گیرد و کمک به یکنواخت سبز شدن زمین می کند. پس از واکاری زمین را آبیاری می کنند تا واکاری نیز سبز شود.
بعضی مواقع نیز واکاری ممکن است بدلیل خشک شدن بوته ها در اثر سرمای دیررس بهاره با بارانهای شدید باشد.
برداشت پنبه
برداشت آخرین مرحله از عملیات کشاورزی پنبه می باشد که دقت در آن و برداشت به موقع و صحیح آن نقش مهمی در افزایش عملکرد دارد.
غوزه ها هنگامی کاملاً رسیده هستند که شکفته بود. و دیواره های تخمدان مایل به زرد باشد. فاصله زمانی بین رسیدن اولین غوزه تا آخرین غوزه زیاد است بنابراین نمی توان صبر کرد تا تمام غوزه ها را یکباره برداشت نمود و باید این کار را طی 2 تا 3 مرحله انجام داد.
در ایران کار برداشت پنبه بیشتر با دست انجام می گیرد اولین چین پنبه را معمولا وقتی نیمی از غوزه ها رسیدند انجام می دهند هر کارگر بسته به زمین و میزان محصول در روز 30 تا 70 کیلو گرم وش برداشت می کند مابقی غوزه ها را در یک یا دو چین دیگر برداشت می کنند.
در زراعتهای مکانیزه پنبه با دو نوع دستگاه به نام غوزه چین و پنبه چین برداشت می شود. غوزه چین مجهز به چنگکهایی است که غوزه را برداشت کرده و نیمه چین فقط پنبه را برداشت می کند. برداشت مکانیزه احتیاج به ضرورتهایی دارد که یکی از آنها عاری بودن مزرعه از علفهای هرز است که موجب اختلال در برداشت می گردد همچنین برگها نیز باید حذف گردد اگر چه خود برگهای در اثر پیری ریزش می کنند اما باید این عمل را تسریع کرد تا غوزه ها در معرض آفتاب قرار گرفته و زودتر برسند برای این کار می توان از علف کش گراماکسون که برگ را بطور متصل به بوته خشک می کند استفاده کرد. همچنین می توان از موارد برگ ریز نیز استفاده کرد مواردی مثل مکرات کلسیم که برگهای از بوته جدا کرده و کار برداشت مکانیزه را تسهیل می کند.
حاصلخیزی گوگرد و بورون در پنبه:
کمترین و محدودترین موادغذایی برای تولید پنبه، نیتروژن، پتاسیم و فسفر هستند. اما در خاکهای Delta حاصلخیزی گوگرد و boron (بوره) نیز برای ایده آل شدن محصول پنبه اهمیت دارد. گوگرد، برای تولید اسیدآمینه ها در گیاه پنبه مورد نیاز است. اسید آمینه برای ساخت پروتئین ها و آنزیم ها مورد استفاده قرار می گیرد. تقریباً 3% از بافت گیاه از گوگرد تشکیل شده بورون یک میکرونیوترینت است چون جزیی از ساختمان دیواره سلولی است و فقط 2/0% از ماده گیاه را تشکیل می دهد. بسیاری از کشاورزان نمونه خاک را از نظر گوگرد و بورون آزمایش نمی کنند. یک دلیل آن است که بیشتر آزمایشگاه های تست خاک این اجزاء را در آنالیز استاندارشان ندارند. برای آزمایش گوگرد باید 10-5 دلار هزینه اضافی پرداخت شود.
رسوب و ذخیره گوگرد در اثر ریزش باران
در گذشته این ایده رایج بود که گوگرد کافی در اثر ریزش باران یا تجزیه مواد آلی در دسترس گیاه قرار می گیرد. مشخص شده که این ایده حقیقت ندارد. ممکن است افزایش آلودگی هوا میزان گوگرد مورد نیاز را در بعضی مناطق آمریکا تا حدی تامین کند. یکی از اهداف Us clean Air Act در سال 1970 کاهش میزان باران اسیدی بود. با هماهنگی با آژانس حفاظت محیط زیست در مورد میزان استاندارد تولید گاز دی اکسید گوگرد، بسیاری از کارخانجات و موسسات در ایالات متحده از زغال سنگ معمولی غرب ایالات متحده که گوگرد کمی دارد استفاده کنند. زغال Wyoming Powder River Basin، 6% گوگرد و زغال ایلی نویز 8/4% گوگرد دارد.
دانشمندان در برنامه اصلی حفاظت جوّ که مرکز فرماندهی آن در champaigl در ایلی نویز است، میزان ذخیره را در نقاط مختلف کشور اندازه می گیرند. بیشترین مقدار گوگرد طی ماه های زمستان که بیشترین بارندگی وجود دارد، ذخیره می شود. ذخیره گوگرد در میزوری، طی دهه گذشته تقریباً 30% کاهش یافته است. بین سالهای 91-1989، ذخیره سالیانه گوگرد، 30-22 پوند به ازاء هر acre (واحد سطح) کاهش یافته است. این کاهش طی سالهای 2003-2001، 20-15 پوند به ازاء هر acre بوده است. علائم کمبود گوگرد شبیه به نیتروژن است. استفاده از مقادیر بیشتر کود نیتروژن دار نخواهد توانست گیاهانی را که دچار کمبود گوگرد هستند به رنگ سبز برگرداند.
توصیه هایی در مورد حاصلخیزی از نظر گوگرد:
استفاده از کودهای گوگردی در خاکهای ماسه ای (قابلیت تبادل کاتیون کمتر از 5/6 CEC) که کمتر از 5/7 در میلیون گوگرد دارند، توصیه می شود. مقدار مناسب کود پنبه برای خاکهای کم گوگرد، 18-12 پوند به ازاء هر arne استفاده می شود. در یک آزمایش 3 ساله روی خاکهای ماسه ای درمالدن، تیپتون دیل، سلیت لوم در پورتاگویل مقدار سولفات آمونیوم، گوگرد المنتی و سولفات کلسیم gjpsum) اندازه گیری شدند. در همه موارد استفاده از گوگردی در مقایسه با عدم استفاده از آن محصول پنبه را افزایش داد. اما گوگرد در خاک رس و شن باعث افزایش محصول پنبه نشد. بیشترین میزان محصول در کلارکتون با استفاده از سولفات آمونیوم و سولفات منیزیم بدست آمد.
نمونه گیری از ساقه پنبه:
مصرف کودهای گوگردی نسبت نیتروژن به گوگرد (N/s) را در ساقه های گیاه پنبه ای که گلهای آن باز شده اند و در خاکهای ماسه ای نرم مالدن می روید کاهش می دهد. اگر این نسبت کمتر از 20 باشد، محصول پنبه افزایش نمی یابد. برای تهیه نمونه جهت آزمایش، 25-20 ساقه از هر زمین جمع آوری می شود. از یک برآمدگی در محل برگهای فوقانی گیاه تا 4 برآمدگی به طرف ماشین را حساب کرده ساقه را از این محل جدا کنید. برگ ها را دور بریزید و ساقه را در یک پاکت کاغذی قرار دهید مشخصات مزرعه را روی پاکت بنویسید.
کمبود بورون در پنبه:
حاصلخیزی از نظر بورون با کمک به انتقال کربوهیدرات ها از برگها به میوه باعث افزایش غوزه های پنبه باز و بسته می شود. کمبود این ماده در پنبه باعث ایجاد حلقه های تیره بر روی ساقه و کوتاه شدن برآمدگی ها می شود. در حقیقت این علائم در مزارع پنبه مورد توجه قرار نمی گیرند. ریختن غوزه های پنبه و hard locks نیز می تواند در اثر کمبود بورون باشد.
کمبود شدید می تواند منجر به سفت شدن کاسبرگ ها در اطراف گل و عدم باز شدن آن شود. بسیاری از عددی که مربوط به کمبود بورون هستند با مشکلات دیگر اشتباه گرفته می شوند. کاهش حفظ غوزه پنبه ممکن است ناشی از هوای خشک یا ابری باشد یا ناشی از آفات گیاهی، یا کوتاه شدن برآمدگی ها و استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاه بورون با تسهیل انتقال کربوهیدرات های ساخته شده در برگ به سایر قسمت های گیاه، حفظ غوزه را بهبود می بخشد. کمبود شدید بورون باعث سفت شدن کاسبرگها و باز نشدن غوزه می شود. اگر برای استفاده از کود بورون تا بعد از بروز علائم کمبود صبر کنیم، محصول پنبه کاهش می یابد. توصیه هایی در مورد کودهای بورون: اگر سطح بورون خاک کمتر از 5/0 در میلیون بود از بورون استفاده کنید. برای خاکی که مقدار بورون آن در آزمایش 5/0-26/0 ppm بوده، 1 پوند بورون به ازاء هر acre استفاده کنید. متوسط اگر طبق آزمایش مقدار بورون 25/0-0 ppm باشد، 2 پوند بورون به ازاء هر acre استفاده کنیم (کم) بیشترین پاسخ دهی محصول پنبه به کودهای بورون زمانی رخ می دهد که PH خاک بالای 6 باشد.
مخلوط کردن بورون و اسپری فولیار
فروشندگان کود ممکن است بورون را به سایر کودها اضافه کند. برای یک کود که از نظر بورون 5/20% باشد، مثل Solubor Tm که بسیار در آب محلول است حدود 5 پوند Solubor برای خاک دارای مقادیر متوسط بورون، و 10 پوند برای خاک دارای مقادیر کم بورون مورد استفاده قرار می گیرد. راه دیگر استفاده از اسپری فولیار (برگی) B همراه باحشره کش یا تنظیم کننده رشد گیاه، به میزان 1 پوند بورون به ازاء هر acre می باشد که در اوایل زمان گل دادن و به دفعات 3 تا 5 بار و در فواصل هفتگی مصرف می شود.
منابع
www.Garmsarnews.come
برگرفته از مقاله لاتین
با تشکر از توجه شما