حسابداری ناب
مقدمه
شاید اولین چیزی که پیرامون ناب و ناب بودن ، ما و شما را وسوسه می کند، طلای ناب باشد. طلایی خالص، بدون هرگونه ناخالصی. اما بحث ما طلای ناب نیست، گویی این که هر چیز ناب، ارزشهای خاص خود را دارد.
اینک حسابداری ناب،
حسابداری ناب با مفاهیمی چون تفکر، دیدگاه، تولید و دیگر مفاهیم ناب سر و کار دارد و گاه حتی با این مفاهیم توصیف می شود.
واژه ناب که معادل لین برابر گذاری شده،هر موضوع ناب بر حذف حشو و زاواید تاکید دارد. برای مثال، گوشت لخم، یعنی گوشت بدون چربی، استخوان و دیگر زواید.
تفکر ناب :
تفکر ناب بر ریشه کن کردن هرگونه اتلاف منابع و ایجاد ارزش آفرینی برای سازمان بنا شده است. تفکر ناب نگرشی است برای افزایش بهره وری، ارزش آفرینی مستمر و حداقل کردن اتلاف منابع
به عبارتی دیگر تفکر ناب عبارت است از:
حداکثر کردن کارایی عملکرد
حداکثر کردن ارزش محصول یا خدمت نهایی
کاهش اتلاف منابع
فرایند ها با منابع کمتر، تجهیزات کمتر، زمان کمتر و فضای کمتر همراه است و بر دستیابی به بیشترین و بهترین نتایج تاکید دارد.
مواردهای هفت گانه اتلاف
1 – تولید اضافی ( پیش از دریافت تقاضا)
2 – انتظار (برای گام بعدی فرآیند یا خرابی ماشین )
3 – حمل و نقل (مواد غیرضروری)
4 – پردازش بیش از حد قطعات به خاطر طراحی ضعیف ابزار یا قطعه
(Overprocessing)
5 – موجودی ها ) مواد اولیه ، نیمه ساخته ، محصول ، در راه )
6 – حرکات غیرضروری کارکنان (برای ابزار یا قطعه یا …)
7 – تولید قطعات معیوب
اصول تفکر ناب
1 – تعیین ارزش محصول ازدیدگاه مشتری(value)
2 – شناسایی جریان ارزش محصول(value stream)
جریان ارزش = کلیه اعمال ضروری برای :
ارائه یک محصول جدید ( از ایده تا ورود به بازار)
مدیریت اطلاعات ( از سفارش گیری تا تحویل محصول)
تبدیل فیزیکی ( از مواد اولیه تا محصول نهایی)
3 – ایجاد حرکت بدون وقفه در این ارزش(flow)
موانع ایجاد حرکت : تفکر دسته و صف + تفکر بخشی نگر(فانکشن نگر)
4 – ایجاد امکان کشش در زنجیره(pull)
ساخت آن چیزی که مشتری نیاز دارد و سفارش می دهد
5 – تعقیب کمال (perfection)
شفافیت + بهبود مستمر
جریان ارزش
پس از جنگ جهانی اول هنری فورد و آلفرد السون (مدیر جنرال موتورز) تولیدات صنعتی جهان را از قرون تولید دستی که شرکتهای اروپایی رواج داده بودند، به سر آوردند و به عصر تولید انبوه کشاندند و با ترویج این شیوه تولید در تمام صنایع کشورآمریکا رهبر جدید شیوه های تولیدی گردید و صنعت خودرو سازی موتور و قلب تپنده اقتصاد این کشور شد.
همچنین تولید ناب در سالهای پایانی جنگ جهانی دوم توسط تا ای چی اهنو (Taichi ohno) و ای جی تویودا (Eiji toyoda) در شرکت خودرو سازی تویوتا در کشور ژاپن مطرح گردید . بحث تولید ناب در سال 1970 توسط جیمز ووماک و همکارانش در دانشگاه MIT در قالب یک کار تحقیقی با عنوان "ماشینی که جهان را تغییر داد" منتشر گردید . او و همکارانش تولید ناب را تقریباً به عنوان ترکیبی از مدل تولید سنتی (FORD) و کنترل اجتماعی در محیط تولید ژاپنی می شناسد.
پیشینه تولید ناب :
تولید ناب در مقایسه با تولید انبوه، هر چیز را به میزان نکته مورد استفاده قرار می دهد، این شیوه تولید، نیروی انسانی موجود در کارخانه، فضای لازم برای تولید،سرمایه ای که مصرف ابزار آلات می شود، نیروی مهندسی لازم برای به وجود آوردن محصول جدید و زمان مورد نیاز برای ساخت محصول جدید را به نصف تقلیل می دهد همچنین در تولید ناب موجودی “Inventory” مورد نیاز به کمتر از نصف می رسد، عیب بسیار کمتر می شوند و محصولات با تنوع فزاینده تولید می شوند. بنا بر بحث بالا تولید ناب و سایر شیوه های تولیدی با صنعت خودرو سازی گره خورده است و برای توصیف شیوه تولید ناب نیاز به بررسی سه شیوه تولید دستی، تولید انبوه و تولید ناب است.
مشخصه های تولید دستی
1 – تولید محصول طبق سفارش مشتری
2 – انعطاف زیاد
3 – کارگران بسیار ماهر
4 – ابزار و ماشین آلات ساده اما چند کاره
5 – حجم پایین تولید
6 – قیمت بالای محصول
7 – تقسیم ناچیز در فعالیت ها
مشخصه های تولید انبوه
1 – تعویض پذیری کارگر
2 – وجود نیروی غیر مستقیم فراوان
3 – وجود محافظین ( بافر) برای مقابله با اختلال
– کارگر اضافی
– موجودی اضافی
– فضای اضافی
4 – انعطاف کم
5 – ماشین الات وتجهیزات تک منظوره
6 – مشارکت ناچیز کارگر در بهبود فرآیندها
مشخصه های تولید انبوه(ادامه)
7 – قیمت پایین محصول ( نسبت به تولید دستی )
8 – تقسیم کار شدید در مهندسی
– ارتباط کم بین آنها
– ارتباط کم با بخش تولید و کارگاه
9 – زمان آموزش کوتاه
عناصر تولیدناب شامل :
بهبود مستمر
ضایعات صفر /تولید بهنگام
سیستم کششی تولید به جای سیستم فشاری تولید
مسئولیت های غیر متمرکز /وظایف یکپارچه شده
سیستم کنترل جی دوکا ( JIDOKA )
تولید کششی در برابر تولید فشاری
تولید کششی : انجام فعالیتها بر مبنای تقاضای مشتری
تولید فشاری : انجام فعالیتها بر مبنای پیش بینی تقاضا
تولید ناب ترکیب کشش و فشار در یک زنجیره عرضه را پیشنهاد می کند.
مرز فعالیتهای کششی و فشاری
مثال : شرکت مونتاژ کامپیوتر سفارشی Dell
کاربرد مفهوم کشش در کارگاه :
هر ایستگاه ، مشتری ایستگاه قبلی است
مشخصه های تولید ناب
1 – تلاش جهت حذف هرگونه اتلاف منابع
2 – تکریم انسان
3– گسترش مرز کارخانه بنحوی که شامل مشتری و تامین کنندگان شود
4 – مشتری گرایی و انعطاف پذیری لازم جهت پاسخ به نیاز مشتری
5 – گسترش قابلیت های نیروی انسانی و بهره گیری از آن
6 – کار گروهی
7 – بهبود مستمر
8 – نگرش و سازماندهی فرآیندی
هدف گذاری در تولید ناب
هدف گذاری در تولید ناب :
رسیدن به کمال در تولید
برخی اهداف تولید ناب :
1 – موجودی صفر
2 – ضایعات صفر
3- زمان آماده سازی صفر
4 – حمل و نقل صفر
5 – از کارافتادگی ماشین آلات صفر
6 – لیدتایم صفر
حسابداری ناب
حسابداری ناب اصطلاحی کلی است برای تغییراتی که در سیستم ها ،رویکرد ها و مفاهیم حسابداری یا سنجش عملکرد فرایند های مدیریت سازمان در حمایت و پشتیبانی از تفکر و تولید ناب ،ضرورت می یابد ،
اغلب سازمانهائی که رویکرد تولید ناب را برگزیده اند دیری نمی پاید که در می یابند، فرایندها و روشهای مدیریت حسابداری ایشان با سیستم جدید هماهنگ نیست. علت این امر آن است که روشهای مدیریت و حسابداری سنتی برای پشتیبانی از سیستم تولید سنتی بر مبنای تفکر تولید انبوه طراحی شده اند. تولید ناب قواعد تولید انبوه را می شکند و روشهای مدیریت و حسابداری سنتی را در بهترین حالت، نامناسب می نماید و معمولاً با تغییرات ناب در سازمان در تضاد است.
بر پایه تعریف دیگر ،حسابداری ناب ،حسابداری موسسات ناب است .
حسابداری ناب :
ابزار گزارشکری تولید ناب است
دستیابی به عملکرد بهتر در مورد فعالیت های شرکت را فراهم می آورد
از شاخص های غیر مالی (در کنار مقیاسهای مالی ) استفاده می کند
هزینه ها را گروه بندی و آنها را از طریق جریان ارزش سازماندهی می کند
lean manufacturing ,non financial performance measures ,and (( financial performance
اهداف حسابداری ناب:
ارائه اطلاعات مربوط ،قابل اتکا ،دقیق و قابل فهم جهت اعمال تغییرات مستمر در کل فرایندهای سازمان تا تصمیماتی توسط مدیران اتخاذ شود که ارزش آفرینی رشد ،سودآوری و افزایش جریانات نقدی را برای شرکت درپی داشته باشد.
استفاده از ابزارهای حسابداری ناب در راستای حذف کارهای غیر ضروری موجود در سیستم حسابداری شرکت.
پیروی کامل از اصول عمومی پذیرفته شده در حسابداری ،گزارشگری قانونی برون سازمانی و گزارشات درون سازمانی مورد نیاز.
حمایت از فرهنگ ناب از طریق به کارگیری کارکنان آموزش دیده ،فراهم آوردن اطلاعات مربوط و دقیق و پشتیبانی از فرایند بهبود مستمر عملیات در کلیه سطوح سازمانی .
مزایای حسابداری ناب:
حسابداری ناب،منجر به افزایش فروش واحد تجاری می شود .
حسابداری ناب ،اثرات مالی ناشی از پیشرفت ناب را شناسایی می نماید.
حسابداری ناب، منجر به صرفه جویی در هزینه ها و کاهش جریانات نقدی خروجی می شود.
حسابداری ناب ،منجر به پیشرفت ناب بلند مدت از طریق تمرکز بر اطلاعات ،اندازه گیری ها و ارزیابی ها می شود.
راهکارهای حسابداری ناب
حذف فعالیت های زائد
تدوین معیارهای سنجش عملکرد از بخش های کوچک درون سازمانی (سلول) آغاز می شود
تشکیل گروه بهبود مستمر و فراهم آوردن معیارهای جریان ارزش برای آنان
ابزار تحلیلی برای نشان دادن آثار ناب نسبت به منابع مصرفی
موانع حسابداری ناب :
موانع فردی
حرفه ای
علمی و سازمانی
موانع آموزشی
فرضیات ناب :
اجرای فعالیت های ناب باعث کاهش مدت زمان ساخت می شود .
اجرای فعالیت های ناب باعث بهبود کیفیت محصول می شود
زمانی که در تولید ناب عوامل حمایتی مثل موجودی و سایر عوامل کنترل کننده کیفیت تولید در دسترس نباشد کارگران باید توانایی و اختیار تصمیم گیری داشته باشند.
(lean manufacturing ,non financial performance measures ,and (financial performance
نتیجه گیری:
در حالیکه حسابداری ناب هنوز مراحل پیشرفت را می پیماید، اکنون این باور وجود دارد که رویکردی استاندارد به سوی حسابداری، کنترل و اندازه گیری در حال شکل گرفتن است. این اصول، رویه ها و ابزار حسابداری ناب، در گستره وسیعی در شرکت ها اجرا و گام هایی متنوع در جهت حرکت به تغییرات ناب برداشته شده است. این روش ها می تواند در جهت رفع نیاز های خاص هر شرکت به سادگی تعدیل شود و در عین حال با ضوابط گزارشگری مالی برون سازمانی کم و بیش مطابقت داشته باشد.
حسابداری ناب، خود ناب است، دارای موارد اتلاف منابع ناچیزی است و وقت مسئولان حسابداری و مالی را آزاد می سازد، به گونه ای که بتوانند به جای اتلاف وقت، فعالانه در فرایند تغییرات ناب مشارکت نمایند.
شرکتهایی که از حسابداری ناب استفاده می کنند، از اطلاعات بهتری برای تصمیم گیری برخوردارند، گزارشهای ساده و به موقعی که به روشنی برای همه افراد شرکت قابل درک است، در دسترس قرار دارند، آثار مالی واقعی تغییرات ناب را ارائه می کنند و بر ارزش های ایجاد شده برای مشتریان تاکید دارند. در نهایت این که حسابداری ناب به گونه ای فعال، تغییرات ناب را به حرکت در می آورد. پیامد این موارد، کمکی موثر در رشد و توسعه شرکت است، ارزش بیشتری برای مشتری قائل می شود و خالص جریان ورودی وجه نقد و ارزش مورد نظر ذی نفعان و مالکان را افزایش می دهد.
در پایان، بر این نکته زیبا تاکید می شود که:
مفهوم ناب
سفری است مستمر
نه مقصودی در دسترس
و رویه ای اجرایی است
نه صرف یک نظریه!
با تشکر از توجه شما پایان