جنسیت و فیزیولوژی جنسیت
اهداف این جلسه
انواع جنسیت چیست و نسبت جنسی چگونه تعیین می شود؟
ژن های و ترکیبات کنترل کننده جنسیت کدامند؟
تمایز گنادها و اختلالات جنسی چگونه اتفاق می افتد؟
اهمیت کنترل هورمونی تولید مثل چیست؟
هورمون های کنترل کننده تولید مثل کدامند؟
چه هورمون ها و پپتیدهایی در فولیکول ها ی تخمدانی شناسایی شده اند؟
نقش پروستاگلاندین ها در تولید مثل چیست؟
جنسیت و انواع آن
از نظر بیولوژی جنسیت مجموعه ای از ساختارها و ویژگی های فیزیولوژیکی است که نر و ماده را از هم متمایز می کند.
دسته بندی انواع جنسیت:
جنسیت ژنوتیپی
جنسیت گنادی
جنسیت فنوتیپی
جنسیت قانونی
نسبت جنسی
انواع نسبت های جنسی:
نسبت نرها به ماده ها در زمان لقاح (نسبت جنسی اولیه)
نسبت نرها به ماده ها در زمان تولد (نسبت جنسی ثانویه)
نسبت نرها به ماده ها پس از رسیدن به سن بلوغ (نسبت جنسی ثالثیه)
مهمترین عوامل تغییر دهنده نسبت جنسی
گونه
نژاد
فصل و تغذیه
سن مادر
نوبت زایش
بسامد انزال
مهمترین ژن ها و ترکیبات تعیین کننده جنسیت
ژن SRy
فاکتور تعیین کننده بیضه (TDF)
ژن های موثر بر تمایز بیضه ها در روی کروموزم X
ژن H-Y
ژن Dax1
فاکتور تعیین کننده تخمدان (ODF)
فاکتور تشکیل فولیکول ها و تمایز بهنجار تخمدان
تمایز گنادها و دیگر اندام های تولید مثلی
گنادهای آغازین در نزدیکی کلیه ها شکل می گیرند.
شکل گیری سلول های جنسی آغازین از لایه درونی کیسه زرده
انتقال سلول های جنسی آغازین به گنادها:
حرکت آمیبی
جذب شیمیایی
انتقال نا فعال
تمایز گنادها و دیگر اندام های تولید مثلی
تمایز بیضه ها همواره زودتر از تخمدان ها انجام می شود.
عوامل تمایز دهنده بیضه ها
سلول های جنسی آغازین
سلول های اپیتلیوم سیلومیک
سلول های مزنکایم
تولید هورمون AMH توسط سلول های سرتولی
تمایز گنادها و دیگر اندام های تولید مثلی
نقش تستوسترون و دای هیدروتستوسترون
مهاجرت سلول های جنسی آغازین به گنادهای ماده در دو مرحله:
تشکیل رشته های جنسی اولیه
تشکیل رشته های جنسی ثانویه
ناهنجاری های فنوتیپی تولید مثلی
هرمافرودیت واقعی (بز و خوک)
هرمافرودیت غیر واقعی
نشانگان ترنر (XO)
نشانگان کلاین فلتر (XXY یا XYY)
نشانگان فنوتیپ ماده همراه با بیضه
فری مارتینیسم
کنترل فرآیندهای تولید مثل در بدن
تاثیر عوامل مختلف بر فرآیندهای تولید مثل:
هورمون ها
فاکتورهای رشد
عوامل محیطی
هورمون های کنترل کننده تولید مثل
گنادوتروپین ها:
FSH
LH
هورمون های تخمدانی
دیگر هورمون ها
هورمون های کنترل کننده تولید مثل
الگوی تراوش گنادوتروپین ها:
تراوش تونیک
تراوش سرژی
هورمون های کنترل کننده تولید مثل
فرضیه دو سلولی دو هورمونی
هورمون های تخمدان
تخمدان ها هورمون های مختلفی تولید می کنند:
هورمون های استروئیدی
استروژن ها
پروژستین ها
تستوسترون
هورمون های تخمدان
هورمون های پپتیدی
اینهبین
فالی استاتین
آکتیوین
ریلاکسین
اکسی توسین
هورمون های تخمدان
پروستاگلاندین
PGF2α
PGE2
هورمون های تخمدان
استروژن های تخمدان انواع مختلفی دارند:
استرادیول 17- بتا *
استرون
استریول
استروژن ها دارای آثار مختلفی هستند:
ایجاد رفتار جفت گیری در جنس ماده (فحلی)
رشد دوره ای اندام های تولید مثلی
هورمون های تخمدان
رشد کانال های شیر در پستان
ظاهر شدن علایم ثانویه جنسی
تحریک انقباض در ماهیچه های رحم
گشاد شدن سرویکس و لگن در زمان زایش
اثرات متابولیکی بر ماهیچه و استخوان
داشتن خاصیت از بین بردن جسم زرد یا لوتیوترپیک
هورمون های تخمدان
پروژستین ها بنام پروژستاژن یا پروژستوژن:
پروژسترون *
17-هایدروکسی پروژسترون
20- بتا دای هایدروپروژسترون
هورمون های تخمدان
مهمترین آثار فیزیولوژیک پروژسترون عبارتند از:
سرکوب رفتار فحلی، در غلظت های بالا
کمک به تاثیر استروژن بر رفتار فحلی، در غلظت های اندک
رشد و نمو بافت های ترواشی پستان
مهار انقباض های ماهیچه های صاف رحم (بویژه در زمان آبستنی)
تحریک فعالیت های ترواشی غده های رحم برای تولید هیستوتروف
هورمون ها و پپتیدهای مایع فولیکولی
هورمون های مختلف مایع فولیکولی تخمدان :
تستوسترون و استروژن
پروژسترون
GnRH
LH و FSH
پرولاکتین
هورمون ها و پپتیدهای مایع فولیکولی
PGF2α و PGE2
اینهبین، آکتیوین و فالی استاتین
انسولین و IGF
پپتید مهار کننده تکامل اووسیت (OMI)
پپتیدهای LS، LI، FSH-receptor binding inhibitor، Gonadostatin، Gonadocrinin
هورمون های بیضه
در بیضه ها هورمون هایی استروییدی متنوعی تولید می شوند:
آندروژن ها (هورمون های جنسی نر)
استرادیول
پروژسترون
آکتیوین
اینهبین
هورمون های بیضه
اثرات تستوسترون به عنوان مهمترین هورمون آندروژنی:
رشد و فعالیت لوله های اسپرم ساز، اپیدیدیمیس و دیگر لوله های تناسلی
رشد و فعالیت غده های تناسلی پیوست
پیدایش رفتارهای جنسی
پیدایش علایم جنسی ثانویه
هورمون های بیضه
فعالیت ماهیچه های دارتوس در اسکرتوم
تمایز اندام های جنسی نر در رویان
اسپرم سازی و تحریک فعالیت سلول های سرتولی
تنظیم ترواش گنادوتروپین ها
هورمون های آدرینال
هورمون های دخالت کننده در فعالیت تولید مثلی حیوانات نر و ماده.
تاثیر گلوکوکورتیکوییدها برای رشد پستان و سنتز شیر در مادران.
کورتیزول جنینی
هورمون های جفت
استروژن ها
پروژستین ها
پروستاگلاندین ها
ریلاکسین
هورمون های لوتیوتروپیک
هورمون های لاکتوژنیک
هورمون های جفت
هورمون های لوتیوتروپیک و لاکتوژنیک تولید شده در جفت:
گنادتروپین کوریون انسان (hCG)
گناوتروپین کوریون اسب (eCG یا PMSG)
گنادوتروپین های جفت گوسفند، خوکچه هندی و میمون
لاکتوژن جفتی در گاو، گوسفند، بز، انسان، موش، موش صحرایی
نقش پروستاگلاندین ها در تولید مثل
شناسایی پروستاگلاندین ها در منی
نقش پروستاگلاندین ها در تحریک ماهیچه های صاف واژن یا رحم
تاثیر PGF2α در نرها بر تراوش هورمون LH و تستوسترون
تاثیر PGF2α بر پس روی جسم زرد
نقش پروستاگلاندین ها در تولید مثل
تاثیر پروستاگلاندین های E1 و E2 در گاو
تاثیر پروستاگلاندین های تخمدان بر تخمک ریزی
نقش پروستاگلاندین ها در فرآیند بیرون آمدن بلاستوسیست از زوناپلوسیدا و رشد و نمو بلاستوسیست
دخالت پروستاگلاندین ها در فرآیند زایش
نقش پروستاگلاندین ها در تولید مثل
در گوسفند و هامستر یکی از پروستاگلاندین ها بنام پروستاسایکلین (PGI2) در گشاد شدن رگ ها و افزایش جریان خون دخالت دارد.
پروستاسایکلین اثر اکسی توسین بر ماهیچه های رحم را تشدید می کند.
استفاده از پروستاگلاندین های F2α و E2 برای ایجاد سقط جنین
تاثیر فاکتورهای رشد بر تولید مثل
تاثیر ترکیبات اتوکرین یا پاراکرین دورن تخمدانی بر رشد فولیکول ها
شناسایی فاکتورهای رشد که بر رشد فولیکول ها تاثیر دارند:
IGF-I
EGF
TGFα
bFGF
اینهبین