پاورپوینت تمرین خواندن


تمرین خوا ندن
تاکید بر
لحن،آوا وآهنگ مناسب

سطوح روخوانی

گام اول:
خواندن درست وروان یک متن

گام دوم:
رعایت لحن وآهنگ متن با توجه به شرایط موجود ومتناسب با فضای حاکم بر متن

یک جلسه به آموزش خوا ندن با لحن وآهنگ منا سب اختصا ص داده می شود .فرض بر این است که دانش آموزان تا جلسه ی ششم روخوانی درس را آمو خته باشند و دراین جلسه می توان به آموزش لحن در خواندن پرداخت.

برای آموزش لحن :
ابتدا از چهار دانش آموزکه لحن خواندن متفاوتی دارندبخواهید بند اول درس را به ترتیب بخوانند ودیگران کتاب را ببندند وفقط با دقت گوش کنند.به دانش آموزان بگویید که هر متن، لحن وآهنگ خاصی دارد.متن درس اول ، متن روا یی -داستانی است ؛شما می توانیدبه دانش آموزان بگو یید متن ،داستانی است .لحن متن روایی ،آهنگی نرم وملایم داردکه شنونده را مشتاق ومنتظرشنیدن بقیه ی ماجرا می کند.

نکاتی که در خواندن
متن روایی مهم هستند:

1.درلحن روایی از تک لحنی خواندن متن پرهیز کنید وبه تناسب شخصیت هابه تغییر های مناسب آهنگ توجه کنید.

2. رعایت سرعت مناسب خواندن
در تاثیر گذاری،مهم است.

3.با رعایت دقیق فراز و فرودها ی آوایی متناسب با جریان داستان،حالت کشش وانتظار در شنونده برانگیخته می شود وبا
ایجادگسست های آوایی ووصل و د رنگ های مناسب، اورابه گوش دادن ترغیب می کنیم.

4.کلماتی راکه می خواهیدتاثیرگذارباشند،برجسته کنید.
این مطالب بارعایت «تکیه»اتفاق می افتد.

5.بهتراست درمیانه ی متن ها،حرف (وَ)به صورت _ُخوانده شودتاامتدادآوایی کلام حفظ شود.
رعایت این نکته درخواندن شعرنیزضروری است.

6.مکث کردن ازابزارهای زیبایی لحن درخواندن است که بایدبه آن توجه شود.
مکث برزیبایی خواندن تاثیرمی گذارد.

لحن و آهنگ های زبان فارسی

لحن زبان فارسی:
لحن یعنی آواز خوش و موزون نوا کشیدن صدا یا اجتماع حالت های صدا های مختلف (دهخدا ) لحن نحوه ی خواندن وبیان کردن جملات است با توجه به شرایط و فضای حاکم بر جملات کل متن انواع لحن وآهنگ کلی زبان
فارسی را می توان عبارت از موارد زیر دانست .

لحن ستایشی :
ستایش مخصوص خداوند است وشاعر یا ونویسنده در آن خداوند را به خا طر آفرینش بی همتا قدرت بی نظیر والطاف فراوانش می ستاید . بسیاری ازستایش ها را می توان درد یبا چه ها ومقدمه های کتاب های نظم ونثر
مشاهده کرد مانند آثار فردوسی وسعدی
آغازگر کتاب فارسی سوم شعری از محمود پور وهاب است. در این شعر، فرد با تواضع و فروتنی رو به روی پروردگار ایستاده است؛ بنابراین لحنی ستایشی را می طلبد.غنصر قوی در این لحن حس و عاطفه ی کلام است و نرمی و لطافت باید در خوانش آن رعایت شود.

لحن خاطره
خاطره داستان یا حادثه ای است که در خاطر انسان باقی می ماندوآن قدر برای نویسنده اهمیت داشته که آن را نوشته است
خواننده با خواندن نخستین کلمه ها وجمله ها از طریق توصیفات موجوددر متن می تواند به جریان ذهنی وفضای خوشایند یا ناخوشایند خاطرات پی ببردوحس ولحن خاصی برای آن درنظر بگیرد این کار ازطریق عنوان متن نیز انجام پذیر است
بدین ترتیب در هنگام خواندن خاطرات باید:
1-دانست که هرنویسنده ای درنوشتن خاطره لحن خاص خود را دارد
2-ممکن است خاطره به زبان محاوره نوشته شده باشد
3-با نگاه به چند جمله ی اول لحن آن را کشف کرد
4-زاویه ی دید در بیشتر خاطرات اول شخص است و خواننده باید متن را از زبان خود بیان کند
شعر «هم بازی» در کتاب فارسی سوم لحنی روایی در بیان خاطره دارد.یعنی روایتی که به صورت خاطره بیان می شود.

5-متن را روانتر از سایرمتون خواند
6-بر نام آواها و شبه جمله های تاسفی و… تاکید بیشتری شود
7-به وزن عاطفی وبار حسی جمله ها توجه نماید و به فرا خور آن لحن ها وآهنگ های خوانش خویش را تغییر دهد
در هنگام خواندن خاطرات باید:
1-دانست که هرنویسنده ای درنوشتن خاطره لحن خاص خود را دارد
2-ممکن است خاطره به زبان محاوره نوشته شده باشد
3-با نگاه به چند جمله ی اول لحن آن را کشف کرد
4-زاویه ی دید در بیشتر خاطرات اول شخص است و خواننده باید متن را از زبان خود بیان کند

لحن حماسی
حماسه به معنای داستان دلاوری وشجاعت است کسی که شعر حماسی را می خواند باید به گونه ای بخواند که این دلاوری ها را به شنونده منتقل کند

در هنگام خواندن شعر حماسی باید:
1-آهنگ شعر را که مساوی با ((تن تن –ت تن تن-ت تن تن –ت تن))(فعولن فعولن فعولن فعل)است حفظ کرد
2-کشیدن آخرین بخش کلمه ی پایانی هر مصرع (ایجاد کشش آوایی)
3-تاکید بیشتر روی صدای چرخشی (ر)
4-ادای درست و کامل تشدیدها
5-خواننده می تواند درحین خواندن متن حماسی با استفاده از حرکات دست وبدن وحتی حالت های صورت آن را ادا می کند

6-حفظ آهنگی که شاعر درشعر خود ویا در یک مصراع یا یک بیت ایجاد می کند
7-در حماسه ها غیراز توصیفات و مبالغه ها گفت وگوهایی وجوددارد که خواننده باید با درنظر گرفتن همه چیز وهمه ی ویژگی های شخصیت ها سخنانشان را با لحنی مناسب به زبان آورد
8 – حماسه ها داستان بلند کاملی هستند و انواع لحن ها را در خوددارند

9- یکی از ویژگی داستان های حماسی نامه نگاری بین افراد مختلف مانند کی کاووس به رستم است
10- پیک هار آورنگان اخبار و نامه ها هستند نیز خود لحن خاصی را می طلبند که باید به هنگام خواندن جملاتشان را
با دقت استواری احترام به شنونده و شجاعت کامل همچون سفیری سیاسی بیان کرد .
11- زاویه ی دید در حماسه ها به طور کلی سوم شخص (دانای کل ) است .
بخشی از شعر« ایران عزیز» لحن حماسی را می طلبد

لحن داستانی روایی :
حکایت تعریف کردن صمیمانه داستانی کوتاه با آهنگی نرم و ملایم است به گونه ای ک شنوده یا از آن پنده بگیرد آغاز
چنین لحنی از گذشته با قصه خوانی ها همراه بود .
حکایت ها معمولا با عبارتی نظر «آورده آند که …» « یکی را شنیدم» «روزی …» :«نقل است که …» آغاز می شود
بسیاری از حکایت فارسی پند آموز ند و بسیاری دیگر طنز آمیز
لحن اغلب متون و اشعار کتاب فارسی سوم ابتدایی لحن روایی – داستانی است. به عنوان نمونه لحن درس «محله ی ما» داستانی – روایی است. هم چنین کشش حوادث متن ملایمت و نرمی خاصی در کلام ایجاد می کند.

در شعر فارسی نیز حکایت فروانی و جود دارد مثنوی مولوی بوستان سعدی حدیقه ی سنایی منطق الطیر عطار
دیوان پروین اعتصامی و ده ها کتاب نظم ( شعر ) دیگر سرشار از حکایت های متفاوت اند
به طور کلی به هنگام خواندن حکایت بیاید :
1- موضوع و محتوا فضای کلی متن را در نظر گرفت و لحن خاص را بر گزید
2- آن را شبیه تعریف کردن یک واقعه یا حادثه پند آموز یا طنز خواند
3-سجع ها را رعایت کرد وتا کید جملات را روی آن ها گذاشت
4-اشعار داخل حکایات را با لحنی مناسب آن خواند
5-علائم نگارشی را دقیق رعایت کرد تا تاثیر کلام بیشتر شود
6-چون فردی که از قضیه آگاه است با آرامش و اطمینان آن را خواند

7-با سکون ها وسکوت ها بر تاثیر کلام افزود
8-به گونه ای خواند که شنونده مشتاق و منتظر شنیدن بقیه ی ماجرا باشد
9-سرعت خواندن حکایات کمتر ازدیگر نوشته ها باشد
10-نگاه خواننده در حین خواندن به فهم مخاطبان یاری رساند
11-در میان لحن روایی به تغییرهای مناسب آهنگ به تناسب شخصیت ها توجه کرد
12-با رعایت دقیق فراز وفرودهای آوایی در لحن روایی متناسب با جریان داستان حالت کشش وانتظار را در شنونده بر انگیزانیم وبا ایجاد گسست های آوایی ووصل ودرنگ های مناسب او را به گوش دادن ترغیب کنیم

لحن مناجات:
به معنی را نیاز گفتن ونیایش با خداوند است در این زمان خود را بسیاری کوچک فرض کرده آن چه را که در حضور دیگران نمی تواند بیان کند با آه و زاری یا شکر و سپاس بیان می کند . لحن مناجات آکنده از عاطفه و احساسات وبیانگر حالت فروتنی و خاکساری و تواضع بنده است .
به هنگام خواندن نیایش مناجات باید:
1-حس و حال و عمومی حاکم بر فضای نیایش حفظ شود
2- حالت خشنوع و خضوع در آهنگ کلام رعایت گردد
3 – لحن ملایم و متین که بیانگر ادب در پیشگاه خدای رحمان است حفظ گردد
4-به کشش وزیر و بمی و حروف و صدا برای تاثیر گذار بیشتر توجه گردد
لحن خوانش متن نیایش در کتاب فارسی سوم ابتدایی لحن مناجات است.

لحن طنز :
طنز از قدیم در نظم و نثر فارسی رایج بود است و بیشتر و در قالب حکایت خود نمایی کرده است طنز معمولا در پایان خود به نتیجه می رسند و خوانند را تحت تاثیر قرار می دهند و می خندا نند
لحن برخی از مثل ها در کتاب فاسی سوم از این نوع است.

لحن توصیفی :
توصیف یعنی وصف کردن و بیان جزییات و ویژگی ها یا اوردن صفات و قید ها ی حالت پیاپی برای چیزهای که قرار است برای شنونده باز گو کنیم این صفات می تواند به ظا هر افراد واشیا بپردازد یا حالات مختلف رفتاری یا حر کات او؛ در توصیف ،نویسنده چیزی را که می بیند با شور و حال فراوان وبا استفاده از آرایه هایی چون تشبه و تشخیص به زبان می آورد
روش دیگر شاعران و نویسند گان در توصیف کردن استفاده ازجان بخشیدن به اشیا (تشخیص ) است
توصیف معمولا برای انسان ها، اشیا ،طبیعت و عنا صر آن چون درخت و سبزه و گل دریا و کوه و جنگل است
مانند بخوان و حفظ کن «لحظه ی سبز دعا». این شعر به توصیف صحنه ی ستایش پروردگار پرداخته است.

درخواندن چنین متن هایی باید به نکات زیر تو جه داشت :
1- لحن تو صیف می تواند در کنار دیگر لحن ها ،کامل می شود یعنی توصیف چیزی مثبت یا با شکوه یا توصیف زشتی ها وپلیدی ها متفاوت است
2- در لحن توصیفی اهنگ کلام معمولا نرم است وآرامش خاصی دارد
3- به هنگام خواندن دقت نظر وعنصر تخیلی نقشی مهم دارند
4- این لحن از نظر فضای کلی آهنگ سخن به لحن روایی نزدیک است

لحن میهنی/ وطنیه
و طینه که به آن « مام وطن » می گویند شعری است که در
و صف میهن سروده می شود و شاعر در آن می کوشد تا با تحریک احساسات ملی گرایانه و وطن دوستانه ی مخاطبان خود آنان رابه پاسداری و محافظت از کشور خود برانگیزد .

در هنگام خواندن اشعار میهنی (وطنیه) باید:
1- مانند شاعر حس وطن خواهی و شور و هیجان آن را در خود پرور ش می دهد
2- باتوجه به مقصود او (تعلیم افسوس بر وطن و …) لحن مناسب را انتخاب کرد
3- بر تاثیر گذاری خواندن خودتوجه کنیم
4- وزن این اشعار در بسیاری از موارد تلفیقی از لحن حماسی با لحن تعلیمی است
شعر ایران عزیز شعری است میهنی. در خواندن این شعر باید از غنصر تلفیق یاری جوییم. ابتدای شعر با مصراع« آه ایران عزیز» آغاز می گردد؛ بنابراین لحن آغازین شعر ،لحنی عاطفی از سر محبت و عشق است. در میانه کلام (از مصراع مردمی خوب و صبور) لحن رنگ و بوی حماسی به خود می گیرد و در آخر(آه ایران عزیز! سرزمین زرخیز!…) دوباره عاطفی می شود.

لحن جملات گوناگون در زبان فارسی
چنان که هر متن لحن خاص خود را می طلبد هر جمله نیز با توجه به علامت های نگارشی به کار رفته در ان مانند درنگ نما ( ویرگول ) نقطه ،علامت سوال یا تعجب و ….و حالت هایی ،که هر یک از جملات به خوداختصاص می دهند
لحن شبه جمله ها ( اصوات )
در زبان فارسی ظرفیتی و جود دارد که گاهی به جای گنجاندن و معانی و مفاهیم در قالب یک جمله را نشان نمی دهند ولی از نظر پیام مفهوم معنای یک جمله را می رسانند
شبه جمله دو نوع است
الف- صوت یا اصوات
ب- ندا و منا دا
صوت که جمع آن اصوات است کلماتی را می گویند که بیانگر یکی از حالات و عواطف و احساسات ما باشند

لحن جملات منادایی
در زبان فارسی به هر کلمه ای که بعد از حروف ندای « ای یا ایا و …» بیاید منادا می گویند به هنگام خواندن باید آن را به شیوه ی خطابی خواند
لحن جملات شرطی
جمله شرطی جمله ای است که نیازمند جمله ای دیگراست تا معنی اش کامل شود

لحن جملات امر نهی
جملات امری، جملاتی هستد که در آن ها به دستور دادن خواهش التماس سفارش یا دعا کاری از شنونده خواسته می شود بدین ترتیب می توان جملات امری را با توجه به محتوایشان به چند دسته تقسیم بندی کرد
الف – جملات دستوری که خواننده باید آن را به طرزی بخواند که شنونده حس کند مجبور به اطاعت از آن است
ب- جملات خواهشی که که خواننده آن را به شکل یک خواسته می خواند و اغلب با نشانه هایی چون « لطفا» «درصورت امکان» و … همراه است .
ج- جملات دعایی که با نشانه چون «الهی » «خدایا» و …در اول جمله یا فعل هایی چون «باد » «بادا» «دهاد» و…همراه است مانند:
د- جملات سفارشی که نویسنده آن ها را برای سفارش کرد ن یا پند دادن به شنونده می نویسد

لحن جملات پرسشی
جمله پرسشی که سوالی را مطرح می کند با یکی از کلمه های « آیا » « چرا» «چگونه » « کجا » همراه است و این خود نشانه ای از وجود پرسش در کلام است که لحن ویژه ای به خود می گیرند که در بیشتراوقات تاکید کلام ابتدا در ادات پرسش است سپس بر فعل
لحن جملات توضیحی
جملاتی که معمولابه دونقطه (: ) ختم می شوند و توضیح اصلی و جزء به جزء مطالب را پس از دو نقطه به همراه دارند باید به نحوی خوانده شوند که بارسیدن به این علامت (:) شنوده را متظر شنیدن بقیه ی مطلب که مهم ترین قسمت آن نیز هست نگاه دارد

لحن جملات عاطفی
جملات عاطفی که علامت تعجب (!) را در پایان خود دارند بیانگر عواطف نویسنده اند احساساتی چون خشم نفرت شوق لذت تعجب و…. هستند
لحن اشعار موقوف المعانی
به بیت هایی که معنی شان کامل نیست و با بیت یا بیت های بعد از خود به کمال می رسند موقوف المعانی می گویند در این بیت ها خواننده بیت را به گونه ای می خواند که در پایان آن نیاز به بیتی دیگر برای تکمیل معنی احساس شود .
. به عنوان نمونه در شعر مثل باران، مصراع اول و مصراع دوم شعر با لحن موقوف المعانی خوانده می شود.یعنی فعل «می شدیم» در مصراع اول به مصراع دوم متصل می گردد.هم چنین لحن تمنایی و آرزو در واژه کاش کاملانمایان است و بار حسی و عاطفی شعر قوی است.

لحن شخصی شاعران ونویسند گان
با وجود اهمیت داشتن شناخت لحن های مختلف و کار امد بودن همه ی آن در جریان خواندن باید دانست که شناخت لحن شخصی شاعران می تواند به خواننده ی اشعار کمک زیادی کند
ترکیب لحن ها
مهم ترین کار یک خواننده به هنگام خواندن شعر به ویژه غزل ترکیب لحن ها با یکد یگر است

خدا نگهدار