بِسمِ اللّهِ الْرَّحمَنِ الرَّحِیمْ
بهترین راهکارهای دعوت به مسجد و نماز خواندن
فهرست کلی
کارهایی که باید در مسجد انجام شود
امام جماعت مسجد چگونه باید باشد
توصیه های اجتماعی
همدلى
هیئت امنای مسجد
بهترین آداب نماز خواندن
علل کاهلی نمازی والدین و مربیان
علت کاهلی نماز فرزندان
راهکارهای جذب دانش آموزان به نماز(مهم ترین بحث)
ابزارهای تقویت ایمان
شرائط نمازی که قرآن از ما خواسته است
سوالات طلایی از خود
چه کار کنیم که نماز خواندن برای ما مهم باشد
آثار پزشکی نماز
نماز و امواج مغزی
نماز و بارهای الکتریکی
کارهایی که باید در مسجد انجام شود
1ـ فضای مناسب و ظواهر خوب آن
2ـ نظافت
3ـ وسایل صوتی، گرما زا و سرما زا
4ـ تصمیم گیری متمرکز(با محوریت امام جماعت)
5ـ ایجاد امکانات فرهنگی ورزشی
6ـ استفاده ازافراد خوش صدا برای تلاوت قرآن و اذان
7-ایجاد سرویس بهداشتی مناسب و وضوخانه
8-ایجاد کلاس قرآن در مسجد
9-ایجاد برنامه های معنوی ( هم موقع شهادت و وفات ائمه اطهار و هم موقع تولد آنها)
10-دعوت از بزرگان دین در مسجد
امام جماعت مسجد چگونه باید باشد
1ـ ثابت بودن
2ـ توانایی علمی
3ـ منظم باشد
4ـ بیانی ساده و شیوا
5ـ ابتکار و خلاقیت
6ـ دارای روحیه ای اجتماعی
7ـ احترام و تواضع
8ـ آراستگی ظاهری
9ـ توانایی جسمی
10ـ حسن خلق و اخلاص
11ـ درک موقعیت سنی جوانان
12ـ ترتیب جلسه پرسش و پاسخ
13-وقت بگذارد
توصیه های اجتماعی
1-ایجاد ارتباط عاطفی بین خانه و مسجد
امام على(ع) یکى از روشهاى تربیتى را عادت مىداند که از آن به عنوان طبیعت دوم یاد مىکند. و مىفرماید:
عود نفسک فعل المکارم و تحمّل اعباء المغارم تشرف؛ نفسک و تعمر آخرک و یکثر حامدوک؛
نفس خود را به امور نیک عادت دهید تا شرافت یابید و آخرت خود را آباد کنید و ستایش کنندگان راافزایش دهید (غرر الحکم، ج 1، ص 185.).
بر این اساس اسلام سفارش مىکند فرزندان را از کودکى به نماز و روزه عادت دهید تا تقید به فرائض در بزرگسالى بر آنان دشوار نگردد.
2 – ایجاد ارتباط عاطفى بین مدرسه و مسجد
3 – ایجاد ارتباط عاطفى بین مسجد و جوان
لازم نیست شعائر دینى و تکالیف شرعى را بر جوانان تحمیل کرد که این کار عکس العمل منفى دارد بلکه کافى است کانون مذهبى را به صورت جذاب، عرضه نمود و فضاى صمیمى و خوشایندى را فراهم کرد. و در کنار هدایت بر همدلى تاکید ورزیدما معمولاً در نصیحت کردن قهرمانیم اما در همدلى واقعاً کم مىآوریم و به همین دلیل پلهاى ارتباط را مىشکنیم.
4 – زیبا سازى مساجد
مساجد از همان سردر تا درون مسجد (صحن، محراب، فضا، دیوارها و غیره) باید آراسته و پیراسته و جوان پسند باشد واز جاذبههاى هنرى و علمى در پیشانى مسجد استفاده شود. پاکیزگى، طراوت و زیبایى مسجد، در جذب جوانان بسیار موثر است. بعضى از دانشآموزان، بوى بد، فضاى تنگ نمازخانه، فرشها و موکتهاى آلوده را باعث بى رغبتى به نماز مىدانند
5 – عمل گرایى
روابط جوان با مسجد تا حد زیادى بستگى به نوع برخورد و رفتار امام جماعت و الگوهاى جامعهدارد.
جوانان حساس و زود شکن هستند. رویت فاصله میان گفتن و بودن در جامعه، زمینه گریز جوانان را فراهم مىکند. آنها کمتر مىتوانند به تحلیل عمیق بپردازند، از این رو زود قضاوت و حکم صادر مىکنند.
توصیههاى کلامى در صورتى که با رعایت نکات روان شناختى انجام گیرد تاثیرى بسزا خواهد داشت ولى عدم هماهنگى میان قول و فعل، پند و اندرز مربیان را بى اعتبار مىکند. امام صادق (ع) مىفرماید: هرگاه شخص عالم به مقتضاى علم خویش عمل نکند اثر موعظهاش هم چون آب باران بر روى سنگ صاف از قلبهاى مردم محو خواهد شد. امام على(ع) نیز مىفرماید(اصول کافى، ج 1، ص 44).
کسى که خود را پیشواى مردم قرار مىدهد پیش از آن که به آموزش دیگران بپردازد باید خود را آموزش دهد و نیز باید تربیت کردار او بر تربیت گفتارش پیشى داشته باشد. استاد مطهرى(نهج البلاغه، قصار 70).
مىگوید: این خود یک غفلت و اشتباه بزرگى است امروز در اجتماع ما که براى گفتن و نوشتن و خطابه و مقاله بیش از اندازه ارزش قائلیم و بیش از اندازه انتظار داریم. در حقیقت از زبان اعجازمىخواهیم. (استاد مطهرى، ده گفتار، ص 67)
سعدیا گر چه سخندان و مصالح گویى به عمل کار بر آید به سخندانى نیست
بى شک منبر و وعظ و خطابه یکى از شیوههاى اصیل و موثر تبلیغ دینى است ولى آیااین روش در همه جا و براى همه اقشار جامعه مفید است؟ آیا ائمه جماعات مساجد به غیر از سخنرانى، روش دیگرى را آزمودهاند؟ باتوجه به تجارب سودمند مبلغان در سالهاى اخیر در به کارگیرى از گفتگوى مستقیم دو نفرى و به اصطلاح تبلیغ چهره به چهره و رفیق شدن و اظهار همدردى کردن بانسل جوان وقت آن رسیده که در سطح وسیع از این تجربه ارزشمند استفاده گردد و ائمه جماعات مساجد با اتخاذ روش ابتکارى خود، مجالس رادر خانهها به صورت پرسش و پاسخ و هدایت غیر مستقیم برگزار نمایند. یکى از رموز موفقیت روحانیون در جبهههاى حق علیه باطل در سالهاى دفاع مقدس در همین امر نهفته است روحانى با رزمندگان نشست و برخاست داشت در کنار آنها غذا مىخورد، استراحت مىکرد، در غم و شادىهاى آنان شریک بود و از میهن اسلامى دفاع مىنمود و در وقت نماز، به عبادت مىپرداخت، از این رو رزمنده به محض شنیدن صداى اذان با رغبت و عشق به نمازخانهها روى مىآوردند و نداى وحدت سرمىدادند.
6 – پاسخ گویى به پرسشهاى دینى جوانان
یکى از راههاى استحکام پیوند میان مسجد و جوان، رفع نیاز فکرى و معنوى جوانان مىباشد. جوانان ذهن خلاق و جستجو گرى دارند و همواره به دنبال کشف حقیقت و حل مسائل و پاسخ گویى به شبهاتاند. علاوه بر آن امروز شبهه افکنى در حوزه فرهنگ دینى یکى از پر خطرترین جلوههاى تهاجم فرهنگى در عرصه تربیت دینى است این شبهات به قول استاد مطهرى، گذرگاه خوبى هستند اما عدم پاسخ گویى به آنها موجب تزلزل در عقاید واندیشههاى دینى آنان مىگردد و پایههاى تربیت دینى را سست مىگرداند. جوان اگر احساس کند که مسجد محلى براى پاسخ گویى به سوالات اوست و در آن شخصیت ارزشمند و فرهیختهاى است که درد او را درک مىکند، خواه ناخواه به سمت و سوى او متمایل مىگردد و دیگران رانیز با خود همراه مىسازد. استاد مطهرى مىگوید: ما امروز از این نسل گله داریم که چرا با قرآن آشنانیست چرا در مدرسهها قرآن یاد نمىگیرند حتى به دانشگاه هم که مىروند از خواندن قرآن عاجزند البته جاى تاسف است که این طور است اما باید از خودمان بپرسیم ما تاکنون چه اقدامى در این راه کردهایم؟ آیا با همین فقه و شرعیات و قرآن که در مدارس است توقع داریم نسل جوان با قرآن آشنایى کامل داشته باشد؟ قرآن از مومنان مىخواهد که سخنانشان محکم و استوار باشد »قولوا قولاًسدیاً؛(مطهرى، ده گفتار، ص 189) این نکته در تربیت دینى و جذب جوانان بسیار مهم و حیاتى است که سخنان مربى باید(احزاب ، آیه 70)
همچون سدى محکم جلوى امواج مختلف مقاوم باشد.
7 – پیوند مسجد با زندگى جوان
اگر مساجد از خاصیت تک بعدى (معنوى گرایى) به سوى چند بعدى شدن سوق داده شود و اقدام عملى در جهت نیازهاى فردى و اجتماعى نسل جوان بردارد قطعاً در جذب جوانان موفق خواهد بود.
وجود برخى مشکلات زمینه ساز انحراف و بى رغبتى به دین یا کانونهاى دینى است. بیکارى، عدم ازدواج و عدم تامین معیشتى زمینه دین گریزى و سستى نسل جوان را فراهم مىسازد. از جوانى که در آتش غریزه جنسى مىسوزد و بر اثر بى کارى و عدم امید به آینده سر از یاس و ناامیدى در مىآورد و مامنى براى حل مشکلات خودنمى یابد چگونه انتظار رغبت به نماز و دین مدارى از او مىتوان داشت. دین خردگرا و حکمت مدار اسلام در کنار مسایل معنوى بر مسایل مادى و اقتصادى نیز تاکید مىکند و فقر را مایه کفر معرفى مىکند چنان که از پیامبر (ص) نقل است که فرمود: کاد الفقر ان یکون کفراً؛ رهبران دینى و الگوهاى جامعه باید خود را با مشکلات(اصول کافى، ج 2، ص 310).
جوانان درگیر کنند و در حد امکان در حل آن بکوشند تا از این طریق پیوند عاطفى برقرار گردد. مردم دل به کسى مىدهند و خانه دل را حریم کسانى مىسازند که با درد و رنج آنان آشنا و با غم هایشان محرم و در راه خدمت به آنان کوشا باشند.
در این راستا پیشنهاد مىشود در مساجد ستاد رفع مشکلات جوانان تاسیس گردد و معتمدین محل از اهل مسجد در سامان دهى معیشت جوانان، کاریابى، آسان سازى ازدواج و غیره مشارکت نمایند
همدلى نیازمند چند مساله است
الف-درک جوان
واقعیت آن است که دوره جوانى اقتضائات خاص خود را دارد. جوانان به دلیل ناپختگى و کم تجربگى، احساسات شدید و مشکلات بلوغ به طور طبیعى، خطاپذیرند و از طرفى روحیه استقلالطلبى و ستیزه جویى زمینه چالشها و تضادها را در میان این قشر و بزرگترها به وجود مىآورد . نحوه برخود با مسائل جوانان بسیار ظریف و حساس مىباشد، بسیارى از دست اندرکاران کانونهاى دینى و مساجد، بدون توجه کافى به واقعیات دوران نوجوانى و جوانى و مشکلات ویژه آنان، اقدام به واکنشهاى تند و افراطى مىکنند و چه بسا یک یا دو برخورد ناسنجیده و ناصواب براى همیشه جوانان را از مساجد و عرصه تربیت دینى دورگرداند.
استاد مطهرى داستانى را نقل مىکند که گویا این حقیقت است و مىگوید: شخصى که به مسجد مىآمد و نماز جماعتش ترک نمىشد توسط یکى از مقدسین مورد عتاب قرار مىگیرد که اگر مسمانى چرا ریشت را این طور کردهاى؟ او از همان جا سجاده را بر مىدارد و مىگوید این مسجد و این نماز جماعت و این دین و مذهب مال خودتان رفت که رفت.
ب- انعطاف پذیرى
همدلى بدون انعطاف پذیرى ممکن نیست. جوان به حکم جوان بودن در معرض خطا و لغزش است. از این رو امام على(ع) مىفرماید:
جهل الشباب معذور و علمه محقور؛
نادانى جوان غیر قابل ملامت و علم او محدود واندک است.
خداوند به پیامبر رحمتش مىفرماید: و لو کنت فظاً غلیظ القلب لا نفضوا من حولک؛ اگر سخت دل و ترش روى بودى همه از تو دور تو پراکنده مىشوند
ج- جوان گرایى
معمولاً جوان از جوان بهتر و زودتر مىپذیرد. در دو جوان به دلیل نزدیک بودن جهان احساسى وعاطفى و روحى، تفهیم و تفاهم سریعتر اتفاق مىافتد. در حال حاضر ائمه جماعت بسیارى از مساجد کهنسالاند و با دنیاى جوان بیگانهاند هر چند در این میان، پیران خوش اندیش و جوان دل وجود دارند که توانایى فوق العادهاى در جذب جوانان دارنداما باید به یک جوان گرایى در مساجد برسیم.
بعضى از جوانان، عدم امکان ارتباط با امام جماعت سالمند را دلیل اجتناب از نماز جماعت و عدم حضور در مساجد مىدانند و به تجربه دیده شده مساجدى که امام جماعت جوان و پرشورى دارد در جذب جوانان موفقتر بودهاند.
در این رابطه لازم است فرهنگ جوان گرایى در اداره مساجد نهادینه گردد و جوانان در کنار سالمندان در هیئت امناى مساجد راه یابند.
د- فعال کردن مساجد
براى حضور جوانان در مساجد، لازم است، مساجد را از انحصار به نماز، خارج کرد، جوان عنصرى فعال و پرشور است و به دنبال کانونى فراگیر و خودجوش مىباشد. مطالعه عصر نبوى نشان مىدهد که مسجد، پایگاه تصمیمگیرى اجتماعى، نظامى، سیاسى، عبادى و فرهنگى بوده است. در این صورت مسجد یک مجتمع مىباشد که جوانان را با سلایق مختلف در خود جمع کرده است. اگر در دوران دفاع مقدس ما شاهد حضور چشمگیر جوانان در مساجد بودیم یکى از دلائلش فعال بودن در زمینههاى عبادى، نظامى و فرهنگى بوده است.
اگر امکانات هنرى، ورزشى، نمایشى، کتابخانه در کنار مسجد به عنوان جزئى از پیکره مسجد محسوب شود جوانان به مسجد راغبتر خواهند شد. با کمال تاسف دنیاى الحاد در مسیر خود با ظواهرى زیبا از روشهاى نو و از تمامى امکانات استفاده مىکنند ولى ما تنها به روشهاى سنتى اکتفا کردهایم و از همه ظرفیتها استفاده نمىکنیم.
قرآن کریم به کاربرد هنر در القا و تغییر افکار اشاره کرده و مىفرماید: سامرى دشمن موسى(ع) با زر و زیور، گوسالهاى ساخت که صدایى شگفت داشت و آن را خداى موسى معرفى کرد و به این صورت پیروان موسى(ع) را به انحراف کشاند. چرا ما براى هدایت مردم از شیوههاى هنرى مثل فیلم، کارتون، تئاتر، نقاشى، گرافیک، مسابقه و غیره استفاده نکنیم؟
ه- بهبود شیوههاى پیام رسانى دینى
متاسفانه در روشهاى تبلیغى و جذب جوانان، بیشتر از روشهاى کلیشهاى و تکرارى و به صورت مستقیم استفاده مىکنیم و همین امر در بى علاقگى و گریز جوانان از نماز جواعت موثر بوده است.
در برخى تحقیقات به ویژه تحقیقاتى که در آموزش و پرورش انجام پذیرفته است یکى از دلایل گریز دانشآموزان از نماز جماعت، سخنرانىهاى طولانى و تکرارى مطرح شده است.
ما هندسه گفتن با جوانان را به خوبى نمىدانیم و یا رعایت نمىکنیم. پر گویى، مکرر گویى و ارتباط مستقیم آمرانه و دستورى باعث دلزدگى و نفرت و دین گریزى جوانان مىشود. در یک نظر سنجى از دانشآموزان که در مورد منابع کسب اطلاعات درباره زندگى حضرت على(ع) صورت گرفته است معلوم گردید که سریال امام على(ع) که از تلویزیون پخش شد بالاترین نمره 4/35 ولى سخنان روحانیون کمترین نمره (2/43) را به خود اختصاص داده است و این موضوع، نگرش منفى جوانان نسبت به روش متعارف تبلیغ دینى را مىرساند و ثابت مىکند که دانشآموزان به طور کلى، حوصله و علاقه کمترى براى شنیدن سخنان یا خواندن مطالب دارند.
هیئت امنای مسجد
1ـ همکاری جدی
2ـ تقسیم کار
3ـ علاقه به کار
4- خوش اخلاقی و سعه صدر
5-جوانگرا باشد(از نسل جوان استفاده شود)
6-پیگیری جدی در رفع مشکلات انجام دهند
بهترین آداب نماز خواندن
1- مسواک
2- زینت و زیبائی
3- استعمال بوی خوش
4- داشتن انگشتر ( یاقوت و عقیق )
5- مراعات اول وقت ( وسائل الشیعه / ج3 / ص90 )
7- دعا قبل از تکبیره الاحرام
8- استعاذه قبل از حمد
9- آشکار گفتن بسم الله
10- آرامش تن
11- طول دادن نماز
12- بینی را به خاک زدن
13- حضور قلب ، خشوع و گریستن
14- توجه جدّی به مقدمات و تعقیبات نماز (الصلاه فی الکتاب و السنَّه – آیه الله ری شهری)
علل کاهلی نمازی والدین و مربیان
جهل ( نسبت به معاد ، هدف خلقت ، ارزش دین و….)
ضعف ایمان و عقیده ( قالت الاعراب آمنا قل لم تومنوا ولکن قولوا اسلمنا )
دست کم گرفتن شیطان (شک و تردید، حسادت، لج بازی، تنبلی، غفلت، تعصب، توجیه و…)
عدم ارتباط با انسانهای مذهبی و خدا محور
عدم اهتمام و برنامه ریزی برای نماز به عنوان یک کار مهم
توجیه کم کاریها و خطاها (خدا کریمه ، قضاش را میخوانم و…)
غفلت از تکامل نماز (جماعت ، مسجد ، اول وقت ، اقامه ی نماز )
عدم جذابیت و کار آمدی اشخاص و مراکز تعلیم و اقامه ی نماز
علت کاهلی نماز فرزندان
1- بی توجهی والدین به تربیت مذهبی فرزندان.
2- مشاهده تعارض و ناهماهنگی در رفتار والدین
3- عدم ارضای نیازهای عاطفی فرزندان
4- دوستان ناباب و الگوهای نا لایق
5- عوامل محرک و الگوهای نامطلوب در جامعه (بی عدالتی ها ، توجیه اشتباهات، افراط و تفریط در برخوردها ، فرافکنی ها ، تنبلی ها ، ریا و دنیا طلبی و … . )
6- عدم آسیب شناسی رفتار های مذهبی و مذهبی ها
راهکارهای جذب دانش آموزان به نماز
اخلاص در عمل مربیان و معلمان
تبیین اثرات نماز
تکریم و شخصیت دادن به دانش آموزان
ایجاد رابطه قوی دینی بین معلم و دانش آموزان
حضور مرتب کادر مدرسه (معلمین ، مدیر، معاون و… )در کنار دانش آموزان در نماز جماعت
برگزاری نمایشگاه در خصوص نماز از آثار دانش آموزان
نشاط آفرینی فرهنگی و اعتقادی و خود باوری در دانش آموزان
استفاده از دانش آموزان خوش صدا برای اذان و ….
پخش فیلم های آموزنده در آموزشگاه در خصوص نماز
استفاده از روحانیون جوان و شاداب و تاثیر گذار
سخنرانی کوتاه و مفید
برگزاری همایش نماز برای دانش آموزان و اولیا
داشتن گفتگوی صمیمی با دانش آموزان در خصوص نماز
داشتن میزگرد دانش آموزی در خصوص نماز با رهبری کادر مدرس
فعال نمودن شورای مدرسه و انجمن اولیا و داشتن مصوبات اجرایی در خصوص نماز
معرفی دانش آموزان نماز گزار و تشویق آنان در حضور دیگران
بازگو نمودن اهمیت و ضرورت نماز به اولیاء دانش آموزان
برگزاری اردو های زیارتی و سیا حتی
انتخاب بهترین زمان آموزشگاه بعد از اوقات شرعی برای نماز
استفاده از تمثیل و شعر و ادبیات ، در سخنرانی در موضوع نماز
معرفی دانش آموزان نماز خوان و مومن به صورت منطقه ای به کلیه مدارس
چاپ عکس دانش آموزان نماز خوان در جراید محلی
ارائه سی دی های آموزشی به دانش آموزان در خصوص نماز
پخش صدای اذان در آموزشگاه به هنگام اوقات شرعی با بلندگو
حضور مرتب و همیشگی کادر مدرسه در نماز
برگزار ی کلاس های ضمن خدمت برای عوامل اجرایی آموزشگاه
به کار گیری شیو های جذاب در برپایی نماز جماعت آموزشگاه
بیان خاطره های نماز از زبان مسئولین
جذب تدریجی دانش آموزان وآموزش صحیح به آنان
داشتن اعتدال ومیانه روی در آموزش دانش آموزان
اجتناب از اجباری کردن اقامه نماز
داشتن گفتگو های خصوصی با دانش آموزان و استفاده از کلمات محبت آمیز
اجرای مسابقات مختلف در خصوص نماز و اهداء جوایز به دانش آموزان برتر
ایجاد احساس خوشایند در دانش آموز در پایان هر نماز
فیلمبرداری از مراسم نماز جماعت آموزشگاه
آوردن استدلال های قرآنی در خصوص نماز
رفع موارد ملال آور و خسته کننده و عوامل حواس پرتی در برگزاری نماز
نظارت مستمر بر فعا لیت ها
ابزارهای تقویت ایمان
1- نذر و عهد با خود ………. ( 1- مشارطه 2- مراقبه 3- محاسبه 4- معاتبه 5- معاقبه 6- مجاهده )
2- ارتباط دائم با اشخاص ، مجالس و مکانهای دینی
3- پرهیز از غرور و لجاجت ………….. ( انها لکبیره الا علی الخاشعین / اانتم اشد خلقا )
4- مطالعه دینی و پرسش از مسائل آن
5- مشورت در رفتارها و تصمیمات مسائل دینی
6- رعایت زیبائیهای نماز و نظم و انضباط در زندگی ….. (خذوا زینتکم عند کل مسجد)
7- اجتناب از مقتضیات ضعف ایمان و اندیشه ( محیط ، خوراکهای جسمی و روحی و..)
8- داشتن خطوط قرمز در زندگی و رعایت آن
9- تفکر در عواقب اعمال و قبول تذکرات و انتقادات دیگران
10- توجه به فعالیتهای شبانه روزی دشمنان دین
شرائط نمازی که قرآن از ما خواسته است
1- با آگاهی
2- با حضور قلب
3- با اخلاص
4- با خضوع و خشوع
5- در اول وقت
6- به جماعت
7- همراه با دوری از گناهان در طول روز
8- محافظت بر نماز
9- نشاط در نماز
10- عدم تقدم امور دنیا بر نماز
11- همراه تلاوت قرآن
12- مداومت داشته باشد
13- همراه با نافله
سوالات طلایی از خود
آیا هیچ درباره آنچه کشت مىکنید اندیشیدهاید؟!
آیا شما آن را مىرویانید یا ما مىرویانیم؟!
هر گاه بخواهیم آن را مبدّل به کاه در هم کوبیده مىکنیم که تعجّب کنید!
(بگونهاى که بگویید:) براستى ما زیان کردهایم، بلکه ما بکلّى محرومیم!
آیا به آبى که مىنوشید اندیشیدهاید؟!
آیا شما آن را از ابر نازل کردهاید یا ما نازل مىکنیم؟!
هر گاه بخواهیم، این آب گوارا را تلخ و شور قرار مىدهیم پس چرا شکر نمىکنید؟!
آیا درباره آتشى که مىافروزید فکر کردهاید؟!
آیا شما درخت آن را آفریدهاید یا ما آفریدهایم؟!
ما آن را وسیله یادآورى (براى همگان) و وسیله زندگى براى مسافران قرار دادهایم!
حال که چنین است به نام پروردگار بزرگت تسبیح کن (و او را پاک و منزّه بشمار)!
(واقعه / 74 تا 63)
بگو: «به من خبر دهید اگر خداوند، گوش و چشمهایتان را بگیرد، و بر دلهاى شما مهر نهد (که چیزى را نفهمید)، چه کسى جز خداست که آنها را به شما بدهد؟!» ببین چگونه آیات را به گونههاى مختلف براى آنها شرح مىدهیم، سپس آنها روى مىگردانند! ( انعام / 46)
چه کار کنیم که نماز خواندن برای ما مهم باشد
1- توجه به جایگاه نماز (ویژگی های نماز)
صورت دین
لکلّ شیء وجه، و وجه دینکم الصلوه الصلوه قربان کل تقیّ.
محبوب ترین عمل نزد خدا
احبّ الاعمال الی الله، الصلوه و هی آخر وصایا الانبیاء
بهترین قرارداد بین خالق و مخلوق
عن ابی ذر: … قلت: یا رسول الله! اَمرتَنی بالصلوه، فما الصلوه؟ قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم: خیر موضوع؛ فمن شاء اقلّ و من شاء اکثر
ستون خیمه دین
مَثل الصلوه مثل عمود الفسطاط ؛ اذا ثبت العمود، نفعت الاطناب و الاوتاد و الغشاء. و اذا انکسر العمود، لم ینفع طنب و لا وتد و لا غشاء
نور چشم پیامبر
جعل الله جلّ ثناوه قرّه عینی فی الصلوه، و حبّب الیّ الصلوهَ کما حبّب الی الجائع الطعام و الی الظمآن الماء. و ان الجائع اذا اکل شبع و ان الظمآن اذا شرب روّی، و انا لااشبع من الصلوه. (سنن النبی )
برترین عمل
عن معاویه بن وهب قال سالت ابا عبدالله علیه السلام عن افضل ما یتقرّب به العباد الی ربّهم و احبّ ذلک الی الله عزّ و جلّ ما هو ؟ فقال علیه السلام: مااَعلمُ شیئا بعد المعرفه افضلَ من هذه الصلوه. اَلا تری ان العبد الصالح عیسی بن مریم علیهما السلام قال: «اَوصانی بالصلوه»؟!
اولین سوال در قیامت
اوّلُ ما ینظر فی عمل العبد فی یوم القیامه، فی صلوته؛ فان قُبلَت، نظر فی غیرها، و ان لم تقبل، لم ینظر من عمله بشیئ.
خار چشم شیطان
انما یرید الشیطان ان یوقع بینکم العداوه و البغضاء فی الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکر الله و عن الصلوه، فهل انتم منتهون؟!
مائده، 90 و 91.
2- توجه به ثواب عظیم نماز
قال الصادق (علیه السلام) : و صلوهً فریضهً تعدل عند الله الف حجّه و الف عمره مبرورات متقبّلات.
یک نماز واجب معادل هزار حج و هزار عمره مقبول است (العروه الوثقی)
3- توجه به آثارنماز
1- عن سلمان رضی الله عنه قال: کنا مع رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فی ظلّ شجره فاخذ غُصنا منها فنقضه فتساقط ورقه فقال (صلّی الله علیه و آله و سلّم): اَلا تسالون عمّا صنعتُ؟ قلنا: اخبرنا یا رسول الله . قال:
انّ العبد المسلم اذا قام الی الصلوه، تحاتت عنه خطایاه کما تحاتت ورق هذه الشجره
2- قَالَ النَّبِیُّ ص مَا مِنْ صَلَاهٍ یَحْضُرُ وَقْتُهَا اِلَّا نَادَى مَلَکٌ بَیْنَ یَدَیِ النَّاسِ قُومُوا اِلَى نِیرَانِکُمُ الَّتِی اَوْقَدْتُمُوهَا عَلَى ظُهُورِکُمْ فَاَطْفِئُوهَا بِصَلَاتِکُم
3- من صلّی رکعتین یعلم ما یقول فیهما، انصرف و لیس بینه و بین الله ذنبٌ الا غفر ه له.
پیامبر اکرم شاخه درخت را تکان داد و برگهای شاخه ریخت ، فرمود؛ نمی پرسید چرا چنین کردم ؟ گفتیم چرا یا رسول الله ؟ فرمود :آنگاه که شبنده مسلمان برای نماز می ایستد تمام خطاهایش می ریزد همچنان که برگ این درخت ریخت.
وقت هر نمازى که می رسد فرشتهاى برابر مردم فریاد می زند که ؛ برخیزید و آتشى که بر جان خود افروختید با نمازتان خاموش کنید. (امالى شیخ صدوق/ 496 )
هرکس دو رکعت نماز بخواند در حالی که می داند چه می گوید خداوند تمام گناهان او را می بخشد. ( ثواب الاعمال ص/129)
عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ اَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ اَمِیرِ الْمُوْمِنِینَ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله)
لَا یَزَالُ الشَّیْطَانُ هایباً ً لِابنِ آدَمَ ذَعِرَاً مِنهُ مَا صَلَّی الصَّلَوَاتِ الْخَمْسَ لِوَقتِهِنَّ فَاِذَا ضَیَّعَهُنَّ اجتَرَّاَ عَلَیْهِ فَاَدْخَلَهُ فِی الْعَظَائِم
شیطان ، پیوسته از فرزند آدم مادامی که نمازهایش را در اول وقتشان می خواند در ترس و وحشت است ولی آنگاه که نمازها را تباه کرد بر او جرات یافته و او را به گناهان بزرگ وادار می کند.
عقاب الاعمال ج / 902 – بحار الانوار، ج ,82 ص 229 – کافی ج3 / ص 269
4- توجه به « عنایت خدا به نمازگزار »
قال الصادق ( علیه السلام )
للمصلّی ثلاثُ خصالٍ : اذا قامَ فی صلاتهِ یتَناثَرُعلَیهِ البِرُّمِن اعنان السَّماءِ الی مفرِقِ راسهِ وَ تَحُفُّ بِهِ الملائِکَهُ مِن تَحتِ قَدَمَیهِ الی اعنانِ السَّماءِ وَ مَلَکٌ یُنادی ؛ ایُّها المُصَلِّی لَو تَعلَمُ مَن تُناجِی ما انفَتَلتَ
برای نمازگزار سه خصلت است :
1-برکات و خیرات از آسمان تا فرق سر او باریدن گیرد
2- از زیر پا تا اوج آسمان در احاطه فرشتگان خداست
3- فرشته ای ندا دهد که ؛ ای نمازگزار اگر بدانی که با چه کسی مناجات می کنی ، هرگز نمازت را تمام نمی کنی
ثواب الاعمال ص / 109
5- توجه به حالات پیغمبر وائمه (علیهم السلام) و اهتمام ایشان به نماز
6- تقویت اعتقاد به قیامت
و استعینوا بالصبر و الصلوه و انّها لکبیره (عظیمه ثقیله) الا علی الخاشعین؛ الذین یظنّون انّهم ملاقوا ربّهم و انهم الیه راجعون. بقره 45 و 46.
7- توجه به مذمت های وارده در مورد استخفاف به نماز
امام صادق (علیه السلام) ؛ « یا حمّادُ! لاتُحسِنُ ان تصلّیَ. ما اَقبَحَ بِالرَّجُلِ مِنکُم یاتی علیه سِتُّونَ سَنَهً او سَبعُونَ سَنَهً، فلَایُقیمُ صَلوهً واحدهً بحدودها تامّه.»
ای حماد! نماز را خوب نخواندی . واقعا چقدر زشت است برای مردی که شصت هفتاد سال از عمرش می گذرد و حال آنکه نمی تواند یک نماز کامل با مراعات حدود کامله آن بخواند.( کافی 3 / 311 /8 – امالی صدوق ص337 / ح 13)
امام باقر (علیه السلام )
بینا رسول الله (صلی الله علیه وآله ) جالسٌ فی المسجدِ اذ دَخَلَ رَجُلٌ فَقَامَ یُصلِّی فَلَم یُتِمَّ رکوعَهُ ولاسُجُودَه فَقَالَ (صَلَّی اللهُ علیه وَ آله) نَقرٌ کَنَقرِ الغُرابِ ، لَئِن ماتَ هذا و هکذا صلَاتُهُ لَیَمُوتَنَّ علَی غَیرِ دینی. (کافی /3 ص 268 )
آثار پزشکی نماز
بهداشت تن و روان
نمازگزاران همواره از صفای ظاهری و باطنی خاصّی برخوردارند که بی نمازان فاقد آنند.
بهداشت تن: برخی از شرایط نماز، موجب بهداشت تن، لباس و به تبع آن بهداشت محیط زندگی می شود. در برخی از سخنان معصومین برای برخی نمازها اثر مستقیم بهداشتی عنوان شده است، بطور مثال، علی ـ علیه السلام ـ می فرماید:
«قیام اللّیل مصحّه للبدن» برخاستن شب (برای نماز) سبب سلامتی جسم است.
بهداشت روان:
یکی از فلسفه های تشریع نماز، «یاد خدا» است چنانکه در قرآن آمده است؛
«اَقِمِ الصلوه لِذِکْرِی»برای یاد من نماز بگزار.
و یاد خدا، منشا آرامش دل و امنیت روانی است، همانطور که در قرآن می خوانیم:
«اَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»
هان! به یاد خدا دل ها آرام گیرد.
پس، تاثیر نماز در بهداشت روانی نمازگزار قطعی است و آرامش و امنیّت نسبی بیشتری که در جوامع اسلامی حکمفرماست شاهد این تاثیر است. به تعبیر امام خمینی رضوان الله علیه:
« شما پرونده هایی که در دادگستریها در جاهای دیگر دادگاههاست بروید ببینید، از نماز خوانها ببینید پرونده هست آنجا؟ از بی نماز ها پرونده هست، هر چه پرونده پیدا کنید، پرونده بی نماز ها هست
نماز منظم کننده خواب و خوراک
دانش پزشکی امروزه ، به اثبات رسانده است که ؛
اگر شخصی در ساعت حدود 10 شب بخوابد و حدود ساعت 5 صبح از خواب بیدار شود ( یعنی حدود 7 ساعت خواب ) در ساعت حدود 1 بامداد ، در بدن او برخی مواد شیمیایی شبیه مورفین که به عنوان گروهی اندورفین ها و آنگفالین ها نامگذاری شده اند ، ترشح می شوند که این مواد اثر مستقییم بر روی قسمتهای مختلف بدن از جمله عضلات اسکلتی دارند و منجر به راحتی RELAXATION عضلانی ، در طول روز آینده برای فرد می شوند .
اما چنانچه شخص در ساعت حدود 12 شب بخوابد و صبح روز بعد ساعت 10 صبح از خواب برخیزد ( یعنی حدود 10 ساعت خواب) اندروفین ها و آنکفالین ها برخلاف حالت گذشته افزایش ترشح کافی پیدا نمی کنند و در نتیجه این امر ، سبب می شود با این که این شخص حدود 3 ساعت بیشتر از شخص قبلی خوابیده است ، از آرامش و استراحت عضلانی به اندازه کافی بهره مند نشود .
و درست به همین علت است که هر چه خواب انسان بیشتر ادامه پیدا کند و مثلا تا ساعت 10 صبح به دراز بکشد ، احساس خستگی و کوفتگی عضلانی پس از آن بیشتر خواهد بود .
نماز و امواج مغزی
با دفع بارهای زائید بدن در وضو امواج مغزی در ایده ال ترین حالت قرار میگیرند.علاوه بر آن حالت تمرکزی که در هنگام نماز در انسان به وجود می آید،تشعشع امواج آلفا را به اندازه قابل توجهی بالا می برد و توانایی مغز را در تولید این امواج بالا می برد
نماز و بارهای الکتریکی
بارهای زائدی که در اثر تحریکات الکتریکی ( امواج اطراف ما ) در اعصاب به وجود می ایند ، بر امواج مغزی اثر سو دارند. و این اثرات در نواحی ای که اعصاب در آن تحرک بیشتری دارند،خطرات جدی تری ایجاد می کنند و باید هرچه سریعتر از آن نواحی دور شوند.به طرز حیرت آوری می بینیم که این نواحی دقیقا نواحی هستند که در وضو شسته می شوند و بنابر تحقیقات صورت گرفته بهترین راه دفع این بارهای زائد استفاده از یک ماده رساناست که سریعترین و ارزانترین و بی ضررترین ماده برای این کار آب است و جالب اینجاست که آب هرچه خالص تر باشد سریعتر بارهای ساکن را از بدن ما به اطراف گسیل می دهد و هیچ مایع ای مثل آب خالصی که در وضو به انسان سفارش شده این اثر را ندارد.
آن گونه که از تصاویر به دست آمده از میدان مغناطیسی زمین پیداست، به طور شگفت انگیزی اگر انسان در هر نقطه از زمین رو به قبله بایستد،میدان مغناطیسی بدنش بر میدان مغناطیسی زمین منطبق می گردد و در مدتی که در نماز است میدان بدنش منظم می شود یاد آوری میکنیم بیان نتایج مثبت تحقیقات علمی در رابطه با هریک از مسائل شرعی بدان معنی نیست که دلیل حتمی و قطعی و نهایی انجام یک فریضه را کشف کرده باشیم نه منظور این است یکی از فوایدی که بشر با آن دانش محدود خود در را بطه با یک فریضه دینی کشف کرده است این است و این قبیل مسائل برای کسانی که خود را بسیار روشن فکر ! تصور می کردند و گاها بسیاری از اعمال را که دلیلش را نمی فهمند انکار می کنند بسیار مفید است نه آنها که به کلام وحی و رسول خدا باور دارند و به انچه تکلیف آنهاست عمل می کنند حتی اگر علم امروز تصور کند این اعمال برای انسان مضر است
شادی روح امام و شهدا صلوات