تفکر استراتژیک
استاد : دکتر امیربابک مرجانی
دانشجو: محمد زارعی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
تفکر استراتژی چیست؟
مفهوم دقیق و شفافی از معنای اصطلاح تفکر استراتژیک وجود ندارد و این امر به نوبه خود منجربه ابهام و آشفتگی قابل توجهی در حوزه مدیریت استراتژیک شده است. لذا تعاریف مختلفی از دیدگاه های متفاوت بیان شده است، بنابراین یک نیاز روشن درباره تعریف دقیق تفکر استراتژیک وجود دارد به طوریکه این الگوی مدیریتی را می توان به شکلی هدفمند مورد توجه قرار داد و به شکلی جامع طبق مفاهیم مدیریت استراتژیک تعریف کرد.
تفکر استراتژیک مهارت یا فضیلت ذهنی معماری استراتژی یک سازمان است.
به بیان دیگر هر تصمیم گرفته شده می تواند بر روی هر بخش از سازمان تاثیر داشته باشد، از ابتدایی ترین جزء گرفته تا کلی ترین جزء. در واقع همان اثر پروانه ای که بیان می کرد بال زدن یک پروانه در جنگل، باعث ایجاد طوفان در نقطه دیگری از زمین می شود. ممکن است کوچک و جزئی به نظر برسد ولی تاثیر خودش را بر سیستم یا سازمان میگذارد.
تفاوت بین مدیریت استراتژیک و تفکر استراتژیک:
تفکر استراتژیک اولین قدم در بعد مدیریت استراتژیک است. به عبارت دیگر در تفکر استراتژیک ایده پردازی صورت می پذیرد و در مدیریت استراتژیک ایده ها تبدیل به برنامه اجرایی می شوند.
ویژگی های تفکر استراتژیک:
دکتر مجتبی لشگر بلوکی در کتاب ذهن استراتژیک بخش فنون استراتژیک بیان میکند که تفکر استراتژی شامل 10 خاصیت است که در ادامه به بررسی تمامی آنها میپردازیم:
مبتنی بر نگرش سیستمی
مبتنی بر نگرش خلاق
مبتنی بر نگرش انتقادی
در جستجو منافع بالقوه استراتژیک است
نتیجه گرا است
کلان نگر است
تفکر ترکیبی است
واقعیت نگر است
در جستجوی مزیت است
خاصیت غیر متوازن دارد
1. مبتنی بر نگرش سیستمی :
تفکر استراتژیک نگاهی عقاب گونه دارد و محدود و مقید به یک واحد یا یک سازمان نیست. این نگاه عقاب گونه نقطه مقابل نگاه مرغ خانگی است. مرغ خانگی فقط پیرامون خود را می بیند توجهی به زمین های مجاور (متغیرهای دیگر) و تاثیر همسایگان (رابطه بین متغیرهای مختلف) ندارد.
2. مبتنی بر نگرش خلاق :
تفکر استراتژیک آینده ها و گزینه های بدیل متفاوتی را خلق می کند. ایده یابی و ایده پردازی خاصیت درونی تفکر استراتژیک است.
3. مبتنی بر نگرش انتقادی :
تفکر استراتژیک نگاهی موشکافانه و پرسش گر دارد. این نگرش منجر به این می شود که چارچوب های فکری و مدل های ذهنی جاری شکسته شود و افق های جدیدی پیش رویمان قرار گیرد.
4. در جستجوی منافع بالقوه استراتژیک :
تفکر استراتژیک زمان و مکان دارد و همیشه در جست و جوی تاثیرگذاری بر نتایج کلیدی عملکرد است.
5. نتیجه گرا :
تفکر استراتژیک نه در دام عمل گرایی کور می افتد و نه به ایده آل گرایی رویایی معتقد است. عمل گرایی کور یعنی بدون اندیشه دست به عمل بزنیم و ایده آل گرایی یعنی برای هر حرکتی به دنبال طرح دقیق، جزئی و کاملاً بهینه باشیم. اولی به هر چه باداباد منتهی می شود و دومی به ناکجاآباد!
این مفهوم رویکرد تجربی-آزمایشی را اتخاذ می کند و با مبادرت به تجربه های کوچک و کنترل شده هدفمند (یعنی همان آزمایش) به برداشت ها و پنداشت های جدید از محیط می رسد.
6. کلان نگر :
اگرچه به جزئیات توجه می کند ولی به کل سیستم و اجزاء آن تمرکز دارد به بیان دیگر تمایل دارد تمامی اجزاء به هدف برسند.
7. تفکر ترکیبی :
تفکر استراتژیک هم از داده های سخت (آمار و اطلاعات و تحقیقات) استفاده می کند و هم از داده های نرم (ایده هاا، بینش ها، تمثیل ها، قیاس ها).
8. واقعیت نگر :
آینده دور با واقعیت ها، بیشتر به دنبال واقعیت ها است تا خیال و رویا پردازی.
9. در جستجوی مزیت :
برای موفقیت در بازار باید امتیاز و برتری مشخصی نسبت به رقبا وجود داشته باشد. در غیر این صورت مشتریان یا ذی نفعان سازمان دلیلی برای انتخاب و ترجیح یک سازمان بر سازمان دیگری ندارد. تفکر استراتژیک همواره در جستجوی نهفته است و رمز تمایز دوری از تقابل و تقلید و پیروی از دیگران است که تفکر استراتژیک به دنبال آن است. به بیان ساده تر حرفی بیشتر از دیگران برای گفتن داشته باشیم، به اصطلاح دیگر یک سر و گردن بالاتر از دیگران باشیم.
10. تفکر استراتژیک خاصیت غیر متوازن است :
تفکر استراتژیک به جای آن تخصیص متوازن و همسان توان و توجه میان حوزه های مختلف، رویکردی غیرمتوازن دارد. این مفهوم به جای پرداختن به همه فرآیندها فعالیت های کلیدی را انتخاب می کند؛ به جای پرداختن به همه مشتریان روی مشتریان اصلی متمرکز می شود؛ و به جای توجه به همه تکنولوژی ها فقط روی تکنولوژی های استراتژیک سرمایه گذاری می کند.
The Liedtka Model of The Elements of Strategic Thinking :
عناصر تفکر استراتژیک در مدل پنجگانه لیدکا :
تفکر سیستمی ………………………………………………………………………… System perspective
تسلط بر مفهوم زمان ……………………………………………………………….. Thinking in time
فرضیه سازی ………………………………………………………………………. Hypothesis driven
فرصت طلبی هوشمندانه …………………………………………….. Intelligent opportunism
عزم استراتژیک ……………………………………………………………………………… Intent focused
کلام آخر :
اصلی ترین ضرورت داشتن تفکر استراتژی، تغیرات سریع محیط بیرونی و درونی سازمان است.
زمانی یک استراتزی می تواند منجر به موفقیت شود که در حال اجرا نیز تفکر استراتژیک اجرا شود، زیرا در هنگام اجرا و برنامه ریزی سیستم دچار مشکل می شود.
از حوصله و زمانی که اختصاص دادید، صمیمانه سپاسگذارم