1
2
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
مشخصات سوره
› ترتیب نزول
› ترتیب چینش
› تعداد آیات
› تعداد کلمات
› تعداد حروف
› تعداد لفظ جلاله الله
› اسامی دیگر سوره
3
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
مقدمه
› محور سوره: توحید
› در تکوین
› در تشریع
› نتیجه: قوانین الهی
› مسبوق به تکوین
› ملحوق به تکوین
› برهان پذیر
› بازگشت به تکوینیات
› بازگشت همه چیز به توحید
4
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 1
› احکمت و فصّلت
› معانی غیردقیق: 6 معنای مورد نقد علامه(ره)
› معنای دقیق
› درجه اعلی و ادنی قرآن
› لدینا لعلی حکیم…. بلسان عربی مبین
› اِحکام: توحید…….. تفصیل: آثار توحید
› یس والقرآن الحکیم
› جمع بندی: › اِحکام در تمام مراحل
› تفصیل در مرحله لفظ
5
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیات شریفه 2 و 3
› حکیم خبیر(صفات آخر آیات)
› آموزه اخلاقی
› آموزه علمی: دلیل محتوای آیه
› حکیم: احکمت آیاته
› دادن حکمت هم کار اوست
› شرط اخذ حکمت
› دایره حکمت
› خبیر: فصّلت
6
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیات شریفه 2 و 3
› تفاوت انذار و تبشیر
› انذار: وعید تلویحی، احتمالی و مطابق کرامت
› تبشیر: وعده تصریحی، قطعی و مطابق عدالت
› رابطه استغفار و توبه
› نظر مرحوم علامه
› نظر مرحوم طبرسی
› نظر مرحوم امام فخر رازی
› نظر مرحوم آلوسی
› نظر مختار
7
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› مصداق تبشیر: استغفار و توبه
› زمان پذیرش
› روند
› راهکار
› اثر
› پاداش
› یمتعکم… › الی اجل مسمی
› حیات طیبه
› یوت کل… › اعطاء توفیق
› پاداش توفیق
8
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› مصداق انذار: و ان تولوا
› در مقابل:
› الا تعبدوا…
› ان استغفروا…
› توبوا الیه…
› نتیجه:
› انی اخاف…
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 5
› بساط بهانه گیری:
› یقولون ان بیوتنا عوره
› قد یعلم الله الذین یتسللون منکم لواذا
› یثنون صدورهم……
› هدف: لیستخفوا منه
› حالات انسان:
› علنی و آشکار: و ما یعلنون
› درون و مخفی: و یعلم ما یسرون
› درون درون: علیم بذات الصدور
9
10
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 6
› علی الله رزقها:
› رزاق و …: برهان توحید
› رزاقیت: › غایی
› فاعلی:› قول
› فعل
› الگوی مطلوب: › حرص در تلاش › قناعت در مصرف
11
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 7
› یوم
› روز در مقابل شب
› مجموع شبانه روز
› دوران
› ظرف بروز قدرت خداوند: معنای صحیح
12
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 7
› عرش
› جرمی و جسمی
› سقف
› داربست
› کنایه از قدرت
› خداوند منزه از زمان و مکان › عرش: علم › استواء: ابتناء و تدبیر
13
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 7
› لیبلوکم
› ابتلا برای تمیز
› تمیز برای جزا
› جزا برای تحقق وعده
› اگر احسن عملا نشد
› عدم ترقی
› ادنی شدن از آسمان و زمین
14
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 7
› سحر
› الفاظ
› فصاحت و بلاغت
› اعجاز
› محتوا: این مد نظر است
15
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 7
› زمان بندی خلقت
› خلق آسمان و زمین و مقدرات
› 2 روز آسمان
› 2 روز زمین
› 2 روز مقدرات
› تامین ارزاق
› 4 روز: کنایه از 4 فصل
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
جمع بندی آیه شریفه 7
› اصل خلقت: الله خالق کل شیئ
› بهترین خلق: احسن کل شیئ خلقه
› صعوبت تعیین ترتیب خلق
› اشاره به ترتیب برای فهم بشر
› هدف خلقت: لیبلوکم ایکم احسن عملا
› موقتی بودن این نشئه: اذا الشمس کورت
16
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیات شریفه 9، 10 و 11
› مصداق آیات:
› فحوا: کفار
› مدلول: عام(مسلمان و کافر)
› متعلق موضوع: نعمت و نقمت
› فاعل موضوع: خداوند متعال
› نعمت: اذقنا، منا
› نقمت: مسّته
17
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› واکنش
› کافر
› نعمت: لفرح فخور
› نقمت: لیئوس کفور
› ریشه:
› عدم اعتقاد به مبدا فاعلی
› مستوریت اعتقاد
18
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› مومن
› نعمت: شکر
› نقمت: صبر
› صبر:
› ظاهر: اِخبار، باطن: انشاء
› انواع صبر: ممدوح و مذموم
› چرایی صبر: کنترل خویش
› ریشه صبر: لکیلا تاسوا…
› نتیجه صبر: اجر و مغفرت
19
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› جمع بندی
› دنیا متجر اولیاست
› انسان دو بعدی است
› انی خالق بشرا من طین
› نفخت فیه من روحی
› جدال دائم دو بعد انسان
› حاکمیت دانی= تعطیل عالی
› حاکمیت عالی= تعدیل دانی
20
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 12
› احتمالات در لعلک تارک:
› ناصحیح
› تعطیل کل ابلاغ
› تعطیل بعض ابلاغ
› میل شدید به ترک کل یا بعض ابلاغ
› میل خفیف به ترک کل یا بعض ابلاغ
…..
21
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› چرایی نادرستی این احتمالات:
› لعل دال بر قطعیت نیست
› اقتضای عصمت ابلاغ کامل است
› کلام حضرت کلام خداست
› شروع آیه بعد با «ام» منقطعه
› صحیح: احتمال منتفی ترک بعض ابلاغ
› به خاطر انکار مشرکان
› به خاطر افترا خواندن آیات …..
22
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ریشه: الاعراب اشد کفرا و نفاقا
› ایجاد نگرانی
› اعطاء شرح صدر
› مهربانی شدید حضرت
› منع خداوند از غصه
› ضرورت ابلاغ: قل لهم فی انفسهم قولا بلیغا
23
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ظاهر کلام خداوند
› دال بر قطع
› دال بر عدم قطع
› ناظر به خداوند: قطعیت
› ناظر به بندگان: عدم قطعیت
24
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 13
› امور عالم › عادی
› غیرعادی
› بدون ادعا و تحدی: کرامت
› با ادعا و تحدی: معجزه (همگانی همیشگی)
› پیامبر عصری و مصری
› پیامبر اولواالعزم: › همگانی غیرهمیشگی
› همگانی همیشگی
25
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› انواع تحدی:
› کل قرآن
› ده سوره
› یک سوره
› موضوع تحدی:
› فقط فصاحت و بلاغت
› همه جنبه ها از جمله فصاحت و بلاغت
26
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ترتیب تحدی:
› ترکیب مکی و مدنی در سوره ها
› تنوع در انواع تحدی کلام ثابت
› ده سوره = سور خاص دهگانه
› توجه به تفاوت در تحدی
27
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 14
› احتمالات در یستجیبوا لکم:
› خطاب به کفار: نظر صحیح
› خطاب به مومنین
› خطاب به حضرت(ص)
› آیه شریفه 50 سوره قصص
› عدم تعظیم به جمع در خطاب
› عدم نیاز حضرت به استدلال
28
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیات شریفه 15 و 16
› تلقی از دنیا:
› صحیح: مزرعه
› حضرت ابراهیم علیه السلام
› حضرت یوسف علیه السلام
› حضرت عیسی علیه السلام
› ……
29
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ناصحیح: مقر
› چرایی: زندگی انسان:
› گیاهی
› حیوانی
› به برخی آرزوها می رسد: ما سعی
› به برخی آرزوها نمیرسد: اعمالهم
› انسانی
30
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› نتیجه:
› کل هویت او در برابر ما مسئول است › کل نظام ما در برابر او مسئول نیست
› چرایی: قاعده:
› آخرت خواهی: اسراء/ 19
› دنیاخواهی: هود/ 15، شورا/ 20، اسراء/ 18.
31
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› چگونگی:
› سالبه کلیه: هیچکس نمی رسد
› موجبه کلیه: همه ناکام می شوند
› چرایی:
› عالم، عالم بازی نیست
› رهاکردن آخرت= اصالت دنیا
32
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› اصالت دنیا=بی پروایی در کار
› گم شدن انجام مانند آغاز
› چرایی:
› دنیا زهره است خوردنی نیست
› خوردنش بیماری زاست
› بیماریش وباست و باعث بی آبرویی
33
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ویژگی زندگی دنیا:
› وجود سختی ها:
› محتاج نکاح و غذا بر خلاف فرشته
› زحمت نکاح و طلاق بر خلاف حیوان
› قرار گرفتن لذت در نکاح و غذا
› صادق: لذت= مزد و بهانه
› کاذب: لذت= هدف نکاح و غذا
34
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› دو بعدی بودن:
› مومن: معبر و وسیله می داند
› کافر: مقر می داند و سوء استفاده می کند
› گرفتاریش بلافاصله نمایان نمی شود
35
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› قرآن و دنیاپرستی:
› قرآن: کتاب هدایت
› قرآن: ناظر به حقیقت انسان
› شفاء لما فی الصدور: نمونه= تذکر مرگ
› مایه کار و تلاش
› باعث عدم دلبستگی
› موجب آرامش
36
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 17
› احتمالات در انسان:
› مومن: علی بینه
› معنای بینه
› مصداق بینه
› راه تشخیص بینه:
› بینه صحیح
› بینه غلط
37
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› مویدات بینه:
› شاهد:
› انواع شاهد:
› تحمل شهادت
› اعلان شهادت
› مصادیق شاهد
› کتاب
38
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› کافر: لستم علی شیئ
› مفهوم:
› کلا چیزی نیستید
› پایه توحیدی ندارید
› عملکرد:
› تکذیب: نفی اثبات(افتراء)
› کذب: اثبات منفی(افتراء)
› کذب: نسبت دروغ به خود
39
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 18
› یعرضون علی ربهم:
› طرفین از هم محجوب نیستند
› طرفین از هم محجوبند
› یکی از دیگری محجوب است:
› او را به محضر خدا می برند و می بیند
› در محضر خدا هست، پرده کنار می رود
› خدا در وجود اوست و پرده خود اوست
40
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 23
› نتیجه عمل صالح:
› در دنیا:
› خیر مادی
› خیر معنوی:
› اختلاف مومنین
› اختلاف غیر مومنین
› در آخرت: فلاح
41
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› انواع تعریف و شناخت:
› حد: تام و ناقص
› رسم: تام و ناقص
› تمثیل:
› ریشه استفاده
› ابعاد
› مثال
› مثل
42
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 25
› شئون انبیاء:
› بشیر و منذر
› منذر:
› معنای انذار:
› ناصحیح: اجبار
› صحیح: باورسازی
43
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› محدوده انذار:
› ناصحیح: دنیا
› صحیح: دنیا و عقبی
› چرایی و تاثیر انذار:
› ناظر به مردمان آن عصر
› ناظر به مردمان همه اعصار
› ناظر به خاصیت انذار
44
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 27
› اشکال کفار:
› موضوع اشکال:
› غیرصحیح: پیام حضرت › صحیح: خود حضرت
45
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› روند اشکال:
› عدم الدلیل علی وجوب الطاعه
› دلیل علی عدم وجوب الطاعه
› و ما نراک اتبعک …:
› الذین هم اراذلنا
› بادی الرای
› توهین(مستقیم و غیر مستقیم)
46
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› و ما نری لکم …:
› فضل مادی و معنوی
› لکم: حضرت و پیروان
› دلیل علی وجوب عدم الطاعه
› ریشه اشکال: معرفت شناسی
› موید
› مراحل
› نقد
47
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 28
› پاسخ حضرت به شبهه اول: من بشر با بینه ام
› ابعاد پاسخ:
› قبول بشر بودن
› هشدار به کفار
› تحلیل عدم قبول کفار
› عدم اجبار
48
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 29
› پاسخ حضرت به نتیجه: من اجر نمیخواهم
› ابعاد پاسخ:
› عبارت «مالا»
› عمومیت این سنت
› تعجب از عدم قبول کفار
49
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› پاسخ حضرت به شبهه دوم: من طرد نمیکنم
› ابعاد پاسخ:
› تعظیم پیروان
› تعلیق حکم بر وصف
› عبارت «ملاقوا»
› عدم جواز طرد
› ریشه درخواست طرد
50
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 31
› روند نفی در کلام حضرت:
› انلزمکموها و انتم لها کارهون
› لا اسئلکم علیه مالا
› ما انا بطارد الذین امنوا
› لا اقول لکم عندی خزائن الله
› لا اعلم الغیب
› لا اقول انی ملک
› و لا اقول للذین تزدری اعینکم…
51
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 32
› پایان مذاکره:
› ریشه پایان یافتن:
› ما انا بطارد الذین امنوا
› اریکم قوما تجهلون › سخن کفار
› جادلتنا فاکثرت جدالنا
› نظنکم کاذبین
› فاتنا بما تعدنا ان کنت من الصادقین
52
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 34
› یغویکم:
› تفاوت اغواء و اضلال
› معنای عبارت
› ناصحیح: جبر
› صحیح:
› هدایت اولیه و ثانویه
› اضلال و اغوای ثانویه
53
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 35
› ام یقولون افتراه:
› خطاب به حضرت نوح علیه اسلام:
› مقرب: سیاق آیات
› مبعد: تفاوت افعال
› خطاب به حضرت رسول علیه اسلام:
› مقرب: شباهت دو نبی
› مبعد: سیاق آیات
54
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 37
› ضمایر ناظر به حضرت حق:
› متکلم وحده:
› توحیدی
› متکلم مع الغیر:
› تکثیری
› تعظیمی
55
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› معیت و شهود:
› عام: › معیت: هو معکم اینما کنتم
› شهود: و ما تکون فی شان …
› خاص:› مثبت
› معیت: ان الله لمع المحسنین
› شهود: واصنع الفلک باعیننا
› منفی:
› معیت: هو معهم اذ یبیتون…
› شهود: الم یعلم بان الله یری
56
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 38
› فانا نسخر:
› جمع بودن پاسخ:
› کار گروهی بوده
› تاکید حضرت بر حیثیت جمعی
› مفهوم سخره:
› انواع سخره
› کارکرد سخره
› مصداق سخره
57
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 40
› سوار شدگان:
› من کل زوجین اثنین:
› انواع کل
› نفسی
› نسبی
› مدیریت حیوانات خطرناک
› اهلک
› من آمن
58
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 45
› سوال حضرت:
› نوع سوال:
› استفهامی
› تقاضایی +
› اعتراضی
› زمان سوال:
› قبل دعوت پسر
› بعد دعوت پسر +
59
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ریشه سوال:
› نجات پسر
› در دنیا
› در عقبی
› رفع ابهام +
› روند سوال:
› صغری: پسرم اهل من است
› کبری: اهلم نجات می یابند
› نتیجه: مبهم
60
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› نحوه سوال:
› استفسار نه اعتراض
› ندا: استغاثه
› جلب ترحم: ربِّ
› عدم نتیجه گیری و واگذاری به خداوند
› تسلیم محض بعد پاسخ خداوند
61
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 46
› کاربرد «اهل»:
› و اهلک الا من سبق علیه القول
› ان ابنی من اهلی
› انه لیس من اهلک
62
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› نهی حضرت توسط خداوند:
› اقتضای نهی
› امکان تحقق از فاعل مختار
› عدم دلالت نهی بر تحقق قبلی
› عدم تحقق متعلَّق نهی
› سخن حضرت: رب انی اعوذ بک…
› سخن خداوند: اعظک ان تکون…
63
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 48
› سلام:
› حقیقت سلام: جزء اسماء الهی
› مفهوم سلام:
› سلامت و سلم
› درود و تحیت
› انواع سلام الهی:
› مطلق: سلام علی موسی و هارون
› مقید: و سلام علیه یوم ولد و …
64
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› سلام به اعتبار فرستنده:
› خداوند: سلام علیه یوم…
› خود فرد: والسلام علی یوم…
› سلام به اعتبار مراتب:
› طبیعت
› برزخ
› قیامت
65
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› تکمله:
› خاص بودن سلام
› تودیع در سلام:
› نفسی
› نسبی
66
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 49
› قصه قرآنی:
› ضرورت:
› نافع بودن
› در دسترس نبودن
› صبغه اساسی داشتن
67
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ویژگی ها:
› حق است نه خیال و افسانه
› عین موضوع بدون کم و زیاد
› عدم تضییع وقت با زواید
› پیروزی نهایی حق و بطلان باطل
› چرایی پیروزی نهایی حق و بطلان باطل
68
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› دلایل عمومیت طوفان:
› عمومیت دعوت حضرت
› آیات دال بر عمومیت
› جمع آوری حیوانات
› فسیل ماهی بر روی کوه
› روایات دال بر عمومیت
69
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› جمع بندی بحث عمومیت طوفان:
› علم: لستُ ادری
› قطع بر عمومیت
› احتمال عمومیت: نظر مختار
› قطع بر عدم عمومیت
› احتمال عدم عمومیت
70
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› عمر طولانی حضرت:
› اصل موضوع: مفروض
› احتمالات:
› تعبیر ماه به سال
› معجزه بودن
› عمر طبیعی انسانهای اولیه
71
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› روند عمومیت نبوت حضرت:
› خلق انسان
› وجود کمال برای بشر
› مدنی بالطبع بودن انسان
› نیاز به قانون
› ضرورت اتمام حجت
› عمومیت اتمام حجت و نیاز به قانون
72
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› وثنیت:
› معنای بت پرستی:
› صریح
› غیرصریح
› اساس بت پرستی:
مساله مجسمه سازی
73
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› روند بت پرستی:
› نسل اول: توحید محض
› نسل دوم:
› ساخت مجسمه پدران
› عبادت
› توجه به مجسمه پدران
› نسل سوم: وثنیت محض
74
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ریشه بت پرستی:
› حس گرایی
› اولین ابزار شناخت
› مهمترین ابزار شناخت
› فقدان تربیت عقلانی
› سوء استفاده ارباب مذاهب
75
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› خاستگاه بت پرستی:
هند:
› کشوری قدیمی
› کشوری اسرارآمیز
› انواع بتها:
› رسمی
› غیررسمی
76
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› مشترکات بت پرستان:
› شفاعت
› تقریب
› تناسخ
77
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› مقبولات بت پرستان:
› اصل وجود خداوند
› واجب الوجود بودن خداوند
› وحدت ذاتی حضرت حق
› توحید در خالقیت
› ربوبیت مطلق
78
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› انحراف از مقبولات:
› ربوبیت موردی
› انکار معاد
› ترجیح بت بر خداوند
› توجیه بت پرستان:
› عوام
› خواص
79
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› حل وثنیت توسط اسلام:
› ارائه کامل دین به عوام و خواص
› فعال سازی عقل بشر
› تقریب طبقات مردم
80
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› شبهه شفاعت:
› اصل ثبوت تاثیر غیر خدا
› نفی تاثیر استقلالی
› تصریح خدا به جایگاه اولیاء
› لزوم تعظیم شعائر
› تصریح خدا به توسل به وسایل
81
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› خلط شرک و استشفاع
› تتمیم قابلیت قابل نه فاعلیت فاعل
› در طول و نه عرض اراده الهی
› مشروط به اذن الهی
› اتحاد مغفرت و شفاعت
› ایجاد خوف و رجاء
82
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 50
› اعبدوا الله:
› اولین سخن: توحید
› حصر در توحید
› دلالت بر توحید عبادی
› عدم استدلال بخاطر بداهت
83
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 50
› اعبدوا الله:
› اولین سخن: توحید
› حصر در توحید
› دلالت بر توحید عبادی
› عدم استدلال بخاطر بداهت
84
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 52
› وضع عاد:
› اقتصادی: قوی
› سیاسی: مستکبر
› اعتقادی: وثنیت
85
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› وعده خداوند:
› بارش باران
نکته: تاثیر علل معنوی
› افزایش قدرت
نکته: هم بدنی هم معنوی
› رفع عقیم بودن
86
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 53
› عملکرد انبیاء:
› دعوت به توحید
› ادعای نبوت:
› معجزه نداری
› انسان نبی نمی شود
› تو مجنون و سفیه هستی
› غذا می خوری و در بازار می روی…
87
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 54
› شهادت:
› انواع:
› اتمام حجت
› کفایت و تبری(فردی، جمعی)
› متعلَّق:
› خداوند
› کفار
88
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 55
› فکیدونی…:
› حجت عقلی بر بطلان الوهیت بتها
› تعجیز کفار:
› انواع
› چرایی
› نتیجه
› ریشه
89
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 56
› ویژگی متوکََّل علیه:
› الله
› ربی و ربکم
› ما من دابه …: › تمثیل
› اطلاق
› شیوع
90
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› علی صراط مستقیم:
› فراگیر انحصاری
› مبنای تدبیر الهی
› قطعی الوصول انحصاری
› تکلیف بقیه راه ها
› عدم تبدیل و تحویل
91
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیات شریفه 59 و 60
› عصیان رسول:
› ماهیت
› نتیجه
› عاقبت:
› لعنت دنیا
› لعنت آخرت
92
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› سرانجام کار:
› مومنان:
› در دنیا: نجینا هودا…
› در آخرت: نجیناهم من عذاب…
› کافران:
› در دنیا: اتبعوا فی هذه الدنیا…
› در آخرت: و یوم القیامه…
93
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 61
› چرایی عبودیت در بیان حضرت:
› انشاکم من الارض
› انواع: › بلا واسطه
› با واسطه
› مراحل: › منها خقناکم
› فیها نعیدکم
› منها نخرجکم
94
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› واستعمرکم فیها:
› مفهوم
› توفیق استعمار:
› مومن: دارد
› کافر: ندارد
› راه استعمار:
› اصل آن
› بستر آن
95
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› قریب مجیب:
› اصل آن
›ریشه
› اثر
› متاع
› ابعاد: › علمی
› عاطفی
› انذاری
96
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 62
› ابعاد مخالفت با حضرت:
› اتنهانا ان نعبد…:
› سنت خودشان
› سنت پدرانشان
› اننا لفی شک…:
› شک علمی
› شک مریب
97
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 63
› پاسخ حضرت:
› اثبات توحید:
› من ربی
› اتانی(ربی)
› من الله
› اثبات نبوت:
› بینه
› رحمه
98
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 67
› عذاب قوم ثمود:
› نوع: › مطلق
› مقید
› ابعاد: › رجفه
› صیحه
› صعق
› نتیجه: هلاک
99
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 69
› بالبشری:
› مصداق:
› عدم وقوع عذاب در منطقه حضرت
› عذاب قوم لوط
› تولد حضرت اسحاق علیه السلام
› تولد حضرت اسماعیل علیه السلام
100
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› بعجل حنیذ:
› میهمان دوستی حضرت
› آوردن غذا نه بردن میهمان: جاء بعجل
› اکرام حداکثری: سمین
› اکرام میهمان ولو ناشناس
› پذیرائی سریع: فما لبث
101
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 70
› چرایی خوف حضرت:
› انسان:
› جالب نفع:
› به قدر نیاز افراط: حرص
› زهد تفریط: خمول
› دافع شر:
› خوف افراط: جبن
› شجاعت تفریط: تهور
102
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 71
› احتمالات در فضحکت:
› وقوع ایام خاص
› خوشحالی شناخت میهمانان
› خنده به غفلت قوم لوط
› خنده تعجب از غذا نخوردن میهمانان
› خنده از بیجا نبودن پیشنهادش
› خنده از بشارت فرزند
› خنده خوشحالی هلاکت قوم لوط
› خنده تعجب از مادر شدن
103
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 73
› شبهه دایره شمول اهل البیت:
› عدم موضوعیت معنای لغوی:
› منفی: انه لیس من اهلک
› مثبت: سلمان من اهل البیت
› دلیل خروج همسران:
› در آیه: مذکر بودن افعال و ضمایر
› در غیر آیه: جریان ام سلمه و کساء
104
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› اتعجبین:
› متعلََّق تعجب: من امر الله:
› تکوینی
› تشریعی
› سابقه بحث: رحمت الله و برکاته علیکم
› شان خداوند ناظر به موضوع: انه:
› حمید
› مجید
105
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 76
› ریشه دستور به اعراض:
› عدم پذیرش دعوت حضرت لوط علیه السلام
› فقدان لوازم شفاعت:
› من ذا الذی یشفع عنده الا باذنه
› و لا یشفعون الا لمن ارتضی
106
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 78
› مصداق هولاء بناتی:
› دختران نسبی نیست:
› خلاف عقل است
› تعداد دختران حضرت
› کثرت مهاجمان
› رسم خاص آن زمان
› دلالت بر دختران قوم
107
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› دختران نسبی است:
› ازدواج کافر و مسلمان
› منبع تعداد دختران: تورات
› عدم اعتقاد قوم به نبوت حضرت
› مقام اتمام حجت با فداکاری
› موضوعیت تبلیغ و منع گناه
108
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› گفتگوی حضرت با قوم:
› هولاء بناتی هن اطهر لکم
› فاتقوا الله
› و لا تخزون فی ضیفی
› الیس منکم رجل رشید
109
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 79
› ما لنا فی بناتک من حق:
› عدم احتیاج: عدم حق
› عدم ازدواج: عدم حق
› عدم رغبت
› اقتضای سنت:
› پاسخ: لقد علمت…، انک لتعلم…
› ریشه: افرایت من اتخذ الهه هواه
110
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 80
› لو ان لی بکم قوه:
› کاش جماعتی مدافع داشتم
› کاش خودم نیرو داشتم
› کاش میهمانان نیرومندی داشتم
› کاش از شما مرد رشیدی داشتم: صحیح
111
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 81
› واکنش ملائک:
› انا رسل ربک
› لن یصلوا الیک
› فاسر باهلک بقطع من اللیل
› و لا یلتفت منکم احد
› ان موعدهم الصبح الیس الصبح بقریب
112
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› اشارات قرآن به عمل قوم لوط:
› فحشاء: اعراف 79
› اسراف: اعراف 80
› جرم: اعراف 83
› ظلم: هود 82
› خبائث: انبیاء 74
› فسق: انبیاء 74
› جهالت: نمل 54
113
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› تفاوت قرآن و تورات:
› تعداد فرشتگان
› غذا خوردن میهمانان
› تعداد دختران
› خروج حضرت از شهر
› تجسم حضرت حق
› رابطه دختران با پدر
› همسر حضرت
114
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 84
› خرید و فروش:
› نوع: کلی یا جزئی
› نحوه:
› کیل
› وزن
› عدد
› مسح
› مشکل:
› خرید: کامل و تمام
› فروش: ناقص و معیوب
115
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› واکنش حضرت:
› تبشیر: انی اراکم بخیر:
› مال و رزق زیاد
› نعمت عقل و هوش
› خیرخواهی من برای شما
› انذار: انی اخاف علیکم…:
› عذاب محیط عقبی علاوه بر دنیا
116
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 85
› و لا تبخسوا الناس اشیائهم:
› مفهوم:
› لغوی: نقص
› در آیه شریفه: نقص و عیب
› متعلَّق:
› ناس
› اشیاء
› پیام: اوج عمومیت(فراگیر دائم)
117
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› اثر کم فروشی:
› اجتماع(مدنی بالطبع)
› تعاملات(داد و ستد با ابزار کیل و میزان)
› نقص در کیل و میزان:
› عدم تعیین مایحتاج
› پرداخت بهایی بیش از کالا:
› عدم اعتماد به تدبیر از فرد به جامعه
› شیوع فساد و عدم اعتماد عمومی
› زوال امنیت روانی و …
› حرکت جامعه بر مدار نیرنگ به جای تعاون
118
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 86
› بقیت الله خیر …:
› ربح فطری و طبیعی هدایت شده از سوی خدا بهتر از مال ناشی از نقص است
› اگر مومن باشید می فهمید سخن من درست است و بقیه الله برایتان بهتر است
› اگر مومن باشید ثواب اطاعت خداوند (برای آخرتتان) بهتر است
119
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› حفیظ:
› موارد جواز حفظ:
› نجات مردم از جهل علمی و عملی
› تعلیم کتاب با حکمت و موعظه و …
› امر و نهی، دفاع، جهاد و …
› موارد عدم جواز حفظ:
› حفظ درون انسانها از آلودگی
› حفظ انسانها از عذاب الهی
120
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 87
› انک لانت الحلیم الرشید:
› تاکیدات عبارت:
› انَّ
› لام تاکید
› اسمیه بودن خبر انَّ
› مفهوم عبارت:
› کنایه: از شما بعید است
› استهزاء غیرمستقیم
› نزد ما سفیه، نزد خودت حلیم رشید
121
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 88
› واکنش حضرت:
› ان کنت علی بینه
› رزقنی منه رزقا حسنا
› ما ارید ان اخالفکم…
› ان ارید الا الاصلاح…
› و ما توفیقی الا بالله…
122
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› اقتضائات امر و نهی:
› عاملیت
› اصلاح طلبی
› توفیق خواهی
› توکل خالص
› انابه متضرعانه
123
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 91
› واکنش قوم:
› ما نفقه کثیرا مما تقول
› انا لنراک فینا ضعیفا:
› تاکیدات عبارت
› مفهوم عبارت
› لولا رهطک لرجمناک
› و ما انت علینا بعزیز
124
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 96
› سلطان:
› معنا
› متعلَّق:
› مادی: قدرت و حکومت
› معنوی: برهان و استدلال
› مصداق: › عصا یا غرق: خاص بعد از عام
› مطلق معجزات: عام بعد از خاص
› پیروزی: ذکر نعمت
125
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 97
› امر فرعون:
› رب نیاز نیست
› انا ربکم الاعلی
› ما علمت لکم من اله غیری
› ما اُریکم الا ما اری و ما اهدیکم الا…
126
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 100
› القری:
› خود قریه ها:
› حصید: نابودی کامل
› قائم: بقاء آثار قریه
› اهل قریه ها: › انقراض کامل قوم
› بقاء ذریه قوم
127
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 101
› ظلم:
› به اعتبار عمل: › ظالمانه: پاسخ = عادلانه
› عادلانه: پاسخ = ظالمانه
› به اعتبار عامل:
› خداوند: ما ظلمناهم
› کفار: ظلموا
› به اعتبار معمول: › خداوند: ما ظلمونا
› کفار: انفسهم
128
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 103
› ذلک یوم مجموع له الناس:
› ذلک: عذاب الآخره › یوم مجموع: نگفت یوم یجمع الناس
› له: نگفت فیه
› الناس: همه مردم از اولین تا آخرین
129
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 105
› یوم یات:
› مطلق وقت و غیر محدود › بازگشت ضمیر به «یوم القیامه»
› بازگشت ضمیر به «الله»
› بازگشت ضمیر به «اجل معدود»
130
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› تکلم در قیامت:
› نفی مطلق: هذا یوم لا ینطقون
› اثبات مطلق: یوم یاتی کل نفس تجادل …
› نفی و اثبات نسبی: لا تکلم نفس الا باذنه
› جمع بندی:
› بدون اختیار و تحت امر خداوند
› مواقف مختلف قیامت
131
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› منهم: من الناس:
› غیر مکلف: صغیر، مجنون و … › مکلف:
› شقی
› سعید
132
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 107 و 108
› خالدین فیها:
› مخلد در نارند
› مخلد نیستند:
› دلایل عقلی:
› عمل محدود=جزای محدود › عادی شدن عذاب
133
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› دلایل نقلی:
› ما دامت السموات والارض › الا ما شاء ربک
› لابثین فیها احقابا
› ما اظن ان تبید هذه ابدا
134
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
پاسخ عقلی:
› مبنای تصور از قیامت › ابعاد جزا و پاداش
› حقیقت گناه
› ملکه شدن گناه
135
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
پاسخ نقلی:
› ما دامت السموات والارض: › تعبیر محاوره ای دال بر تابید
› آسمان و زمین قیامت
› تعبیر درباره بهشت
136
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› الا ما شاء ربک:
› الاّ تاکیدیه
› تعبیر مشابه درباره بهشت
› لابثین فیها احقابا: تصریح به خلاف
› ما اظن ان تبید هذه ابدا: تصریح به خلاف
137
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 109
› مضمون آیه:
› مخالفت، روشی همیشگی: آبائهم
› واکنش گذشته، حال و آینده: یعبد
› سنخیت مخالفتها: تشابهت قلوبهم
› واکنش عادلانه الهی: لموفوهم نصیبهم…
› پیروزی نهایی جبهه حق: انّا
138
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 110
› اختلاف:
› انواع اختلاف:
› ممدوح:
› در خلقت و استعداد
› تضارب آراء: قبل العلم
› مذموم: بعدالعلم
139
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› بستر اختلاف:
› مالی، سیاسی و …: عوام و خواص
› عقیدتی و اعتقادی: خاص علماء
› ریشه اختلاف:
› عوام: مقلد غیرموثر
› خواص: علم بدون انگیزه صحیح
140
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› نتیجه اختلاف:
› مالی و …: محدود و کم خطر
› عقیدتی: جعلوا القرآن عضین
› محل بروز نتیجه اختلاف: قیامت
› لولا کلمه سبقت من ربک لقضی…
› دنیا کشش تصفیه ندارد
141
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› سرنوشت طرفین اختلاف:
› هر دو معذب
› یکی معذب یکی مفلح
› راه حل اختلاف:
› غلط: تحاکم به طاغوت
› صحیح: رجوع به خدا و رسول
142
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 111
› تاکیدات آیه:
› انَّ
› کلّا
› «ل» در لمّا
› «م» در لمّا
› قسم محذوف(والله)
› «ل» در لیوفینَّهم
› «ن» در لیوفینَّهم
143
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 112
› استقامت:
› مفهوم استقامت: قیام به اصلاح
› انواع استقامت:
› مطلق الاستقامه
› استقامه المطلق
› حد استقامت انسان: بیش از کوه
144
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ریشه استقامت: ان ربی علی صراط مستقیم:
› چرایی: حدیث حضرت رضا علیه السلام
› جایگاه: انتساب انسان به خود توسط خدا
› ویژگی: ادقّ من الشعر و احدّ من السیف
› بایسته: علم و معرفت در کنار عمل و رفتار
› حقیقت: تبدیل انسان به صراط
› حیطه: همه حوزه ها
145
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› نتیجه استقامت:
› مصافحه فرشتگان
› توسعه ابرها بر ایشان
› دریافت روزی از هر طرف
› مستجاب الدعوه شدن
146
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› شیبتنی سوره هود:
› کما امرت: استقامت مطلق
› و من تاب معک: سختی همراه کردن مردم
› و من تاب معک: امتحان سخت عترتعلیهم السلام
› عبارات تند سوره: بعدا للقوم الظالمین و …
› و اخواتها: هول قیامت
147
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 113
› رکون:
› مفهوم رکون
› انواع رکون
› بستر رکون
› شمول رکون
› حد رکون
› ریشه نهی از رکون
148
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› مراتب کنش و واکنش به ظلم:
› عدم ظلم
› عدم معاونت در ظلم
› عدم رکون به ظالم
› عدم رسمیت ظلم و ظالم
149
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ظالمین:
› مصداق:
› المنار: معاصرین حضرت
› المیزان: مطلق ظالمین
› ملاک: دین ستیزی
› گستره: اعتقادی و غیر آن
150
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› فتمسکم النار:
› مساس نه خلود
› ظالم: امام داعی به نار
› داعی به نار نه به ذنب
› آتش: مامور عاقل عادل
151
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 114
› طرفی النهار و زلفا من اللیل:
› استنباط خوارج
› عدم بیان اوقات نماز
› پراکندگی نماز در روز
152
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› ان الحسنات …:
› مصداق حسنه: صلاه
› بر اساس سیاق
› بر اساس غیر سیاق
› خاصیت صلاه:
› دفع: ان الصلاه تنهی…
› رفع: ان الحسنات …
153
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 116
› فلولا…: دلیل سقوط اقوام:
› رفتار اتراف
› سکوت عالمان:
› محوریت نهی نه امر
154
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› سنن الهی:
› بی نتیجه نماندن قیام ملت
› بی جواب نبودن قبول تباهی
› سیالیت عاقبت جوامع متشتت
› تفاوت نظام سنن:
› ناظر به جوامع دینی
› ناظر به جوامع غیردینی
155
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 117
› بظلم:
› قید توضیحی: عدم ظلم خداوند
› شرک: عدم عذاب مشرکین غیرمفسد
› کفر: عدم عذاب کفار غیرمفسد
156
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 119
› الا من رحم:
› بستر: اختلاف در دین
› نوع: رحمت رحیمیه
› نتیجه: رحمت تنها راه حل اختلاف
› لطافت ادبی: بیان دو از چهار
157
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
› و لذلک خلقهم:
› اختلاف: مذکر بودن ذلک
› رحمت:
› رحمت مونث لفظی
› رحم است نه رحمت
› ارجاع ضمیر به مرجع اقرب
› هدف خلقت در سایر موارد
› تطبیق با سیاق آیات
158
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 120
› کارکرد قصص:
› ناظر به حضرت: تثبیت فواد
› ناظر به مومنین:
› در حوزه تحقیق: تکمیل حق
› در حوزه اخلاق: تکمیل موعظه
› در حوزه اجتماع: تکمیل تذکر
159
تفسیر سوره مبارکه حضرت هود علیه السلام
آیه شریفه 123
› علمی: لله غیب…: غیب مخصوص خدا و …
› انبیاء و اولیاء
› افراد عادی: مادر حضرت موسی علیه السلام
› برخی حیوانات: مثل زنبور عسل
› افعالی: الیه یرجع الامر کله
› عبادی: فاعبده:
› چرایی: خالق، رب، صفات جمال و جلال
› مکمل: توکل
160
161
و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین