تحلیل استنادی(درس آماری)
تعریف وکاربرد تحلیل استنادی
تحلیل استنادی
انواع تحلیل استنادی
شاخص های تحلیل استنادی
تحلیل زوج های کتابشناختی
تحلیل زوج های هم استنادی
تحلیل استنادی افقی
تحلیل استنادی عمودی
ضریب تاثیرمجلاتif
شاخص فوریت
شاخص نیمه عمر
شاخص هرش
شاخص جی
شاخص وای
ارزش متیو
2010 Impact Factors
ازرایجترین روش های کتابسنجی است که بارویکردکمی به بررسی وتحلیل روابط میان مدارک مورداستنادمی پردازد.دراین روش استنادبه عنوان واحدتجزیه وتحلیل شناخته می شود.
این تحلیل باشمارش میزان استفاده ازمنابع توسط پژوهشگران ازطریق شمارش مراجع مورداستناددرپایان مقالات آنان وبررسی استنادهاومراجع که بخشی ازمقالات مجلات راتشکیل می دهندصورت میگیرد.
تعریف تحلیل استنادی
کاربردتحلیل استنادی
تعیین نویسندگان کلیدی
تعیین مجلات هسته
مطالعه تاریخ علم
شناسایی رشته های نوظهور
استفاده ازنتایج این تحلیل درسیاست گذاری های علمی
ارزیابی رتبه علمی وآثارعلمی یک کشوردرهرموضوع
تحلیل استنادی عمودی
مقالات قبلی
مقاله
مقالات بعدی
تحلیل استنادی افقی
مآخذمشترک
مقاله
مقاله
ماخذ
ماخذ
مقاله
این دومقاله رابطه محتوایی دارند:زوج های کتابشناختی
تعتعقیب اندیشه ها:مطالعه تاریخ علم
ززوج های هم استنادی
ضریب تاثیرimpact factor:
رتبه بندی وارزیابی کشورها،دانشگاه ها ودانشمندان
ضریب تاثیرفصلنامه کتاب درسال های 85 و86
198+192
20+ 19
=
10
درهمان سال انتشاریک مجله به نشریه چقدر استناد می شود؟ ایراد درعوامل تاثیر گذار:سرعت انتشار،فراوانی انتشار،سرعت فهرست کردن
شاخص فوریت
شاخص نیمه عمریا قاعده کهنگی متون
شاخص نیم عمر، نقش زمان را در بهرهوری از اطلاعات روشن میکند.
نشان میدهد که با گذشت زمان از میزان سودمندی مقالات و کتابها کم میشود.
یادآوری: در فیزیک هستهای مفهوم نیم عمر به مدت زمان زوال نیمی از ماده رادیواکتیو اطلاق میشود.
با وامگیری از علم فیزیک، منظور از نیم عمر متون علمی:
مدت زمانی است که در خلال آن نیمی از متون استنادکننده به متون علمی مورد استناد در حوزههای علمی مورد نظر منتشر شده است.
به عبارت دیگر، نیم عمر عبارت است از مدت زمانی که در طول آن نصف ارجاعات یک مجله منتشر شدهاند.
مطالعات نشان میدهد که نیمی از ازجاعات (استنادها) مقالات تازه چاپ شده در دو سال اخیر، به نوشتههای همان سال برمیگردد.
بعد از مدت ده یا پانزده سال (بسته به موضوع) مقالات رشتههای مختلف، سودمندی خود را به عنوان منبع مورد استناد از دست میدهند.
با کمک مطالعات کهنگی، نیم عمر استنادها محاسبه میشود:
علوم که بیشتر جنبه نظری دارند (مانند ریاضیات) دارای نیم عمر طولانی
و علومی که به مباحث نوین، روزآمدی و فناوری وابستگی دارند (مانند پزشکی) دارای نیم عمر کوتاهی هستند.
مطالعات کهنگی و نیم عمر در مدیریت مجموعه منابع اطلاعاتی و توسعه خدمات اطلاعاتی مناسب به کاربران کاربرد دارد.
شاخص نیم عمر یا قاعده کهنگی متون
.
شاخص اچ به این پرسش پاسخ میدهد که هر یک از پژوهشگران به تنهایی چه نقشی در پیشبرد و گسترش مرزهای علوم در حوزههای مختلف دانش بشری دارند؟
شاخص هرش (Hirsch Index)
نحوه محاسبه شاخص هرش
برای به دست آوردن عدد H، پس از انجام جستجو، باید مقالات را بر حسب استناد به ترتیب نزولی مرتب کرد و شماره مقاله را با تعداد استنادها مقایسه نمود تا تعداد استناد مساوی یا بیشتر از شماره مقاله باشد.
شماره آن مقاله، نشاندهنده عدد H نویسنده است.
ایراد:به مقاله های پراستنادبی اعتناست
از آنجایی که از مقاله ششم به بعد، تعداد استنادها 6 یا بیشتر از 6 است، کرشاخص H این پژوهشگر فرضی برابر با عدد 6 میباشد. یعنی فقط 6 مقاله از این پژوهشگر بیشتر یا مساوی 6 استناد دریافت ده است.
اندازهگیری دقیق شاخص H به جامعیت پایگاه اطلاعاتی مورد جستجو بستگی دارد. به طوری که شاخص H به دست آمده از پایگاه مختلف اسکوپوس، گوگل اسکالر و وب آوساینس یکسان نیست.
معتبرترین و مهمترین منبع برای به دست آوردن شاخص H پایگاه اطلاعاتی Thomson ISI Web of Science است و امکان اندازهگیری خودکار این شاخص را نیز فراهم آورده است.
شاخص H علاوه بر مقایسه نویسندگان، برای مقایسه موسسات، دانشگاهها و حتی کشورها نیز استفاده میشود، اما بایستی برای چنین مقایسههایی به عوامل گوناگون اثرگذار بر این مقیاس توجه کرد.
The h – Graph
توسط لئو اگه برای اندازهگیری کمّی برونداد علمی پژوهشگران علم فیزیک و سایر پژوهشگران پیشنهاد شده است.
اگه برای اصلاح و بهبود شاخص H، شاخص جی را پیشنهاد نمود.
یکی از مهمترین ایرادهای شاخص H این است که هر چند در امتیازدهی به مجموعه فعالیتهای علمی یک فرد، مجله، دانشگاه و کشور، کم استناد بودن یک مقاله بر رتبه آن تاثیری ندارد،
اما به همان نسبت هم این شاخص به مقالههای پراستناد بیاعتناست و این قبیل مقالات بر شاخص H پژوهشگر تاثیر قابل توجهی ندارد.
شاخص جی (g Index)
شاخص جی با استفاده از مجذور تعداد مقالات و مقایسه آن با مجموع استنادها در محاسبات، در واقع مقالههای پراستناد یک پژوهشگر را برجستهتر میکند.
شاخص جی بالاترین تعداد (g) مقالات است که 2 بار یا بیشتر به آن استناد شده باشد.
این شاخص با استفاده از ضرایب خود، سعی دارد تا از تاثیر مقالههای پراستناد و کماستناد بر نتیجهگیری بکاهد و یکی از نواقص شاخص H را برطرف نماید.
شاخص جی (ادامه)
√مجذور تعداد کل مقالات یک نویسنده
مقایسه با؟
کل استناداتش
شاخص جی
شاخص وای توسط بولن، رودریگز و سمپل در سال 2006پیشنهاد شده است.
سعی دارد با در نظر گرفتن کیفیت و کمیّت، نقاط ضعف دیگر شاخص ها را برطرف نماید.
بدین منظور، از عامل تاثیر به عنوان شاخص کمّی و معادل مقبولیت و از رتبه بر اساس وزن یا رتبه پیچ (Page Rank) به عنوان شاخص کیفی و عامل ارزش استفاده میکند.
شاخص وای، حاصل ضرب عامل تاثیر در رتبه پیچ و در واقع حاصل ضرب کمیّت در کیفیت است و سعی دارد سنجش اعتبار علمی را تا حد امکان کیفی کند.
ارزش متیو
یکی از شاخصهای جدید علمسنجی است که توسط موییج در سال 2006 معرفی شد.
در واقع شکل اصلاح شده ضریب تاثیر است که آن را در یک دوره پنج ساله و در موضوعی خاص محاسبه میکند.
نحوه محاسبه آن تقسیم تعداد استنادها به مقالههای یک مجله در یک دوره پنج ساله بر تعداد مقالههای همان مجله در همان دوره زمانی است
که عدد حاصل را با همین نسبتها در کل حوزه مورد پژوهش اندازهگیری مینماید.
مثال
اگر تعداد استنادها به مقالات یک مجله در یک حوزه موضوعی خاص در یک دوره پنج ساله، A؛
تعداد کل مقالات منتشره در همان مجله در همین دوره پنج ساله، B؛
تعداد کل استنادهای دریافت شده در آن حوزه موضوعی خاص، C؛
و تعداد کل مقالات این حوزه را D بنامیم،
ارزش متیو عبارت خواهد بود از:
2010 Impact Factors
مقایسه فراوانی مقالات و ارجاعات صورت گرفته به مقالات منتشرشده دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه تهران با دانشگاه های رتبه یکصدم و دویستم دنیا در مجموعه Scopus در رتبه بندی سال 2009 تایمز THS-QS
1-محسنی،حمید،خلاصه مباحث کتابداری واطلاع رسانی ،تهران:کتابدار،1390 2- نورتون،ملانی جی ،مبانی علم اطلاع رسانی،تهران: کتابدار،1384
منابع و ماخذ:
ازتوجه شمامتشکرم