تاثیر نورپردازی در معماری
1
نور در لغت، انرژی تشعشعی ست که بین طول موج های مشخصی واقع شده، اطلاق می شود. نور، از جمله عناصر مهم طبیعت می باشد که بسیاری از خواص مادی، در آن دیده نمی شود.
نورپردازی در معماری یکی از بخش های معماری و مهندسی معماری است . نورپردازی نما یک بنا یکی از مهمترین جنبه های طراحی آن می باشد. که در شب می تواند جلوه منحصر به فردی به دید بیننده آن بنا بدهد.
2
نورپردازی از جمله مباحثی است که همواره در حوزه زیبایی شناسی مطرح می شود. یکی از هنرهایی که نقش نورپردازی در آن بسیار پررنگ است هنر معماری است. تاثیر نورپردازی به اندازه ای است که می توان با ترفندهای مختلف به فضا روح و جان بخشید.
3
تاثیر نورپردازی در معماری
نورپردازی در معماری از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد. روشنایی تاثیر زیادی بر فضاهای شما، چه مسکونی و چه اداری دارد. یک فضای زیبا به دلیل داشتن نورپردازی نامناسب و یا نداشتن روشنایی کامل ممکن است بد به نظر برسد . و برعکس، یک فضای معمولی و یا حتی زشت به علت داشتن نورپردازی مناسب و روشنایی کافی ممکن است بسیار خوب به نظر برسد.
در سال های اخیر نورپردازی در معماری و طراحی نورپردازی نه تنها در بین طراحان و متخصصان مربوط به این حوزه بلکه در میان معماران نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. یکی از دلایل اصلی این امر این است که معماری در سال های اخیر متفکرتر شده و از فرم های آزاد بیشتر استفاده کرده در نتیجه اهمیت نورپردازی در معماری بیشتر شده است.
4
ابزار و وسایل روشنایی نیز به عنوان عواملی که تامین کننده ی نور مصنوعی هستند ،مطرح می باشند. در هنر معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصر و مفاهیم دیگر از قبیل ساختار ،نظم فضایی، مصالح، رنگ و … مطرح می شود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفا کند. یکی از مهمترین مشخصه های نور طبیعی، توالی و دگرگونی آن در طول روز است که باعث حرکت و تغییر حالت در ساعات مختلف می شود.
5
از نور می توان بهره های فراوانی در معماری برد که برخی از نمونه های آن به شرح ذیل است:
1- تاکید بر روی برخی از بخشهای نما: در معماری برای تاکید بیشتر بر روی برخی از بخشها می توان از نور طبیعی بهره گرفت. بدین گونه ایجاد برآمدگی ها و فرورفتگی هایی بر روی محل مورد نظر، سایه هایی در بخش هایی ایجاد نمود.
2- کشیده تر نمایش دادن ارتفاع: به منظور کشیده تر نمایش دادن ارتفاع یک حجم، می توان با ایجاد برآمدگیهایی باریک و بلند سایه های عمود و طویل ایجاد کرد تا نما کشیده تر به نظر آید. برای مثال نورگیر بالای سقف بازارها، حمامها و گنبد مساجد، علاوه بر نور رسانی در بالای طاق، بنا را کشیده تر نشان می دهد.
6
3- ایجاد بافتی مرکب از نور و سایه و پخش نور در فضا: پوشاندن سطوح یکپارچه ی نما با عناصر همسان و برجسته، منجر به بافتی مرکب از نور و سایه می شود؛ از نمونه های آن می توان به مقرنس اشاره نمود: معماری مقرنس علاوه بر ایجاد سطوح برجسته و فرورفته در بنا خواص دیگری نیز دارد، از آن جمله می توان به زیبایی و بهره گیری هر چه بیشتر از نور خورشید اشاره نمود. در فضاهایی که نورگیری و در نتیجه روشنایی فضا از طریق سقف انجام می شود، نور به طور مستقیم وارد فضا شده و فقط بخشی از آن را روشن می نماید. با بکارگیری این معماری، نور وارد شده در برخورد با مقرنس، در جهات مختلف از مسیر خود منحرف شده و در فضا پخش می شود. در این صورت در داخل بنا روشنایی یکنواخت و غیرمتمرکزی خواهیم داشت، که حجم بیشتری را دربر می گیرد.
7
4- مصالح متنوع، دارای خاصیت انعکاسی متفاوت: مصالح متنوع در کنار یکدیگر، با خاصیت انعکاسی متفاوت نیز می تواند جلوه های خاصی در نما ایجاد کند. برای مثال به منظور تاکید بر روی بخشهایی از نما، می توان آنها را با پوششهای فلزی آراست و در سایر سطوح از مصالحی با خاصیت انعکاسی کمتر استفاده نمود. بدین ترتیب در اثر انعکاس شدید حاصل از برخورد نور به سطوح فلزی، بخشهای مورد نظر مهمتر جلوه می کنند.
5- تقسیم فضای یکپارچه به بخش های مجزا: با ایجاد عرصه هایی از نور و تاریکی، می توان فضای یکپارچه را، بدون استفاده از عناصر و مصالح جدا کننده به بخشهای مجزا تقسیم کرد.
8
9
10
معماران ایرانی ماهیت نور را به خوبی درک کرده اند ، برای کاربران تغییر کیفیت فضایی را بدون حرکت در فضا میسر ساخته و بدین گونه موضوع زمان را در فضا مطرح کرده اند. در برخی از بناهای معماری ایرانی ، تفکری خلاق ، با استفاده از نور و تغییر کیفیات هزاران ترکیب رنگی در ارسی ها طی گذر زمان وجود دارد. نوعی اتصال و پیوستگی در فضا ، از کف تا سقف که مزین به انواع کاشی کاری ها است و انسان را رها و سیال در فضایی بینابینی غوطه ور می سازد.
اهمیت نور در معماری بازارهای ایران:
در بازار های ایرانی ، اهمیت نور در معماری و موضوع زمان ، چه از طریق حرکت در فضا براساس پلان خطی راسته ها و نورگیر های سقفی نقطه ایی ممتد و چه از طریق نورگیر های بزرگ با انواع تزئینات در مکان های اتفاق صورت می گیرد. بازاری های ایرانی دارای فضا های پر و خالی ، حیاط هایی دارند که از طریق سلسله مراتب فضایی ، مخاطبان را از فضای نیمه تاریک راسته ها به سمت خود دعوت می کنند.
11
تاثیر نور در معماری ایرانی:
12
نقش نور در معماری و هنر اسلامی
هنر و معماری اسلامی با تزئینات متنوع که با کاشی کاری ها ، اسلیمی ، گچبری ها و … توام است، بی شمار رنگ و سایه روشن در فضا ایحاد می کند که دیدن این ترکیب رنگ های زیبا ، نیازمند استفاده از نور در معماری است. تنها با استفاده از نور در معماری اسلامی برای روشنایی و ایجاد سایه روشن ها با هزاران ترکیب بندی رنگ ها بسنده نمی کند، بلکه بی شمار رنگ در سطوح هندسی پیچیده سه بعدی مانند تزئینات گچبری ، کاشی کاری ، مقرنس بندی ، کاربندی و …
کیفیت فضا های این مکان را بسته به نور تابیده شده تغییر می دهند و این مکان ها را به طور کامل به فضا هایی مجزا تبدیل می کند.
نور در معماری اسلامی خیره کننده نیست و به شکلی ملایم ، همان گونه که نظم و هارمونی فضا می طلبد، مخاطب را به آرامش و صلح دعوت می کنند و در درون مخاطب ، حس بودن در مکانی قدسی را ایجاد می کند. حس زیبایی شناسی و قدرت بالای معماران این سرزمین در شناخت هندسه، ترکیب بندی رنگ ، کاربرد نور در معماری و به طور کلی شناخت ماهیت فضایی هر مکان ، بی نظیر و ستودنی است.
13
منابع:
www.iranmemari.com
www.erco.com
www.alconlighting.com
https://www.archltg.com/
14