بررسی نقش اشتغال و تحصیلات زنان بر رشد اقتصاد ایران
به نام خدا
مقدمه
زنان، یکی از گروه های مهم اجتماعی به حساب می آیند.
این گروه علاوه بر وظایف شخصی و خانوادگی، نقش فعالی در پیشرفت های اجتماعی و توسعه پایدار ایفا می کنند. زنان نقش بسیار حساس و تعیین کننده ای در فعالیت های اجتماعی دارند. زنان برای توسعه پایدار جامعه مسئولیت بسیار جدی و تعیین کننده ای بر عهده دارند.
به همین دلیل کشورهایی که در مسیر توسعه سازنده قرار دارند به این امر مهم پی برده اند که ضرورت ایجاد جامعه سالم در گرو وجود زنان فعال و موثر در جامعه است. آموزش زنان و مشارکت آنان نقش مهمی در توسعه کشور دارد، به گونه ای که حدود نیمی از جمعیت شاغلان را زنان تشکیل می دهند.
حضور گسترده زنان، پیامدهای مهمی همچون:
افزایش سطح درآمد خانواده
کاهش بار سرپرستی مردان
کاهش هزینه های تولید و خدمات در کل جامعه
رشد و توسعه اقتصادی
را در پی دارد…
امروزه با توسعه اقتصادی و مکانیزه شدن تولید، قدرت فیزیکی و جسمانی در بسیاری از کارها دیگر عامل تعیین کننده نیست . بر عکس، در بسیاری از جوامع زنان سهم بسزایی در رشد اقتصادی داشته اند. از دیدگاه مدرن، این جنسیت نیست که تعیین کننده شایسته سالاری باشد… بلکه مشارکت هر فرد ملاک قرار می گیرد…
مشارکت زنان
یکی از راهبردهایی که برای توانمندسازی زنان استفاده شده است، تاکید بر این نکته است که مشارکت زنان صرفا به مفهوم بهره مندی آنان از مزایا و نتایج برنامه های توسعه نیست بلکه آنان باید در اجرای برنامه ها و توسعه اقتصادی مشارکت فعالانه داشته باشند.
نکته:
درصد بیکاری زنان جوان از مردان جوان بالاتر است که این بیانگر نامتعادل بودن بازار کار زنان جوان و نقش های جنسیتی افراد در خانواده است…
ضرورت ایجاد فرصت شغلی برای زنان
با توجه به افزایش سطح سواد دختران و نیز درصد پذیرفته شدن دختران در دانشگاه ها، افزایش میانگین سن ازدواج، کاهش قدرت خرید سرپرست خانواده، افزایش سریع نرخ مشارکت زنان در سال های آتی قطعی است و باید برای ایجاد فرصت های شغلی مناسب با توجه به سطح سواد و مهارت زنان برنامه ریزی مطلوب صورت گیرد.
جایگاه زنان
با توجه به اینکه مشارکت گسترده زنان در بخش های مختلف اقتصادی، چرخ های اقتصاد کشور را به حرکت درآورده و در توسعه اقتصاد و پیشبرد اهداف جامعه نقش مهمی داشته اند، بررسی نقش و جایگاه زنان و اشتغال آنها در افزایش تولید ناخالص داخلی کشور ایران بسیار حائز اهمیت است زیرا:
هدف هر جامعه ای به حداکثر رساندن رفاه اجتماعی است و رفاه اجتماعی تابعی از درآمد سرانه و توزیع عادلانه درآمد می باشد…
برخی از عوامل مهم میزان پایین مشارکت زنان:
نامناسب بودن محیط کار
تمایل نداشتن مردان به پذیرش بخشی از مسئولیت های منزل
نگرش منفی نسبت به اشتغال زنان
لزوم توجه به توسعه پایدار با توجه به نقش زنان
کشور ما جزء کشورهای در حال توسعه قلمداد می شود که حدود ۵۰ درصد جمعیت آن را زنان تشکیل می دهند. فعالیت های زنان چه در امور خانه و چه در مشاغل اداری بر کسی پوشیده نیست، لذا به دلیل عدم آگاهی و شناخت کافی در این زمینه بها و ارزش کافی به کار زنان داده نمی شود و خصوصاً در مورد کارهای تولیدی و اقتصادی، کار زنان نادیده گرفته میشود. البته با مطالعه و تامل بیشتر پی خواهیم برد که زنان همپای مردان در طول تاریخ به طور مستقیم (در کارهای دستمزدی بیرون خانه) یا غیرمستقیم (در کارهای غیر دستمزدی خانه) در درآمد خانواده و درآمد ملی مشارکت داشته اند.
ذکر این نکته ضروری است که:
نادیده انگاشتن کار و فعالیت اقتصادی زنان، یعنی کنارزدن نیمی از جمعیت فعال در اقتصاد از عرصه کار و فعالیت، بدون توجه به این اصل مهم که رسیدن به سازندگی و شکوفا کردن اقتصادی بدون آنان امکان پذیر نیست.
اثر مثبت مشارکت زنان
با توجه به اثر مثبت مشارکت اقتصادی زنان بر توسعه اقتصادی، باید برای تامین نیروی کار از نیروی بالقوه زنان استفاده شود. زنان با دشوار شدن راهیابی به مشاغل رسمی در دستیابی به سطوح آموزشی بالاتر برای یافتن شغل مناسبتر سعی کرده اند همگام با افزایش سطح تحصیلات، سهم خود را برای رسیدن به شغل بهتر افزایش دهند.
برای جلوگیری از تبعیض علیه زنان به دلیل ازدواج یا بارداری و تضمین حق مسلم آنان، اقدامات مناسب زیر را می توان انجام داد:
تشویق و حمایت لازم برای ارائه خدمات اجتماعی به نحوی که والدین را قادر سازد تعهدات خانوادگی خود را با مسئولیت های شغلی هماهنگ کنند.
حمایت ویژه از زنان در دوران بارداری در مشاغلی که برای سلامتی آنان ضرر دارد.
نوع شغل
حضور زنان در برخی مشاغل که بیشتر زنانه نامیده می شود، همچون معلمی، بهیاری و خدمتکاری در ادارات، که در ادامه نقش های سنتی بدون مزد زن در خانه است، بر این مشاغل تمرکز بیشتری دارد که از کیفیت پایینی برخوردار است و همچنین سطح دستمزدی پایین تری هم دارد. بنابراین حضور زنان در این مشاغل، نه تنها هیچ راهکار مناسبی برای مشارکت زنان نیست بلکه آنان را عملا از صحنه فعالیت اقتصادی دور نگه می دارد.
در اکثر کشورهای درحال توسعه:
زنان 25 درصد بیشتر از مردان کار می کنند ولی حقوق زنان 40 درصد کمتر از مردان است. این تبعیض در کشورهای توسعه یافته با شدت کمتری وجود دارد…
مثلا در کشور ژاپن، دستمزد زنان در مقابل مردان 51 در برابر 100 است که بیانگر وضعیت بسیار نابرابر میان مردان و زنان است.
سوئد با نابرابری 90 در برابر 100 بهترین وضعیت را در بین کشورهای توسعه یافته دارد.
”همان طور که مشاهده می شود هنوز در جهان برای زنان دستمزد مساوی با مردان وجود ندارد.“
نکته اساسی:
تحول ساختار اقتصادی همزمان با ارتقاء فرصت های تحصیلی راهکار مطلوبی برای توجه به نقش زنان در تحول اقتصادی کشور است. باید تغییرات اجتماعی در یک مسیر واحد صورت گیرد.
نتیجه گیری
از جمله موانعی که در خصوص اشتغال زایی زنان وجود دارد می توان به موانع اقتصادیهمچون رکود اقتصادی، اجتناب بخش خصوصی از سرمایه گذاری، برخوردار نبودن زنان از مهارت های فنی، ازدواج زنان در سنین پایین، وظایف سنگین خانه داری، فرهنگ مردسالاری، کم بودن شانس زنان در کسب مقامات دولتی و… اشاره کرد. گستردگی دامنه این موانع نشان می دهد که جز با برنامه ریزی منسجم و اصولی و تلاش گسترده در سطح ملی نمی توان حتی در بلندمدت به بهبود وضعیت اشتغال زنان خوش بین بود. بنابراین باید بهترین سیاست برای این امر در نظر گرفته شود.
منابع
مقاله بررسی نقش اشتغال و تحصیلات زنان بر رشد اقتصادی ایران. (اسدزاده و همکاران، پاییز 1396)
مجموعه مقالات سمینار جامعه شناسی و توسعه. (افروغ، 1372).
نقش زنان در اقتصاد از دیدگاه امام خمینی. (امین جعفری، 1398)
با تشکر