:امام صادق علیه السلام بِدان که جوانِ خوش اخلاق، کلید خوبى ها و قفل بدى هاست و جوانِ بداخلاق، قفل خوبى ها و کلید بدى هاست. امالى طوسى، ص 302، ح 598
موضوع : دوره جوانی
جوانی از هفده تابیست سالگی
زندگی آدمی را می توان به چهار دوره کودکی ،جوانی ،بزرگ سالی وپیری تقسیم کرد.که ما به دوره جوانی می پردازیم
در پایان دوره نوجوانی ،جوان رویهم رفته به حالت تعادل بی سابقه وپایداری می رسد که از هر نظر آرامبخش وسازنده است
– بنابرادبیات اقوام وملل مختلف ،دوره جوانی پر بارترین دوره های زندگی بشمار می رود.
بنابر آنچه گذشت می توان موقع جوان را در 12قسمت تغریف کرد که در این جا ما 6 تا را می آوریم
1-با پایان یافتن رشد هوش ،جوان به حد اعلای قدرت یادگیری خود می رسد.
2- دوره آموزش عمومی به پایان رسیده است وجوان عملا به آنچه برای برخورداری از مزایای اجتماعی لازم است ،مجهز می باشد
3- قسمت اعظم استعداد های خاصش به ظهورمی رسد.
4- علائق جوان که قبلاتابع سنش بود،اینک صورت فردی پیدا کرده
5- جوان به مرحله ادراک ارزش های اجتماعی ،اقتصادی ،معنوی وغیره رسیده است.
6- جوان به تمام معتی از وابستگی رهائی یافته است وکاملا احساس مسئولیت میکند
تربیت بدنی
– دراین دوره نیروی بدنی ،مخصوصا در پسران،به سرعت افزایش می یابد
– دراین دوره همواره ماباید خویشتن داری رادر جوان تقویت کنیم ونگذاریم از طریق فعالیت های که انجام می دهد به برتری جوئی کشیده شود.مثلا،تشکیل مسابقات ،در هر زمینه ای که باشد ،باید به جای قهرمان پروری وتقویت خود خواهی های فردی ،روحیه جوانمردی وتمایل به همکاری وتعاون را پرورش دهد
تربیت مبتنی بر ارزش شناسی
تربیت مبتنی بر ارزش شناسی وقتی می تواند حاصل شود که شور وشوق جوانی براثر درک واقعی ارزش های فرهنگی ،جهت کاملا انسانی پیدا کند .البته رسیدن بدین مرحله ،قبل از دوره جوانی امکان پذیر نیست.ولی تخیل نیرومند جوان که از پشتیبانی فکر انتزاعی برخوردار است ،آدمی را از مرحله اعجاب وتحسین دربرابر ارزشمندان به مرحله ادراک وتقویم ارزش ها می رساند
-ازاین رو آموزش متوسطه که آخرین مرحله آموزش رسمی است ،باید با توسعه علائق جوانان در جهت درک ارزش های انسانی واجتماعی ،شرایط لازم برای نیل به درجه ادراک ارزش های معنوی را از هر جهت فراهم سازد
– نکته دیگری که باید در برنامه ریزی رعایت شود این است که همه جوانان نباید لزوما به مرحله ادراک کامل همه ارزش ها برسند ، به خصوص که بعضی افراد طبعا نسبت به بعضی ارزش ها بی تفاوتند.
– آموزش متوسطه باید نماینده تمام عیار ومدافع بی قید وشرط انواع ارزش ها باشد وهمه آنها را به بهترین وجه ارائه دهد ،برای هر فرد کافی است که لا اقل با یکی از ارزش های فرهنگی آشنائی کامل حاصل کند
– مربی باید برای تربیت هر فرد در میان سرمایه های فرهنگی به آنچه با شخصیت وی متناسب تر است ،متوسل شود وموجبات درگیری اورا با همان ارزش های خاص فرام آورد.
– کرشن اشتاینر : تعلیم وتربیت واقعی تنها در تماس باروری ذهنی تاثیر پذیر با سرمایه های فرهنگی یی که ساختی مشابه آن را دارد،تحقق پذیر است .
– تشخیص مشابهت سرمایه های فرهنگی با ساختمان شخصیت جوانان با روش های علمی و براساس اندازه گیری استعدادها ومطالعه علائق امکان پذیر است که باید در دوره راهنمایی تحصیلی صورت پذیر
– درپروردن شخصیت جوان ،باید سرمایه های فرهنگی مربوط به هر رشته به دقت انتخاب شود.بدین معنی که اولا هررشته باید ازنظر ارزش هائی که درآن عرضه می شود از کمال نسبی برخوردار باشد.ثانیا باید در عرضه سرمایه های فرهنگی مربوط به هررشته حق مطلب به خوبی ادا شود .به همین جهت،باید به انتخاب دبیران وبه تربیتشان توجه فوق العده مبذول گردد
– بعلاوه ،اینکه معلم ارزش ماده درسی یی را که تعلیم می دهد احساس کند واین احساس باطرز تدریس او بر دانش آموزان آشکار شود،حائز اهمیت فراوان است.
– برای کسی که شغل تدریس را انتخاب می کند ،اینکه بتواند با صداقت کامل ادعا کند که برای انجام وظیفه اش آمادگی دارد ، کافی نیست،علاوه بر آن ،باید از اینکه به پیشرفت معنوی دیگران وبه پیروزی ارزش های لایزال در عالم انسانیت کمک می کند ،احساس خوشبختی نماید
– وظیفه مدرسه هم این است که با بکار گماردن دبیران با شخصیت وبا تکیه کردن روی مفاخر علمی وادبی وبا عرضه کردن سنن وآداب مناسب ودر خور احترام ،به دانش آموزان کمک کند که خود را به نحو شایسته ای با اینگونه سر مشق ها منطبق سازند
– در فرهنگ سیاسی ، مثلا ،چنانچه بر پایه ارزش های اصیل اخلاقی وبه خصوص ،برعدالت استوار نباشد ،برای جوانان خطرناک تر است .به همین دلیل ،تربیت اقتصادی هم باید تابع اصول معنوی باشد .
– در ضمن ،آموزش متوسطه باید در عین حال که برای ایجاد تخصص به ارائه ارزش های فرهنگی حیاتی می پردازد ،باید از گرایش بیش از اندازه جوانان به ارزش های مشروط جلوگیری کند.
تربیت عقلی
آموزش متوسطه باید با استفاده از جاذبه ارزش ها ،جوانان رابه تحصیل معلومات عمیق وادارد ،تا با سرمایه های فرهنگی که محصول قرن ها تلاش ملل مختلف در گذشته وحال می باشد ، به طور کامل آشنا شوند ،وبه نوبه خود آنها را ارزیابی کرده و به سهم خویش چیزی بر میراث فرهنگی عالم بشریت بیفزایند.
– تربیت عقلی جوانان نباید،مثل دوره های قبل ،به علم به مفاهیم وتصورات محدود گردد.بلکه آموزش متوسطه بایدهم دامنه معارف را توسعه دهد ،هم بکوشد تا این معلومات را به هم پیوندد وانها را باارزش هائی که اساس تمدن است مربوط سازد
– آموزش متوسطه باید از این شرایط مساعد حداکثر استفاده کند ،واگر هنوز نمی تواند دانشمند یا فیلسوف تربیت کند ،زمینه رابرای پرورش متفکران در دوره کمال که دیر یا زود فرا خواهد رسید ،فراهم سازد
تربیت اخلاقی ودینی
– دراین دوره ،بعضی به شور والتهاب جوانان با بدگمانی نگریسته اند .ولی ، آنچه ممکن است در این شورو التهاب نگران کننده وخطرناک باشد ،جنبه های افراط وتفریط آن است که با توجه به بی اطلاعی ،بی تجربگی ،شتابزدگی ،زود باوری وقضاوت سطحی جوانان ،اغلب به لغزش های اسف انگیز می انجامد
– دراین دوره ،برمربیان است که احتیاط های لازم را معمول دارند وبرای پیشگیری از لغزش های احتمالی جوانان وبرای جلوگیری از تاثیر نامطلوب تبلیغات کسانی که همواره درصدد تحمیق افراد کم تجربه می باشند ،از پیش چاره اندیشی کنند. وباید فکر جوانان را باز کرد وذهنشان را به این نکات متوجه ساخت .
– متقابلا ،برای جلوگیری از فرو نشستن شور وهیجان جوانان که در نتیجه عدم موفقیت پیش می آید ،مربی باید موقعیت های مناسبی جستجو کند وبا استفاده از آن ها شخصیت جوانان را در جریان زندگی روزانه آبدیده کند.بدین منظور ،مربی باید خود سرمشق خونسردی واستحکام اراده باشد وبارفتارخود جوانان را از اضطراب بیجا برهاند وبه تشخیص حدود خود عادت دهد
– از طرف دیگر،دو خصیصه جوانان حاکی از آن است ، که جوان در عین حال که آماده به خدمت است ،قادر می باشد ازمنافع خودچشم پوشی کند .وارزش های معنوی در فکرش مقام مهمی دارند
– در ضمن ،روسو، سن شانزده سالگی را برای پرداختن به تربیت دینی مناسب می دانست .
– در این زمینه ،کانت معتقد است که اگر می شد آموزش این مفاهیم به تاخیر بیفتد بهتر بود.اما در اوضاع واحوال کنونی که این مفاهیم توسط افراد غیر مسئول که پایبند ملاحظات تربیتی نیستند، گفته می شود.که برای ما تاخیر جایز نیست .در این شرایط مربی باید منتظر فرا رسید موقع مناسب بنشیند،مثلا مفهوم خدا را می توان ابتدا به صورت تصورپدری که همه تحت نظارت وسرپرستی او بسر می بریم ،تعلیم داد.
– بهر حال ، چه مفاهیم مجرد قبلا مطرح شده باشد وچه نشده باشد ،دوره جوانی مناسب ترین موقع برای طرح این قبیل مسائل وتعمق درباره آنهاست
برنامه های آموزش متوسطه
– نخستین ویژگی آموزش متوسطه تخصصی بودن تعلیمات آن است.
– آموزش متوسطه باید به پرورش استعداد های خاص بپردازد تا بدین ترتیب ،با تکیه بر جنبه های مثبت شخصیت افراد ،نه تنها از احتمال شکست دانش آموزان در کسب معلومات ومهارت های مورد نظر کاسته شودوزمینه برای احساس ارزش خود در هر فرد فراهم گردد
– بدین منظور اولا رشته های تحصیلی مورد نیاز با امکانات لازم وبا ظرفیت متناسب تاسیس خواهد شد.ثانیا باید ان عده از فارغ التحصیلان دوره راهنمائی تحصیلی که برای ادامه تحصیل آمادگی کافی دارند وداوطلب ورود به آموزش متوسطه هستند ،با توجه به استعداد ها وعلائقشان ومتناسب با نیاز های بازار کار ،به رشته های مختلف پذیرفته شوند .البته این امر وقتی امکان پذیر خواهد بود که برنامه های عمرانی واقتصادی کشور با هم آهنگی کامل وبا آینده نگری هرچه تمام تر ،از قبل تهیه شود
– (دربسیاری از کشورها تاسیس واداره هنرستان ها که فوق العاده پر خرج می باشد ،به کار فرمایان واگذار می شود تابا استفاده از متخصصان ودر ارتباط با فعالیت های تولیدی جاری خودآنان راچنان که می پسندند تربیت کنند.که این امر باید روزی در کشور ما نیز جامه عمل بپوشدودولت تنها به برنامه ریزی سپس به نظارت بر کار این موسسات اکتفا کند.)
ترکیب برنامه ها
قسمت اعظم فعالیت ها و برنامه های آموزش متوسطه صرف ایجاد تخصص خواهد شد،که ضمن آشنا شدن با نتایج تجربیات گذشتگان در ان رشته ، اولا به حد کاربرد عملی نتایج مذکور برسند و ان را وسیله کسب معاش و خدمت به خلق نمایند، ثانیا با علاقه روز افزونی که به رشته تحصیلی خود پیدا کرده اند، در ان زمینه به نواوری بپردازند
بخشی از وقت دانش اموزان هم به اشنایی کلی انان با سرمایه های فرهنگی اختصاص داده خواهد شد، تا هم به حسن روابط اجتماعی بین متخصصان رشته های مختلف کمک شود.هم جنبه های انسانی زندگی در قبال جنبه های تخصصی و اقتصادی ان تقویت گردد.این بخش از اموزش میتواند انتخابی باشد
بخش دیگری از برنامه ها هم باید به تعلیمات لازم دیگر درباره روابط خانوادگی،اقتصاد خانواده وتربیت فرزند ومسائل سیاسی وهمچنین به چگونگی گذرانیدن اوقات فراغت اختصاص یابدتاجوان یکباره در تخصص غرقه نشود.
لزوم رعایت حقوق جوانان
درمورد دانش آموزان ،باکوتاهی دوره های نوجوانی سروکار نداریم ،بلکه با دوره ای طولانی مواجه هستیم که طی آن متاسفانه با جوانان چنان رفتار می شود که گوئی کودن هستند .والبته جای بسی شگفتی است که ازجوانانی که در شرایط مناسب برای کودکان تربیت شده اند ،انتظار داریم از فردای روزی که از متوسطه فارغ التحصیل می شون ،مثل بزرگسالان رفتار کنند
علت رفتار متناقض مادر این دوره ، این است که تصور می کنیم جوان هم ،مثل کودک ونوجوان ،باید با زمان حال وشرایط ان انطباق حاصل کند .بلکه بلعکس ،جوانان باید بیشتر با آینده انطباق حاصل کنندتابا زمان حال
مربی باید در طی مرحله نوجوانی وجوانی طوری رفتار کرده باشد که در پایان کار مورد تربیت از او بی نیاز باشد.اما به قول دوبس ،خود را پنهان کردن وبه جوان میدان دادن مانند پیر شدن هنری دشوار است
:چند نکته مهم برای دوران جوانی را مرور می کنیم
– نکات مشاوره ای برای جوانان:
در اخذ تصمیمات در زمینه های مختلف و نحوه زندگی،معیارها و هنجارهای خانوادگی و اجتماعی را در نظر داشته باشید
2- نکات مشاوره ای برای جوانان:
در انتخاب رشته تحصیلی و شغل،لازم است جوانان انعطاف پذیر باشند و سعی نمایند که توان و علاقه خود و همچنین نیاز جامعه را مورد توجه قرار دهند.
3- نکات مشاوره ای برای جوانان:
در انتخاب همسر از تصمیمات احساسی و عجولانه پرهیز کنند و به ملاک های انتخاب همسر توجه داشته باشند.
4- نکات مشاوره ای برای جوانان:
جوانان بهتر است اسا زندگی خود را بر اصل مشورت استوار نمایند و با متخصص صلاحیت دار و با تجربه در زمینه های گوناگون مشورت نمایند.مثلا می توانند به مراکز مشاوره رجوع کنند و از روانشناسان و مشاوران در زمینه های ازدواج،شغل و تحصیل،راهنمایی لازم را دریافت نمایند.همچنین با مشاوران ژنتیک در ارتباط باشند و با آنان در باره ازدواج مشورت کنند.
ازدواج و دوره جوانی
خیلی روشن است که ازدواج مهم ترین ویژگی منحصر به فرد دوران جوانی است.
این ویژگی زمانی ممکن است به صورت یک معضل و یک شکل همراه باشد.
عدم رشد شناختی، عاطفی و اجتماعی فرد معمولا به مساله ازدواج در این دوران دامن می زند.
اطلاع رسانی و آگاه سازی جوانان در خصوص یادگیری مهارت های شناختی مربوط به ازدواج به انجام انتخاب ها و تصمیم گیری های مناسب خواهد انجامید.
اطلاع رسانی و آگاه سازی جوانان در خصوص یادگیری مهارت های شناختی مربوط به ازدواج به انجام انتخاب ها و تصمیم گیری های مناسب خواهد انجامید.
سایر مشکلات دوران جوانی
مهاجرت، بزهکاری و … از مشکلات دیگر رایج در این دوران هستند. عموما مهاجرت برای کسب شرایط زندگی ایده آل تر و به دنبال بیکاری و … در بین جوانان دیده می شود.
هم چنین بزهکاری در نتیجه مهارت های کسب نشده دوران قبل از لحاظ شناختی و … در این دوران شایع است.