بازار رقابت انحصاری
در بازار رقابت انحصاری کالای فروشندگان به جای اینکه با هم مشابه باشند از نظر کیفیت یا بسته بندی با یکدیگر متفاوت است؛ لذا کالاها کاملاً جانشین هم نیستند.واحدهای تولیدی باید قیمت هایی را تعیین کنند که بتوانند مشتریان بیشتری را جلب و جذب کنند، زیرا در غیر این صورت مشتریان به کالاهایی با کیفیت مشابه یا پایین تر، اما ارزان قیمت تر مراجعه می کنند. در این زمان است که رقبا بازار را به دست می آورند. در این بازار نقش تبلیغات و آگهی ها نمایان می شود و واحدهای تولیدی برای ایجاد تمایز میان کالاها و خدمات خود و سایر تولیدکنندگان به آگهی های تجاری متوسل می شوند. هرچند این سازمان و شرکت ها هزینه هایی برای جلب مشتریان متحمل می شوند، اما پس از مدت زمان کوتاهی با سودآوری بالا این هزینه جبران می شود که به این ترتیب تعادل در بازار رقابت انحصاری به وجود می آید.
یک بازار رقابت انحصاری چند ویژگی اصلی دارد:
• وجود تمایز بین کالاها
• تعداد زیاد بنگاه ها
• عدم وجود هزینه ورود و خروج به بازار در بلندمدت
• وجود استقلال در تصمیم گیری بنگاه ها
• وجود حدی از قدرت بازار
• عدم تقارن اطلاعاتی بین فروشندگان و خریداران
بنگاه رقابت انحصاری در کوتاه مدت
هر بنگاه در بازار رقابت انحصاری از جنبه های مختلف شبیه انحصارگر است. اما از آن جا که محصول این بنگاه با محصول سایر بنگاه ها تفاوت دارد، منحنی تقاضای بنگاه دارای شیب نزولی است. بنابراین بنگاه رقابت انحصاری از قانون انحصارگر برای حداکثر کردن سود خود استفاده می کند: سطحی از تولید را انتخاب می کند که درآمد نهایی(MR) با هزینه نهایی(MC)برابر است و از منحنی تقاضا برای تعیین قیمت سازگار با مقدار تولید استفاده می کند.
بنگاه رقابت انحصاری در بلندمدت
در بازار رقابت انحصاری، با وجود سود انحصاری بنگاه های جدید به بازار وارد می شوند و منحنی های تقاضای بنگاه هایی که از قبل در بازار حضور داشته اند به سمت چپ انتقال می یابد. به طور مشابه اگر بنگاه ها در بازار رقابت انحصاری ضرر کنند از بازار خارج می شوند و منحنی تقاضای بنگاه های باقیمانده در بازار به سمت راست انتقال می یابد. به دلیل همین جابه جایی ها در منحنی های تقاضا نهایتاً یک بنگاه در بازار رقابت انحصاری به تعادل بلندمدت می رسد.در تعادل بلند مدت قیمت و هزینه متوسط کل برابر شده و سود بنگاه به صفر می رسد.
مقایسه رقابت انحصاری و رقابت کامل
دو تفاوت عمده بین دو بازار رقابت انحصاری و رقابت کامل وجود دارد:
• بنگاه ها در بازار رقابت کامل در مقیاس کارآمد تولید می کنند به نحوی که هزینه متوسط کل(ATC)حداقل می شود. برعکس، بنگاه ها در بازار رقابت انحصاری در سطحی کم تر از مقیاس کارآمد تولید می کنند.
• در بازار رقابت کامل قیمت و هزینه نهایی برابر می شوند (P=MC)ولی در بازار رقابت انحصاری قیمت بیش از هزینه نهایی است (P>MC)
سوال ؟؟؟
بازار رقابت انحصاری در کل وضعیت جامعه را بهبود می بخشد یا خیر؟
• اثر جانبی تنوع محصول: از آن جا که با معرفی محصولات جدید، مصرف کنندگان اضافه رفاه به دست می آورند، ورود یک بنگاه جدید یک اضافه رفاه مثبت برای مصرف کنندگان به همراه دارد.
• اثر جانبی ربودن سود: با ورود بنگاه های جدید، مشتریان بنگاه های موجود در بازار کم می شوند بنابراین ورود هر بنگاه جدید یک اثر جانبی منفی بر بنگاه های موجود در بازار دارد؛.
اگر به انواع بازار در اقتصاد نگاهی داشته باشیم می توانیم دو بازار رقابت کامل و انحصار کامل را دو سر یک طیف بدانیم.اگر به میانه این طیف نگاه کنیم بازارهایی وجود دارند که نه رقابت کامل هستند و نه انحصار کامل، به طور مثال بازار نشر کتاب. از یک جنبه به نظر می رسد بازار کتاب، رقابتی است چرا که هر کس با انتشار کتابی می تواند به این عرصه وارد شود و سود چندانی ندارد. از سوی دیگر، به نظر می رسد بازار کتاب می تواند انحصاری باشد چرا که هر کتاب منحصر به فرد است و ناشران توانایی قیمت گذاری دارند و قیمت کتاب ها بسیار بیشتر از هزینه نهایی آنهاست. می توان بازار انتشار کتاب را بازار رقابت انحصاری معرفی کرد به این معنی که برخی از ویژگی های بازار رقابتی و برخی از ویژگی های بازار انحصار را دارد: فروشندگان بسیار (ویژگی بازار رقابتی)، محصول متمایز (ویژگی بازار انحصاری)، آزادی ورود به بازار (ویژگی بازار رقابتی).