عوامل پیشگیرانه فردی و گروهی
در برابر برق گرفتگی
ایمنی در صنعت برق 2
حادثه بدین شرح است که:
روزجمعه 91/2/15 در روستای حسین آباد بخش گافر و پاراموند بشاگرد،هنگامی که سیم بانان اداره برق این شهرستان جهت برق دار نمودن روستاهای جدید حاجی آباد دلکی و جلگی سرحدی مشغول وصل سیم های برق بودند یکی ازکارگران در پست برق گوهران بدون هماهنگی با مرکز اتفاقات خطوط را برق دار می نماید .
در این حادثه غم انگیز و دلخراش دو نفر از سیم بانان جوان و بومی شهرستان بشاگرد به نام یوسف غلامی و علی نواحی فرد دچار برق گرفتگی شدید شده که نفر اول در دم جان می دهد و دیگری هم راهی بیمارستان میشود .
اصول ایمنی برق
برای روش کاری ، خود تصمیم گیری نموده و سپس گام به گام عمل نمایید. اصول مهم روش کار ثبت گردد . خطرات و روش ها در یک شغل، در یک جلسه توجیهی با سرپرست و دیگر کارگران قبل از شروع بکار کردن، مطرح گردد. کارفرما باید قبلاً یک جواز کار برای کسانی که در مدارات برق دار کار می کنند (اگر یک مدار باید برق دار کار کند) تدارک دیده باشد.
شناسایی خطرات و تجزیه و تحلیل آن . گام هایی که می تواند خطرات برق گرفتگی یا برق زدن قوسی را ایجاد کند، شناسایی نمایید.
حداقل ساختن خطرات: با بی برق سازی تجهیزات یا عایق سازی یا ایزوله کردن قسمتهای برق در بدون پوشش بقدری که فرد نتواند با آنها تماس بگیرید. در غیر این صورت می بایست تجیزات حفاظت شخصی و ابزار مناسب تهیه کنید.
پیش بینی مشکلات: اگر هر وسیله ای امکان بد کار کردن را داشته باشد کند، در نتیجه می تواند سبب بروز مشکل شود. همیشه باید مطمئن بود که وسایل حفاظت شخصی مناسب و ابزارهای درست برای بدترین حالت استفاده می شود.
آموزش دادن: باید مطمئن بود که هر فرد یا همکاران وی که با او کار می کنند، اشخاص ماهر و صلاحیت داری با آموزشهای اختصاصی در زمینه شغلی می باشند.
برق دار بودن یا بی برقی
یکی از مهمترین تصمیم ها در برنامه ریزی یک عملیات برقی این است که آیا بی برق سازی میسر است؟
در صورت وجود این حالت قسمت های برق داری که ممکن است بدون پوشش باشد و فرد با آن در تماس باشد، باید داخل یک وضعیت کاری ایمن برقی قرار گیرد، مگر این که کارفرمای شما بتواند نشان بدهد به دلیل طراحی تجهیزات یا محدودیت های عملیاتی بی برق کردن ایجاد خطرات بدتر و بیشتری را می کند و یا عملی نمی باشد.
بی برق سازی
وضعیت کاری ایمنی برقی: مهمترین اصول ایمنی برق، آن است که فرض کنیم تمام مدارهای برقی دارای برق می باشند مگر اینکه فرد مطمئن شود، این طور نیست . آزمایش هر مدار و رسانا هر بار که فرد با آن کار می کند لازم می باشد . انجمن بین المللی حفاظت در مقابل آتش ، شش گام تا حصول اطمینان کامل برای شرایط کار ایمن برقی را بصورت زیر بیان می کند:
شناختن همه منابع قدرت (برق ) برای تجهیزات.
جدا کردن بار جریان، سپس باز کردن وسایل جدا کردنی برای هر منبع قدرت.
نظارت بر تیغه های وسایل قطع کننده الکتریکی که کاملاً باز باشند و قطع کننده های مدار از نوع بیرون کشیدنی کاملاً عقب کشیده شده باشند.
اعمال کردن شیوه های lockout/tag outدر مطابقت با یک خط مشی کتبی رسمی.
انجام آزمایش هر فاز رسانا یا قسمت مدار با یک آشکار ساز ولتاژ قرار داده بطور مناسب ضروری می باشد در ضمن بررسی کردن آشکار ساز ولتاژ قبل و بعد هر آزمایش الزامیست تا از کار کردن آن مطمئن گردیم.
قبل از تماس با همه منابع ممکن ،از ولتاژ ایجاد شده و انرژی الکتریکی ذخیره شده (مانند خازن ها) باید این منابع به خوبی زمین گردند. اگر هادیها یا قسمتهای مدار که برق دار شده هستند می توانند با دیگر هادیها یا قسمتهای مدار در معرض قرار گرفته ،تماس برقرار کنند، می بایست وسایل متصل کننده زمین برای جریان جابجا شونده موجود قرار داده شود.
فرآیند بی برق سازی
این فرآیند یک کار برق دار بوده و می تواند منجر به یک برق زدن قوسی گردد. بواسطه نقص وسایل هنگام بی برق سازی، روشهای توضیح داده شده در زیر را در کار کردن در مدارات برق دار یا نزدیک به آن دنبال می کنیم.
برنامه های lockout/tag out :کارفرما باید یک برنامه lockout/tag out نوشته و به مستخدمین تعلیم دهد.
این برنامه باید طرحی برای تعیین کردن و برچسب زدن منابع انرژی، شناسایی کردن کارگران در معرض خطر، بی برق سازی تجهیزات با چه کسی و چگونه، رها کردن انرژی ذخیره شده ، بازبینی کردن مدار بی برق شده و عدم شروع دوباره، تست کردن ولتاژ، شرایط لازم زمین کردن، تغییرات نوبت کار، هماهنگی با شغل های دیگر در فرآیند کار، یک روش برای موافقت مسیر طی شده توسط تمامی پرسنل درگیر، بکاربردن و برداشتن lockout/tag out، بازگشت به کار، و بی برق سازی موقت برای آزمایش و تثبیت موقعیت را زیر پوشش قرار دهد.
روشهای lockout/tag out برای هر ماشین یا قطعه ای از تجهیزات که نیاز به سرویس کردن دارند، باید گسترش یابد.
فرم ها و کارت های مورد استفاده:
فرم درخواست انجام کار:
این فرم دارای سه قسمت است:
1-درخواست گروه تعمیرات
2-تایید بهره برداری
3-تایید دیسپاچینگ
که در تاریخ مشخص شده و مدت زمان انجام کار و مشخص شدن تجهیزاتی که قطع شوند می باشد و توسط گروه تعمیرات به ایستگاه آورده می شود.
فرم اجازه کار:
مسئول ایستگاه با روئیت فرم درخواست انجام کار که به تایید گروه تعمیرات ،بهره برداری،دیسپاچینگ رسیده باشد فرم اجازه کار صادر می نماید و مشخص کننده محل های قطع تجهیزات همراه با حصار کشی و قفل تجهیزات خاموش شده تحویل گروه تعمیرات می نماید.
فرم ها و کارت های مورد استفاده:
کارت حفاظت شخصی:
کارتی که برای صدور آن عملیات بی برق شدن و جداسازی صورت می گیرد،درنتیجه این عملیات محیط کار ایمن می شود.مورد کاربرد آن زمانی است که گروههای تعمیراتی تصمیم به تعمیر بخشی از سیستم را می گیرندبا تکمیل کارت با هماهنگی امورهای ذیزبط بدون انرژی برق گردیده و با حصارکشی تحویل گروه متقاضی می گردد.
کارت حفاظت دستگاه:
کارتی که برای حفظ دستگاه از آسیب بیشتر وپایداری شبکه برق و جلوگیری از صدمات جنبی مورد استفاده قرار می گیرد.کاربرد آن در زمانی است که مسئول ایستگاه وضعیت نا مطلوبی را مشاهده کند،برای جلوگیری از صدمات بیشتر این کارت صادر می شود و بر روی کلید قطع و وصل تجهیز قرار می گیرد.
فرم ها و کارت های مورد استفاده:
کارت فرم ضمانتنامه:
کارتی که برای صدور آن عملیات بی برق شدن و جداسازی صورت می گیرد،درنتیجه این عملیات محیط کار ایمن و تضمین می شود.کاربرد این کارت زمانی است که گروههای تعمیراتی تصمیم به تعمیربخشی از سیستم را می گیرند. بعد از تکمیل کارت این بخش با هماهنگی امورهای ذیربط و بدون انرژی نمودن قسمت های الکتریکی و غیر فعال نمودن قسمت های مکانیکی و با حصار کشی و قفل به تجهیزات تحویل گروه متقاضی می شود.
کارت احتیاط:
کارتی است که برای صدور آن عملیات بی برق شدن وجداسازی صورت نمی گیرد،در نتیجه هیچ حفاظتی را تضمین نمی کند.کاربرد آن در شرایطی است که گروههای یی در کنار خطوط گرم می خواهند مشغول به کار شوند این کارت توسط متقاضی از ایستگاه درخواست می شود و مفهوم آن اینست که اگر حین کار گروه در طول خط،کلید خط در ایستگاه قطع شد کلید خط در ایستگاه بدون هماهنگی با متقاضی صدور کارت نباید وصل گردد.
کاربرد lockout/tag out. هر شخصی که در معرض انرژی (درحال خدمات) قرار گیرد در فرآیند lockout/tag out در گیر شده است.
بعد از بی برق سازی ، هر مستخدم در معرض خطر باید یک lockout/tag out انفرادی به هر منبع از انرژی برق بکار ببرد. کلید ها یا سوئیچ های انتخابگر نمی توانند بصورت تنها راهی برای بی برق سازی کردن بکار برده شوند.
یک وسیله قفل دستگاه، یک کلید یا قفل حروفی با یک برچسب که می توانند به یک وسیله قطع کننده اتصال ضمیمه باشند تا از برق دار شدن دوباره تجهیزات موجود کار کرده بدون برداشت قفل جلوگیری کنند. شیوه قفل دستگاه باید یک راهی از شناسایی کردن اینکه قفل مال چه کسی است داشته باشد .
شیوه های قفل دستگاه ابتدایی ، نام و تصویر فرد بودند. فرد مورد نظر باید تنها شخصی باشد که دارای کلید برای قفل دستگاه جهت نصب کردن یا از کار انداختن است و نیز وی باید تنها فردی باشد تا قفل را بعد از اتمام همه کارها بر دارد.
فرم درخواست قطع برق
برچسب استفاده شده در اتصال با یک lockout/tag outباید یک اتیکت منع کننده عملیات بدون اجازه از وسایل قطع کننده اتصال یا برداشت غیر مجاز از وسایل را داشته باشد.
قبل از شروع کردن کار شما باید از طریق تست کردن، همه منابع انرژی بدون برق شده را بازبینی کنید.
مجموعه روشهای lockout/tag out روشهای مخصوصی هستند که هنگامیکه بیشتر از یک منبع انرژی ، پیشه، موقعیت ، کارفرما، روش قطع کردن اتصال، یا روشهای lockout/tag out، یا کاری که به شیفت بعدی ادامه دارد وجود داشته باشد، بکار برده می شوند. در هر کدام از این موارد، یک شخص ماهر باید عهده دار روش lockout/tag outبوده و مسئولیت اینکه همه منابع انرژی تحت lockout/tag outهستند را دارا باشد.
برداشتن وسایل lockout/tag out
وسایل lockout/tag out باید فقط توسط شخصی که آنها را نصب کرده است برداشته شود. اگر کار کامل نشده باشد هنگامیکه شیفت تغییر می کند، کارگرانی که در شیفت می آیند باید قبل از اینکه کارگران در حال رفتن قفل هایشان را بردارند آنها قفل های خود را بکارببرند.
بازگشت به سرویس: پس از تکمیل کار وسایل lockout/tag out برداشته می شوند، آزمایش و بازدیدهای دیداری باید تائید کنند که همه ابزار ، محدودیتهای مکانیکی، اتصالات موقت برقی، اتصال کوتاه کردن ها، و زمین کردن ها باید برداشته شوند . فقط در آنوقت می توان مطمئن شد تا دوباره می توان سیستم را برق دار کرده و به سرویس کردن بازگشت.
حفاطت و ایمنی سیستم
حفاظت و ایمنی سیستم از طریق زمین کردن و صفر کردن تاسیسات الکتریکی زمین کردن تاسیسات الکتریکی عبارت است از ایجاد ارتباط بین جسم هادی ومیله (میله ای که در زمین تعبیه شده است.)این هادی ممکن است جزءی از مدار الکتریکی باشد که زمین کردن الکتریکی می گویند و یا ممکن است در حالت عادی هیچ گونه ارتباط الکتریکی با مدار الکتریکی نداشته باشد که زمین کردن حفاظتی نامیده می شود.
به طور کلی مراحل قطع ایمن بصورت زیر می باشد:
– بررسی درخواست های رسیده با توجه به اولویت بندی و ساعت قطع برق توسط معاون بهره برداری منطقه
– ارسال درخواست های تائید شده به اداره حوادث
-ارجاع دستور قطع برق از رئیس اداره حوادث به گروه های اجرایی
– شناسایی فیدر و پست مربوطه توسط گروه اجرایی
-بی برق نمودن فیدر یا کلید مربوطه توسط گروه اجرایی با رعایت کامل نکات ایمنی
– دایر نمودن ارت موقت عینی متعلق به سرپرست گروه اجرایی در محل مورد نظر پس از آزمایش بی برقی محل با استفاده از فازمتر دوبل.
تذکر 1: با تشخیص معاونت بهره برداری و یا اداره حوادث در صورت نیاز به همکاری گروه عیب یاب، قبل از شروع عملیات، هماهنگی لازم توسط واحد متقاضی با گروه مزبور انجام گیرد.
تذکر 2: قبل از عزیمت به محل مورد نظر کلیه لوازم و ابزار مورد نیاز را آماده نمایید.
تذکر 3: قبل از اقدام جهت قطع برق از برقرار بودن سیستم ارت داخل پست اطمینان حاصل نمایید.
تذکر 4 : در انجام عملیات بی برق نمودن در شبکه های هوایی علاوه بر انجام بندهای فوق ضروریست نسبت به دایر نمودن ارت موقت عینی در دو طرف شبکه هوایی مورد نظر نیز اقدام نمایید.
تذکر 5 : در انجام عملیات بی برق نمودن در شبکه زمینی علاوه بر انجام بندهای مذکور به منظور جلوگیری از برگشت جریان احتمالی با انجام بازدید عینی مطمئن شوید ارتباط کلیه مشترکین با کابل مورد نظر قطع شده است.
حفاظت در برابر حریق ناشی از برق :
بارهای بیش از حد : Over Loadزمانی است که از یک رسانا بار بیش از حدکشیده شود . در سیم با بار زیاد مقاومت بالا می رود . گرمای تولید بالا می رود و منجر به آتش سوزی می شود . عامل اصلی حوادث خانگیover load است که دو دلیل عمده دارد :
یا مداری که طراحی شده است برای با مشخص توانایی ندارد
یا درست طراحی شده ولی بار بیش از حد از آن کشیده می شود .
اتصالاتی که محکم نیستند ( Loos Conection ) : یعنی مدار کاملا" برقرار نشده است ، دو تا سیم به هم وصل شده ولی چون شل است ، جرقه می زند و حادثه می آفریند .
جریانات نشت از زمین (Earth Leakage ) : بخشی از جریانات برق از جایی به بیرون نشت و منجر به حادثه می شود .
اتصالات کوتاه ( Short Circuit ) : زمانی که بدون یک مقاومت با مصرف کننده سیم فاز در مجاورت سیم نول قرار بگیرد که این اتصالات با جرقه های شدیدی همراه است ولی رله با فیوزهای که در مسیر است این اتصالات را حس کرده و بیرون می زند .
گرم شدن مواد قابل اشتعال : که این مواد در نزدیکی تجهیزات الکتریکی قرار دارند .
علل عمده ای که باعث بروز آتش سوزیها در اثر جریانات الکتریسیته می شوند می تواند شامل موارد زیر باشد:
حفاظت از طریق استفاده از ابزار و تجهیزات فردی و گروهی استاندارد
به دلیل اهمیت این مبحث در یک فایل آموزشی مستقل ارائه می گردد:
یکی از راههای حفظ و ارتقاء ایمنی استفاده از لوازم حفاظتی است که جان انسان را در مقابل خطرات محفوظ می دارد.استفاده از لوازم حفاظت فردی می باشد که خود تابع مقررات و اصولی است که آگاهی از آنها حائز اهمیت بوده و عدم آگاهی و انتخاب نوع نامناسب این نوع تجهیزات نه تنها قادر به حفظ ایمنی استفاده کننده گان آنها نخواهد بود بلکه ممکن است افراد یادشده را در معرض خطرات بیشتری نیز قرار دهد.
ادامه مبحث در فایل آموزشی ایمنی در صنعت برق 3
دانلود فایل :https://farafile.ir