به نام خداوند بخشنده و مهربان
داستان انقلاب روسیه اولین انقلاب کمونیستی جهان
انقلاب روسیه، جنبشی اعتراضی ضد امپراتوری روسیه بود که در سال ۱۹۱۷ در پتروگراد، پایتخت روسیه رخ داد.
انقلاب 1917 روسیه به سرنگونی حکومت تِزارها و برپایی اتحاد جماهیر شوروی انجامید.
مبانی این انقلاب بر پایه صلح-نان-زمین استوار بود و در دو مرحله صورت گرفت.
صلح-نان-زمین در واقع شعار ساده ولادیمیر لنین، رهبر اصلی انقلابیون روسیه بود.
نخست انقلاب فوریه ۱۹۱۷ رخ داد.
در این انقلاب پس از یک سری اعتصابات، تظاهرات و درگیری ها، نیکولای دوم، آخرین تزار(امپراطور) روسیه از سلطنت خلع شد و یک دولت موقت به قدرت رسید. اکثر اعضای دولت موقت، از شاخه مِنشِویک روسیه بودند.
Menshevik (مِنشِویک) یکی از شاخه های اصلی انقلاب روسیه بود. منشویک در زبان روسی به معنای اقلیت است.
دومین مرحله، انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ بود.
انقلاب اکتبر، تحت نظارت حزب بُلشِویک و به رهبری ولادیمیر لنین به پیش رفت و طی یک یورش نظامی همه جانبه به کاخ زمستانی سن پترزبورگ و سایر اماکن مهم، قدرت را از دولت موقت گرفت. در این انقلاب افراد بسیار کمی کشته شدند.
Bolshevik (بُلشِویک) نیز یکی از شاخه های اصلی انقلاب روسیه بود و در زبان روسی به معنای اکثریت است.
تصویر اعتراض انقلابیون در فوریه ۱۹۱۷
جالب است بدانید در زمانی که انقلاب روسیه رخ داد از تقویم جولینی(ژولینی) استفاده می شد و مقداری با تقویم میلادی تفاوت داشت.
مثلا انقلاب فوریه روسیه در 8 مارس 1917 میلادی (23 فوریه بر اساس تقویم ژولینی) آغاز شد.
نیکولای دوم (تزار)
پیش زمینه های انقلاب
پس از شکست روسیه در جنگ ۱۹۰۵ با ژاپن، اوضاع بد اقتصادی، گرسنگی و عقب ماندگی، باعث ایجاد نارضایتی های گوناگون در بین مردم، سربازان، کارگران، کشاورزان و نخبگان و تحصیل کرده های روسیه علیه تِزار(امپراطور روسیه) شده بود.
آنها برای بهبود زندگی خود، احزاب سیاسی مختلفی را به وجود آوردند.
به زودی، اعتراضات گسترده کارگران روسی علیه سلطنت منجر به کشتار یکشنبه خونین 1905 شد. صدها معترض غیرمسلح توسط سربازان تزار کشته یا زخمی شدند. قتل عام یکشنبه خونین، جرقه انقلاب روسیه در سال 1905 را زد که طی آن کارگران خشمگین با یک سری اعتصابات فلج کننده در سراسر کشور پاسخ دادند. کارگران مزرعه و سربازان نیز به این آرمان پیوستند. تزار با ادامه اعتراضات تصمیم به تشکیل مجلس ملی منتخب یا دوما گرفت. مورخان این اعتراضات را پیش زمینه اصلی انقلاب روسیه می دانند.
تصویری از سربازان تزار در یکشنبه خونین
مجلس دوما برای اولین بار در مارس 1906 انتخاب شد. اما این مجلس مخالفان زیادی داشت. بحث هایی بر سر این بود که آیا باید قدرت را از تزار بگیرند و به مردم عادی بدهند یا خیر. نیکُلای دوم سه بار دوما را منحل کرد و این کار باعث شد مردم عصبانی تر شوند.
ورود روسیه به جنگ جهانی اول
در سال ۱۹۱۴ میلادی، در آغاز جنگ جهانی اول، روسیه بزرگترین ارتش جهان را داشت، حدود ۱۲ میلیون سرباز و ۶ میلیون سرباز ذخیره؛
ولی در پایان سال ۱۹۱۶ میلادی، پنج میلیون نفر از سربازان روسیه کشته، زخمی یا اسیر شده بودند.
حدود دو میلیون سرباز نیز محل خدمت خود را ترک کرده و غالباً با اسلحه به شهر و دیار خود بازگشته بودند.
در میان ۱۰ یا ۱۱ میلیون سربازِ باقی مانده نیز، اعتبار تزار و سلسله مراتب ارتش و افسران بالا دست از بین رفته بود.
عوامل نابسامان داخلی اعم از اجتماعی،کشاورزی و فرماندهی نظامی در شکست های روسیه بسیار موثر بود.
شکست های روسیه در جنگ جهانی اول، حامیان نیکلای دوم در روسیه را به حداقل خود رساند.
او اکنون به عنوان مسئول شخصی شکست ها و ضررهای مداوم روسیه تلقی می شد.
به علاوه، همسر نیکولای دوم که در نبود او حکمرانی می کرد، آلمانی تبار بود و به سوءظن توطئه متهم شد.
مشکلات شدید اقتصادی و آغاز اعتصابات
شرایط جنگ موجب کمبود شدید غذایی شده بود.
دولت با چاپ میلیون ها اسکناس به منظور تامین هزینه های جنگ باعث تورم و افزایش قیمت ها شده بود.
در عین حال، افزایش قیمت ها منجر به تقاضا برای حقوق بالاتر در کارخانه ها شد.
در اوایل فوریه ۱۹۱۷ میلادی اکثر کارگران صنعتی در پتروگراد و مسکو دست به اعتصاب و تظاهرات زدند.
تعدادی از معترضان کشته و زخمی شدند.
اعتراضات دهقانان نیز گسترش یافت و با ادامه اعتصابات، اکثر کارخانه های پتروگراد مجبور به تعطیلی شدند.
نیکلای دوم تلگرافی را به رئیس ارتش در پتروگراد فرستاد که به او دستور می داد از سربازان خود برای توقف اعتصابات استفاده کند.
رئیس ارتش این کار را انجام داد، اما بسیاری از سربازان و نیروهای پلیس با نافرمانی و شورش در پادگان ها، به کارگران پیوستند.
در ۱۱ مارس ۱۹۱۷ میلادی نیز تزار فرمان انحلال مجلس روسیه را صادر کرد، اما اکثر نمایندگان با تصمیم نیکولای دوم مخالفت کردند.
تصویری از معترضان در پتروگراد
انقلاب فوریه و سرنگونی حکومت نیکلای دوم
در ۱۵ مارس ۱۹۱۷ میلادی، نیکلای دوم سعی کرد برادرش گراند دوک میخائیل را به عنوان جانشین خود بگمارد.
ولی میخائیل پیشنهادش را نپذیرفت و اعلام کرد که پذیرش تاج و تخت توسط او منوط به رای موافق مردم است.
سرانجام در پی تظاهرات گسترده کارگران و نافرمانی سربازان در سرکوب معترضان، نیکلای دوم از مقام خود استعفا داد.
بدین ترتیب حکمرانی دودمان رومانوف ها بر روسیه پس از حدود سیصد سال پایان یافت.
روی کار آمدن دولت موقت
مجلس دومای روسیه، در ۱۵ مارس ۱۹۱۷ میلادی، یک حکومت موقت را به نخست وزیری گئورگی لِووف مسئول اداره امور کشور ساخت. هم زمان با به قدرت رسیدن حکومت موقت، تزار نیکلای دوم و اعضای خانواده اش به سیبری انتقال یافتند.
حکومت موقت عملاً کاری در کاهش نارضایتی های عمومی انجام نداد.
لِنین وارد می شود
دولتمردان امپراتوری آلمان نیز با هدف کارشکنی و خرابکاری در امپراتوری روسیه، از تندروهای بلشویک حمایت کردند و لنین که تبعید بود را با قطار از سوئیس به سوئد و از آنجا به پتروگراد رساندند.
ولادیمیر لنین در سال 1870 در سن پترزبورگ روسیه به دنیا آمده بود. او در دانشگاه سن پترزبورگ تحصیل کرد و در آنجا به فعال سیاسی تبدیل شد. در سال 1895، لنین دستگیر و به سیبری تبعید شد. او در سال 1900 از تبعید گریخت و به اروپا رفت. در اروپا، لنین به رهبری بلشویک ها پرداخت و نظریه های سیاسی خود را توسعه داد. لنین یک نظریه پرداز سیاسی و یک سخنران ماهر بود و توانست حمایت مردم روسیه را برای انقلاب جلب کند.
Leon Trotsky
لئون تروتسکی
لئون تروتسکی نیز از آمریکا وارد پتروگراد شد، او گرچه بلشویک نبود اما با لنین متحد شد.
تروتسکی در سال 1879 در اوکراین به دنیا آمد. او در دانشگاه کیف تحصیل کرد و در آنجا به فعال سیاسی تبدیل شد. در سال 1898، تروتسکی دستگیر و به سیبری تبعید شد. او در سال 1900 از تبعید گریخت و به اروپا رفت. در سال 1917، تروتسکی به روسیه بازگشت. با این حال، او پس از مرگ لنین در سال 1924 با استالین مخالفت کرد. در سال 1927، تروتسکی از حزب کمونیست اخراج شد و از اتحاد جماهیر شوروی تبعید شد. او در سال 1940 در مکزیک توسط یک عامل استالین به قتل رسید.
ژوزف استالین
استالین نیز قبلاً در داخل روسیه در تدارک قیام بود؛
استالین یکی از شخصیت های پیچیده و بحث برانگیز تاریخ است.
او یکی از اعضای برجسته حزب بُلشویک بود و از نزدیکان ولادیمیر لنین بود. استالین در سال 1878 در گرجستان به دنیا آمد و در سال 1903 به حزب بلشویک پیوست. او در طول انقلاب اکتبر 1917 نقش مهمی ایفا کرد و پس از مرگ لنین در سال 1924 به عنوان دبیرکل حزب کمونیست شوروی انتخاب شد.
شعارهای بلشویک ها
بلشویک ها با این شعارها به میان مردم آمدند.
«به جنگ خاتمه دهید»
«تمام زمین ها برای دهقان ها»
و «تمام قدرت در دست شوراها».
قدرت گرفتن بلشویک ها
کنگره شوراها نهادی متشکل از نمایندگانی از شوراهای کارگری، دهقانی و سرباز بود.
از میان بیش از ۶۰۰ نماینده کنگره شوراها، ابتدا فقط ۱۰۵ نفر از آن ها بلشویک بودند اما کم کم به تعداد بلشویک ها افزوده شد.
به تدریج بلشویک ها به صورت رقیبی برای حکومت موقت درآمدند.
حکومت موقت همچنان در پی ادامه جنگ جهانی اول بود.
از سوی دیگر شکست های متوالی باعث فرار سربازان و بیشتر شدن نارضایتی ها شد.
اوضاع اقتصادی نیز وخیم تر شده بود و درگیری های داخلی به اوج رسید، قیام بلشویک ها نیز شعله ور تر شد.
دولت الکساندر کِرِنسکی
گئورگی لِووف در تاریخ ۲۱ ژوئیه استعفا داد و الکساندر کرنسکی (وزیر جنگ) را جانشین خود خواند. آشفتگی ها و نارضایتی های عمومی در ژوئیه ۱۹۱۷ به اوج خود رسید. این آشفتگی ها و نارضایتی ها باعث شد که بلشویک ها برای تسریع مقاصدشان به دنبال قیام باشند. اما حکومت موقت کرنسکی، اقدام به مقابله کرد و لنین مجبور شد به مرزهای فنلاند فرار کند. حکومت موقت همچنین تندروهای بلشویک را به اتهام جاسوسی برای امپراتوری آلمان مقصر شناخت و دستگیر و زندانی کرد. الکساندر کرنسکی سعی کرد با اجازه آزادی بیان و آزادی زندانیان سیاسی، اوضاع را بهبود ببخشد، اما مردم به دلیل کمبود غذا، کاهش دستمزدها و افزایش بدهی ملی، ناراضی تر می شدند.
الکساندر کرنسکی
ژنرال کورنیلوف
همزمان محافظه کاران و طرفداران نیکلای دوم، پشت ژنرال کورنیلوف جمع شدند تا با حکومت موقت مبارزه کنند.
کرنسکی برای دفاع از حکومت خود، بلشویک های تندرو را که حالا از زندان آزاد شده اند به یاری فرا خواند.
ارتش کورنیلوف شکست خورد.
حالا بلشویک ها هم سلاح داشتند و هم در شورای پتروگراد و هم در شورای مسکو اکثریت دارند.
ژنرال کورنیلوف
شورای پتروگراد در پایتخت روسیه مستقر بود، در حالی که شورای مسکو در دومین شهر بزرگ روسیه، مسکو مستقر بود.
بلشویک ها نقش مهم تری در شورای پتروگراد داشتند.
بلشویک ها با مدیریت لئون تروتسکی در شورای پتروگراد، ملوانان و سربازان ناراضی را سازماندهی و منظم کردند.
لنین به پتروگراد رفت و از اقدامات تروتسکی در سازماندهی قیام حمایت کرد.
سقوط حکومت موقت و روی کار آمدن بلشویک ها
کمیته انقلابی شورای پتروگراد، نهادی متشکل از نمایندگانی از حزب بلشویک و حزب سوسیال دموکرات کارگر روسیه (منشویک) بود.
در نوامبر ۱۹۱۷ این کمیته به رهبری لنین و تروتسکی، شبانه پل ها، راه آهن، خطوط تلفن و سایر مکان های استراتژیک را تصرف کردند.
آنها با یک یورش نظامی تقریبا بدون خونریزی، کاخ زمستانی تزار را در شب هفتم نوامبر ۱۹۱۷ به اشغال خود درآوردند.
الکساندر کرِنسکی گریخت ولی اکثر اعضای حکومت موقت دستگیر شدند.
بدین ترتیب بعد از نه ماه، حکومت موقت ناشی از انقلاب فوریه سرنگون شد.
تشکیل شورای کمیسرهای خلق و تغییر نام حزب
شورای کمیسرهای خلق بدنه اجرایی دولت بود که بلافاصله بعد از انقلاب تشکیل شد.
در واقع هر کمیسر به مانند یک وزیر، مسئولیت بخش مشخصی از دولت را بر عهده می گرفت.
لنین رهبر شورا، تروتسکی کمیسر امور خارجه و استالین کمیسر داخلی شد.
البته انتقال قدرت بدون مناقشه نبود.
انقلابیون سوسیالیست و همچنین منشویک ها معتقد بودند که لنین و بلشویک ها به طور غیرقانونی قدرت را به دست گرفته اند.
در سال ۱۹۱۸ میلادی، بُلشویک ها رسماً نام خود را به حزب کمونیست اتحاد شوروی تغییر دادند.
بلشویک ها بلافاصله پیمان صلح را در مارس ۱۹۱۸ با امپراتوری آلمان امضا کردند.
این پیمان بسیار به ضرر روسیه بود و اراضی زیادی از کنترل روسیه خارج شد.
صلح با آلمان
از سوی دیگر، مالکیت خصوصی لغو شد و تمام امور به شوراهای روستایی واگذار شد. تمام زمین های مالکان نیز میان دهقانان تقسیم شد.
واگذاری زمین به دهقانان
تزار و خانواده اش که در حصر خانگی بودند توسط بلشویک ها تیرباران و کشته شدند.
جنگ داخلی
از نوامبر ۱۹۱۷ تا اکتبر ۱۹۲۲ میلادی، سرزمین روسیه درگیر یک جنگ داخلی شد.
جنگ داخلی روسیه منجر به مرگ و رنج میلیون ها نفر شد. ارتش سرخ به رهبری تروتسکی با ارتش سفید می جنگید.
نظامیان و سلطنت طلبان تزاری با حمایت بریتانیا و فرانسه و آمریکا و ژاپن، ارتشی موسوم به ارتش سفید را سازماندهی کرده بودند.
شورش های ارتش سفید به تدریج تا سال ۱۹۲۲ میلادی سرکوب شد.
در اکتبر ۱۹۲۲ میلادی، نیروهای ارتش سرخ عملاً بر اکثر نقاط روسیه مسلط شدند و پس از آن اتحاد جماهیر شوروی تاسیس شد.
اتحاد جماهیر شوروی اتحادیه ای متشکل از روسیه و چندین جمهوری دیگر بود که تحت حاکمیت حزب کمونیست اتحاد شوروی بودند.
تاسیس اتحاد جماهیر اتحاد شوروی
پرچم اتحاد جماهیر شوروی
دیگر پیامدهای انقلاب روسیه
شکل گیری قطبیت جهانی و جنگ سرد
انقلاب روسیه و برپایی دولت کمونیستی، باعث شکل گیری دو قطبیت شرقی (شوروی) و غربی (کشورهای غربی به رهبری ایالات متحده) شد.
این جنگ سرد بیش از 40 سال به طول انجامید و کل جهان را تحت تاثیر قرار داد.
* جنگ سرد تنش ها و رقابت های سیاسی، اقتصادی و نظامی در دوران پس از جنگ جهانی دوم بود.
گسترش کمونیسم
انقلاب روسیه الهام بخش انقلاب های کمونیستی دیگر در سراسر جهان بود.
این انقلاب ها در چین، کوبا و سایر کشورها موفق بودند و منجر به ظهور دولت های کمونیستی جدید شدند.
* کمونیسم یک نظام اجتماعی و اقتصادی که هدفش مساوات اجتماعی، حذف تفاوت های طبقاتی و مالکیت عمومی منابع است.
تنها ۷ سال بعد از انقلاب روسیه، معمارِ بزرگ آن لنین درگذشت.
پیکر لنین برای بازدید و ادای احترام عمومی در میدان سرخ مسکو نگهداری می شود.
بعد از مرگ لنین نام پتروگراد به لنینگراد (شهر لنین) تغییر یافت.
درگذشت معمار انقلاب روسیه
بعد از لنین، استالین به قدرت رسید
استالین یک رهبر مقتدر بود و با استفاده از خشونت و سرکوب، اتحاد جماهیر شوروی را به یک قدرت بزرگ تبدیل کرد.
او همچنین برنامه های صنعتی و کشاورزی بزرگی را اجرا کرد که منجر به بهبود شرایط زندگی در اتحاد جماهیر شوروی شد.
با این حال، استالین مسئول کشتار میلیون ها نفر از شهروندان شوروی به دلیل قحطی و … بود.
امروزه بیش از صد سال از وقوع اولین انقلاب کمونیستی جهان می گذرد.
انقلابی که به روند سریع صنعتی شدن شوروی و اصلاحات اساسی در حقوق کارگران و حقوق زنان انجامید.
اکثریت رهبران انقلابی سال ۱۹۱۷ بعد ها توسط دولتی اعدام شدند که خودشان از معماران اصلی آن بودند.
دولت اتحاد جماهیر شوروی نیز درنهایت در 25 دسامبر 1991 با کناره گیری میخائیل گورباچُف آخرین رهبر شوروی از هم پاشیده شد.
پایان
دانشنامه انگلیسی و فارسی ویکیپدیا
وبسایت میدان meidaan.com
ترجمه وبسایت معتبر History.com