به نام خدا
آموزش مهارت های زندگی و نقش مشاوره
مقدمه:
انسان در تعاملات حیاتی خود با محیط اجتماعی واجد صفاتی خاص می شود . مهم ترین تاثیراتی که محیط زندگی بر رفتار به جای می گذارد از طریق احساسات و عواطف است و همین ها است که نگرش آدمی را تحت تاثیر قرار داده ، تغییراتی اساسی را رقم خواهد زد و نهایتاً در این تعاملات آدمی تجربیاتی را کسب می کند که پس از تکرار و تمرین رفتارها ، مهارت هائی را به وجود می آورد.
مهارت های زندگی عبارتند از:
مجموعه ای از توانائی ها که زمینه سازگاری و رفتار مثبت و مفید را فراهم می آورند ، این توانائی ها فرد را قادر می سازند که مسئولیت های نقش اجتماعی خود را بپذیرد و بدون لطمه زدن به خود و دیگران با خواست ها ، انتظارات و مشکلات روزانه ، به ویژه در روابط بین فردی به شکل موثری روبرو شود
پژوهشگران معتقدند تعدادی از مهارت های کسب شده پایه فعالیت های مربوط به ارتقای بهداشت روان را سبب خواهد شد.
آدمی در مسیر تکاملی خود مالک منابع و وسائلی برای زندگی موثر است ، اوست که می تواند خود را در زمان حال تجربه کند و گذشته و آینده را از طریق به یاد آوردن و پیش بینی وقایع به تجربه در آورد.
خداوند متعال نیز آدمی را آگاه و مسئول آفریده است تا بتواند از طریق آگاهی های خود ، قادر به انتخاب باشد و مسئولیت رفتارهای نهان و آشکار خود را بپذیرد و توانائی آن را به دست آورد که پاسخ های مناسبی به محرک های درونی و بیرونی خود ارائه نماید و به عنوان موجودی متکامل شامل جسم ، هیجانات، افکار ، احساسات و ادراکات در محیطی مناسب به اصلاح و تعادل رفتار خود بکوشد و خود را به شکوفائی برساند
برای دستیابی به فضائل ، موانع و دردها و رنج ها ی فراوانی در برابر انسان است .اگر آدمی بتواند بر مشکلات خود فائق آید و از سدهای پیش راه بگذرد ، نگهداشتن و پایداری فضیلت های به دست آمده را آسان از دست نمی دهد و چنان چه فرزندان ما به این حکمت زیبا در کسب فضائل آگاه شوند قطعاً در بردباری و شکیبائی ها استوارتر خواهند بود.
نقش مشاور نیز در این مسیر تکاملی نقشی حساس و موثر است ، آگاه کردن آدمی به چگونگی مقابله و مبارزه با مشکلات ، پشتیبانی و حمایت از مراجعان و تقویت روحیه و بالا بردن ظرفیت های احساسی و روانی آنان از نکات ممتاز کارکرد او در کمک به کسب فضائل است و تلاش های او در جهت تقویت خود باوری ، اعتماد به نفس و استقلال زمینه های تکامل و تقرب آدمی را به منبع والای پاکی ها فراهم خواهد نمود.
تاثیر مثبت مهارتهای زندگی:
مهارتهای زندگی شخص را قادر می سازند تا دانش ، نگرش و ارزش های وجودی خود را به توانائی های واقعی و عینی تبدیل کند و بتواند از این توانائی ها در استفاده صحیح تر نیروهای خود بهره گیرد و زندگی مثبت و شادابی را برای خود فراهم سازد.
شخصی که از مهارتهای زندگی در مراوده و ارتباط با دیگران کمک می گیرد به احراز موفقیت های ذیل نائل خواهد شد
الف : قدرت تحمل نسبت به نظرات مختلف و احساس امنیت نسبت به گفتار دیگران
ب : انجام بموقع کار با توجه به شرایط زمان و مکان
ج : برنامه ریزی و کوشش در امور مفید و دوری از هر کار بی فایده
د : راز داری و کنترل گفتار
هـ : برداشت واقع بینانه از جهان و عبرت آموزی از وقایع تاریخ گذشته
و : تقویت خود پنداره و اتکاء به نفس
ز : استفاده از ظرفیت ها و کنش های هوش
همچنین مهارتهای زندگی اثر مناسبی در جهت کاهش آسیب های فردی و اجتماعی خواهند داشت و با ایجاد نگرش های اصولی و علمی در انتخاب بهترین شیوه در انجام بهینه هر فعالیت نقش موثر خود را اثبات خواهند نمود.
توانایی هایی هستند که به ما کمک می کنند تا در موقعیت های مختلف، عاقلانه و صحیح رفتار کنیم، به طوری که با خود و دیگران سازگارانه ارتباط برقرار کرده و بدون توسل به خشونت بتوانیم مسایل پیش آمده را حل نماییم و ضمن کسب موفقیت در زندگی، احساس شادمانی داشته باشیم.
مهارت های زندگی
انواع مهارت های زندگی:
در معرفی انواع مهارت های زندگی که در ساختار شخصیتی انسانها مشاهده و در عملکرد آدمی نقش های ارزنده ای بجای می گذارد در این مقاله به اختصار سخن گفته خواهد شد ، تعداد و تنوع این مهارت ها در دیدگاههای متفاوت و جوامع مختلف قابل بررسی است ، هدف اصلی ما بررسی نقش سازنده مشاوره در چگونگی ایجاد مهارت های زندگی و گزینش بهینه آن است که می تواند تحول عظیمی را در ساختار زندگی انسان بوجود آورد.
انواع مهارت های زندگی
مهارت خودآگاهی
مهارت همدلی
مهارت روابط بین فردی
مهارت ارتباط موثر
مهارت مقابله با استرس
مهارت مدیریت بر هیجان وحل مسئله
مهارت تصمیم گیری
مهارت تفکر خلاق
مهارت تفکر نقادانه
اهداف مهارت های زندگی
• تقویت اعتماد به نفس • تقویت روحیه مشارکت و همکاری • رشد و تقویت عواطف انسانی • ایجاد روحیه مقاومت در برابر تبلیغات مسموم • کمک به شناسایی و بیان احساسات • تامین سلامت جسمی و بهداشت روانی • تقویت مهارت های ارتباطی • ساختن یک شهروند متعادل و مقبول اجتماع • تقویت روحیه ی همزیستی مسالمت آمیز • ارتقاء سازگاری فرد با خود ، دیگران و محیط زندگی
مهارت خودآگاهی
مهارت خودآگاهی ، توانایی شناخت از نیازها نقاط ضعف و قوت خواسته ها، رغبت ها و تصویر واقع بینانه از خود است تا حقوق فردی، اجتماعی و مسوولیت های خود را بهتر بشناسیم .
با کسب این مهارت به این سوال اساسی پاسخ می گوییم. من کیستم؟
مهارت همدلی
همدلی یعنی این که فرد بتواند مسایل دیگران را حتی زمانی که در آن شرایط قرار ندارد درک کند و به آن ها احترام بگذارد. این مهارت موجب می شود تا به دیگران توجه کرده و آن ها را دوست داشته باشیم و خود نیز مورد توجه و دوست داشتن دیگران قرار بگیریم و با ایجاد روابط اجتماعی بهتر به هم نزدیکتر شویم.
مهارت روابط بین فردی
مهارتی است که موجب می شود ضمن تقویت روحیه
مشارکت، اعتماد واقع بینانه و همکاری با دیگران
بتوانیم مرزهای روابط بین خود و کسانی که
دوستشان داریم را تشخیص داده و در جهت ایجاد
روابط صمیمانه و دوستانه قدم برداریم و هر چه
زودتر به دوستی های نامناسب و ناسالم خود خاتمه
دهیم، پیش از آن که مورد آسیب جدی قرار گیریم.
کسب این مهارت به ما می آموزد برای درک موقعیت دیگران چگونه به سخنان آنان فعالانه گوش دهیم و چگونه دیگران را از احساس و نیازهای خود آگاه نماییم تا ضمن به دست آوردن خواسته های خود ،طرف مقابل نیز احساس رضایت نماید.
مهارت ارتباط موثر
مهارت مقابله با استرس
در دنیای امروز ، همواره با تغیرات وسیع و پیچیده ای مواجه ایم و هر تغییری با فشارهای روحی و روانی (استرس) همراه است. اگر میزان استرس بیش از حد و طولانی باشد، بر زندگی و عملکرد ما تاثیر منفی گذاشته و مشکلات جدی و زیادی را برای ما به وجود خواهد آورد. این مهارت به ما کمک می کند تا ضمن شناسایی هیجان های خود و دیگران و تاثیر آن ها بر تفکرات و رفتارهای مان بتوانیم در مقابله با آن ها واکنش مناسب را از خود بروز دهیم.
ما هر روزه با مسایل فراوانی روبه رو هستیم که برخی ساده و برخی پیچیده اند. مهارت حل مسئله این توانایی را به ما می دهد که با توجه به تجارب عملی و توانمندی های ذهنی خود بتوانیم در جهت حل مسئله یا مشکل قدم برداشته و به نتیجه مطلوب دست یابیم.
مهارت حل مسئله
مهارت تصمیم گیری
انسان در مسیر زندگی همواره نیازمند تصمیم گیری های مختلف است و موفقیت زندگی در گرو تصمیم گیری درست و به جای اوست.
مهارت تصمیم گیری به ما کمک می کند تا با اطلاعات و آگاهی کافی با توجه به اهداف واقع بینانه خود، از بین راه حل های مختلف بهترین راه حل را انتخاب کرده و به کار بگیریم و پذیرای پیامدهای آن نیز باشیم.
فکر کردن مهارتی است که از کودکی می آموزیم. مهارت تفکر خلاق، قدرت کشف و تولید اندیشه جدید را برای ما فراهم می آورد.
این مهارت به ما کمک می کند درمواجهه با حوادث ناگوارچگونه احساسات منفی خود را به احساسات مثبت تبدیل کنیم.
تفکر خلاق نوع دیگر دیدن است در این تفکر هیچ گاه مشکل عامل مزاحم به حساب نمی آید بلکه یک فرصت برای کشف راه حل های نو و بدیع تلقی می شود تاکنون کسی به آن توجه نکرده است..
مهارت
تفکر خلاق
کسب این مهارت که نوعی دیگر از تفکراست،به ما می آموزد تا هرچیزی را به سادگی و دربست قبول یا رد نکنیم، ابتدا در مورد آن موضوع سوال و استدلال کنیم، سپس بپذیریم یا رد کنیم. کسانی که از تفکر نقادانه برخوردارند ، فریب دیگران را نمی خورند و به راحتی جذب گروه ها و افراد و مواد مخدر نمی شوند، چرا که همواره با سوال کردن به عاقبت کار می اندیشند.
مهارت تفکر نقادانه
رمز برخورداری از این مهارت ها
دانستن
تمرین
وبکارگیری هر چه بیشتر در زندگی روزمره است.
از آنجا که افراد، بویژه قشر جوان و نوجوان و دانشجویان به لحاظ حساسیت دورا ن رشد و تحول و شرایط بحرانی این دوره با مشکلا ت، فشارها و چالشهای زیادی رو به رو می شوند و در رویارویی با این مسائل فاقد توانایی های لازم و اساسی هستند، همین امر آنها را در مواجهه با مشکلات زندگی و مقتضیات آن آسیب پذیر می کند؛ دانشگاهها و مدارس و سایر موسسات که به نحوی با آموزش و پرورش قشر جوان و نوجوان سر و کار دارند و مسوولیت
تغذیه ، پشتیبانی و حمایت ذهنی، روانی و اجتماعی آنان را به عهده دارند لازم است که با آموزش و پرورش این مهارتها ،
قدرت سازگاری با مشکلات، رفتار مثبت و کار آمد را در آنان افزایش دهند، تا اینکه قادر شوند بدون اینکه به خود یا دیگران صدمه وارد نمایند مسوولیتهای مربوط به نقش اجتماعی خود را بپذیرند و در برابر مسائل و مشکلات به شکل موثر عمل نمایند.
اثرات کاربرد مهارتهای زندگی
الف: افزایش سلامت روانی و جسمی شامل:
– تقویت اعتماد به خویشتن و احترام به خود
– تجهیز اشخاص به ابزار و روش های مقابله با فشارها محیطی و روانی
– کمک به تقویت و توسعه ارتباطات دوستانه ، مفید و سالم
– ارتقای سطح رفتار های سالم و مفید اجتماعی
ب: پیشگیری از مشکلات روانی ، رفتاری و اجتماعی شامل
– مصرف سیگار و سوء مصرف مواد مخدر
– بروز اختلالات روانی و مشکلات روانی _ اجتماعی
– خود کشی در نوجوانان و جوانان
– رفتارهای خشونت آمیز
– شیوع ایدز
– بی بند و باری جنسی
– افت و کاهش عملکرد تحصیلی
منابع
1-آقا زاده ، محرم مقدمات مهارتهای مطالعه و پژوهش ، چاپ اول ، تهران : موسسه فرهنگی منادی تربیت ، 1379
2-حسینی ، سید ابوالقاسم ، اصول بهداشت روانی ، چاپ دوم ، مشهد : انتشارات دانشگاه مشهد ، 1363
3-سیف ، علی اکبر ، روان شناسی پرورشی ، چاپ هفتم . تهران : انتشارات آگاه ، 1371
4-شعاری نژاد ، علی اکبر فعالیت های اجتماعی و گروهی ، چاپ دوم . تهران : موسسه فرهنگی منادی تربیت ، 1380
5-شیلینگ ، لوئیس ، نظریه های مشاوره ، ترجمه سیده خدیجه آرین ، تهران انتشارات اطلاعات، 1372
6-طارمیان فرهاد و دیگران ، مهارتهای زندگی ، چاپ سوم ، تهران : موسسه فرهنگی منادی تربیت ، 1379
با تشکر از توجه شما